Kamulubambide Lusyomo Lwenu Kusikila Kumamanino
AMWEEZEEZYE kandeke kasyoonto kauluka akunjila mumuyoba. Sikukeenzya tacikonzi kubona zintu zizizilwe zyaansi. Amuvwumbilila makumbi aasiya mbi. Tacikonzi kubona kwiinda agilazi lyakumbele, pesi walo ulaa lusyomo lwakuti ulakonzya kulumanizya lweendo lwakwe kabotu-kabotu. Nkaambo nzi ncali alusyomo luli boobu?
Ujisi zipangaliko ziluzi izimupa kukonzya kuuluka mumakumbi akukkala nomuba mumudima. Mwayaabwiinda omo, ikapati kumbali aabbuwa lyandeke, kuli mbaakani izimusololela amukondo wamagesi, alimwi ulaa wailesi lyakutambikizyanya twaambo abalailizi babweende bwamuluwo ibalaansi.
Munzila iikozyenye, tulakonzya kulanga kumbele mulusyomo, nokuba kuti bukkale bwamunyika buyaabwiindila kubija buzubaa buzuba. Lweendo lwesu mubweende obu bubyaabi inga lwatulampila kwiinda mbotwali kuyeeyela, pesi inga twasyoma kuti tuliluzi nkotugeme alimwi tatumukide pe. Ino inga twasyomena nzi boobo? Nkaambo tulaa busolozi butupa kuteelela zintu zitalibonyi mubantunsi.
Ijwi lya Leza ‘lilamunikila nzila zyesu,’ alimwi “[li]lasyomeka, [li]lasongwaazya batezi.” (Intembauzyo 19:7; 119:105) Mbuli mbaakani izitondezya sikweenzya ndeke nkwaya, Ibbaibbele lilatondezya kabotu-kabotu izintu ziyoocitika kumbele akutupa malailile aalimvwisya ikusinizya kuti tukasike kabotu nkotuya. Pesi kutegwa tugwasyigwe abusolozi bwa Leza, tweelede kubusyoma.
Mulugwalo lwakwe kuba Hebrayo, Paulo wakakulwaizya Banakristo ba Juda ‘kusyoma kwabo nkobakali kujisi kumatalikilo kabajatisya mane do kumagolelo.’ (Ba-Hebrayo 3:14) Lusyomo lulakonzya kuzungaana kuti kwatayuminwa ‘kulujatisya.’ Aboobo kuli mubuzyo wakuti, Mbuti mbotunga twabambilila lusyomo lwesu muli Jehova kusikila kumamanino?
Amulubelesye Lusyomo Lwenu
Sikweenzya ndeke natana ulusya ndeke katakubwene, kayeeme alo-alo azipangaliko zyakwe amalailile aazwa ansi, uyandika kuzulizya kwiiya alimwi akutola mawoola manji aakuuluka. Mbubonya awalo Munakristo uyandika kulubelesya lusyomo lwakwe lyoonse kutegwa alubambilile mubusolozi bwa Jehova, ikapati nokusika buyumuyumu. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Lino tulijisi mumyoyo yesu olo lusyomo ndulonya mbuli mbukulembedwe kuti, Ndakasyoma, nciceeci ncindakaambila. Aswebo tulasyoma, nkabela nciceeci ncitwaambila.” (2 Ba-Korinto 4:13) Nkakaambo kaako iciindi notwaamba makani mabotu a Leza, tuli mukubelesya akuyumya lusyomo lwesu.
Magdalena, walo wakakkala myaka yone muntolongo yalumamba munkondo yanyika yabili, ulapandulula mpindu iizwa mumulimo wakukambauka kaamba kuti: “Bamaama bakandiyiisya kuti mukubamba lusyomo luyumu, kulayandika kapati ikulanganya mbuli mbobapona bambi munzila yakumuuya. Ndayeeya cimwi cakacitika icitondezya mbuli mbutwakalimvwide. Notwakaangululwa kuzwa muntolongo yalumamba ya Ravensbrück, mebo abamaama twakasika kuŋanda mubuzuba ibwakali Bwasanu. Pesi kwiinde mazuba obile Munsondo twakasangana abakwesu mukukambauka kuŋanda aŋanda. Ndilasyoma loko kuti naa twafwundumana kugwasya bambi kusyoma zisyomezyo zya Leza, nzizyonya ezyo zisyomezyo zilaindila kulibonya kuba zyancobeni akwalo kulindiswe.”—Amweezyanye a Incito 5:42.
Kubambilila lusyomo lwesu kusikila kumamanino kuyandika micito yakumuuya amumbazu zimbi. Kuliyiisya tobeni mmulimo umbi mubotu uuyumya lusyomo. Kuti twaiya bana Bereya akusungwaala kulingula Magwalo buzubaa buzuba, ciyootugwasya kuti “[tu]jatisye . . . kukulindila kumaninide mane do kumamanino.” (Ba-Hebrayo 6:11; Incito 17:11) Masimpe, ikuliyiisya tobeni kulatola ciindi alimwi kuyandika kufwundumanina. Ambweni ncencico Paulo ncaakacenjezya ba Hebrayo kujatikizya cinga cazwa ‘mukutolwaala,’ naa mukulengaala kumakani aaya.—Ba-Hebrayo 6:12.
Bulenga bulakonzya kuletela buyumuyumu mumbazu zinji zyabuumi. Solomoni wakaamba kuti “akaambo kabutete bwamaanza iŋanda inooloka.” (Mukambausi 10:18) Cilasika ciindi imvwula niitalika kusweka muciluli kuti catabambwa. Kuti twalengelezya maanza munzila yakumuuya akukakilwa kubambilila lusyomo lwesu, kudooneka inga kwatunjila. Pesi, kuyeeyesya alimwi akwiiya Jwi lya Leza kuyoosanina akukwabilila lusyomo lwesu.—Intembauzyo 1:2, 3.
Kuyaka Lusyomo Kwiinda Mukucitikilwa
Aino sikweenzya ndeke ulaiya kwiinda mukwiindulula-indulula alimwi amukwiiya, ikuti zipangaliko zyakwe zilasyomeka. Mbubonya alwalo lusyomo lwesu muli Jehova lulakomena ciindi notubona mbwatulanganya caluyando mubuumi bwesu. Joshua wakacibona eco, alimwi wakaibalusya bana Israyelinyina kuti: “Mulizi camyoyo yanu yoonse acamiyeeyo yanu yoonse kuti taakwe cintu niciba comwe icakawida ansi akati kazintu zibotu zyoonse Jehova Leza wanu nzyakaamba aandinywe. Zyoonse buyo zyakacitika, taakwe niciba comwe icakawida ansi.”—Joshua 23:14.
Josefina, mucizi uukwetwe uuzwa ku Philippines, wakaciiya ciiyo nciconya. Ulapandulula mbobwakabede buumi katanaziba kasimpe, ategwa: “Mulumaangu wakali kunywa loko, alimwi kuti wakolwa, wakali kunga nkundinyemena akunduuma. Buyumuyumu bwalukwatano lwesu bwakali kumujatikizya awalo mwaneesu musankwa. Mebo amulumaangu toonse twakali kubeleka, katuvwola amali aakubwene buya, pele manji twakali kwaamanina munjuka. Mulumaangu wakalaa beenzinyina banji, pele bunji bwabo bakali kumuyandila buyo kuti kabaulila bukoko, alimwi bamwi mane bakali kunga nkumunywisya acaali kuti akolwe bamuseke.
“Zyakacinca zintu ciindi notwakamuziba Jehova akumvwa lulayo lwakwe. Mulumaangu tacinywi pe, injuka twakaleka, alimwi tulaa beenzuma beni-beni ibatuyanda akutugwasya. Lukwatano lwesu lwaba lwaluyando, alimwi mwaneesu uyaabukomena kuba mwaalumi uuli kabotu. Mawoola ngotubeleka aceya, pesi mali ngotujisi avwula. Twaiya kwiinda muzintu zyatucitikila kuti Jehova uli mbuli Taata siluyando, walo uutusolweda munzila iiluzi.”
Akaambo kamalailile aapegwa kwiinda muwailesi naa ikulingula zipangaliko, basikweenzya ndeke zimwi ziindi bajana kuti bayandika kulilulamika nkobageme. Aswebo inga twaba notuyandika kucinca nkotugeme kwiinda mumalailile aa Jehova. “Matwi aako ayoomvwa ijwi kusule lyako liti, Njeeyi inzila, amweende mulinjiyo, kufumbwa ciindi nimuleya nikuba kululyo nikuba kulumwensi.” (Isaya 30:21) Kwiinda mu Jwi lyakwe amumbunga yakwe tulatambula lulayo lutucenjezya kuntenda zyakumuuya. Cimwi cazeezi cijatikizya bulongwe.
Bulongwe Bulakonzya Kutupepula Kuzwa Munzila
Kandeke kasyoonto kalakonzya kupepulwa akuleya kuzwa nkokageme kuti kululamika kweelede kwatacitwa. Mbubonya, izintu zyaanze zili bajisi mbuli bwamoomu Banakristo. Tukkede munyika iiyeeya zyabuntunsi, mwalo banji mobazumbauzya zintu zyakumuuya, mobalemeka mali alimwi akulikondelezya. Paulo wakacenjezya Timoteo kuti kumazuba aakumamanino kunooli “ziindi zikataazya.” (2 Timoteo 3:1-5) Ikapati bakubusi ibalombozya kuba bantu bayandwa alimwi badumide balaabuyunge bumbi kubulongwe butali kabotu.—2 Timoteo 2:22.
Amanda, uulaa myaka yakuzyalwa iili 17 ulapandulula kuti: “Kwaciindi-indi lusyomo lwangu lwakaubizigwa abasicikoloma. Bakali kwaamba kuti cikombelo cangu cilaziindilizya zyakukasya alimwi nciyumu, elyo eci cakandityompokezya. Pesi bazyali bangu bakandigwasya kuteelela kuti busolozi bwa Bunakristo butugwasya buya kutali kutusinkilila. Lino ndabona kuti njiisyo ezi zilandigwasya kubaa buumi bwakukondwa kwiinda bujisi baabo bakali basicikoloma. Ndaiya kusyoma baabo bandilanganya ncobeni—bazyali bangu a Jehova—alimwi ndilakondwa mumulimo wabupainiya.”
Kufwumbwa mumusela motubalilwa, tuyoojana bantu basampaula nzyotusyoma. Balakonzya kulibonya kucenjela, pele kuli Leza mbantu banyika, batajisi muuya uusalala. (1 Ba-Korinto 2:14) Imwi nkamu yakalaa mpuwo loko ku Korinto kuciindi ca Paulo yakali yabacenjezu Basikuzumbauzya. Ziyiisyo zyabasibusongo aba zilalangilwa kuti zyakapa kuti Banakristo bamwi ba Korinto lubamane lusyomo mubulangizi bwabubuke. (1 Ba-Korinto 15:12) “Mutalyeeni,” mbwaakaamba mwaapostolo Paulo. “Mweenda abamineme, anywebo mulaminama.”—1 Ba-Korinto 15:33.
Nokuba boobo kwalo kweenda abalomenye kulatuyumya munzila yakumuuya. Mukati mu mbungano ya Bunakristo, tujana ciindi cakusangana abantu bapona buumi bwalusyomo. Norman, imukwesu wakaiya kasimpe mu 1939, ucili muntu uukulwaizya kapati kuliboonse. Ncinzi camugwasya kuzumanana kubona kabotu munzila yakumuuya? “Imiswaangano alimwi akuyanzana zilongwe abakwesu basyomeka nzintu ziyandika,” mbwaingula walo. “Kuyanzana kuli boobu kwandigwasya kubona kabotu kwiimpana kuliwo akati kambunga ya Leza aya Saatani.”
Kongelezegwa Buvubi
Brian haazibwene kukweenzya ndeke, ulapandulula kuti “sikweenzya ndeke zimwi ziindi inga camuyumina kusyoma zipangaliko zyakwe—akaambo buyo kakuti moyo umwi ulakazya. Kulaluulwa kuti bamwi bahaazibwene kukweenzya ndeke zyalumamba kuli nobauluka nsalamwa akaambo kakuti mimuni yaansi balo ibabonekela kuba nyenyeezi—nokuba kuti zipangaliko zyabo zitondezya bumbi.”
Mbubonya buyo, imoyo wesu wakuliyanda ulakonzya kutucenga munzila yakumuuya. Jesu wakaamba kuti muntu ulakonzya “koongelezegwa” abuvwubi alimwi Paulo wakacenjezya kuti ‘kuyandisya lubono bamwi ncobaleela kulusyomo.’—Marko 4:19; 1 Timoteo 6:10.
Mbuli mimuni iilaba-laba, makanze aageme lubono alakonzya kutugamika munzila iilubide. Muciindi cakuti tulusekelele “lusyomo ndotupimine kuti luyootujanya ceeco ncotulangila,” tulakonzya kululuba akaambo kameebeebe aanyika eeyi iili mukwiinda. (Ba-Hebrayo 11:1; 1 John 2:16, 17) Kuti “[katu]yandisya” buvwubi, tulalangilwa kuceyelwa ciindi cakukomena munzila yakumuuya.—1 Timoteo 6:9; Matayo 6:24; Ba-Hebrayo 13:5.
Mwaalumi umwi mwana-mwana uukwete uutegwa Patrick wakalyaambilila kuti walo amukaintu wakwe bakabikkide bukkale bubotu ambele lyamakanze akumuuya. Ulapandulula kuti: “Twakali kutobela baabo bakalaa myootokala mipati mumbungano amaanda mapati mabotu. Nokuba kuti teetwakabuluba bulangizi bwesu bwa Bwami, twakali kulimvwa kuti nobutana sika alyalo inga cabota kukkala kabotu. Pele muciindi twakabona kuti lukkomano lwini, luzwa mukubelekela Jehova amukuyaambele munzila yakumuuya. Lino alimwi buumi bwesu bwauba-uba. Mawoola ngotubeleka twaacesya, aboobo twanjila bupainiya bwaciindi coonse.”
Lusyomo Luyeeme Amoyo Mubombe
Imoyo mubombe awalo ulagwasya kapati mukuyaka lusyomo muli Jehova. Masimpe ikuti “lusyomo ndotupimine kuti luyootujanya ceeco ncotulangila, tulazumina [naa “kusinizya,” Ci] kuzintu nzyotutana kubona.” (Ba-Hebrayo 11:1) Pele ccita kuti katulaa moyo mubombe, tatulangilwi kusalalilwa. (Tusimpi 18:15; Matayo 5:6) Nkakaambo kaako Paulo ncaakaambila kuti “teensi boonse abali alusyomo pe.”—2 Ba-Tesalonika 3:2.
Mbuti ino mbotunga twiibambilila myoyo yesu kuti kiisyoma zitondezyo zyoonse zisinizya iziliwo? Nkwiinda mukubelekela bube bwabunaleza, ibube bukomezya ibuyaka lusyomo. Petro ulatukulwaizya kuti ‘kulusyomo lwasu tuyungizizye bubotu, luzibo, lulyeendelezyo, lukakatilo, kulemeka Leza, luyandano.’ (2 Petro 1:5-7; Ba-Galatiya 5:22, 23) Kulubazu lumwi, kuti katupona buumi bugeme buyo zyesu tobeni naa ikubelekela Jehova munzila buyo yakwiinzya mulawo, tatukonzyi kulangila lusyomo lwesu kuti inga lwakomena.
Ezara “wakapangika [“wakalibambila ku,” NW] moyo wakwe” kuti abale Jwi lya Jehova akulibelesya mumicito yakwe. (Ezara 7:10) Awalo Mika wakalaa moyo mubombe. “Pele mebo njoolangila Jehova, njoolindila Leza walufutuko lwangu. Leza wangu uyoondiswiilila.”—Mika 7:7.
Magdalena, iwazubululwa musule omu, awalo ulamulindilila Jehova cakukkazika moyo. (Habakuku 2:3) Ulaamba ategwa: “Tujisi kale paradaiso yakumuuuya. Intaamu yabili, Iparadaiso ini-ini, iyooboola ino-ino. Bwalino myaanda yazyuulu zyabantu ili mukusangana munkamu mpati. Cilandikkomanisya ikubona banji boobu ibayoboloka kuza mumbunga ya Leza.”
Kuyaama Kuli Leza Walufwutuko Lwesu
Kubambilila lusyomo lwesu kuti kaluli luyumu kusikila kumamanino kuyandika kulubelesya alimwi akuswiilila kabotu-kabotu kubusolozi mbotutambula kuzwa kuli Jehova ambunga yakwe. Cilagwasya ncobeni ikusoleka. Sikweenzya ndeke ulabotelwa kapati kumamanino aalweendo lulamfwu alimwi lukatazya ciindi naselela mane ngooyo wapola kuzwa mumakumbi aasiya. Kumbele lyakwe njeeyo nyika iyalene buya amweemvwe wayo ilamutambula. Kazila kandeke nkaakaya aansi, kalamulindilila.
Aswebo tulangila kubotelwa kupati. Eeyi nyika ityompya, iyabubi iyoosiila nyika mpya yabululami busena. Tulalangila kutambulwa kabotu loko. Tulakonzya kusika ooko kuti twaamvwa majwi aasintembauzyo aakuti: “Nkaambo nduwe ngundangila, O Mwami; nduwe ngunsyoma, O Jehova, kuzwa kubwanike bwangu. . . . Nduwe nguntembaula lyoonse.”—Intembauzyo 71:5, 6.