-
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Nahumu, Habakuku a ZefaniyaNgazi Yamulindizi—2007 | December 1
-
-
bantu ba Leza. Jehova ‘uyootenta inkalaki zyabana Nineve mukati kabusi, abalavwu bakwe ipanga liyoobalya.’ (Nahumu 2:2, 12, 13) “Maawe! Munzi wabulowa”—Nineve. “Boonse baswiilila impuwo [ya Nineve bayookamba] maanza” cakukondwa.—Nahumu 3:1, 19.
Mibuzyo Yamu Magwalo Iingulwa:
1:9—Ino ‘kumanizya makani’ aa Nineve “lweendo lomwe” caamba nzi kuba Juda? Caamba kuti takukabi kunyonganizigwa alimwi aba Asuri; “mapenzi taakooyoobuka lwabili.” Kaamba mbuli kuti Nineve taciko, Nahumu waamba kuti: “Amubone! Alya azilundu alamvwigwa maulu aasikukambauka Makani Mabotu, uuteelezya luumuno. Wati, kobamba mapobwe aako, O Juda.”—Nahumu 1:15.
2:6—Ino “zijazyo zyamilonga” zyakajalulwa ninzi? Milyango yaambwa aawa nzipulo zyakadonkolwa abulambo bwa Nineve ameenda aamu Mulonga wa Tigris. Basikalumamba bana Babuloni abana Mediya nibakasangana kutegwa balwane munzi wa Nineve mumwaka wa 632 B.C.E., bana Nineve tiibakayoowa pe. Kabaliibide mukati kabulambo bulamfwu bwamunzi, taakwe nibakali kulangila kunyonganizigwa. Nokuba boobo, akaambo kamvwula mpati, mulonga wa Tigrisi wakapaya. Sikulemba zyansiku wiitwa kuti Diodorus wakaamba kuti “Ikupaya kwameenda kwakapa kuti cibeela cimwi cabulambo ciwe.” Aboobo, zijazyo zyamulonga zyakajaluka alimwi mbubonya mbukwakasinsimwa Nineve wakanyonyoonwa cakufwaambana mbubonya mbuli mulilo mbuumpa syokwe.—Nahumu 1:8-10.
3:4—Ino mbuti Nineve mbwaakali mbuli simamambe? Bana Nineve bakali kweena bamasi kwiinda mukubaambila kuti bakali kuyoobagwasya akuba balongwe babo kakuli mubwini bakali kubapenzya buyo. Mucikozyanyo, bana Asuri bakagwasya Ahazi Mwami waba Juda ciindi bana Aramu abana Israyeli nibakaba amuzeezo mubi. Nokuba boobo, mukuya kwaciindi, ‘mwami wa Asuri wakeza kuli [Ahazi], wakamupenzya buyo, taakamugwasya pe.’—2 Makani 28:20.
Ziiyo Kulindiswe:
1:2-6. Ikunyonyoona basinkondonyina ibakakaka kukomba nguwe alikke, ncitondezyo cakuti Jehova uyanda kuti bakombi bakwe kabakomba buyo nguwe alikke.—Kulonga 20:5.
1:10. Bulambo bupati alimwi angazi zyabalindizi zinji taku nozyakasinkila lubeta lwa Jehova kubana Nineve. Aabo balwana bakombi ba Jehova sunu tabakalikwabilili kulunyonyooko lwa Leza.—Tusimpi 2:22; Daniele 2:44.
‘MULULAMI UYOOPONA’
Zyaandano zyakutaanguna zyobilo zyabbuku lya Habakuku zijisi mubandi wamusinsimi a Jehova Leza. Kakatazidwe azintu zicitika mu Juda, Habakuku wabuzya Leza kuti: “Ino nkaambonzi wandibonya zibi akundilanzya bupilingene?” Jehova waingula kuti: “Ndabusya Ba-Kasidi, oyo musyobo mukali, ulalula.” Musinsimi wagambwa kapati kumvwa kuti Leza uyakubelesya “basilweeno” kusubula ba Juda. (Habakuku 1:3, 6, 13) Habakuku wasyomezyegwa kuti balumami bayoozumanana kupona, pele basinkondonyina bayoonyonyoonwa. Kunze lyaboobo, Habakuku walemba mapenzi aali musanu ayoosikila ba Kasidi.—Habakuku 2:4.
Mumupailo wakwe wakulomba kufwidwa luse, Habakuku “cakwiimba” wabandauka milimo mipati njaakacita Jehova ku Lwizi Lusalala, munkanda alimwi akumunzi wa Jeriko kutondezya nguzu zyakwe ziyoosya. Nkabela musinsimi wasinsima lunyonyooko lupati ndwayooleta Jehova lya Amagedoni. Mupailo wamana amajwi aakuti: “Mwami Jehova ninguzu zyangu. Ulaubya maulu aangu mbuli insya, ulandeenzya amasena aakujulu.”—Habakuku 3:1, 19.
-
-
Sena Mulabuzumina Bulelo Bwa Jehova Bwakoonse-koonse?Ngazi Yamulindizi—2007 | December 1
-
-
wakatalika kulwana yooyo wakali kwiiminina ‘lunyungu lwamwanakazi’ wa Leza. (Matalikilo 3:15) Saatani wakasunka Jesu ziindi zyotatwe kwiinda mukwaambila Jesu kucita zintu zyakali kulibonya kuti zilakonzya kumugwasya muciindi cakucita luyando lwa Bausyi. Musunko watatu, wakakayubununa kaambo kabulelo. Katondezya Jesu “zisi zyoonse zyanyika abulemu bwazyo,” Saatani kakutakwe kwiinda mumbali wakaambila Jesu kuti: “Ezi zyoonse ndakupa, kuti wafugama akundikomba.” Kazi kabotu-kabotu kuti Diabolosi nguuendelezya “zisi zyoonse zyanyika,” Jesu wakatondezya mpaakaimvwi mukaambo kabulelo kwiinda mukwiingula kuti: “Koya uwe Saatani, nkaambo kulilembedwe kuti, nguwe Jehova Leza wako ngoelede kukomba, nguwenya alike ngoelede kumanina milimo.”—Matayo 4:8-10.
5. Ino mulimo nzi mupati ngwaakeelede kuzuzikizya Jesu?
5 Buumi bwa Jesu bwakatondezya kabotu-kabotu kuti kusumpula bulelo bwa Jehova ngaakali makanze aakwe mapati. Kweelana abusinsimi bwakaambila limwi kuti “lunyungu” lwamwanakazi luyoolumwa kukasindi, Jesu wakalizi kuti wakeelede kusyomeka kusikila kulufwu kutegwa asinizye kuti Leza ngomwami weelede. (Matayo 16:21; 17:12) Alimwi wakeelede kuyubununa kuti Bwami bwa Leza ncecibelesyo Jehova ncaakali kuyoobelesya kutegwa azunde Saatani sikuzanga akupa kuti alimwi kube luumuno alukamantano mububumbo boonse. (Matayo 6:9, 10) Ino ncinzi ncaakacita Jesu kutegwa azuzikizye mulimo ooyu uutalikomeneni?
“Bwami bwa Leza Buliswenede Afwaafwi”
6. Ino mbuti Jesu mbwaakatondezya kuti Bwami ncecibelesyo ncaya kubelesya Leza ‘ikujaya milimo ya Saatani’?
6 Ikusaanguna, “Jesu wakasika mucisi caku-Galilaya, wakali kuya bukambauka Makani Mabotu aa-Leza, akwaamba kuti, Casika ciindi, Bwami bwa-Leza buliswenede afwaafwi.” (Marko 1:14, 15) Mubwini wakaamba kuti: “Ndileelede kwiikambaukila minzi imwi Makani Mabotu aa-Bwami bwa-Leza, nkaambo nkonkuko nkwendakatuminwa.” (Luka 4:18-21, 43) Jesu wakali kweenda misinzo milafwu, “kuya bukambauka akwaamba Makani Mabotu aa-Bwami bwa-Leza.” (Luka 8:1) Alimwi Jesu wakacita maleele manji—kusanina makamu aabantu, kuumuzya guwo, kuponya baciswa alimwi akubusya bafwide. Kwiinda mukucita maleele aaya, Jesu wakasinizya kuti Leza ulakonzya ‘kujaya milimo ya Saatani’ kwiinda mukumanizya bubi akupenga koonse kwakatalisigwa abuzangi bwakatalikila mumuunda wa Edeni.—1 Johane 3:8.
7. Ino ncinzi Jesu ncaakabaambila kucita basikumutobela, alimwi ncinzi cakacitika?
7 Kutegwa makani mabotu aa Bwami akambaukwe cakumaniina, Jesu wakabamba kabunga kabasikumutobela basyomeka akubayiisya mulimo ooyo. Kusaanguna, wakapa baapostolo bakwe bali 12 mulimo ‘akubatuma kuya kukambauka Bwami bwa Leza.’ (Luka 9:1, 2) Amane, wakatuma bamwi bali 70 kwaambilizya mulumbe wakuti: “Bwami bwa-Leza buli afwaafwi kulindinywe.” (Luka 10:1, 8, 9) Basikwiiya aaba nibakapiluka akuluula mbobakazwidilila mumulimo wakukambauka Bwami, Jesu wakati: “Ndakamubona Saatani ulaloka kujulu mbuli lulabo.”—Luka 10:17, 18.
8. Ino ncinzi buumi bwa Jesu ncobwakatondezya?
8 Jesu wakabeleka canguzu kukambauka makani aa Bwami lyoonse. Wakabeleka masiku asikati mane wakaliimya zintu zimwi ziyandika mubuumi. Wakati: “Bamwaaba balijisi malyango, abayuni bamujulu bali eziteente, kwalo Mwana a-Muntu taakwe mpaoneka mutwe wakwe.” (Luka 9:58; Marko 6:31; Johane 4:31-34) Kakusyeede buyo ciindi cisyoonto kuti ajaigwe, cabusicamba Jesu wakaambila Ponto Pilato kuti: “Ncendakasikila ansi ano, kuti nkalungulule bwini.” (Johane 18:37) Buumi bwa Jesu boonse bwakatondezya kuti taanaakabolela buyo kuzyooba mwiiyi mupati, kucita maleele naa kuba Mufwutuli uulyaabide, pele cipati ncaakaboolela nkucita luyando lwa Jehova alimwi akupa bumboni bwakuti Leza ulakonzya kuzuzikizya makanze aakwe kwiinda mu Bwami bwakwe.—Johane 14:6.
-