-
“Amubone, Ngooyu Muntu”Muntu Mupati Kwiinda Iwakaponede
-
-
Cibalo 123
“Amubone, Ngooyu Muntu”
KALAMIDWE akulimeka kwa Jesu alimwi akuziba kuti takwe mulandu, Pilato wayandaula imbi nzila yakumwaangulula. Waambila makamu aabantu kuti: “Mulijisi ciyanza, kuti kuciindi ca-Pasika mulaangulwidwa muntu omwe uuangidwe.”
Baraba, imujayi uudumide awalo mmwaange aciindi aawa aboobo Pilato wabuzya ategwa: “Ino nguli ngumuyanda kuti mwaangunwidwe? Sa ngu-Baraba nanka Jesu uutegwa Kristo?”
Kabakulwaizigwa abapaizi basilutwe, ibantu baamba kuti Baraba aangununwe pele Jesu ajaigwe. Katatyompwi, Pilato wababuzya alimwi ategwa: “Ino nguli akati kabaaba bobile ngumuyanda kuti mwaangunwide?”
Boompolola balaamba: “Ngu-Baraba.”
“Anu nkamucitilenzi, oyu Jesu uutegwa Kristo?” Pilato wabuzya cakutyompwa.
Baingula mujwi lisinka matwi ategwa: “Abambulwe [acisamu, NW].” “Mubambule, mubambule.”
Kazi kuti bayanda kuti muntu uutakwe mulandu afwe, Pilato wakombelezya ulaamba: “Nkaambonzi ino? Ncibinzi ncaakacita? Mebo nsimujene mulandu uuelede lufu pe, nkaako ndiyoomuuma akumwaangununa.”
Nokuba kuti wasola nzila ezi zyoonse, eyi nkamu iikalede, iiyungwa abasololi bacikombelo yazumanana koongolola ategwa: “Akankaminwe [acisamu, NW].” Kwiinda mukuyungwa abapaizi ikuba muciimo cakubee basondoka buya, eyi nkamu yabantu iyanda bulowa. Alimwi kuti mwayeeya, mazuba osanwe buyo aainda, ambweni bamwi akati kabaaba mbebakali kutambula Jesu naakanjila mu Jerusalemu kuti Mwami! Muciindi coonse eci, basikwiiya ba Jesu kuti naa nkobali, baluumwine wi akutaboneka cantangalala.
Pilato naabona kuti kulomba kwakwe kunyina ncokubeleka pele kuleta buyo lupyopyongano alumbi, wabweza maanzi wasamba kumaanza kumbele lyankamu akwaamba kuti: “Nsikwe mulandu kubulowa bwamuntu oyu mululami, makani aanu nywebo.” Bamvwe boobo bantu baingula ategwa: “Bulowa bwakwe abube kulindiswe akubana besu.”
Aboobo kweelana ambobayanda—alimwi kayanda kukkomanisya nkamu kwiinda kuti acite cintu ncazi kuti cililuzi—Pilato wabaangunwida Baraba. Wamubweza Jesu wamusamununa mpoonya wamukwipaula. Oku teekwakali kukwipaula buyo. Ibbuku litegwa The Journal of the American Medical Association lipandulula cilengwa caba Roma cakukwipaula munzila eyi:
“Icibelesyo ncobakali kubelesya lyoonse mmutatula mufwaafwi (flagrum naa flagellum) wakajisi zitolopu zinji izitoosedwe naa zyoosedwe izyacipaya izilaabulamfwu bwaandeene, zyalo zyaangilidwe tubulo tubulungene naa tupapu-papu twatufwuwa twambelele tubosya aawa awaawa. . . . Basilumamba bana Roma nobakali kuuma cakuliindulukila kumusanaa yooyo sikuumwa anguzu zyabo zyoonse, itubulo tubulungene twakali kusimba alimwi zitolopu ezi alimwi atufwuwa twambelele twakali kuzapaula cikanda atulambi tuli kunsi acikanda. Mpoonya kukwipaula oku nokwakali kuzumanana, ikukwamauka oku kwakali kunjila mumilambi akuletelezya kuzyangama kwanyama iimimita bulowa.”
Naamana kuumwa boobu cakupenzyegwa, Jesu watolwa kuŋanda yamweendelezi elyo basilumamba boonse baitwa antoomwe. Oku basilumamba bayaambele kumusampaula kwiinda mukoosa musyini wamamvwa akumusamika kumutwe. Babikka itete kujanza lyakwe lyalulyo akumusamika jansi lisalala pyu, imusyobo uusama bami. Mpoonya balaamba kulinguwe cakusabuzya ategwa: “Mwabonwa, numwami waba-Juda!” Alimwi bamuswida mate akumukwapula mbayi kumeso. Babweza tete elyo lyali kumaanza aakwe akumuumya ndilyo mumutwe wakwe aboobo bayasisya mamvwa mumutwe aali ku “musini” wakwe wamasampu.
Ibulemu bwa Jesu ibugambya alimwi anguzu muciindi eci cakupenzyegwa kwamulamya kapati Pilato cakuti wasoleka alimwi kuti aangununwe. Waambila makamu ategwa: “Amubone, ndamuleta kulindinywe, kuti mukazibe kuti nsijene kaambo kulinguwe.” Ambweni weezyeezya kuti babona mbuli mbwaapenzyegwa Jesu balabaa luse. Kaimvwi Jesu kumbele aankamu eyi iitakwe luse, kasamide musyini wamamvwa ajansi lisalala pyu alimwi abusyu bwakwe ibuzwa bulowa akucisa kapati, Pilato ulaamba: “Amubone, ngooyu muntu.”
Nokuba kuti uluumidwe cakumucisa, ngooyu muntu uulamya kwiinda ikuzwa kaindi, masimpe ngomuntu mupati kwiinda iwakaponede! Inzya, Jesu watondezya bulemu alimwi akukkalika camba zyalo zitondezya bupati bwalo naba Pilato mbwaazuminizya nkaambo majwi aakwe alimvwisya kuti ngabulemu alimwi aluse. Johane 18:39–19:5; Matayo 27:15-17, 20-30; Marko 15:6-19; Luka 23:18-25.
▪ Muunzila nzi Pilato mwaasoleka kucita kuti Jesu aangununwe?
▪ Ino Pilato wasoleka buti kulizwisya mumulandu?
▪ Ino kukwipaulwa kujatikizya nzi?
▪ Mbuti Jesu mbwaasampaulwa naamana kukwipaulwa?
▪ Nkusoleka nzi akumbi nkwaacita Pilato ikwaangununa Jesu?
-
-
Waabwa AkutolwaMuntu Mupati Kwiinda Iwakaponede
-
-
Cibalo 124
Waabwa Akutolwa
CIINDI Pilato naaetezyegwa abulemu bwasikupenzyegwa Jesu akusola kumwaangununa alimwi, ibapaizi basilutwe baindila kukalala. Balikanzide kuti kunyina citinyonganye makanze aabo mabyaabi. Aboobo boongolola alimwi: “Abambulwe, abambulwe [acisamu, NW].”
Pilato waingula ategwa: “Amumutole nobeni mukamukankamine.” (BT) (Ikwiindana ambubakaambide musyule, bama Juda balakonzya kabajisi nguzu zyakujaya basimilandu abo balubizila cikombelo amilandu mipati.) Mpoonya kwaciindi lino casanu, Pilato ulaamba Jesu takwe mulandu pe ategwa: “Nsijene mulandu kulinguwe.”
Bama Juda nobabona kuti twaambo twacisi ntobamubikka twaalilwa kubeleka mbobalikuyanda, batalika kwaamba twaambo twacikombelo twakuti watukila Leza ntobaambide mawoola masyoonto aainda kulubeta lwa Jesu ku Nkuta Mpati. Baingula ategwa: “Tulijisi mulao, kumulao oyu ulyeelede kufwa nkaambo walicita Mwana a-Leza.”
Oyu mulandu mupya kuli Pilato alimwi camupa kwiindila kuyoowa. Aciindi awa waziba kuti Jesu tali muntu-muntu buyo pe, mbubwenya mbucatondezya ciloto camukaintu wakwe alimwi anguzu zya Jesu zigambya. Pele kuba “Mwana a-Leza”? Pilato ulizi kuti Jesu uzwa ku Galilaya. Pele lino sena inga kali wakali kupona kale musyule? Naamujokezya alimwi muŋanda, Pilato wabuzya ategwa: “Ino uzwa kuli yebo?”
Jesu taavwuwa pe waumuna buyo. Musyule walimwaambide Pilato kuti mwami pele kuti Bwami bwakwe tabuli bwaansi ano pe. Kunyina bupanduluzi bumbi lino bukonzya kwiinda waawa. Nokuba boobo, Pilato wanyema akaambo kakutaingulwa aboobo waambila Jesu mumajwi aakuti: “Sena toambi kulindime, tozi kuti ndili abwami bwakuti ukabambulwe [acisamu, NW] abwalo bwami bwakukwaangulula?”
Jesu waingula cabulemu ategwa: “Nowatakapegwa bwami kuzwa kujulu, nowatalijisi nguzu kulindime.” Waamba bwami bupedwe aa Leza kubaleli bantunsi kuti beendelezye zintu zyamunyika. Jesu wayungizya ategwa: “Nkaambo kaako oyo uwakandyaaba kulinduwe nguujisi cibi iciinda cako.” Masimpe, mupaizi mupati Kayafa abagwasilizinyina alimwi a Judase Iskariote boonse balaa mulandu mupati kwiinda Pilato nkaambo kakweendelezya Jesu munzila iitaluleme.
Naaindila kulamwa alimwi akuyoowa kuti Jesu inga kazwa kuli Leza, Pilato wasola kumwaangulula alimwi. Pele bama Juda bamusinsa Pilato. Baindulula mulandu wabo wacisi akumukonga cabumpelenge balaamba: “Kuti wamwaangulula muntu oyu, toli mweenzinyina Kaisara. Woonse muntu uulipa kami-kami ngusinkondonyina Kaisara.”
Nokuba kuti bukkale bwaboneka kubija kapati, Pilato waleta Jesu anze alimwi. Wabaambila alimwi ategwa: “Amubone, ngooyu Mwami wanu.”
‘Azwe, azwe, akankaminwe acisamu!’
“Sena inga ndakankamina Mwami wanu?” (BT) Pilato wabuzya cakupenga.
Bama Juda batobela mulawo waba Roma. Masimpe balabusulaika bweendelezi bwaba Roma! Pele cakuupaupa ameso bapaizi basilutwe balaamba: “Tatujisi Mwami pele Kaisara walo.”
Ikukwabilila cuuno cakwe cacisi alimwi aciimo cakwe, Pilato kwaide kumubombya kuzumanana kwaba Juda. Wamwaaba Jesu. Basilumamba bamusamununa cakusama cisalala pyu akumusamika zyakusama zyakwe. Naatolwa kuyookankaminwa Jesu, walinyamuda cisamu cakupezyezya.
Lino mpaacikasaalizi muli Bwasanu mu Nisani 14; ambweni kacitandila kusikati. Jesu walikulanga kuzwa mafwumofwumo muli Bwane alimwi wapenga penzi eli aleeli. Cilalimvwisya ncaakatalila kufwambaana naanyamuna cisamu cilemu. Aboobo simweendanzila umwi uutegwa Simoni muna Kurene waku Afulika, wasungilizigwa kuti amuyumude. Mbobayaabuya, bantu banji kubikkilizyaa bamakaintu batobela, kabaya bulila akumuusila Jesu.
Naalanga kubanakazi Jesu ulaamba: “Nobakaintu baku-Jerusalemu, mutandilili mebo, amulilile nobeni abana banu. Nkaambo alasika mazuba ngobazooamba mulingao kuti, Bali acoolwe abatazyali, amada aatakatumbuka, enkolo izyatakanyonkwa. . . . Kuti bacita obo kucisamu citete, ino kuyoocitwa buti kulicakayuma.”
Jesu waamba cisamu kuti ncisi caba Juda calo cicili citete nkaambo kakubako kwa Jesu alimwi abasyeede abo bamusyoma. Pele baakuzwisigwa aba mucisi, icisamu cifwide munzila yakumuuya calikke ncociyoocaala, inzya mbunga yacisi ciyumu. Kuyooba kulila kaka ciindi impi yaba Roma yalo ibeleka mbuli basikujaya ba Leza noiyoonyonyoona cisi caba Juda! Johane 19:6-17; 18:31; Luka 23:24-31; Matayo 27:31, 32; Marko 15:20, 21.
▪ Ino basololi bacikombelo bamubikka kaambo nzi Jesu ciindi nobabona kuti kaambo kacisi nkobamupa takabeleki?
▪ Nkaambo nzi Pilato ncaayoowesya?
▪ Mbaani balaa cibi ciinda kukomena akaambo kazyacitika kuli Jesu?
▪ Ino bapaizi bakonzya buti limwi ikucita kuti Pilato aabe Jesu kuti ajaigwe?
▪ Ino Jesu waabaambila buti banakazi bali kumulila, alimwi ncinzi ncaamba naati cisamu “citete” mpoonya ‘cayuma’?
-