LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • mwbr21 May map. 1-12
  • Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu
  • Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu—2021
  • Tutwe Twamakani
  • MAY 3-9
  • MAY 10-16
  • MAY 17-23
  • MAY 24-30
  • MAY 31–JUNE 6
  • JUNE 7-13
  • JUNE 14-20
  • JUNE 21-27
  • JUNE 28–JULY 4
Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu—2021
mwbr21 May map. 1-12

Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu

MAY 3-9

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MYEELWE 27-29

“Amwiiye Kutasalulula kwa Jehova”

w13 6/15 10 ¶14

Amumulumbe Jehova Akaambo Kabube Bwakwe

Bana basimbi aaba bosanwe bakamusikila Musa akumubuzya kuti: “Sa ncibotu kuti izina lyatateesu lifwidilile muciinga cakwe nkaambo kakubula bana baalumi?” Bakalomba kuti: “Utupe lukono aswebos akati kababunyina batateesu.” Sena Musa wakabaingula kuti, ‘Kunyina bubambe buli boobo mumulawo’? Peepe, tanaakacita oobo, “Musa wakaleta makani aabo kuli-Jehova.” (My. 27:2-5) Ino Jehova wakacita buti? Wakaambila Musa kuti: “Bana basimbi ba-Zelofehadi baamba kabotu. Ncobeni uleelede kubaabila lukono akati kababunyina bawisi. Lukono lwawisaabo lulaba mumaanza aabo.” Jehova tanaakagolela waawo pe. Wakacita kuti kulomba ooko ube mulawo, wakalailila Musa kuti: “Na muntu wafwa uutazyede mwana mulombe, lukono lwakwe lulaba lwamwana wakwe musimbi.” (My. 27:6-8; Jos. 17:1-6) Kuzwa waawo, bana basimbi bamu Israyeli boonse ibakajisi penzi eeli bakatalika kukwabililwa.

w13 6/15 11 ¶15

Amumulumbe Jehova Akaambo Kabube Bwakwe

Eelo kaka oobu bwakali bubambe bwaluzyalo alimwi ibutondezya kutasalulula! Jehova wakalanganya basimbi aaba cabulemu ibakanyina lugwasyo, wakacita oobo mbubwenya mbwaakacitila bana Israyeli boonse. (Int. 68:5) Eeci ncimwi buyo cazibalo zyamu Bbaibbele icitondezya kaambo aaka kamasimpe ikakkomanisya kakuti: Jehova ulalanganya babelesi bakwe boonse kakunyina kusalulula.—1 Sam. 16:1-13; Mil. 10:30-35, 44-48.

w13 6/15 11 ¶16

Amumulumbe Jehova Akaambo Kabube Bwakwe

Mbuti mbotukonzya kwiiya kutasalulula kwa Jehova? Mutalubi kuti, kutasalulula kujatikizya zyintu zyobilo. Lilikke buyo kuti katutasalululi ndendilyo notukonzya kulanganya bamwi kakunyina kusalulula. Masimpe kuti toonse tulayanda kulibona kuti tuli bantu batakatazyi alimwi ibatasalululi. Nokuba boobo, mulakonzya kukazumina kaambo kakuti talili lyoonse notulilingula katujisi makanze aakubona tumpenda twesu. Aboobo, ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa tuzyibe naa tuzyibidwe kuba muntu uutasalululi? Ciindi Jesu naakali kuyanda kuzyiba bamwi bantu nzyobakali kwaamba kujatikizya nguwe, wakabuzya balongwe bakwe basyomeka kuti: “Ino bantu baamba kuti Mwana wamuntu nguni?” (Mt. 16:13, 14) Tulakonzya kumwiiya Jesu andiswe munzila eeyi. Inga twabuzya mweenzuma ngotusyoma kuti atwaambile naa tulasalulula naa pe. Ikuti watwaambila kuti kuli kusalulula kumwi nkotujisi ambweni kujatikizya musyobo naa bukkale, ncinzi ncotweelede kucita? Amupaile kuli Jehova kujatikizya mbomulimvwa, kumulomba kuti amugwasye kucinca bube bwanu kutegwa mutondezye kutasalulula kwakwe munzila iizulide.—Mt. 7:7; Kol. 3:10, 11.

Mbono Zyakumuuya

it-2 528 ¶5

Zituuzyo

Zituuzyo Zinyugwa. Zituuzyo zinyugwa zyakali kupegwa antoomwe azituuzyo zimbi, kwaambisya ciindi bana Israyeli nobakanjila Munyika Yakasyomezyedwe. (My. 15:2, 5, 8-10) Zituuzyo eezyi zyakajisi waini (“cakunywa cikola”) walo iwakali kutilwa acipaililo. (My. 28:7, 14; amweezyanisye a Kul. 30:9; My. 15:10.) Mwaapostolo Paulo wakalembela Banakristo baku Filipi kuti: “Kuti ndili mbuli cituuzyo cakunywa citilwa acipaizyo alimwi aamulimo uusetekene eezyo lusyomo lwanu nzyolwakamukulwaizya kucita, ndilasekelela.” Aawa Paulo wakabelesya cikozyanyo cacituuzyo cakunywa, ikutondezya mbwaakalisungwide kubelekela Banakristonyina. (Flp. 2:17) Kali afwaafwi kufwa, wakalembela Timoteyo kuti: “Ndatalika kale kutilwa aacipaililo mbuli cituuzyo cinyugwa, alimwi ciindi cakuti ndaangununwe caswena afwaafwi.”—2Tim. 4:6.

AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA

w07 4/1 17-18

Zituuzyo Alimwi Azipaizyo Mubukombi Bwakasimpe

Ciindi cisi ca Israyeli nocakabambwa, Jehova wakacipa malailile aasalede kujatikizya nzila mbwaakali kuyanda kuti kabamukomba, alimwi eeci cakali kubikkilizya zituuzyo azipaizyo. (Myeelwe, caandaano 28 a 29) Zituuzyo zimwi zyakali micelo yamunyika; pele zimwi zyakali kubikkilizya kutuula banyama mbuli, bapoho, bagutu, bajembwe, nkwilimba, alimwi abana banziba. (Levitiko 1:3, 5, 10, 14; 23:10-18; Myeelwe 15:1-7; 28:7) Eezyi zyakali zituuzyo zyuumpwa buumbulu zyalo zyakeelede kupya cakumaninina mumulilo. (Kulonga 29:38-42) Alimwi kwakali azituuzyo zyalumvwano, zyalo nzyobakali kulya abalo bakali kuzituula.—Levitiko 19:5-8.

Zituuzyo azipaizyo zyoonse izyakali kutuulwa kuli Leza ansi aa Mulawo wa Musa, zyakali nzila yakukomba Leza alimwi akutondezya kuti ngo Mweendelezi wabubumbo boonse. Kwiinda muzituuzyo zili boobo, bana Israyeli bakatondezya kulumba kwabo kuli Jehova akaambo kakubalongezya akubakwabilila, alimwi akulekelelwa zibi zyabo. Kufwumbwa nobakali kuzitobela cakusyomeka zyeelelo zya Jehova zyabukombi, bakali kulelekwa kapati.—Tusimpi 3:9, 10.

Icakali kuyandika kapati kuli Jehova, muuya wabantu bakali kupa zituuzyo. Kwiinda mumusinsimi Hosea, Jehova wakati: “Nceyandisya nduyando lutamani ikutali zipaizyo, akuzyiba Leza ikutali zituuzyo zyuumpwa buumbulu.” (Hosea 6:6) Aboobo, ciindi bantu nobakafwutatila bukombi bwakasimpe akutalika kucita micito mibi, alimwi akutila bulowa bwabantu batakwe mulandu, zituuzyo nzyobakali kupa acipaililo ca Jehova tiizyakajisi mpindu. Nkakaambo kaako kwiinda mumusinsimi Isaya, Jehova wakaambila cisi ca Israyeli kuti: “Ino zijisi mulimo nzi kulindime zipaizyo zyanu zinji? . . . Zyandicima zituuzyo zyabagutu zyuumpwa alimwi amafwuta aabanyama baneneede, alimwi tandibukkomanini bulowa bwabapoho bacili bana-bana, bwabagutu alimwi abwabajembwe.”—Isaya 1:11.

MAY 10-16

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MYEELWE 30-31

“Amuzuzikizye Zikonke Zyanu”

it-2 1162

Cikonke

Cakali Kucitwa Cakulisungula, Pele Kuti Capangwa Kale, Cakeelede Kubambwa. Zikonke zyakali kucitwa cakulisungula kuzwa ansi aamoyo. Nokuba boobo, ikuti muntu wakonka, wakeelede kucizuzikizya cikonke eeco kweelana amulawo wa Leza. Ikwaalilwa kuzuzikizya cikonke, kwakali kukonzya kubikka buumi bwamuntu muntenda naa kufwa buya. (My. 30:2; amubone a Rom. 1:31, 32.) Mbokunga buumi buli muntenda, kalalimvwisya kaambo Magwalo ncaakulwaizya kuti muntu weelede kucenjela katanakonka, akulanga-langa zijatikizyidwe. Mulawo wakali kwaamba kuti: “Ikuti naa wakonka cikonke kuli Jehova . . . Leza wako uyoociyanda kulinduwe; buyo-buyo uyooba amulandu. Pele naa tiiwakonka, tokabi amulandu pe.”—Dt. 23:21, 22.

w17 4/15 3 ¶2

“Kozuzikizya Cikonke Eeco Ncookonka”

Kweelana ambokulembedwe mu Bbaibbele, cikonke ncisyomezyo ncotusyomezya kuli Leza. Muntu ulakonzya kusyomezya kucita zintu zimwi, mbuli kupa zipego, kunjila mulimo umwi, naa kuliimya zintu zimwi. Zikonke zilakonkwa cakuliyandila, kweelana alwaanguluko lwakulisalila ndwajisi umwi aumwi. Nokuba boobo, zikonke zilisetekene alimwi Leza ulazilemeka nkaambo zili mbuli cisyomezyo muntu ncakonzya kusyomezya kujatikizya cintu cimwi, ikuti naa uyoocicita naa pe. (Matl. 14:22, 23; Heb. 6:16, 17) Ino Magwalo aamba nzi kujatikizya mbwaali mapati makani aakukonka kuli Leza?

w04 8/1 32 ¶2

Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Myeelwe

30:6-8—Sena mwaalumi Munakristo ulakonzya kumanizya zikonke zyamukaintu wakwe? Ikujatikizya zikonke, lino Jehova weendelezya bakombi bakwe cakaanzambwene. Mucikozyanyo, ikulyaaba kuli Jehova ncikonke cimugaminide aumwi. (Ba-Galatiya 6:5) Imulumi kunyina najisi nguzu zyakumanizya cikonke cili boobo. Pele imukaintu tayelede kucita cikonke cikazyanya acaamba Jwi lya Leza naa milimo njayelede kucitila mulumi wakwe.

Mbono Zyakumuuya

it-2 28 ¶1

Jefita

Bantu bakali kukonzya kwaabwa kubeleka mulimo wa Jehova atempele. Cakali cakusala bazyali ncobakali kukonzya kupanga. Samuele wakali umwi wabantu aabo bakaabwa kubelekela atempele kwiinda mucikonke ncobakakonka banyina katanazyalwa. Cikonke eeci cakazumizyigwa abalumi babo ba Elikana. Aboobo Samuele mbwaakalekela buyo kunyonka, Hana wakamutola kutente lyakukombela. Wakatolelezya amunyama wacituuzyo. (1Sam. 1:11, 22-28; 2:11) Aumbi mwana wakaabidwe kumulimo wa Jehova kali mu Naziri ngu Samusoni.—Bab. 13:2-5, 11-14; amubone nguzu nzyobakajisi bausyi kuti mwanaabo wasala kupanga cikonke kweelana ambokwaambidwe kubbuku lya My. 30:3-5, 16.

MAY 17-23

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MYEELWE 32-33

“Amubatande Bantu Boonse Bakkala Munyika”

w10 8/1 23

Sena Mulizyi?

Ino ‘masena aakukombela aamumalundu’ aambwa cakwiinduluka-induluka mu Magwalo aa Chihebrayo akali nzi?

Ciindi bana Israyeli nobakali afwaafwi kunjila Munyika Yakasyomezyedwe, Jehova wakabaambila kunyonyoona masena oonse aakukombela aabana Kanana ibakali mumo. Leza wakalailila kuti: “Mweelede . . . kunyonyoona zikozyanyo zyabo zyamabwe azyalubulo alimwi akunyonyoona masena aabo aakukombela aamumalundu.” (Myeelwe 33:52) Masena aaya aabukombi bwakubeja akayakilidwe atala aamalundu naa mumasena aamwi, mbuli munsi aazisamu naa muminzi. (1 Bami 14:23; 2 Bami 17:29; Ezekieli 6:3) Mumasena aaya kwakali kujanika azipaililo, misemu yamabwe naa yazisamu yakukomba, zikozyanyo, zibikkilo zyatununkilizyo alimwi azintu zimbi buyo zibelesyegwa mubukombi.

w08 2/15 27 ¶5-6

Amwiiye Kukulubizya kwa Bana Israyeli

Mazuba aano, tujisi masunko manji aakozyenye ayaayo aakacitikila bana Israyeli. Bantu bamazuba aano abalo bajisi baleza babo banji. Babikkilizya mali, bantu baatala muzintu zyakulikondelezya, basimpuwo muzisobano, zibeela zyatwaambo twacisi, basololi bazikombelo bamwi alimwi mane abanamukwasyi. Cimwi akati kazeezi cilakonzya kuba ncecintu ncotubikkila maanu kapati mubuumi. Ikuba azilongwe abantu batamuyandi Jehova kulakonzya kutunyonyweeda cilongwe cesu a Leza.

Koonana kutaluzi cakali cibeela cipati mubukombi bwa Baala kwalo ikwakakwelelezya akoongelezya bana Israyeli banji. Tukole twamusyobo ooyu tuciboongelezya bamwi akati kabantu ba Leza. Mucikozyanyo, inzila iitakatazyi yakubelesya kkompyuta muŋanda ilakonzya kupa kuti muntu atalike kulangilila zintu zikonzya kusofwaazya manjezeezya aakwe mabotu. Elo ncibi kapati kaka ikuti Munakristo woongelezegwa akulangilila zifwoto naa kubala makani aabusya muzeezo wakoonana aakkompyuta!

it-1 404 ¶2

Kanana

Cabusongo Joshua “kunyina ncaatakacita akati kazintu zyoonse Jehova nzyaakalailila Musa” kujatikizya kunyonyoona bana Kanana. (Jos. 11:15) Pele bana Israyeli bakakakilwa kutobela busolozi bwakwe bubotu alimwi akubanyonyoona cakumaninina bantu ibakali kuleta busofwaazi mucisi. Kuzumanana kubako kwabana Kanana kwakaleta mapenzi mu Israyeli cakuti, mukuya kwaciindi cakasololela kukufwa kwabantu banji (ikutaamba nkondo, ikutalilemeka, alimwi akukomba mituni) kwiinda ibakali kunoonyonyoonwa ikuti malailile aakunyonyoona bana Kanana naakatobelwa cakusyomeka. (My. 33:55, 56; Bab. 2:1-3, 11-23; Int. 106:34-43) Jehova wakali bacenjezyede bana Israyeli kuti bululami alimwi alubeta lwakwe tiizyakali kuyoosalulula. Kuba acilongwe abana Kanana, kukwatana ambabo, kuvwelanya bukombi, akutobela zilengwa zyabo zyakutalilemeka cakali kuyoowamba kuliletela lunyonyooko lwakeelede kusikila bana Kanana. Alimwi eeci cakali kuyoopa bana Israyeli ‘kutandwa munyika eeyo.’—Kul. 23:32, 33; 34:12-17; Lev. 18:26-30; Dt. 7:2-5, 25, 26.

Mbono Zyakumuuya

it-1 359 ¶2

Munyinza

Bamana kuuma cisolo akujana lubazu lwanyika nkouyookkala musyobo ooyo, cakali kuyandika lino kuzyiba munyinza wacilawo kweelana akaambo kabili: mbobakali banji mumusyobo ooyo. “Mweelede kwaabana nyika mumikwasyi yanu kuti ibe lukono lwanu kwiinda mukuuma cisolo. Kunkamu iijisi bantu banji mweelede kuyungizya lukono, eelyo kunkamu iijisi bantu basyoonto mweelede kucesya lukono. Busena bwaumwi aumwi oobo ikwawida cisolo, buyooba lukono lwakwe.” (My. 33:54) Kufwumbwa nkocawida cisolo, olo ndolubazu aumwi musyobo ngowakali kupegwa, pele caboola kuminyinza, yakali kukonzya kucinca. Mbwaanga cilawo ca Juda cakali cipati kapati akaambo kakuti bakali basyoonto, cakacesyegwa akwaabila musyobo wa Simeoni.—Jos. 19:9.

AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA

w09 10/1 30, akabbokesi

Nkondo Nzyaakali Kulongezya Leza

Cisi ca Israyeli cansiku, cakali cisi cilibedelede calo Leza ncaakasalide myaanda yamyaka kabutanatalika Bunakristo. Ziindi zimwi cakali kuzumizyigwa kubunganya basikalumba kuti balwane nkondo. Bana Israyeli kabatananjila mu Kanana, nyika Jehova njaakasyomezyede Abrahamu, wakabaambila kuti: “Jehova Leza wanu uyoobaaba kulindinywe alimwi muyoobazunda. Mweelede kuyoobanyonyoona. Tamweelede kupanga cizuminano ambabo naa kubafwida lubomba pe.” (Deuteronomo 7:1, 2) Nkakaambo kaako, Silutwe wabana Israyeli Joshua wakazunda zisi zyoonse zyabasinkondonyina “mbubonya Jehova Leza wa Israyeli mbwaakalailila.”—Joshua 10:40.

Sena ooku kwakali kuzunda kwalunya kwalo bana Israyeli nkobakali kucita cabulyato kutegwa beendelezye zisi zimbi cakumanina kwiinda mukuzizunda munkondo? Peepe. Zisi eezyo zyakazwide mituni, kutila bulowa, alimwi akutalilemeka mumakani akoonana. Nobaba bana bakali kuumpwa mumililo yakupaizya. (Myeelwe 33:52; Jeremiya 7:31) Busalali bwa Leza, bululami, alimwi aluyando kubantu bakwe zyakamupa kugwisya busofwaazi boonse munyika. Nokuba boobo, Jehova wakalingula myoyo yabantu boonse, icintu ncatakonzyi kucita naba mupati wabasikalumamba uuli oonse mazuba aano. Alimwi tanaakabanyonyoona aabo bakalisungwide kuleka micito mibi akumubelekela.

MAY 24-30

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MYEELWE 34-36

“Amuyubile Muli Jehova”

w17.11 9 ¶4

Sena Muyubila Muli Jehova?

Pele, ino mbuti bana Israyeli mbobakali kweendelezya milandu yakutila bulowa yakali kucitwa kutali acaali? Nokuba kuti sikujaya wacita oobo kutali acaali, wakacili amulandu wakutila bulowa bwamuntu uunyina mulandu. (Matl. 9:5) Nokuba boobo, wakali kutondezyegwa luse kwiinda mukuzumizyigwa kutija sikupilusya mulandu akuunka kumunzi umwi akati kaminzi yamayubilo iili cisambomwe. Okuya wakali kujana lukwabililo. Muntu wajaya muntu cakutazyiba wakeelede kuzumanana kukkala mumunzi wamayubilo kusikila mane mupaizi mupati akafwe.—My. 35:15, 28.

w17.11 9 ¶6

Sena Muyubila Muli Jehova?

Muntu iwajaya muntu ikutali acaali, cakusaanguna wakeelede “kwaambila bapati bamunzi ooyo mulandu wakwe” kumanjililo aamunzi wamayubilo nkwaakatijila. Wakeelede kutambulwa kabotu. (Jos. 20:4) Kwainda ciindi cili mbocibede, wakali kupilusyigwa kubapati bamunzi kwalo nkwaakajaila muntu, mpoonya bapati aabo bakali kubeteka mulandu. (Amubale Myeelwe 35:24, 25.) Sikujaya muntu wakali kupilusyigwa kumunzi wamayubilo lilikke buyo kuti bapati baamba kuti wakajaya muntu kutali acaali.

w17.11 11 ¶13

Sena Muyubila Muli Jehova?

Kufwumbwa buyo kuti sikujaya muntu wanjila mumunzi wamayubilo, wakali kukwabililwa. Kujatikizya minzi eeyo, Jehova wakaamba kuti: “Yeelede kumubeda mayubilo.” (Jos. 20:2, 3) Jehova tanaakali kuyanda kuti sikujaya muntu cakutazyiba abetekwe alimwi akaambo kamulandu nguwenya; alimwi kunyina naakali kuyanda kuti sikupilusya mulandu wabulowa azumizyigwe kunjila mumunzi akujaya muntu iwakajaya muntu. Aboobo, sikujaya muntu kunyina naakeelede kuyoowa kujaigwa. Kali mumunzi, wakalikwabilidwe mulukwabililo lwa Jehova. Eeyi tiiyakali ntolongo yakuyubila. Munzi wakali kumupa coolwe cakubeleka, kugwasya bamwi alimwi akubelekela Jehova muluumuno. Inzya, cakali kukonzyeka kupona buumi bukkomanisya alimwi ibupa kukkutila.

Mbono Zyakumuuya

w91 2/15 13 ¶13

Cinunuzyo Ceelene Cabantu Boonse

Pele ba Adamu a Eva kunyina nocibagwasya cinunuzyo. Mulawo wa Musa wakajisi njiisyo eeyi: “Tamweelede kubweza cinunuzyo cakununuzya mujayi iweelela lufwu.” (Myeelwe 35:31) Adamu kunyina naakeenwa pe, aboobo wakabisya acaali. (1 Timoteyo 2:14) Eeci cakasololela kukufwa kwalunyungu lwakwe, akaambo kakuti lino lwakakona kutalondoka. Cilisalede kuti Adamu wakeelede kufwa, nkaambo kali muntu uulondokede wakasala kutamvwida mulawo wa Leza acaali. Ikuti cinunuzyo nocakabeleka kuli Adamu, eeci nocakakazyanya anjiisyo zya Jehova ziluleme. Nokuba boobo, kubbadela bulumbu bwacibi ca Adamu, kumanizya mulandu walufwu kubana bakwe! (Baroma 5:16) Mumulawo, nguzu zinyonyoona zyacibi zilagola kuli ngumunya sikucitalisya. Nkakaambo kaako sikunununa ‘wakafwida muntu uuli woonse,’ kutegwa amanizye bubi bwakaboola akaambo kacibi kubana ba Adamu boonse.—Bahebrayo 2:9; 2 Bakorinto 5:21; 1 Petro 2:24.

MAY 31–JUNE 6

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | DEUTERONOMO 1-2

“Nomubeteka Mwiiminina Leza”

w96 3/15 23 ¶1

Jehova—Ulayandisya Bululami Akubeteka Cakutasalulula

Baalu ibasalidwe mumbungano bapedwe mukuli wakubeteka mumakani aazibi zipati. (1 Bakorinto 5:12, 13) Ciindi nobacita boobo, balayeeya kuti bululami bwa Leza buyanda kuti batondezye luzyalo nocikonzyeka. Iluzyalo talweelede kutondezyegwa kuti kakutakwe kaambo keelede kupa kucita oobo—mbuli mumakani aabasizibi bateempwi. Nokuba boobo, baalu tababatandi calunya mumbungano basizibi bali boobo. Balangila kuti kugwisyigwa mumbungano kuyoomupa kuliyeeya sizibi. (Amweezyanisye Ezekieli 18:23.) Aansi aabusilutwe bwa Kristo, baalu babelekela kuleta bululami, alimwi eeci cibikkilizya kuba “mbuli busena bwakutijila muwo.” (Isaya 32:1, 2) Aboobo beelede kuba bantu banyoneka alimwi batasalululi.—Deuteronomo 1:16, 17.

w02 8/1 22 ¶4

Amulibombye Akusyomeka Kubweendelezi Bwa Leza

Nokuba boobo, kubeteka wakali mukuli mupati iwiinda akuzyiba buyo Mulawo. Akaambo kakutalondoka, aaba baalu bakeelede kupakamana kutegwa bakonzye kuleka micito imwi yabuzangi mbuli kuliyanda, kusalaula alimwi abulyatu zyalo zyakali kukonzya kunyonganya kubeteka kwabo. Musa wakabaambila kuti: “Tamweelede kusalaula mukubeteka kwanu; muleelede kuswiilila makani aabantu boonse buyo, nebaba bapati nebaba baniini; alimwi mutayoowi bantu, nkaambo milimo yakubeteka njiya-Leza.” Masimpe, babetesi bana Israyeli bakali kubetekela Leza. Elo kaka bakalijisi mulimo uutalikomeneni!—Deuteronomo 1:16, 17.

Mbono Zyakumuuya

w13 9/15 9 ¶9

Ziyeekezyo zya Jehova Zilasyomeka

Ciindi bana Israyeli nobakatalika kweenda ilweendo lulamfwu ilwakatola myaka iili 40 kwiinda ‘munkanda iiyoosya,’ Jehova tanaakabapeda limwi malailile aagaminide kujatikizya mbwaakali kuyakubasololela, kubakwabilila alimwi akubalanganya. Nokuba boobo, cakwiinduluka-induluka wakatondezya kuti bakali kukonzya kumusyoma alimwi akusyoma malailile aakwe. Kwiinda mukubelesya musumpululu wajoba masikati amusumpululu wamulilo masiku, Jehova wakayeezya bana Israyeli kuti wakali ambabo naakali kubasololela mulweendo lukatazya. (Dt. 1:19; Kul. 40:36-38) Alimwi wakabapa nzyobakali kuyandika. “Zyakusama zyabo teezyakazakala, amaulu aabo teeakazimba.” Masimpe, “taakwe ncibakabula.”—Neh. 9:19-21.

AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA

w13 8/15 11 ¶7

Ŋambawido yabamwi iitali kabotu ilakonzya kutunyonganya. (Amubale Deuteronomo 1:26-28.) Kwakaindide buyo ciindi cisyoonto kuzwa ciindi bana Israyeli nobakavwunwa kuzwa mubuzike mu Egepita. Munzila yamaleele Jehova wakaletede zipenzyo zili kkumi kucisi eeciya icakali kubadyaaminina, kumane wakanyonyoona Farao abasikalumamba bakwe mu Lwizi Lusalala. (Kul. 12:29-32, 51; 14:29-31; Int. 136:15) Bantu ba Leza bakalilibambilide kunjila Munyika Yakasyomezyedwe. Pele, aciindi eeci ciyandika kapati, bana Israyeli bakatalika kutongooka Jehova. Ncinzi cakapa kuti babule lusyomo? Bantu bakatyompwa akaambo kazyintu zitali kabotu nzyobakali kwaamba bamwi ibakatumidwe kuyakutwela nyika iilya. (My. 14:1-4) Ncinzi cakacitika? Izyalani lyoonse tiilyakazumizyigwa kunjila ‘munyika iilya mbotu.’ (Dt. 1:34, 35) Sena andiswe zimwi ziindi inga twazumizya ŋambawido yabamwi iitali kabotu kunyonganya lusyomo lwesu alimwi akutupa kuti tutalike kutongooka mbwatweendelezya Jehova?

JUNE 7-13

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | DEUTERONOMO 3-4

“Milawo ya Jehova Njabusongo Alimwi Ililuleme”

it-2 1140 ¶5

Kumvwisya

Kusungwaala kwiiya Bbaibbele alimwi akutobela Jwi lya Leza amilawo kulakonzya kumugwasya muntu kuba amaano kwiinda bamayi bakwe, alimwi akuba musongo kwiinda bamanene. (Int. 119:99, 100, 130; amweezyanisye Lk. 2:46, 47.) Cili boobo akaambo kakuti busongo alimwi amaano zilaboola akaambo kakutobela milawo alimwi ambeta zya Leza. Nkakaambo kaako kusyomeka kwabana Israyeli mukutobela malailile aaya kwakali kuyoopa kuti masi aakabazingulukide ababone kuti “mbantu basongo alimwi bamvwisya.” (Dt. 4:5-8; Int. 111:7, 8, 10; amweezyanisye 1Bam. 2:3.) Muntu uumvwisya ulizyi kuti tayelede kutyola milawo iili mu Jwi lya Leza. Muciindi caboobo, weelede kupona kweelana ancolyaamba alimwi akulomba lugwasyo lwa Leza. (Int. 119:169) Alimwi ulalilekela kunjila mukati mwini mulinguwe (Mt. 13:19-23), ulalilemba acilembelo camumoyo wakwe (Int. 3:3-6; 7:1-4), alimwi ulatalika kuzisulaika “nzila zyoonse zitaluzi.” (Int. 119:104). Ciindi mwana wa Leza naakali anyika, wakakutondezya kumvwisya munzila eeyi, mane buya akukaka kuyandaula nzila yakuti atafwi acisamu, nkaambo kutegwa Magwalo azuzikizyigwe, wakeelede kufwa munzila eeyi.—Mt. 26:51-54.

w99 11/1 20 ¶6-7

Ciindi Bwaabi Nobwavwula Kapati

Kagambidwe kujatikizya ncaakamvwa akubona, mwami mukaintu wakati: “Bali acoolwe babelesi bako ibaima kumbele lyako lyoonse kabaswiilila busongo bwako!” (1 Bami 10:4-8) Tanaakaamba kuti babelesi ba Solomoni bali aacoolwe akaambo kalubono lwakabazingulukide—nokuba kuti lwakaliko. Muciindi caboobo, babelesi ba Solomoni bakalilelekedwe akaambo kakuti lyoonse bakali kuswiilila kubusongo mbwaakapegwa a Leza. Eelo kaka mwami mukaintu waku Sheba ncikozyanyo cibotu kubantu ba Jehova mazuba aano, ibakkomana mubusongo bwa Leza alimwi abwamwanaakwe, Jesu Kristo!

Alimwi cikkomanisya kapati majwi aatobela ngaakaamba mwami kuli Solomoni aakuti: “Aatembaulwe Jehova Leza wako.” (1 Bami 10:9) Masimpe, wakalibona janza lya Jehova mubusongo alimwi amubuvwubi bwa Solomoni. Eeci cileendelana ancaakabasyomezyede bana Israyeli musyule Jehova. Wakati: ‘Kubamba mbeta zyangu,’ “kulamupa busongo akumvwisya kumeso aabantu ibayoomvwa milawo eeyi yoonse, alimwi bayakwaamba kuti, ‘Masimpe musyobo ooyu mupati, mbantu basongo alimwi bamvwisya.’”—Deuteronomo 4:5-7.

w07 8/1 31 ¶13

Sena Muli ‘Bavwubi Kuli Leza’?

Jehova nalongezya bantu bakwe, lyoonse ubapa ziinda kubota. (Jakobo 1:17) Mucikozyanyo, Jehova naakapa bana Israyeli nyika yakukkala, yakali nyika “[ii]kunka mukupa abuci.” Nokuba kuti nyika ya Egepita ayalo yakali kwaambwa munzila eeyo, inyika Jehova njaakapa bana Israyeli yakaliindenyi akaambo kakaambo kamwi. Musa wakabaambila bana Israyeli kuti yakali “nyika Jehova Leza wanu njabamba kabotu.” Munzila imwi bakali kukonzya kuya ampela mumilimo yabo nkaambo Jehova wakali kubabamba. Kufwumbwa buyo kuti bana Israyeli kabasyomeka kuli Jehova, bakali kukonzya kulongezyegwa citaambiki anguwe akuba abuumi bwakali sumpukide kwiinda bwamasi aamwi aakabazungulukide. Inzya ndulongezyo lwa Jehova ‘luvwubya.’—Myeelwe 16:13, BT; Deuteronomo 4:5-8; 11:8-15.

Mbono Zyakumuuya

w04 10/1 9 ¶3

Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Deuteronomo

4:15-20, 23, 24—Sena kukasyigwa kufwala zikozyanyo caamba kuti taciluzi ikupanga zikozyanyo zyazintu zimwi kaali madeekko? Peepe. Ncobakakasyigwa aawa nkupanga zikozyanyo zyakukomba antela ‘kukotamina zikozyanyo alimwi akuzimanina milimo.’ Imagwalo kunyina naakasya kufwala naa kuzekaula zintu kutegwa kaali madeekko.—1 Bami 7:18, 25.

JUNE 14-20

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | DEUTERONOMO 5-6

“Amubayiisye Bana Banu Kuyanda Jehova”

w05 7/1 14 ¶11

Nobazyali, Amujanine Mukwasyi Wanu Zintu Ziyandika

Kujatikizya makani aaya, ambweni kunyina cibalo camu Magwalo cizubululwa kwiinda Deuteronomo 6:5-7. Mwalombwa kuti mujalule Bbaibbele lyanu akubala tupango ooto. Amubone kuti bazyali baambilwa kubamba cilongwe a Jehova, ikumuyanda alimwi akwaabikka mumoyo majwi aakwe. Ee, mweelede kuliiya Jwi lya Leza cakufwundumana, kulibala Bbaibbele ciindi coonse akuzinzibala kuyeeya zili mumo ikutegwa mumvwisye akuyanda nzila zya Jehova, njiisyo alimwi amilawo. Iciyootobela, kasimpe kamu Bbaibbele kanooli mumoyo wanu calo ciyoomupa kukkomana, kumuyoowa alimwi akumuyanda Jehova. Muyooba azintu zinji zibotu nzyomuyooyiisya bana banu.—Luka 6:45.

w07 5/15 15-16

Mbuti Mbondikonzya Kugwasya Bana Bangu Kujana Lwiiyo Lwini-lwini?

Zintu nzyomulombozya, nzyomuyeeya, nzyomubikkila maano alimwi anzyomukkomanina, zilabonwa ikutali mumajwi buyo pele amuzintu nzyomucita. (Baroma 2:21, 22) Kuzwa kubuvwanda, bana balaiya kwiinda mukulangilila cakubikkila maano kubazyali babo. Aboobo bana balazyiba ncobabikkila maano bazyali, alimwi abalo ncecintu ncobayoobikkila maano. Ikuti kamumuyanda ncobeni Jehova, bana bayoozyiba. Mucikozyanyo, bayoobona kuti kubala Bbaibbele ncintu ciyandika kapati kulindinywe. Eelyo bayoozyiba kuti mubikka zintu zya Bwami mubusena bwakusaanguna mubuumi bwanu. (Matayo 6:33) Kujanika kwanu lyoonse kumiswaangano ya Bunakristo alimwi akutola lubazu mumulimo wakukambauka Bwami, kuyoobatondezya kuti kucita mulimo uusetekene kuli Jehova ncecintu ciyandika kapati kulindinywe.—Matayo 28:19, 20; Bahebrayo 10:24, 25.

w05 7/1 15 ¶14

Nobazyali, Amujanine Mukwasyi Wanu Zintu Ziyandika

Kweelana abbuku lya Deuteronomo 6:7 mbolitondezya, kuli ziindi zinji nywebo nobazyali nomukonzya kubandika makani aakumuuya abana banu. Kufwumbwa naa muli mulweendo, mubeleka milimo yaaŋanda naa kulyookezya, mulakonzya kujana ziindi zyakupa bana banu nzyobayandika kumuuya. Pele, takuli kuti muyandika kuti lyoonse kamwiide ‘kuyiisya’ buyo bana banu kujatikizya kasimpe kali mu Bbaibbele pe. Muciindi caboobo, amusoleke kubandika mibandi iiyaka iijatikizya makani aakumuuya. Mucikozyanyo, magazini ya Awake! ilijisi zibalo zinji izijisi mitwe ziindene-indene. Zibalo eezyo zilakonzya kutalisya mubandi waamba banyama mbaakalenga Jehova, masena aajisi zilengwa Leza zikondelezya munyika alimwi azilengwa zyabantu ziindene-indene alimwi ambobapona. Mibandi iili boobu ilakonzya kukulwaizya bana kubala mabbuku aapegwa aciinga camuzike musyomesi uucenjede.—Matayo 24:45-47.

Mbono Zyakumuuya

w19.02 22 ¶11

Kutondezya Luyando Abululami mu Israyeli Yansiku

Nzyotwiiya: Jehova taboni buyo bube bwamuntu bwaatala, pele ulabona bwini mbotubede mukati, nkokuti mumoyo wesu. (1Sam. 16:7) Ulabona nzyotuyeeya, mbotulimvwa alimwi azintu nzyotucita. Ulangaula bubotu mulindiswe alimwi akutukulwaizya kucita zibotu. Pele uyanda kuti katwiizyiba mizeezo mibyaabi alimwi akuyeendelezya kutegwa itatupi kucita cintu cibyaabi.—2Mak. 16:9; Mt. 5:27-30.

JUNE 21-27

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | DEUTERONOMO 7-8

“Mutakabi Nomukwatana Ambabo Pe”

w12 7/1 29 ¶2

Nkaambo Nzi Leza Ncaakali Kuyanda Kuti Bakombi Bakwe Kabakwatana Buyo Abasyominyina?

Mumbazu zyoonse, Jehova wakalizyi kuti Saatani wakali kuyanda kweena bantu bakwe kwiinda mukubapa kukomba baleza bakubeja. Nkakaambo kaako Leza ncaakabacenjezya kuti, bantu batasyomi “bayoopa kuti bana banu baleke kunditobela akutalika kukomba baleza bambi.” Nzinji zyakajatikizidwe aawa. Ikuti bana Israyeli nobakatalika kukomba baleza bambi, Leza naakaleka kubakkomanina akubakwabilila, calo cakali kunoopa kuti cuube-ube kulwanwa abasinkondonyina. Alimwi eeci cakali kuyoopa kuti Mesiya iwakasyomezyegwa atazwi mucisi eeci. Aboobo cilisalede kuti Saatani wakalijisi kaambo kakoongelezyela bana Israyeli kukwatana abantu batasyomi.

w15 3/15 30-31

Sena Lulayo Lwakukwata naa Kukwatwa “Buyo mu Mwami” Lucibeleka Asunu?

Nokuba boobo, Jehova wakapa kuti malailile aajatikizya kukwata naa kukwatwa buyo mu Mwami alembwe mu Jwi lyakwe. Nkaambo nzi? Nkaambo ulizizyi zintu zikonzya kubagwasya bantu bakwe. Tayandi buyo kuti babelesi bakwe bakwabililwe kumapenzi aaboola akaambo kakucita zintu cabufwubafwuba, pele alimwi uyanda kuti kabakkomene. Mumazuba aa Nehemiya, ciindi ba Juda nobakali kukwatana abamuzwakule ibatakali kukomba Jehova, Nehemiya wakaamba kujatikizya cikozyanyo cibi ca Solomoni. Nokuba kuti Solomoni “wakali kuyandwa kuli Leza wakwe, . . . bamakaintu beenzu bakamupa kubisya.” (Neh. 13:23-26) Aboobo, kutegwa babelesi bakwe batanjili mumapenzi, Leza ulailila kuti kabakwatana buyo abakombi bakasimpe. (Int. 19:7-10; Is. 48:17, 18) Banakristo bakasimpe balamulumba Leza akaambo kakubabikkila maano alimwi balabusyoma busolozi bwakwe. Aboobo, kwiinda mukulibombya kulinguwe mbwali Muleli, balazumina kuti ngo Mweendelezi Wakoonse-koonse.—Tus. 1:5.

w15 8/15 26 ¶12

Amucenjele Ambomuyanzana Limwi Mumazuba Aano Aamamanino

Kwaambisya Banakristo batakwete naa batakwetwe ibayanda kukwata naa kukwatwa beelede kucenjela abantu mbobayanzana limwi. Ijwi lya Leza lipa lulayo lwakuti: “Mutanjili mujoko lyomwe abantu batasyomi. Nkaambo ino bululami buswaangene buti abubi? Naa, ino mumuni uswaangene buti amudima?” (2Kor. 6:14) Bbaibbele lilaya babelesi ba Leza ibayandaula wakukwatana limwi kuti beelede kukwata naa kukwatwa “buyo mu Mwami,” nkokuti kukwatana buyo amubelesi wa Jehova uulyaabide, uubbapatizyidwe alimwi uupona kweelana anjiisyo zyamu Magwalo. (1Kor. 7:39) Kwiinda mukukwatana buyo abasyominyina, Banakristo bajana balongwe ibalyaabide kuli Jehova alimwi ibayoobagwasya kuzumanana kusyomeka kulinguwe.

Mbono Zyakumuuya

w04 2/1 23 ¶4

Jehova Ulatupa Nzyotuyandika Abuzuba

Imupailo wesu wakulomba zilyo zyaabuzuba weelede kutuyeezya kuti cakulya cakumuuya cilayandika. Nokuba kuti yakali mukolede nzala akaambo kakuliimya kwaciindi cilamfwu, Jesu wakamukakila Saatani naakamusunka kuti asandule ibbwe kuti ibe nsima. Wakati: “Kulilembedwe kuti, teensi insima ilike njaaponena muntu, ulaponena amajwi oonse aazwa kumulomo wa-Leza.” (Matayo 4:4) Jesu wakazubulula majwi amusinsimi Musa, walo wakaambila bana Israyeli kuti: “[Jehova] wakamubombya, wamujazya inzala, wamusanizya mana, cilyo ncimwatakezi nywebo nibaba bamauso, kuti amuzibye kuti teensi insimi ilike iiponya muntu; muntu ulapona kumajwi oonse aazwa mumulomo wa-Jehova.” (Deuteronomo 8:3) Inzila Jehova mbwaakali kubapa mana bana Israyeli tiiyakabagwasya buyo kujana cakulya cakumubili pe, pele alimwi yakabapa ziiyo zyakumuuya. Iciiyo cakumuuya cimwi cakali cakuti bakeelede “kubweza caabilo cabuzuba obo.” Ikuti babweza aindilila, imana akali kutalika kununka akuzwa mvunyu. (Kulonga 16:4, 20) Pele tanaakali kunyongana mubuzuba bwacisambomwi nobakeelede kubweza mana aindilila akuti bakalye mubuzuba bwa Sabata. (Kulonga 16:5, 23, 24) Aboobo imana akali kubayeekezya kuti bakeelede kuba bantu baswiilila alimwi akuti buumi bwabo tiibwakayeeme buyo ansima pe, pele kwiinda “[mu]majwi oonse aazwa mumulomo wa-Jehova.”

AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA

w06 1/1 28 ¶14-15

Mutamulubi Jehova

Kabayanda kunjila Munyika Yakasyomezyegwa bana Israyeli, Jehova wakabacenjezya kuti batamulubi. Wakati: “Lino amucenjele kuti mutalubi Jehova Leza wanu, mutaleki kubamba malailile aakwe ambeta zyakwe amilazyo yakwe njendi mukumulailila obuno buzuba. Ambweni mwalya cakukuta akuyaka maanda mabotu akukala mulingao, aŋombe zyanu ambelele zyanu zyavula, ayalo insiliva angolida zyamuvulila, ambono zyanu zyoonse zyavula, elyo myoyo yanu iyoolisumpula, aboobo muyooluba Jehova Leza wanu.”—Deuteronomo 8:11-14.

Sena cintu cikozyenyi aceeci cilakonzya kucitika mazuba aano? Inzya cilakonzya ikuti titwasala kabotu. Aboobo ikuti twasaanguna kuyandaula bululami bwa Leza, bukombi bwakasimpe buyooba cintu ciyandika mubuumi bwesu. Tuyoocita mbuli mbwaakatukulwaizya Paulo kucita, ‘kucibelesya kabotu ciindi’ alimwi tuyoojata bubi mumulimo wesu. (Ba-Kolose 4:5; 2 Timoteo 4:2) Pele ikuti kujanika kumiswaangano akutola lubazu mumulimo katukubona kuti takuyandiki kapati kwiinda kulyookezya naa kujana nzila zyakulikondelezya, tulakonzya kumuluba Jehova nkaambo inga twamubikka mubusena bwabili mubuumi bwesu. Paulo wakaamba kuti mumazuba aakumamanino bantu ‘bayooyandisya misalo yaansi kwiinda Leza.’ (2 Timoteo 3:4) Banakristo beni-beni lyoonse balalilingula kubona kuti tiibayungwa akuyeeya kwamusyobo ooyo.—2 Ba-Korinto 13:5.

JUNE 28–JULY 4

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | DEUTERONOMO 9-10

“Ino Jehova Leza Wanu Uyanda Nzi Kulindinywe?”

w09 10/1 10 ¶3-4

Ncinzi Leza Ncayanda Kulindiswe?

Ncinzi cikonzya kutukulwaizya kumumvwida Leza kuzwa ansi aamoyo? Musa wakaamba kaambo kamwi, naakati: ‘Amuyoowe Jehova Leza wanu.’ (Dt. 10:12) Eeci tacaambi kuyoowa Leza akaambo kazintu zibyaabi zikonzya kutucitikila, muciindi caboobo, nkumulemeka alimwi akutobela nzila zyakwe. Ikuti katumuyoowa munzila yeelede Leza, tatukaciti zintu zitamukkomanisyi.

Aboobo, nkaambo nzi kapati ikeelede kutupa kumumvwida Leza? Musa wakati: ‘Kamumuyanda alimwi akumubelekela Jehova Leza wanu amoyo wanu woonse abuumi bwanu boonse.’ (Dt. 10:12) Kuyanda Leza kubikkilizya zinji kutali buyo kulimvwa kuti mulamuyanda. Bbuku limwi ilyaamba zyamu Bbaibbele lipandulula kuti: “Mabala aa Chihebrayo aamba mbwalimvwa muntu zimwi ziindi aamba nzyacita akaambo kambwalimvwa.” Bbuku ndimunya eeli lyaamba kuti kuyanda Leza caamba “kucita caluyando” kulinguwe. Aboobo mubufwaafwi, ikuti katumuyanda ncobeni Leza, tuyoocita zintu munzila njakkomanina.—Tusimpi 27:11.

w09 10/1 10 ¶6

Ncinzi Leza Ncayanda Kulindiswe?

Kumumvwida cakulisungula kuyootuletela zilongezyo. Musa wakalemba kuti: ‘Amubambe milawo . . . njendimulailila sunu, kuti zintu zimweendele kabotu.’ (Kapango 13) Inzya, milawo ya Jehova yoonse—zyoonse nzyayanda kuti tucite—zigwasya ndiswe. Eeci cileelela mbwaanga Bbaibbele lyaamba kuti: “Leza nduyando.” (1 Johane 4:8) Nkakaambo kaako watupa milawo kutegwa tupone buumi bubotu. (Isaya 48:17) Aboobo kucita zyoonse nzyatwaambila Jehova kuyootukwabilila kumapenzi manji lino alimwi akutusololela kuzilongezyo zinji mubweendelezi bwa Bwami.

cl 16 ¶2

Sena Ncobeni Mulakonzya ‘Kubaa Cilongwe a Leza’?

Abrahamu iwakapona ciindi cansiku ngumwi wabaabo ibakajisi cilongwe cili boobo. Ooyo muzyali wesu wansiku Jehova wakamwaamba kuti “muzolwani wangu.” (Isaya 41:8) Inzya, kuli Jehova, Abrahamu wakali mulongwe wakwe uumugaminide. Abrahamu wakabaa cilongwe cibotu cili boobo akaambo kakuti “wakasyoma Leza.” (Jakobo 2:23) Mbubwenya buyo asunu, Jehova uyandaula nzila “zyakuyanzana” abaabo ibamubelekela caluyando. (Deuteronomo 10:15, NW) Ijwi lyakwe likulwaizya kuti: “Amuswenenene kuli-Leza, elyo alakwe ulamuswenenena.” (Jakobo 4:8) Mumajwi aaya muli zintu zyobile, ikutamba alimwi acisyomezyo.

Mbono Zyakumuuya

it-1 103

Ba Anaki

Musyobo wabantu majompojompo ibakali kukkala mumalundu aamu Kanana alimwi amumasena aamwi mumbali aalwizi, kwaambisya kumusanza. Aciindi cimwi bamaalumi botatwe balaampuwo nkokuti Ahimani, Sesai, alimwi a Talimai, aabo bakazyalwa kuli Anaki, bakali kukkala ku Hebroni. (My. 13:22) Nkonkuko ooku basikutwela nyika Bahebrayo bali 12 nkobakasaanguna kubona ba Anaki, kumane basikutwela bali 10 bakatola mulumbe uuyoosya kujatikizya nzyobakabona, kwiinda mukwaamba kuti bantu aaba bakali luzubo lwaba Bbabbani bakapona kalitanaba Zambangulwe, akuti balyeelanya ambabo, Bahebrayo bakali mbuli “nsozi.” (My. 13:28-33; Dt. 1:28) Bujompojompo bwabo bwakapa kuti babe ceezyanisyo cibotu cakupandulula babbabbani bana Emi alimwi aba Refaimu. Kweelede kuti nguzu zyabo zyakapa kuti kube kaambyo kakuti: “Nguni uunga walwisya bana ba Anaki?”—Dt. 2:10, 11, 20, 21; 9:1-3.

w06 10/1 15 ¶1, 2

Kuba Sicamba Kwiinda Mukusyoma Akuyoowa Leza

MU 1473 B.C.E., icisi ca Israyeli cakalilibambilide kunjila mu Nyika Yakasyomezyegwa. Kujatikizya mapenzi aakali kumbele, Musa wakaibalusya bantu kati: “Sunu mulazubuka Jordano kuyoovuba nyika yamisyobo mipati iili anguzu kwiinda ndinywe, minzi mipati iili amabaya aasika kujulu, bantu bapati balamfu, bana ba-Anaki. . . . Mulimvwide kasimpi kaamba kuti, Ino ngwani uukonzya kulwisya bana ba-Anaki.” (Deuteronomo 9:1, 2) Inzya, aaba basinkondo babbabbani bakali ampuwo! Kunze lyaboobo, ibana Kanana bamwi bakali ampi zijisi zilwanyo zinji, amabbiza ankalaki zyakali azipeni zyabutale kumavwili.—Babetesi 4:13.

Israyeli, kulubazu lumwi, cakali cisi cabazike alimwi bakazwide munkanda mobakakkede kwamyaka iili 40. Aboobo, kweelana akuyeeya kwabantu, tiibakali kulangilwa kuti inga bazunda munkondo. Pele Musa wakali alusyomo; wakali kukonzya ‘kubona’ Jehova kabasololela. (Ba-Hebrayo 11:27) “Oyo uumuzulwida kuya mutala ngu Jehova Leza wanu,” Musa wakaambila bantu. “Ulabanyonyoona akubabombya kunembo lyanu.” (Deuteronomo 9:3; Intembauzyo 33:16, 17) Naakafwa Musa, Jehova wakamusyomezya Joshua kuti wakali kuyoomugwasya kati: “Buka, uzubuke oyu mulonga wa-Jordano, uwe abantu aba boonse, kuti muye kunyika ilya njinti bape bana ba-Israyeli. Takukooyooba muntu naba omwe uukonzya kwiima nji kunembo lyako mazuba oonse ngoyoopona. Mbuli Musa mbundakali awe, njooba ayebo mbubonya.”—Joshua 1:2, 5.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi