-
Ikulibambila Makani AabuleyaAmugwasyigwe Alwiiyo Lujanwa mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza
-
-
Ikulibambila Makani Aabuleya
MVWIKI aimwi, mbungano zya Bakamboni ba Jehova zinji zilijisi bubambe bwamakani aabuleya aajisi mutwe wamakani wamu Magwalo. Ikuti kamuli baalu naa bakutausi, sena mulatondezya kuti muli baambi baabuleya babotu naa baiyi ibacizyi kukanana? Ikuti kakuli boobo, nkokuti mulakonzya kupegwa mukuli wakukanana makani aabuleya. Ibakwesu banji bagwasyigwa kapati a Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza ikutegwa bacikonzye kuba acoolwe eeci camulimo. Nomwapegwa coolwe cakuyookanana makani aabuleya, ino mweelede kutalikila ali?
Amutubale Twaambo Tupati-Pati
Kamutanatalika kuvwuntauzya kuli koonse, amutubale twaambo tupati-pati alimwi akuzinzibala kuyeeya kusikila mwatumvwisya. Amuubikke mumizeezo mutwe wamakani walo uuli ngamakani mapati aamubandi wanu. Ino ncinzi ncomweelede kuyoobayiisya bamuswiilila? Ino mujisi mbaakani nzi?
Amwiizyibile mitwe yamukati. Amutulangisye twaambo ooto tupati-pati. Mbuti kaambo akamwi mbokaswaangene amutwe wamakani? Ansi akaambo kapati akamwi kubikkidwe twaambo tumbi tugwasyilizya. Alimwi kunsi atwaambo ootu kuli atumbi. Amulange-lange cibeela acimwi mupepa lyamakani mbociswaangene acili munsi lyancico, mbocisololela kuli ceeco citobela alimwi ambocigwasya ikusalazya ncaamba makani. Ikuti mwaumvwisya ncowaamba mutwe wamakani, ncaamba makani atwaambo tupati-pati mbotugwasya ikusalazya caambwa, nkokuti lino mulilibambilide ikutalika kulibambila makani.
Kusaanguna, ciyoomugwasya kapati ikuti naa makani mwaabikka mbuli kuti makani mafwaafwi aali muzibeela zyone naa zyosanwe, acimwi cibeela kacijisi kaambo kapati. Amulibambile cibeela acimwi aciindi nsini.
Ipepa lyamakani lipedwe ncibelesyo icimugwasya kulibambila. Teelyakabambilwa kuti mubelesye zilembedwe mpawo ikukanana makani. Liguntaula-guntaula buyo. Muyandika kubikkilizya atumbi twaambo.
Kubelesya Magwalo
Jesu Kristo abasikwiiya bakwe bakali kuyiisya makani aazwa mu Magwalo. (Lk. 4:16-21; 24:27; Inc. 17:2, 3) Andinywe mulakonzya kucita mbubwenya oobo. Makani aanu ayelede kuzwa mu Magwalo. Muciindi cakwiile kupandulula akutondezya mbotukonzya kubelesyegwa twaambo tupedwe mupepa lyamakani, amubone mbotupanduludwe twaambo ooto mu Magwalo, mpoonya amuyiisye kuzwa mu Magwalo.
Nomulibambila makani, amukalingaule kapango akamwi kabikkidwe mupepa lyamakani. Amubikkile maano kumakani aambwa mutupango tweengelede kapango akamwi. Tupango tumwi inga tugwasya buyo kupa twaambo itujatikizya mbozyakabede zintu musyule. Taali magwalo oonse aayandika kubala naa ikwaambwa ciindi nomukanana makani. Amusale buyo yaayo aayoobagwasya bamuswiilila. Ikuti mwabikkila maano amagwalo aayo aabikkidwe mupepa lyamakani lisimbidwe, tamukayandiki kubelesya Magwalo ambi.
Ikuzwidilila mukukanana makani aanu takuyeeme amweelwe wamagwalo ngomuyoobelesya pe, pele kuyeeme akuyiisya kwanu kubotu. Nomwaamba magwalo, amutondezye kaambo ncaali mukubelesyegwa. Amutole ciindi ikutondezya mbwaakonzya kubelesyegwa. Mwamana kubala lugwalo, amulupandulule kalivwunudwe Bbaibbele lyanu. Cakutadooneka abalo bamuswiilila bayoocita mbubonya. Ino mbuti mbomunga mwabagwasya ikuba aluyandisyo akuti bagwasyigwe kapati a Jwi lya Leza? (Neh. 8:8, 12) Mulakonzya kucita oobo kwiinda mukupandulula, ikupa cikozyanyo akutondezya mbolubelesyegwa lugwalo oolo.
Bupanduluzi. Nomulibambila kuyoopandulula lugwalo lumwi, amulibuzye kuti: ‘Ino ncinzi ncolwaamba? Ino ndilubelesyela nzi mumakani aangu? Ino mmibuzyo nzi bamwi akati kabaswiilizi njobakonzya kulibuzya kukapango aaka?’ Inga mwayanda kuti mucilange-lange cibalo coonse, mbuli mbozyakabede zintu musyule, ibukkale, inguzu nzyaajisi majwi aayo amakanze ngaakajisi ooyo mulembi wakasololelwa amuuya. Zyoonse eezyi ziyanda kuvwuntauzya. Muyoojana makani manji kapati aagwasya mumabbuku aapegwa a “muzike musyomesi uucenjede.” (Mt. 24:45-47) Mutapandululi twaambo toonse kujatikizya kapango aako pele amupandulule buyo kaambo nkomwaambila bamuswiilila kuti bakabale kweelana akaambo nkomubandika.
Cikozyanyo. Mulimo wazikozyanyo ngwakupa bamuswiilila ikumvwisya naa kubagwasya kwiibaluka kaambo kamwi antela njiisyo njomwabandika. Zilabagwasya ikumvwisya nzyomwabaambila akuzyeendelanya azyeezyo nzyobazyi kale. Mbwaakacita oobu Jesu naakaamba Mulumbe waa Cilundu uutalubiki. “Bayuni bakujulu,” “impana zyamusokwe,” “mulyango uumanikide,” “iŋanda . . . atala amwala” amajwi manji aali boobu akakankaizya kuyiisya kwakwe kulimvwisya alimwi ikutalubiki.—Mt. zyaandaano 5–7.
Mbolukonzya kubelesyegwa Lugwalo. Ikupandulula akutondezya mbolukonzya kubelesyegwa lugwalo kulagwasya kuba aluzibo, pele ikulubelesya luzibo oolo nkokuletela mpindu. Masimpe, cili kuli bamuswiilila ikucita caambwa mumulumbe wamu Bbaibbele, pele mulakonzya kubagwasya kuzyiba iceelede kucitwa. Mwabona kuti bamuswiilila bakamvwisya kapango nkomubandika ambokeendelana akaambo kaambwa, amutole ciindi cili mbocibede kubatondezya mbokatugwasya muzintu nzyotusyoma alimwi abuumi bwesu. Amukankaizye mpindu zijanika notuleka kutobela mizeezo iitaluzi naa bukkale buteendelani akasimpe kabandikwa.
Nomuyeeya mbwaakonzya kubelesyegwa magwalo, amuyeeye kuti bantu ibanoomuswiilila bazwa mumikwasyi iindene-indene amubukkale busiyene-siyene. Kulakonzya kakuli bapya, bakubusi, bacembeede abaabo ibajisi mapenzi asiyene-siyene mubuumi bwabo. Makani aanu aabe yaayo aagwasya alimwi aamba zintu zicitika ncobeni. Mutabi acilengwa cakupa lulayo lumvwika mbuli kuti kuli bantu bamwi mbomujisi mumizeezo.
Zintu Nzyalisalila Mwaambi
Izintu zimwi kujatikizya makani aanu zyakasalwa kale. Itwaambo tupati-pati tulalibonya kabotu-kabotu alimwi aciindi ncomweelede kutola nomubandika mutwe wamukati aumwi catondezyegwa kabotu-kabotu. Cili kulindinywe lino kulisalila zimwi. Inga mwayanda kutola ciindi cinji kubandika twaambo tumwi akutola buyo ciindi cisyooont ali tumbi. Mutayeeyi kuti muyandika kutola ciindi ceelene mukaambo akamwi. Eeci inga camupa kukanana cakubindaana alimwi akubasowa bamuswiilila. Ino inga mwakazyiba buti kaambo kayandika kupandulula alimwi akayandika buyo kwaambwa mubufwaafwi naa kwaamba buyo mumajwi masyoonto? Amulibuzye kuti: ‘Ntwaambo tuli ituyoondigwasya kwaamba cini icaambwa mumakani oonse? Ntwaambo ituli tukonzya kubagwasya kapati bandiswiilila? Sena kutaamba lugwalo lumwi kubikkilizya akaambo kamwi kulakonzya kupa kuti makani atamvwugwi?’
Amusoleke cabunkutwe kutabikkilizya twaambo tutakwe bumboni buzulide naa ntomuzyi buyo nyolikke. Naba Mwana a Leza, Jesu Kristo kunyina naakali kwaamba zyakwe “mwini.” (Joh. 14:10) Amuzyibe kuti ibantu ncobaboolela kumiswaangano ya Bakamboni ba Jehova nkuzikumvwa bupanduluzi bwa Bbaibbele. Ikuti bantu kabamubona kuba mwaambi mubotu, cakutadooneka cili boobo akaambo kakuti muli acilengwa cakusololela bantu ku Jwi lya Leza ikutali kuyanda kuba ampuwo. Akaambo kaceeci balombozya kuzooswiilila makani aanu.—Flp. 1:10, 11.
Mbwaanga mwabikkilizya atumbi twaambo kutwaambo tuguntaudwe-guntaudwe kwiinda mukubelesya Magwalo, lino mweelede kusoleka kwaakanana makani aanu. Cilagwasya kapati ikucita boobo cakupozya. Iciyandika kapati nkubona kwaamba kuti mulituyeeyede kabotu-kabotu twaambo toonse. Mweelede kwaakanana cakutadooneka, munzila iikondelezya alimwi ayeelede kuba makani aasangalizya aakasimpe. Kamutanakanana makani, amulibuzye kuti: ‘Ncinzi ncondiyanda kuzuzikizya? Sena twaambo tupati-pati tulamvwika? Sena ncobeni makani ayeeme a Magwalo? Sena kaambo akamwi kasololela kuli kambi munzila iitakatazyi kumvwa? Sena makani akulwaizya bantu kumulumba Jehova azipego zyakwe? Sena mamanino aleendelana amutwe wamakani, sena alabatondezya baswiilizi ncobeelede kucita akubakulwaizya kucicita?’ Ikuti kamukonzya kuvwiila kuti inzya kumibuzyo eeyi, nkokuti lino mulilibambilide ‘kwaamba caluzibo’ ikutegwa mubagwasye basimbungano alimwi akutembaula Jehova!—Tus. 15:2.
-
-
Amuyungizye Luzibo Mbomuli BaiyiAmugwasyigwe Alwiiyo Lujanwa mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza
-
-
Amuyungizye Luzibo Mbomuli Baiyi
INO nimbaakani nzi njomujisi mbomuli baiyi? Ikuti mwakaba basikumwaya ba Bwami caino-ino, cakutadooneka mulombozya kwiiya mbokusololelwa ciiyo ca Bbaibbele caaŋanda, mbwaanga Jesu wakapa basikumutobela bakwe mulimo wakugwasya bantu kuba basikwiiya. (Mt. 28:19, 20) Ikuti kamuli kale aluzibo mumulimo ooyu, ambweni mbaakani yanu njakuba aluzibo lwakupandulula kabotu makani ikutegwa bantu mbomugwasya kabaamvwisya. Ikuti kamuli bazyali, cakutadooneka muyanda kuba baiyi ibakonzya kukulwaizya bana ikwaaba buumi bwabo kuli Leza. (3 Joh. 4) Ikuti kamuli baalu naa kamulombozya kuba mwaalu, ambweni muyanda kuyooba mwaambi waabuleya uukonzya kukulwaizya bamuswiilila ikutegwa bamulumbe Jehova alimwi anzila zyakwe. Ino mbuti mbomunga mwazizuzikizya mbaakani eezyi?
Amwiiye Mwiiyi Mupati, Jesu Kristo. (Lk. 6:40) Takudoonekwi buya pe ikuti nzyaakaamba Jesu ambwaakali kuzyaamba ikwaambila bantu ibakali munsi amulundu abaabo ibakali kweenda munzila, bakacili kuziyeeya noliba leelyo nokwakaindide ciindi cilamfwu. Jesu wakabapa kuyeeya alimwi akuzicita nzyobakali kumvwa bakali kumuswiilila mane wakabagwasya kubona mbazu mobakali kunoobelesya njiisyo kutegwa bazimvwisye. Sena andinywe mulakonzya kucita mbubwenya?
Amusyome Muli Jehova
Icilongwe ncaakajisi Jesu a Wisi wakujulu kubikkilizya anguzu zyamuuya wa Leza, zyakamugwasya kapati kuba aluzibo lwakuyiisya. Sena mulapaila kuli Jehova camoyo woonse ikutegwa muzwidilile mukusololela ciiyo ca Bbaibbele caaŋanda? Ikuti kamuli bazyali, sena mulapaila lyoonse ikulomba busolozi bwa Leza mukuyiisya bana banu? Sena mulapaila camoyo woonse ciindi nomulibambila kuyookanana makani naa ikweendelezya miswaangano? Ikusyoma muli Jehova camoyo woonse ikuli boobo kuyoomugwasya kuba mwiiyi uucibwene.
Tulakonzya kutondezya kuti tulamusyoma Jehova munzila aimbi kwiinda mukuba alusyomo mu Jwi lyakwe, Ibbaibbele. Mumupailo wakwe imangolezya aabuzuba bwamamanino bwabuumi bwakwe kali muntu uulondokede, Jesu wakaambila Wisi kuti: “Ndakabapa ijwi lyako.” (Joh. 17:14) Nokuba kuti Jesu wakali aluzibo lunji kapati, kunyina naakaamba zintu zyakwe mwini. Lyoonse wakali kwaamba zintu nzyaakamuyiisya Wisi, aboobo wakatusiila cikozyanyo ncotweelede kutobela. (Joh. 12:49, 50) Ijwi lya Leza mbubwenya mboliyobwedwe mu Bbaibbele, lilijisi nguzu zyakweendelezya bantu—imilimo yabo, mizeezo ambobalimvwa. (Heb. 4:12) Mbomuya buyungizya luzibo lwanu mu Jwi lya Leza akulibelesya kabotu mumulimo wanu, muyoocizyiba kuyiisya munzila iiyoomugwasya kuyanzanya bantu a Leza.—2 Tim. 3:16, 17.
Amumulemeke Jehova
Ikuba mwiiyi mukutobela cikozyanyo ca Kristo tacaambi ikwiile kwaamba makani aakondelezya pe. Masimpe, ibantu bakagambwa “kumajwi aaluzyalo” aa Jesu. (Lk. 4:22) Pele ino Jesu wakali ambaakani nzi mukukanana kabotu? Yakali yakulemeka Jehova, ikutali kuba ampuwo lwakwe. (Joh. 7:16-18) Alimwi wakakulwaizya basikumutobela kuti: “Mumuni wanu umunike kunembo lyabantu, kuti babone milimo yanu mibotu, balemeke Usowanu uuli kujulu.” (Mt. 5:16) Injiisyo eeyi yeelede kutugwasya mukuyiisya kwesu. Tatweelede kuba amakanze aakucita cintu cili coonse cikonzya kunyonganya mbaakani eeyo. Aboobo ciindi notusala zintu nzyotuyookanana naa mbotuyoozikanana, cilayandika kapati kulibuzya kuti, ‘Sena eeci ciyoobagwasya bantu ikumulumba Jehova antela ciyoopa kuti ndibe ampuwo?’
Mucikozyanyo, izitondezyo azikozyanyo zyakacitika ncobeni zilakonzya kubelesyegwa kabotu mukuyiisya. Pele ikuti kwaambwa cikozyanyo cilamfwu naa kwabikkilizyigwa azintu zitayandiki nomuluula cakacitika, ikaambo nkomuyanda kusalazya takakamvwugwi pe. Mbubwenya buyo, akwalo kwiile kwaamba twaano tukondelezya kuzibaanya buyo makanze aamulimo wesu. Mubwini, ikuti kwacitwa boobo, nkokuti imwiiyi uyanda kuba ampuwo mwini muciindi cakuzuzikizya makanze eeni aalwiiyo lweendelezyegwa a Leza.
“Muleelede Kwaandaanya”
Ikutegwa muntu abe sikwiiya, uleelede kuzimvwisya kabotu zintu nzyali mukuyiisyigwa. Uleelede kumvwa kasimpe akubona mbokaindene anjiisyo zimbi. Ikwaandaanya kulagwasya mukucita boobo.
Cakwiinduluka-induluka, Jehova wakakulwaizya bantu bakwe kuti “muleelede kwaandaanya” zintu zisalala azintu zisofweede. (Bapaizi 10:9-11) Wakaamba kuti, aabo ibakali kuyoobelekela mutempele lyakwe lipati lyakumuuya bakali kuyooyiisya bantu “kwiindana kwazintu zisalala azintu buyo.” (Ezekiyeli 44:23) Ibbuku lya Tusimpi lilizwide makani aakwaandaanya bululami abubi, busongo abufwubafwuba. Noziba zintu zitaandeene zilakonzya kwaandanizyigwa. Kweelana ambokulembedwe kubbuku lya Ba-Roma 5:7, imwaapostolo Paulo wakaandaanya muntu uululeme amuntu mubotu. Mubbuku lya Ba-Hebrayo, wakatondezya mbousumpukide mulimo wabupaizi bwa Kristo kwiinda boobo bwa Aroni. Masimpe, kweelana abwakalemba mwiiyi wamumwaanda wamyaka wa 17 wazina lya John Amos Comenius: “Ikuyiisya caamba ikutondezya mboziindene zintu zisiyene-siyene kweelana amilimo yanzizyo, mbozyaanzidwe ambozyakatalika. . . . Aboobo, ooyo uucizyi kwaandaanya zintu, nkokuti ulicizyi ikuyiisya.”
Mucikozyanyo, atulange-lange citondezyo camuntu uuyiisya mweenzyinyina makani aa Bwami bwa Leza. Ikuti katamvwisyi ncobwaamba Bwami, mulakonzya kumutondezya kwiinda mukwaandaanya ncolyaamba Bbaibbele anjiisyo yakuti Bwami mbube buyo bwamumoyo wamuntu. Antela mulakonzya kumutondezya ikwiindana kuliko akati ka Bwami amfwulumende zyabantu. Pele kubantu aabo ibaazyi makani aaya aantalisyo, mulakonzya kubapa twaambo tuyungizyidwe. Inga mwabatondezya kwiindana kuliko akati ka Bwami bwabu Mesiya abweendelezi bwa Jehova bwakujulu aansi ibupanduludwe ku Intembauzyo 103:19, naa akati ka “Bwami bwa-Mwanaakwe uuyandwa” bwaambwa kubbuku lya Ba-Kolose 1:13, antela “mitwe” yaambwa ku Ba-Efeso 1:10. Ikwaandaanya zintu kulakonzya kumugwasya kubatondezya kabotu bamuswiilila njiisyo eeyi yamu Bbaibbele iiyandika kapati.
Cakwiinduluka-induluka, Jesu wakaibelesya nzila eeyi mukuyiisya kwakwe. Wakaandaanya muzeezo wakadumide ku Mulawo wa Musa amakanze eeni aa Mulawo. (Mt. 5:21-48) Wakaandaanya ikulyaaba kuli Leza kumaninide kumicito yaba Farisi yakuupaupa ameso. (Mt. 6:1-18) Wakaandaanya muuya wakajisi baabo ibakali kucitila bamwi “kami-kami” amuuya wakulyaaba basikumutobela ngobakeelede kutondezya. (Mt. 20:25-28) Aciindi cimwi kweelana ambokulembedwe kubbuku lya Matayo 21:28-32, Jesu wakakulwaizya basikumuswiilila ikulibonena kwaandaana kuliko akati kakulibona kuba balulami akweempwa kwini-kwini. Eeci cituleta kukaambo akambi kayandika kapati mukuyiisya kuli kabotu.
Amubakulwaizye Kuyeeya Baswiilizi
Kubbuku lya Matayo 21:28 tubala kuti Jesu wakatalika cikozyanyo cakwe amubuzyo wakuti: “Muyeeyanzi?” Imwiiyi uuyiisya kabotu tapi buyo twaambo naa bwiinguzi pe. Muciindi caboobo, ulabakulwaizya ibamuswiilila kubelesya maano aabo. (Tus. 3:21; Rom. 12:1) Zimwi ziindi eeci cilacitwa kwiinda mukubuzya mibuzyo. Kweelana ambokulembedwe kubbuku lya Matayo 17:25, Jesu wakabuzya kuti: “Uyeeyanzi, Simoni? Bami baansi nkulini nkubatambula mutelo na bulumbu? Sa nkubana babo nanka kubeenzu?” Imibuzyo ya Jesu iipa kukkala ansi kuyeeya yakamugwasya Petro ikulikosweda makani munzila iiluzi kujatikizya kutela mutelo watempele. Mbubwenya buyo, ciindi naakali kwiingula imwaalumi wakabuzya kuti: “Ino munamuzeesu nguni?” Jesu wakaandaanya micito yamupaizi amu Levi kumilimo eeyo yamu Samariya. Mpoonya wakabuzya mubuzyo ooyu wakuti: “Ino yebo uyeeya buti, kulooyo uwakawida mubafumpi nguni uwakaba munamuzyaabo, kulibaabo botatwe?” (Lk. 10:29-36) Aalo aawa muciindi cakumuyeeyela sikumuswiilila, Jesu wakamulekela kuti awiingule alikke mubuzyo ngwaakabuzyide muntu ooyo.—Lk. 7:41-43.
Aabe Makani Aanjila Mumoyo
Bamaiyi baazyi makanze aa Jwi lya Leza balizyi kuti ibukombi bwakasimpe takuli buyo ikwiile kubikka twaambo tumwi mumutwe akutobela milawo iibikkidwe pe. Buyeeme aakuba acilongwe cibotu a Jehova akulumba kuzintu zyakwe. Ibukombi buli boobo mbukombi buzwa mumoyo. (Dt. 10:12, 13; Lk. 10:25-27) Kanji-kanji mu Magwalo, ibbala lyakuti “moyo” lyaamba mbwalimvwa muntu kubikkilizya azintu mbuli kulombozya, luyando amakanze aatupa kucita zintu nzyotucita.
Jesu wakalizyi kuti nokuba kuti bantu balanga buyo ciwa camuntu, Leza walo ubona moyo wini mboubede. (1 Sam. 16:7) Imulimo ngotubelekela Leza tweelede kuucita akaambo kaluyando ndotujisi kulinguwe ikutali akaambo kakuyanda kukkomanisya bantuma. (Mt. 6:5-8) Kulubazu lumwi, ba Farisi bakacita zintu zinji kapati kutegwa babonwe abantu. Bakali kukankaizya ikutobela tulawo-lawo twa Mulawo alimwi akukakatila kumilawo njobakalibikkila beni. Pele mubuumi bwabo bakakakilwa ikutondezya bube ibwakali kuyoobazibya kuti bakali balongwe ba Leza ooyo ngobakali kwaamba kuti ngobakomba. (Mt. 9:13; Lk. 11:42) Jesu wakayiisya kuti, nokuba kuti ikulibombya kuzintu nzyayanda Leza kulayandika kapati, mbokuyandika ikulibombya ooko kulakonzya kubonwa kwiinda muzintu zili mumoyo. (Mt. 15:7-9; Mk. 7:20-23; Joh. 3:36) Tuyoozwidilila mukuyiisya kwesu ikuti twaiya citondezyo ca Jesu. Cilayandika kapati ikubagwasya bantu kuzyiba ncayanda Leza kulimbabo. Pele cilayandika kapati alimwi kuti bantu aabo bamuzyibe akumuyanda Jehova mbubwenya mbwabede ikutegwa bukkale bwabo kabutondezya mbociyandika cilongwe cibotu ncobajisi a Leza mwini-mwini.
Masimpe, ikutegwa bagwasyigwe anjiisyo iili boobo, ibantu beelede kulilingula akubona zili mumyoyo yabo. Jesu wakakulwaizya bantu kwiilangisya mizeezo yabo akulingaula mbobalimvwa. Naakali kululamika kuyeeya kutaluzi, wakali kubabuzya bakali kumuswiilila ikaambo ncobakali kuyeeyela boobo, ikwaamba naa kucita zintu zimwi. Pele muciindi cakwiile kubuzya buyo, Jesu wakali kubikkilizya akaambo kamwi, icikozyanyo naa icintu cimwi cakali kunoobakulwaizya ikwaabona munzila iiluzi makani. (Mk. 2:8; 4:40; 8:17; Lk. 6:41, 46) Aswebo tulakonzya kubagwasya batuswiilila kwiinda mukubakulwaizya kuti kabalibuzya mibuzyo mbuli bwayeeyi: ‘Ino nkaambo nzi ncondiyandisya kucita zintu munzila eeyi? Ino nkaambo nzi ncondicitila boobu mubukkale oobu?’ Mpoonya amubakulwaizye kuzilanga mbuli mbwazilanga zintu Jehova.
Amutondezye Mbwaakonzya Kubelesyegwa Makani
Mwiiyi mubotu ulizyi kuti “busongo ncintu cipati.” (Tus. 4:7) Busongo caamba kucizyiba kubelesya luzibo munzila iili kabotu mukumanizya mapenzi, kulikwabilila kuntenda, ikuzuzikizya mbaakani akugwasya bamwi. Mwiiyi nguujisi mukuli wakugwasya basikwiiya ikwiiya kucita boobo, pele ikutali kubasalila zintu nzyobeelede kucita anzyobateelede kucita. Nomubandika njiisyo zyamu Bbaibbele zisiyene-siyene, amumugwasye sikwiiya kulikosweda makani alikke. Mulakonzya kwaamba cimwi cintu cijatikizya bukkale buliko mubuumi mpoonya akumubuzya kuti aambe njiisyo yamu Bbaibbele njomwazwa akwiiya mboikonzya kumugwasya ikuti wajanika mubukkale buli boobo.—Heb. 5:14.
Mwaapostolo Petro mumakani aakwe ngaakaamba lya Pentekoste mu 33 C.E., wakapa citondezyo cigwasya kapati icakajatikizya bukkale bwabantu. (Inc. 2:14-36) Naakamana kubandika zibalo zyotatwe zyamu Magwalo izyakali kusyomwa ankamu yabantu eeyo, Petro wakatondezya mbwaakonzya kubelesyegwa makani aayo kweelana azintu zyakacitika nzyobakalibonena boonse. Aboobo, nkamu eeyo yakakulwaizyigwa ikwaabelesya makani ngoyakamvwide. Sena kuyiisya kwanu akwalo mbokubajatikizya bantu oobo? Sena muvwula kubandauka buyo twaambo tuluzi ikusoleka kubagwasya bantu kumvwisya ncozili boobo zintu? Sena mulabakulwaizya ikulanga-langa mbozyeelede kubujatikizya buumi bwabo izintu nzyobaiya? Tabalangilwi koongolola buya kwaamba kuti, “Ino tucite buti?” mbuli bwakoongolola inkamu yabantu lya Pentekoste, pele ikuti mwaabelesya kabotu magwalo, bayookulwaizyigwa ikubweza ntaamu yeelede.—Inc. 2:37.
Ciindi nomubala Bbaibbele abana banu, nceciindi cibotu ncomujisi nobazyali cakubagwasya kuti kabayeeya mbobakonzya kuzibelesya mubuumi bwabo injiisyo zyamu Bbaibbele. (Ef. 6:4) Mucikozyanyo, mulakonzya ikusala tupango tuli mbotubede mucibalo cakubala Bbaibbele icamvwiki eeyo akubandika ncotupandulula, mpoonya amubuzye mibuzyo iili mbuli bwayeeyi: ‘Ino muunzila nzi motugwasyigwa atupango ootu? Mbuti mbotunga twatubelesya tupango ootu mumulimo? Ino tututondezya nzi kujatikizya Jehova ambwacita zintu, alimwi ino eeci mbuti mbocitukulwaizya kumulumba?’ Amubakulwaizye bamukwasyi kuyootola lubazu mukwiingula twaambo ootu lyamubandi watwaambo tupati-pati twamu Bbaibbele mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza. Cakutadooneka, itupango ntobayooingula tunooli tooto ntobaciyeeya.
Amube Citondezyo Cibotu
Kunze lyakuyiisya kwiinda muli zyeezyo nzyomwaamba, mulayiisya akwiinda muzintu nzyomucita. Imilimo yanu ilapa citondezyo cigwasya cambozibelesyegwa zintu nzyomwaamba. Oobu mbobaiya bana. Eelyo bana nobaiya bazyali babo, bapa bumboni bwakuti bayanda kuba mbuli mbabo. Bayanda kuzyiba mbocibede ikucita zintu nzyobacita bazyali babo. Aboobo, aabo mbomuyiisya ‘nobamwiiya mbubwenya mbuli mbomwiiya Kristo anywebo,’ balatalika ikugwasyigwa azilongezyo ziboola kwiinda mukucita nzyayanda Jehova. (1 Kor. 11:1) Balalibonena zintu nzyaabacitila Leza.
Eeci cituyeezya mbociyandika kapati ikuba citondezyo cibotu. ‘Ikuba bantu beenda munzila iisalala amukulemeka Leza’ kuyootugwasya kapati ikupa citondezyo cigwasya kujatikizya mbokubelesyegwa njiisyo zyamu Bbaibbele kuli baabo mbotuyiisya. (2 Pet. 3:11) Ikuti kamukulwaizya sikwiiya Bbaibbele ikubala Jwi lya Leza abuzuba, nywebo lwanu mweelede kuba bankutwe mukulibala. Ikuti kamuyanda kuti bana banu batobele njiisyo zyamu Bbaibbele, amubone kwaamba kuti balabona kuti milimo yanu ileendelana akuyanda kwa Leza. Ikuti kamulailila mbungano ikusungwaala mumulimo, amubone kuti mulatola lubazu anywebo mumulimo ooyu. Nomuzicita zintu nzyomuyiisya, ciyoomuubila-ubila ikukulwaizya bamwi.—Rom. 2:21-23.
Kamujisi muzeezo wakuyanda kuyaambele mukuyiisya kwanu, amulibuzye kuti: ‘Ciindi nondipa malailile, sena ndaapa munzila iibakulwaizya aabo bandiswiilila ikucinca bukkale bwabo, mbobaambaula naa imicito yabo? Ikutegwa ndisalazye makani, sena ndilatondezya kwiindana kuliko akati kakaambo kamwi naa nzila imwi yakucita zintu kuzwa kuli imbi? Ino ndicita nzi mukusoleka kugwasya mbondiyiisya, bana bangu naa ibandiswiilila kumuswaangano kutegwa kabaziyeeya nzyondaamba? Sena ndilabatondezya kabotu-kabotu ibandiswiilila mbobakonzya kuzibelesya eezyo nzyobaiya? Sena inga bazibona mubukkale bwangu? Sena balizyi kuti kweelana ambobaabona makani aabandikwa, cilakonzya kuyumya cilongwe ncobajisi a Jehova naa pe?’ (Tus. 9:10) Amuzumanane ikubikkila maano kuzintu eezyi nomusoleka kuyungizya luzibo lwanu kamuli baiyi. “Ulibambe kabotu lwako anjiisyo nzyoiisya. Koujisi utaleki pe, nkaambo wacita oobo, inga ulalifutula omwini, abaabo bakuswiilila.”—1 Timo. 4:16.
-
-
Mbomunga Mwacizyiba Kubandika AbamwiAmugwasyigwe Alwiiyo Lujanwa mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza
-
-
Mbomunga Mwacizyiba Kubandika Abamwi
SENA cilamuubila-ubila lyoonse ikubandika abamwi? Kubantu banji, imuzeezo wini wakutalisya mubandi ikapati kumuntu ngobatazyi, ulabapa kulibilika. Ibantu bali boobu inga kabali ansoni. Inga kabalibuzya kuti: ‘Ino mmakani nzi ngondilaabandike? Ino inga ndatalika buti kukanana? Ino inga ndazumanana buti amubandi ooyu?’ Ibantu batalibiliki alimwi ibasamausya balakonzya kabaile kwaambaula balikke mumubandi oonse bamwi kabaswiilila buyo. Ipenzi ndyobakonzya kuba andilyo ndyakugwasya bamwi kuti kabalikwaya kwaambaula alimwi akutalika kuswiilila izyaambwa. Kunyina makani naa tuli akati kabaabo bali ansoni antela aabo ibasamausya, toonse buyo tuyandika kuzumanana ikujana luzibo lwambokubandikwa abamwi.
Amutalikile Aŋanda
Ikutegwa mucizyibe kubandika abamwi, ino mulekela nzi kutalikila nkukona kuŋanda yanu? Imibandi iiyumya-yumya ilakonzya kumugwasya kapati ikuba amukwasyi uukkomene.
Inzila iiyandika kapati mumibandi iili boobu nkubikkilana maano. (Dt. 6:6, 7; Tus. 4:1-4) Notubikkilana maano, tulaambauzyanya alimwi tulaswiilila umwi nayanda kwaamba cintu cimwi. Acimbi ciyandika kapati nkuba amakani amwi aagwasya. Ikuti katujisi bubambe bwalyoonse bwakubala Bbaibbele akwiiya, tunooli amakani manji kapati ngotukonzya kubandika. Ikuti katukabelesya kabotu kabbuku ka Kulingaula Magwalo Abuzuba kalakonzya kutugwasya kuba atwaambo ntotukonzya kubelesya kutalisya mubandi. Ambweni notwali mumulimo wamumuunda kuli cintu cimwi catukonda. Tulakonzya kubala makani amwi aagwasya naa aasesya. Atube acilengwa cakwaambila bamwi zintu eezyi notwiizya mumukwasyi. Alimwi eeci ciyootugwasya ikunoobandika abantu bambi ibatali bamumukwasyi wesu.
Kubandika Amuntu Ngomutazyi
Ibantu banji balayoowa kutalika mubandi amuntu ngobatazyi. Pele balo Bakamboni ba Jehova balasoleka kapati ikwiiya mbokubandikwa kutegwa bacikonzye ikubandika kasimpe kamu Bbaibbele abamwi. Balacita oobu akaambo kaluyando ndobajisi kuli Leza alimwi abasimukobonyina. Ncinzi cikonzya kumugwasya kuzwidilila mumakani aaya?
Injiisyo yaambwa kubbuku lya Ba-Filipi 2:4 ilayandika kapati. Tukulwaizyigwa kubikkila maano ‘ikutali kukuligwasya tobeni luzutu pe, pele akugwasya bamwi.’ Amuciyeeyele munzila eeyi: Ikuti kunyina nomwakaswaangene kale amuntu ooyo, inga umubona kuti muli basubo. Ino inga mwamugwasya buti ikutegwa aanguluke? Kumwetamweta akumwaanzya kulakonzya kugwasya. Pele nzinji ziyandika kubikkila maano.
Mulakonzya ambweni mwamunyonganya nzyaali kuyeeya. Ikuti kamuyanda kuti mubandike amuntu nzyomuyeeya nywebo kakunyina kubikkila maano kuli zyeezyo nzyaali kuyeeya, sena inga wamutambula kabotu? Ncinzi ncaakacita Jesu naakayaanya mwanakazi amugoti wamaanzi mumunzi wa Samariya? Ooyu mwanakazi wakali amuzeezo wakuteka maanzi. Jesu wakatalisya mubandi kumwanakazi ooyu amuzeezo nguwenya ooyo, mpoonya wakazumanana amubandi uukondelezya wamakani aakumuuya.—Joh. 4:7-26.
Ikuti kamubikkila maano kuzintu zicitika aawo mpomubede, andinywe mulakonzya kuzyiba zintu nzyobalangilwa kuti nzyobayeeya bantu. Sena muntu ooyo uboneka kukkomana naa kuusa? Sena mmucembele naa uboneka kufwuluka? Sena kuli citondezya kuti kuli bana aŋanda? Sena muntu ooyo ubonekaanga muvwubi naa mucete cakuti cilamuyumina akujana zintu ziyandika mubuumi? Sena zintu zibotezya ŋanda naa nzyasamide mbuli ninga, nkaya atulungu-lungu twamunsingo zitondezya kuti muntu ooyo mmukombi? Ikuti mubandi wanu kaubikkilizya zintu zili boobu, imuntu ooyo ulakonzya kumubona kuti mulamubikkila maano nkaambo mwaamba zintu nzyazyi kabotu awalo.
Ikuti mwiniŋanda katalibonyi, ambweni kamumvwide buyo jwi lizwa muŋanda pesi cijazyo kacijalidwe, ino eeco inga camuyeezya nzi? Cimwaambila kuti muntu ooyo ambweni kuli ncayoowa. Sena inga mwabelesya bukandu bwakwe kutalisya mubandi kamwiimvwi amulyango?
Mumasena amwi cilakonzyeka kutalisya mubandi amuntu kwiinda mukulipandulula nobeni—mbomwakakomena, ncomwaboolela aŋanda yakwe, ikaambo ncomumusyoma Leza, icakamupa kutalika kwiiya Bbaibbele ambolyamugwasya. (Inc. 26:4-23) Masimpe, mweelede kucenjela kapati nomucita boobo alimwi kamwiizyi kabotu mbaakani yanu. Eeci cilakonzya kumukulwaizya muntu ooyo kumwaambila cintu cimwi cijatikizya nguwe, mbwayeeya ambwazibona zintu.
Mumisyobo imwi, ikusamausya beenzu ncilengwa buya. Ibantu balakonzya kumutamba kuti mukakkalile muŋanda. Mwakkala buyo, ikuti mwamubuzya mwiniŋanda mbwapona amukwasyi alimwi akuswiilila kabotu-kabotu kubwiinguzi, awalo ulakonzya kuswiilila kuzintu nzyomuyanda kwaamba. Ibamwi bantu balababikkila kapati maano beenzu, aboobo ikwaanzyanya kulakonzya kutola ciindi cikubwene. Mukuya kwaciindi, balakonzya kujana kuti bajisi twaambo tweelene antomujisi. Eeci cilakonzya kumunjizya mumubandi wazintu zyakumuuya.
Ino mbuti kuti kakuli bantu banji mucilawo momukkala ibaambaula mwaambo umbi kuleka wanu? Mbuti mbomunga mwabagwasya bantu aaba? Ikuti naa mwaiya buyo mbobaanzyanya mumyaambo eeyo, ibantu aabo bayoobona kuti mulababikkila maano. Eeci cilakonzya kumupa coolwe cakuzumanana kubandika makani aambi.
Mbokuzumananwa Amubandi
Ikutegwa muzumanane amubandi, amuzibikkile maano nzyayeeya ngomubandika limwi. Amumukulwaizye kwaamba mbwalimvwa ikuti kalisungwide kucita boobo. Mibuzyo yalibambilwa kabotu-kabotu ilakonzya kumugwasya. Imibuzyo iigwasya kuzyiba mbwayeeya muntu ilayandika kapati mbwaanga ipa kuti muntu apandulule buya ikutali buyo kuvwiila mabbala lyomwe buyo lyakuti inzya naa peepe. Mucikozyanyo, mwamana kwaamba penzi lipenzya bantu ooko nkomukkala, mulakonzya kubuzya kuti: “Ino muyeeya kuti ncinzi cipa kuti kube bukkale buli boobu?” naa “Ino muyeeya kuti ncinzi cinga cagwasya kumanizya mapenzi aaya?”
Mwabuzya mubuzyo, amuswiililisye bwiinguzi bwakwe. Amutondezye kuti mulabikkila maano kwiinda mukuvwuwa ajwi libombede, kuzuminizya kwiinda mukugunya-gunya mutwe. Mutamunjili mukanwa pe. Kamulibambilide kuswiilila nzyayeeya, amuzibikkile maano zyaambwa. ‘Amube bantu balibambilide kuteelela, ibamuka kwaamba.’ (Jak. 1:19) Nomwiingula, amutondezye kuti mwali kuziswiilila ncobeni zyali kwaambwa.
Pele, amuyeeye kuti tabali boonse bantu ibayoovwiila mibuzyo yanu. Bamwi bantu balakonzya kuvwiila kwiinda mukukankama naa kumwetamweta. Ibamwi balakonzya kwaamba buyo kuti inzya naa peepe. Mutatyompwi pe. Amukkazyike moyo. Mutabasinikizyi kubandika zintu nzyobatayandi. Ikuti muntu kayandisya kuswiilila, amucibelesye coolwe eeco kubandika twaambo twamu Magwalo itukulwaizya. Mukuya kwaciindi, muntu ooyo ulakonzya kumubona kuba mulongwe wakwe. Mpoonya, ambweni lino unooli libambilide ikwaamba nzyayeeya cakulikwaya.
Nomubandika abantu, amulibambile kuyoopilukila. Ikuti muntu wabuzya mibuzyo iili mbwiibede, amwiingule imwi pele amusiye omwe naa yobilo ikutegwa mukaibandike mwaakupilukila. Amumwaambile kuti muyanda kuyoovwuntauzya mpoonya akuzikumwaambila nzyomutiikajane. Ikuti katabuzyi mibuzyo, mulakonzya kumanizya mubandi wanu kwiinda mukumubuzya mubuzyo ooyo ngomuyeeya kuti inga wamukonda. Amumwaambile kuti mubuzyo ooyo uyoobandikwa ciindi ciboola mwaakupilukila. Mulakonzya kujana twaambo tunji mubbuku lya Kukambitsirana za m’Malemba, mubroshuwa ya Ncinzi Leza Ncayanda Kulindiswe? amumamagazini aalino aa Ngazi Yamulindizi a Galamukani!
Nomuli Abasyominyoko
Nomuyaanya umwi wa Bakamboni ba Jehova kwaciindi cakusaanguna, sena mulalisungula ikuyanda kuti mumuzyibe? Antela inga mwiile kwiimvwi munsi lyakwe kamuumwine? Iluyando ndotujisi kubakwesu lweelede kutukulwaizya kuba aluyandisyo lwakuyanda kubazyiba. (Joh. 13:35) Ino inga mwatalika buti? Mulakonzya kumwaambila izina lyanu akumubuzya izina lyakwe muntu ooyo. Ikanji-kanji kumubuzya mbwaakaiya kasimpe kuyoomunjizya mumubandi uukondelezya alimwi kuyoomugwasya kuzyibana kabotu. Noliba leelyo nomutapasauli buya kukanana, iciyandika kapati nkusoleka kwanu nkaambo kuyoomutondezya kuti mulamubikkila maano.
Ncinzi cikonzya kumugwasya kuba amubandi uuli ampindu amuntu wamumbungano yanu? Amube aluyando lwini-lwini kumuntu ooyo akumukwasyi wakwe. Sena nomwamana muswaangano? Amwaambe twaambo ntomwajana kuti tulagwasya kapati. Eeci inga camugwasya kapati nyoonse nyobilo. Mulakonzya kuluula kaambo kamwi kakondelezya kuzwa mu Ngazi Yamulindizi naa Galamukani! yaino. Eeci taceelede kucitwa mbuli kuti mulisumpula buya naa kumusunka kuti mubone naa kuli ncazyi. Amucite oobo ikutegwa mumwaambile cimwi cintu icakamukonda kapati. Mulakonzya kubandika cibeela ncajisi umwi wanu mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza akugwasyanya kujatikizya mboceelede kuyookananwa. Alimwi aumwi ulakonzya kubandika zintu izyakamucitikila mumulimo wamumuunda.
Masimpe, ikubabikkila maano bantu kanji-kanji kusololela kumubandi ujatikizya bantu—izintu nzyobaamba akucita. Mukwaambaula kwesu zimwi ziindi inga twabikkilizya amakani aasesya. Sena nzyotuya kwaamba zinooyumya-yumya? Ikuti twabikkila maano kululayo lwamu Jwi lya Leza akukulwaizyigwa aluyando lwa Leza, nzyotwaamba zinooyumya-yumya.—Tus. 16:27, 28; Ef. 4:25, 29; 5:3, 4; Jak. 1:26.
Katutanaunka mumulimo wamumuunda, tulasaanguna kulibambila. Nkaambo nzi ncomutalibambili makani amwi aakondelezya kutegwa mukaambile beenzyinyoko? Nomubala alimwi akumvwa makani amwi aakondelezya, amuzyibe twaambo ntomuyanda kwaambila bamwi. Mukuya kwaciindi, muyoojana kuti muli amakani manji kapati ngomukonzya kusala. Ikucita boobo kuyoomugwasya ikuba atwaambo tunji kapati kunze lyakwiile kwaamba zintu nzyobazyi kale boonse. Ikapati mubandi wanu autondezye mbomuliyandisya Jwi lya Leza!—Int. 139:17.
-