-
Buumba Buboola Akaambo KakufwidwaSinsimuka!—2018 | No. 3
-
-
LUUMBULIZYO KULI BAABO IBALI MUBUUMBA
Buumba Buboola Akaambo Kakufwidwa
“Kabatanafwa ba Sophiaa akaambo kabulwazi mbobakaciswa kwaciindi cilamfwu, ndakakkala ambabo mucikwati kwamyaka iinda ku 39. Beenzuma bakandigwasya kapati, alimwi ndakaba azintu zinji zyakucita. Pele kwamwaka omwe, moyo wangu wakali kucisa kapati. Mbondakali kulimvwa ciindi aciindi kwakali kucinca-cinca. Lino kwainda myaka iitandila kuli yotatwe kuzwa ciindi nobakafwa, zimwi ziindi inga moyo ulacisa cakutayeeyela.”—Kostas.
Sena mwakafwidwa kale muyandwa wanu? Ikuti naa mbocibede oobo, ambweni mulimvwa mbuli mbobakalimvwa ba Kostas. Nokuba kuti zintu zimwi zilakonzya kumupa kulibilika kapati naa kumucisizya moyo, ikufwidwa muntu ngomukwetene limwi, wacibbululu naa mulongwe kulainda aawo. Basyaazibwene ibaiya kujatikizya mapenzi aaboola akaambo kabuumba balazumina oobo. Kweelana acibalo cimwi mubbuku litegwa The American Journal of Psychiatry, ciindi muntu naafwa bantu banji bayeeya kuti muyandwa wabo tabakamuboni limbi alimwi balausa kapati. Bantu banji ibazyi mbocicisa kufwidwa balakonzya kulibuzya kuti: ‘Ino cilatola ciindi cilamfwu buti kandilimvwide boobu? Sena kuli nondiyookkomana alimwi? Ino inga ndalujana buti luumbulizyo?’
Bwiinguzi bwamibuzyo eeyi bulajanwa mumagazini eeyi ya Sinsimuka! Cibalo citobela cilabandika ncomukonzya kulangila ikuti naa mwakafwidwa caino-ino. Zibalo zimbi zitobela zibandika nzila zikonzya kumugwasya kutegwa mucesye-cesye buumba.
Tusyoma kuti zibalo zitobela zilamuumbulizya alimwi akubagwasya aabo ibali mubuumba akaambo kakufwidwa.
a Mazina aamwi mucibalo eeci acincwa.
-
-
Ncomweelede KulangilaSinsimuka!—2018 | No. 3
-
-
LUUMBULIZYO KULI BAABO IBALI MUBUUMBA
Ncomweelede Kulangila
Nokuba kuti basyaazibwene bamwi baamba kuti buumba bulacitika munzila zisiyene-siyene, muntu umwi aumwi kuli mbwalila naa mbwatondezya buumba mbwajisi. Sena kwiindana-indana kwabantu mbobatondezya buumba bwabo caamba kuti bantu bamwi tacibacisi kapati ciindi nobafwidwa bayandwa babo naa inga “balijata” buyo kutegwa batatondezyi bwini mbobalimvwa? Peepe. Nokuba kuti kulila akaambo kabuumba kulakonzya kupa kuti muntu cimuzwe cili kumoyo, kunyina nzila iigaminide iikonzya kwaambwa kuti “njiiluzi” yakutondezya buumba. Kanji-kanji ciya buyo abukkale bwamuntu ooyo iwafwidwa, bube bwakwe alimwi anzila mbwaafwa sikufwa.
INO BUUMBA BWANU BUYOOSIKA AALI?
Basikufwidwa ambweni inga kabatazyi cikonzya kucitika ciindi nobafwidwa muyandwa wabo. Nokuba boobo, kuli kulimvwa kumwi alimwi amapenzi aavwula kucitika alo kanji-kanji ngotweelede kulangila. Atulange-lange twaambo ootu tutobela:
Kupengana mumizeezo. Kulila, kuyeeya sikufwa alimwi akuba aakabuko zilakonzya kucitika. Buumba bulakonzya kuboola akaambo kakuyeeya zintu zimwi kujatikizya sikufwa naa akaambo kakulota. Pele cintu cakusaanguna cikonzya kucitika ciindi muntu naafwidwa, nkugambwa alimwi akutasyoma. Ba Tiina balayeeya mbobakalimvwa ciindi balumi babo ba Timo nobakafwa cakutayeeyelwa. Ba Tiina bakaamba kuti: “Kusaanguna ndakagonkelwa cakuti ndakaalilwa akulila. Ndakanyongana kapati cakuti zimwi ziindi ndakali kwaalilwa akuyoya. Cakandaalila kusyoma kuti balumi bangu bafwa.”
Kulibilika kapati, bukali alimwi akulipa mulandu azyalo zilidumide kapati. Ba Ivan bakaamba kuti: “Kwaciindi cili mbocibede kuzwa naakafwa mwaneesu musankwa wazina lya Eric walo iwakajisi myaka iili 24, mebo abakaintu bangu twakalinyemede kapati! Eeci cakatugambya kapati nkaambo lyoonse tiitwakali bantu banyema-nyema pe. Alimwi twakalipa mulandu akaambo kakuyeeya kuti notwakacita zinji kutegwa tugwasye mwaneesu.” Abalo ba Alejandro, ibakafwidwa bakaintu babo balo ibakaciswa kwaciindi cili mbocibede, abalo bakali kulimvwa kuba amulandu nobakati: “Kumatalikilo ndakali kulimvwa kuti ikuti naa Leza wakazumizya kuti ndipenge boobu, nkokuti ndili muntu mubyaabi. Mpoonya ndakatalika kulipa mulandu nkaambo cakali mbuli kuti ndakali kupa Leza mulandu akaambo kaceeci icakacitika.” Ba Kostas ibaambwa mucibalo cainda bakaamba kuti: “Zimwi ziindi ndakali kubanyemena ba Sophia akaambo kakuti bakafwa. Mpoonya ndakatalika kulipa mulandu akaambo kakulimvwa boobo. Kayi abalo tiikwakali kuyanda kwabo kuti bafwe.”
Kuziluka. Kulakonzya kuba ziindi muntu nakonzya kudimuka naa kuziluka. Mucikozyanyo, muntu iwafwidwa ulakonzya kutalika kuyeeyela kuti muntu iwafwa ulakonzya kumvwugwa, kuba ambwalimvwa naa kubonwa. Naa sikufwidwa ulakonzya kutalika kwaalilwa kubikkila maano naa kuyeeya zintu. Ba Tiina bakaamba kuti: “Zimwi ziindi ndakali kunga ndilabandika abantu, pele mizeezo yangu yakalisakene. Ndakali kupenga kapati mumizeezo kusola kuyeeya icakapa kuti ba Timo bafwe. Akaambo kakwaalilwa kubikkila maano, ndakali kutyompwa kapati.”
Kuyanda kulizandula. Muntu uuli mubuumba ulakonzya kutalimvwa kwaanguluka kuba antoomwe abantu. Ba Kostas bakaamba kuti: “Ciindi nondakali kuba antoomwe abantu bakwetene, ndakali kulimvwa kusweeka. Pele alimwi ndakali kulimvwa kusweeka noliba leelyo nondakali akati kabantu batakwete naa batakwetwe.” Bakaintu baba Ivan, ba Yolanda bakaamba kuti: “Cakali kutuyumina kapati kuba akati kabantu ibakali kutongooka kujatikizya mapenzi ngobakajisi alo aakali kulibonya mbuli kuti taayi koomoonga twaayeelanya amapenzi ngotwakajisi. Mpoonya alimwi kwakali bantu bamwi ibakali kutwaambila mbobakali kucita kabotu bana babo. Ndakali kukkomana kuti zintu zyakali kubeendela kabotu, pele alimwi cakali kundaalila kubikkila maano kuli nzyobakali kwaamba. Mebo abalumi bangu twakalizyi kuti buumi mbobubede, pele cakali kutwaalila kukkazika moyo.”
Kutalimvwa kabotu. Kuba alusini naa kwaalilwa kulya, kukotela alimwi akuba acilabila zilidumide kapati. Kakwiindide mwaka omwe kuzwa ciindi nobakafwa bausyi, ba Aaron balayeeya nobaamba kuti: “Kwaamba masimpe ndakajisi penzi lyakwaalilwa koona. Ndakali kusinsimuka masiku buzuba abuzuba aciindi nciconya kuyeeya lufwu lwabataata.”
Ba Alejandro balayeeya ciindi nobatakali kulimvwa kabotu akaambo kazintu zyeenzu nzyobakali kumvwa mumubili wabo, pele kakunyina kuzyiba penzi lini nobakati: “Kwaziindi zili mbozibede dokota wakali kundilanga-langa, pele wakali kundaambila kuti ndili buyo kabotu. Ndakatalika kuyeeya kuti buumba mbobwakali kundipa kutalimvwa kabotu.” Pele mukuya kwaciindi penzi eeli lyakamana. Bwini mbwakuti, ba Alejandro bakacita buyo kabotu kuunka kuyoobonana abadokota. Buumba bulakonzya kucesya nguzu zyamumubili zyalo izipa kuti mubili kaucikonzya kulwana malwazi, bulakonzya kukomezya bulwazi mbwajisi kale muntu mumubili naa kuleta malwazi aambi buya.
Kukatazyigwa kucita milimo iiyandika kapati. Ba Ivan bakaamba kuti: “Ciindi naakafwa Eric twakeelede kubazyibya bacibbululu, balongwe besu alimwi abamwi buyo mbuli basikumulemba mulimo alimwi abamukamwini ŋanda mwaakali kukkala. Alimwi kwakali mapepa amwi aakali kuyandika kapati alo aakeelede kulembwa. Mpoonya twakeelede kulanga-langa zintu zya Eric zyoonse. Kucita zintu zyoonse eezyi kwakali kuyandika kubikkila maano nkaambo twakalipengede mumizeezo alimwi twakalikatede kapati.”
Kubantu bamwi, buyumuyumu bulaboola kwainda ciindi, ambweni ciindi nobayandika kulanganya zintu nzyaakali kulanganya muyandwa wabo iwakafwa. Eeci ncecakabacitikila ba Tiina. Bakaamba kuti: “Ba Timo lyoonse mbobakali kulanganya makani aakuyobola mali kubbanki alimwi amakani aambi aamakwebo. Pele lino ooyu wakaba mukuli wangu, walo iwakayungizya buyo amilimo njondakajisi kale. Ndakali kulibilika kuti naa inga ndacikonzya kuzilanganya kabotu zintu zyoonse eezyi kakunyina kuzinyonganya.”
Buyumuyumu boonse ibwaambwa atala aawa butondezya kuti masimpe cilakatazya kapati kulwana buumba. Bwini mbwakuti kufwidwa muyandwa cilacisa kapati, pele kukazyibila limwi kaambo aaka kulakonzya kubagwasya aabo ibakazwa akufwidwa bayandwa babo kuti baliyumye. Alimwi kamuyeeyede kuti, tabali boonse ibasikilwa mapenzi oonse aaboola akaambo kabuumba. Kuyungizya waawo, basikufwidwa balakonzya kuumbulizyigwa kwiinda mukuzyiba kuti buumba ibuboola akaambo kakufwidwa bayandwa babo tacili cintu ceenzu.
MWATI KULI NONDIYOOKKOMANA ALIMWI?
Ncomweelede kulangila: Buyumuyumu ibuboola akaambo kabuumba inga tabuzumanani mane kukabe kutamani; pele bulaceya-ceya mukuya kwaciindi. Eeci tacaambi kuti muntu inga “ulubila limwi buya zyoonse zyakacitika” naa kumuluba muyandwa wakwe iwakafwa. Pele aasyoonto-syoonto, buumba bulaceya-ceya. Zimwi ziindi bulakonzya kuboola alimwi cakutayeeyelwa ciindi nomwayeeya zintu zimwi kujatikizya muyandwa wanu naa muziindi zimwi zyaalubazu mbuli kwiibaluka buzuba mbomwakakwatana naa nokwakacitika cintu cimwi buyo. Pele mukuya kwaciindi, bunji bwabantu balakkalikana mumizeezo akutalika alimwi kubikkila maano kumilimo yabuzuba abuzuba. Eeci cilakonzya kucitika oobo kwaambisya ciindi muntu iwafwidwa nagwasyilizyigwa abanamukwasyi naa balongwe alimwi aciindi nabweza ntaamu ziyandika kutegwa alwane buumba.
Ino bulatola ciindi cilamfwu buti? Kubantu bamwi, buumba inga bwatola buyo myezi iili mbwiibede. Pele banji, balakonzya kutola mwaka naa myaka yobilo kutegwa buumba bumane. Mpoonya bamwi balakonzya kutola myaka minji buya kwiinda waawo.a Ba Alejandro bakaamba kuti: “Buumba bwangu bwakazumanana kwamyaka iibalilwa kuli yotatwe.”
Amulikkazikile moyo. Amubikkile buyo maano kuzintu zyabuzuba bumwi abumwi, amucite buyo zintu nzyomukonzya alimwi amuzyibe kuti mapenzi aaboola akaambo kabuumba alamana mukuya kwaciindi. Aboobo, sena kuli zintu nzyomukonzya kucita lino kutegwa mucesye buumba mbomujisi alimwi akuti butazumanani kwaciindi cilamfwu?
Buyumuyumu ibuboola akaambo kabuumba tacili cintu ceenzu pe
a Bantu bamwi balakonzya kuba mubuumba kapati kwaciindi cilamfwu bwalo ibukonzya kwaambwa kuti buumba bukatazya kapati naa butamani. Bantu bali boobu ambweni inga bayandika lugwasyo lwabasyaazibwene mubusilisi bwamizeezo.
-
-
Mbomukonzya Kuliyumya Ikuti Mwafwidwa—Ncomukonzya KucitaSinsimuka!—2018 | No. 3
-
-
LUUMBULIZYO KULI BAABO IBALI MUBUUMBA
Mbomukonzya Kuliyumya Ikuti Mwafwidwa Ncomukonzya Kucita
Ikuti mwasola kuyandaula nzila zikonzya kumugwasya kulwana penzi lyabuumba, mulakonzya kuzijana zinji kapati, pele zimwi zilakonzya kuti inga kazigwasya kapati kwiinda zimbi. Eeci cili boobu ambweni akaambo kakuti muntu umwi aumwi uliindene mbwatondezya buumba bwakwe kweelana ambocaamba cibalo cainda. Nzila iikonzya kugwasya muntu umwi ambweni taikonzyi kumubelekela muntu umbi.
Nokuba boobo, kuli nzila zimwi izyabagwasya kapati bantu banji. Alimwi kanji-kanji balazyaamba basikupa lulayo mumakani aakulwana penzi lyabuumba, alimwi nzila eezyi zitondezya busongo bwanjiisyo zyalo zibeleka lyoonse izijanika mubbuku lyansiku, Bbaibbele.
1: AMULUTAMBULE LUGWASYO LUZWA KUBANAMUKWASYI ALIMWI ABALONGWE
Basyaazibwene bamwi baamba kuti eeyi nenzila iigwasya kapati yakulwana penzi lyabuumba. Nokuba boobo, zimwi ziindi inga mwayanda kuba nyolikke. Ambweni buya mulakonzya kutalika kucimwa akaambo kabaabo basola kumugwasya. Eeci taceelede kumugambya pe.
Tamweelede kulimvwa kuti lyoonse mweelede kuba akati kabantu, pele alimwi tamweelede kubatantamukila limwi buya boonse. Nkaambo kayi kumbele ambweni inga mwaakuyandika lugwasyo kuzwa kuli mbabo. Cabubombe, amubaambile zintu nzyomuyanda aciindi eeco alimwi anzyomutayandi.
Kweelana anzyomuyandika, amujane ciindi cakuba abamwi alimwi acakuba nyolikke.
NJIISYO: “Bobilo bali kabotu kwiinda omwe . . . Nkaambo ikuti umwi wabo wawa, ooyo umwi ulakonzya kumugwasya mweenzinyina kuti aimikile.”—Mukambausi 4:9, 10.
2: Amulye Zyakulya Zijisi Busani Alimwi Akujana Ciindi Cakunyanyaasya Mubili
Zyakulya izijisi busani zilakonzya kumugwasya kulwana penzi lyakutyompwa iliboola akaambo kabuumba. Amusoleke kunoolya micelo iisiyene-siyene, zisyumani alimwi azyakulya zyamisyobo iindene-indene.
Kamunywa maanzi manji alimwi azyakunywaanywa zimwi izili kabotu.
Ikuti naa mwatalika kuba alusini naa kwaalilwa kulya, amusole kulya buyo asyoonto pele cakwiinduluka-induluka aziindi ziindene-indene. Alimwi mulakonzya kulomba badokota banu kuti bamwaambile zilyo naa nzila zikonzya kumugwasya.a
Kweendesya alimwi akubelesya nzila zimwi zyakunyanyaasya mubili kulakonzya kucesya mizeezo iitali kabotu. Kunyanyaasya mubili kulakonzya kumugwasya kuba aciindi cakuzinzibala kuyeeya zintu mbozyacinca mubuumi naa kuleka kuyeeya penzi eelyo.
NJIISYO: “Nkaambo kunyina muntu wakasulide kale mubili wakwe mwini, pele ulausanina akuubamba kabotu.”—Baefeso 5:29.
3: AMUBE ACIINDI CINJI CAKOONA
Koona lyoonse kulagwasya kapati, pele kwaambisya kuli baabo ibalwana penzi lyabuumba nkaambo buumba bulakonzya kupa kuti muntu alimvwe kukatala kapati.
Amucesye-cesye kujatikizya zyakunywa mbuli kkofi, tii alimwi abukoko nkaambo eezyi zilakonzya kumupa kwaalilwa koona.
NJIISYO: “Kulyookezya kusyoonto nkubotu kwiinda kulijaya kubeleka mulimo muyumu akutandaanya muwo.”—Mukambausi 4:6.
4: AMUZILANGE KABOTU ZINTU
Mutalubi kuti umwi aumwi uliindene mbwatondezya buumba mbwajisi. Aboobo, inga mwayandika kuzyiba nzila njomweelede kubelesya yalo iikonzya kumubelekela kabotu.
Bantu banji bajana kuti kwaambila bamwi kujatikizya mbobalimvwa kwabagwasya kapati kulwana penzi lyabuumba. Pele bamwi babona kuti cilabagwasya kutaambila muntu uuli woonse kujatikizya penzi lyabo. Basyaazibwene bajisi mizeezo iindene-indene naa cilagwasya ncobeni kwaambila bamwi mbomulimvwa kutegwa mulwane penzi lyabuumba. Ikuti naa muyandika kwaambila umwi kujatikizya mbomulimvwa pele mulawayawaya kucita oobo, ambweni inga camugwasya kusaanguna kwaambila mulongwe wanu ngomusyoma kapati kujatikizya mbomulimvwa.
Bantu bamwi bajana kuti kulila kulabagwasya kapati kulwana buumba mbobajisi, pele bamwi balacikonzya kulwana buumba bwabo nokuba kuti bakalila buyo asyoonto.
NJIISYO: “Moyo uuli woonse ulizi macise aawo.”—Tusimpi 14:10, BT.
5: AMUCEELEBE CILENGWA CAKULIBIKKA MUNTENDA
Basikufwidwa bamwi basola kubelesya misamu iikola naa kuciindizya kunywa bukoko kutegwa bacesye buumba mbobajisi. Kucita boobu inga kwaba kulibikka muntenda. Kukatalukwa kuli koonse muntu nkwakonzya kuba ankuko kwiinda mukubelesya nzila eeyi inga nkwakaindi buyo kasyoonto alimwi kalitanalampa kuleta buyo mapenzi. Amusole kubelesya nzila zili kabotu kutegwa mucesye penzi lyanu.
NJIISYO: “Atulisalazye kuzintu zyoonse zisofwaazya.”—2 Bakorinto 7:1.
6: AMUCIBELESYE KABOTU CIINDI CANU
Bantu banji bajana kuti ciindi nobali mubuumba kapati, cilagwasya kucita milimo imwi iikonzya kubapa kuleka kulimvwa boobo.
Mulakonzya kubucesya buumba bwanu kwiinda mukupanga balongwe naa kuyumya zilongwe nzyomujisi, kwiiya zintu zipya alimwi akujana ciindi cakulikondelezya.
Mukuya kwaciindi, zintu zilalangilwa kucinca. Mulakonzya kujana kuti ciindi ncomulimvwa kuba mubuumba kapati cilaceya-ceya calo cikonzya kumugwasya kulwana buumba bwanu.
NJIISYO: “Zintu zyoonse zilijisi ciindi canzizyo, . . . ciindi cakulila aciindi cakuseka; ciindi cakoomoka aciindi cakuzyana.” —Mukambausi 3:1, 4.
7: AMUZUMANANE KUCITA ZINTU NZYOMUCITA LYOONSE
Ikuti kacikonzyeka, amufwambaane kutalika kucita zintu nzyomwakali kucita lyoonse.
Ikuti mwazumanana kuba acilengwa cibotu cakoona, kubeleka alimwi akucita milimo imwi, mulalangilwa alimwi kutalika kulimvwa kuti zintu zyoonse zili buyo kabotu.
Kubikkila maano kucita zintu zikulwaizya kulakonzya kumugwasya kucesya buumba.
NJIISYO: “Takaaboni mbwaayakwiinda mazuba aabuumi bwakwe, akaambo kakuti Leza mwini-mwini umupa kuti lyoonse kakkomana mumoyo.”—Mukambausi 5:20.
8: MUTAFWAMBAANI KUSALA ZYAKUCITA ZIPATI KAPATI
Bantu banji ibafwambaana kusala zyakucita izipati kapati mbwaafwida buyo muyandwa wabo, mukuya kwaciindi balausa kapati akaambo kakusala ooko.
Ikuti kacikonzyeka, amulindile kwaciindi cili mbocibede kamutanalonga, kucinca mulimo naa kusowa zintu zyamuyandwa wanu.
NJIISYO: “Makanze aabankutwe masimpe apa kuzwidilila, pele bantu boonse baingana kucita zintu ncobeni balacetaala.”—Tusimpi 21:5.
9: MUTAMULUBI MUYANDWA WANU
Bantu banji ibakafwidwa balimvwa kuti cilagwasya kucita zintu izikonzya kubapa kunoomuyeeya muyandwa wabo iwakafwa.
Ambweni inga camugwasya kuyobola zifwoto zyasikufwa, cintu cimwi icimuyeezya sikufwa naa kulemba zintu zimwi izyakacitika alimwi amakani amwi ngomuyanda kunooyeeya.
Amuyobole zintu zikonzya kumuyeezya zintu zikkomanisya mpoonya akunoozilanga ciindi nomwayanda kucita boobo.
NJIISYO: “Amwiibaluke mazuba aakaindi.”—Deuteronomo 32:7.
10: AMUKAUMWE MUWO
Ambweni inga mwayandika kuunka kubusena bumbi kuyooswaya.
Ikuti naa kacitakonzyeki kubweza mazuba manji aakulyookezya, ambweni inga mwayandika buyo kucita cintu cimwi cikkomanisya buzuba bomwe naa obilo, mbuli kuunka mukuvwakacca, kuswaya maanda mobayobweda zintu zyakaindi naa kukweendeenda.
Nokuba kucita zintu ziindene azyeezyo nzyomucita lyoonse kwaciindi buyo cisyoonto kulakonzya kumugwasya kulwana penzi lyabuumba.
NJIISYO: “Atweende tukkalile kubusena bunyina bantu mulyookezye aniini.”—Marko 6:31.
11: AMUBAGWASYE BAMWI
Kamuyeeya kuti kufwumbwa ciindi ncomukonzya kubelesya kugwasya bamwi, andinywe inga camugwasya kulimvwa kabotu.
Mulakonzya kucita oobo kwiinda mukugwasya baabo ibakajatikizyigwa kapati akaambo kalufwu lwamuyandwa wanu, mbuli balongwe naa banamukwasyi ibakonzya kuyandika muntu wakubagwasya.
Kugwasyilizya bamwi alimwi akubaumbulizya kulakonzya kumupa kuba alukkomano alimwi akulimvwa kuba ampindu.
NJIISYO: “Kupa kulakkomanisya kapati kwiinda kupegwa.”—Milimo 20:35.
12: AMUZILINGULE ZINTU NZYOMUBIKKILA MAANO KAPATI
Buumba bulakonzya kumugwasya kuzyiba zintu ziyandika kapati.
Amucibelesye ciindi eeci kulilingula mbomupona.
Ikuti kakuyandika, amucince zintu nzyomubikkila maano kapati.
NJIISYO: “Cilainda kubota kuunka kuŋanda yamalila kwiinda kuunka kuŋanda yapobwe, nkaambo aaya ngamamanino aabantu boonse, alimwi ooyo uucipona weelede kwaayeeyesya makani aaya mumoyo wakwe.”—Mukambausi 7:2.
Kwaamba masimpe, kunyina cintu cikonzya kubumanina limwi buumba mbomujisi. Nokuba boobo, bantu banji ibakafwidwa bayandwa babo balakonzya kwaamba kuti kubweza ntaamu zyeelede, mbuli zyeezyi izyaambwa mucibalo eeci, kwakabagwasya kapati kujana luumbulizyo. Pele eeci tacaambi kuti eezyi nenzila zilikke zikonzya kucesya buumba. Pesi ikuti mwasola kuzibelesya zimwi akati kanzila eezyi, ciyoomugwasya kucesya-cesya buumba bwanu.
a Sinsimuka! taitubikkili mulawo kujatikizya nzila zyabusilisi.
-
-
Lugwasyo Lwini-Lwini Kuli Baabo Ibali MubuumbaSinsimuka!—2018 | No. 3
-
-
LUUMBULIZYO KULI BAABO IBALI MUBUUMBA
Lugwasyo Lwini-lwini Kuli baabo Ibali Mubuumba
KUCISA KUBOOLA AKAAMBO KAKUFWIDWA MUYANDWA MAKANI AALI MUKUVWUNTAUZYIGWA KAPATI MAZUBA AANO. Pele kweelana ambotwabona musyule, lulayo lubotu ndobapa basyaazibwene kanji-kanji luleendelana abusongo bwakaindi ibujanika mu Bbaibbele. Eeci citondezya mbobugwasya lyoonse busolozi bwamu Bbaibbele. Nokuba boobo, kunze aalulayo oolu lusyomeka, Bbaibbele lilijisi makani aambi manji aagwasya. Pele alimwi lilaamba amakani ngotutakonzyi kujana mubbuku limbi lili lyoonse alo aakonzya kubaumbulizya kapati aabo ibali mubuumba.
Lusinizyo lwakuti bayandwa besu bafwide tabapengi pe
Kulugwalo lwa Mukambausi 9:5, Bbaibbele lyaamba kuti: “Bafwide tabazyi cintu nociba comwe.” ‘Nzyobayeeya zyoonse zilamana.’ (Intembauzyo 146:4) Kweelana amakani aaya, Bbaibbele likozyanisya lufwu kukoona.—Johane 11:11.
Kuba alusyomo luyumu muli Leza siluyando kulatuumbulizya
Bbaibbele lyaamba boobu kulugwalo lwa Intembauzyo 34:15: “Meso aa Jehovaa alangide balulami, alimwi matwi aakwe alaswiilila nibakwiila kuti bagwasyigwe.” Kwaambila Leza mbotulimvwa kwiinda mumupailo, kulakonzya kutuumbulizya kapati kwiinda mbotukonzya kuumbulizyigwa kuti twaambila buyo muntu umwi naa kusola buyo kulijata. Alimwi buya kulatugwasya kuba acilongwe ciyumu a Mulengi wesu, walo uukonzya kubelesya nguzu zyakwe kutuumbulizya.
Bulangizi bubotu bwakumbele mbotulangila
Amweezyeezye buyo mbokuyooba ciindi aabo ibali muzyuumbwe nobayoobusyigwa akupona alimwi aano anyika! Bbaibbele lilaamba cakwiinduluka-induluka kujatikizya ciindi eeco. Ikupandulula mbobunoobede bukkale aano anyika, Bbaibbele lyaamba kuti Leza “uyoosindula misozi yoonse kumeso aabo, alimwi lufwu talukabi limbi, akwalo koomoka, kulila nokuba kucisa takukabi limbi pe.”—Ciyubunuzyo 21:3, 4.
Bantu banji ibasyoma muli Jehova, Leza iwaambwa mu Bbaibbele balapegwa nguzu zyakulwana buumba kwiinda mukusyoma mubulangizi bwakuyoobonana alimwi abayandwa babo ibakafwa. Mucikozyanyo, ba Ann, ibakafwidwa balumi babo balo mbobakakwetene limwi kwamyaka iili 65 bakaamba kuti: “Bbaibbele litusyomezya kuti bayandwa besu bafwide tabapengi pe alimwi akuti Leza uyoobabusya boonse aabo mbayeeyede. Zisyomezyo eezyi ndilaziyeeya lyoonse ciindi ndatalika kuyeeya lufwu lwabalumi bangu, alimwi kwiinda mukucita boobu, ndacikonzya kulwana penzi likatazya kapati ilyakandicitikila.”
Ba Tiina, ibakaambwa mumagazini eeyi bakaamba kuti: “Kuzwa buzuba mbobakafwa ba Timo, ndilimvwa kuti Leza wandigwasya kapati. Jehova wandigwasyilizya kapati mubukkale oobu bukatazya. Alimwi cisyomezyo camu Bbaibbele icijatikizya bubuke cilaanduumbulizya kapati. Cilandiyumya-yumya kutegwa ndizumanane kuliyumya kusikila buzuba mbondiyoobabona alimwi ba Timo.”
Majwi aaya atondezya mbobalimvwa bantu banji ibasinizyide kuti Bbaibbele lilasyomeka ncobeni. Nokuba kuti bamwi bayeeya kuti nzyolyaamba Bbaibbele tazikacitiki ncobeni akuti nziloto buyo, inga cagwasya kuti bavwuntauzya akubona bumboni butondezya kuti lulayo lwandilyo alimwi azisyomezyo zili mumo nzyamasimpe. Muyoojana kuti Bbaibbele ndibbuku libotu kapati likonzya kubagwasya aabo ibali mubuumba.
AMWIIYE ZINJI KUJATIKIZYA BULANGIZI BWABANTU BAFWIDE
Amweebelele tuvidiyo tujisi makani aakozyenye ayaaya awebbusaiti yesu ya jw.org
Bbaibbele lisyomezya ciindi notuyoobatambula bayandwa besu ibakafwa
INO BAFWIDE BALI MUCIIMO CILI BUTI?
Ino ncinzi cicitika muntu afwa? Bwiinguzi bwamu Bbaibbele ibulimvwisya bulaumbulizya alimwi akukatalusya
Amubone aalembedwe kuti MABBUKU > MAVIDIYO (Mpoijanika Vidiyo: Bbaibbele)
SENA INGA MWAYANDA KWAAMVWA MAKANI MABOTU?
Munyika eeyi iizwide makani mabi, ino nkookuli nkomukonzya kujana makani mabotu? Kavidiyo aaka katondezya broshuwa yakuti Makani Mabotu Aazwa Kuli Leza!
Amubone aalembedwe kuti MABBUKU > MAVIDIYO (Mpokajanika Kavidiyo: Miswaangano Yesu Amulimo Wamumuunda)
a Jehova ndezina lya Leza kweelana ambolyaamba Bbaibbele.
-