Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SEPTEMBER 4-10
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | ESITA 1-2
“Amusolekesye Kulibombya Mbuli Esita”
Mulakonzya Kuzumanana Kulibombya Ciindi Nomusunkwa
11 Kulumbaizyigwa cakuzwa munzila naa kutembaulwa akwalo kulakonzya kusunka kulibombya kwesu. Amulange cikozyanyo cibotu kapati ncaakapa Esita ciindi zintu nozyakacinca cakutayeeyelwa. Wakali mubotu kapati alimwi wakali kunanikwa mafwuta aakumubotya kwamwaka omwe. Buzuba abuzuba wakali kuyanzana abasimbi banji ibakali kuzwa mu Cooko coonse ca Persia ibakali mumuzundano wakukwatwa kumwami. Nokuba boobo, wakazumanana kuba abulemu alimwi kali muntu uukkalikene. Tanaakacileka kulibombya noliba leelyo mwami naakamusala kuba namalelo wakwe.—Es. 2:9, 12, 15, 17.
Wakabaiminina Bantu ba Leza
15 Ciindi nocakasika cakuti Esita atolwe kumwami, wakapegwa lwaanguluko lwakuti asale kufwumbwa zyintu nzyaakali kuyeeya kuti inga zyayandika, ambweni izikonzya kumupa kuti ciwa cakwe cibote kwiinda. Nokuba boobo, cakulibombya taakwe ncaakalomba kwiinda aali zeezyo Hege nzyaakamwaambila. (Es. 2:15) Ambweni wakalizyi kuti kubota ciwa kulikke takukonzyi kukwelelezya moyo wamwami; kulibombya amoyo wakulicesya mbobube ibwatakaliko muŋanda yamwami. Sena wakaliluzi?
Mulakonzya Kuzumanana Kulibombya Ciindi Nomusunkwa
12 Kulibombya lyoonse kutugwasya kusama, kulibamba alimwi akulilemeka munzila mbotu alimwi yabulemu. Tulizyi kuti, kutegwa bantu batuyande, tatweelede kulisumpula naa kuyanda kubikkilwa maano munzila iiteelede, pele tweelede kutondezya “moyo uukkede alimwi mubombe.” (Amubale 1 Petro 3:3, 4; Jer. 9:23, 24) Mizeezo iitali kabotu mumoyo wesu mukuya kwaciindi iyoolibonya muzintu nzyotucita. Mucikozyanyo, tulakonzya kupa zitondezyo izitondezya kuti tulakukkomanina kuba amikuli yaalubazu, naa kuti kuli makani aamwi aamaseseke ngotuzyi, akuti tulijisi cilongwe cimwi cilibedelede abakwesu beendelezya. Naa tulakonzya kupandulula zintu munzila yakuti bamwi batalika kulumbaizya ndiswe akaambo kamizeezo naa milimo yakacitwa kakuli bamwi abalo bakatola lubazu mumilimo eeyo. Jesu alimwi wakatusiila cikozyanyo cibotu. Bunji bwazintu nzyaakali kwaamba naa nzyaakali kuzubulula zyakali kuzwa mu Magwalo aa Chihebrayo. Cakulibombya wakaamba munzila eeyo kutegwa bantu ibakali kumuswiilila bazyibe kuti nzyaakali kwaamba zyakali kuzwa kuli Jehova ikutali kuzwa kumaano aakwe naa busongo bwakwe.—Joh. 8:28.
Mbono Zyakumuuya
Sena Mulizyi?
Basikuvwuntauzya bakajana lukaye lwakaindi lwabana Persia lujisi malembe aamba mwaalumi wazina lya Marduka (mu Chitonga Moodekai). Wakabeleka kali mweendelezi, ambweni sikweendelezya mali mu Susani. Syaazibwene mumakani aakaindi aamucooko ca Asia nkocili kujwe wazina lya Arthur Ungnad, wakaamba kuti lukaye oolu “momumo buyo mwaambidwe Moodekai kunze lya Bbaibbele” aciindi eeco.
Kuzwa ciindi naakapa lipooti Ungnad, basyaazibwene bakasandulula malembe manji aambi aabana Persia. Akati kayaaya kuli tukaye itwakajanika mumatongo aamudolopo lya Persepolis. Twakajanika mubusena kaindi ibwakali kubelesyegwa kacili Ciyobwedo, afwaafwi abwaanda bwamunzi. Tukaye ootu ntwakaindi kapati kuciindi cabweendelezi bwa Zekisesi Wakusaanguna. Zilembedwe mumwaambo wabana Elamu alimwi zijisi mazina manji aajanika mubbuku lya Esita.
Tukaye tunji twaku Persepolis tulaamba zina lya Marduka, iwakabeleka kali mulembi wamwami muŋanda yamwami mu Susani lyabulelo bwa Zekisesi Wakusaanguna. Lukaye lumwi lupandulula kuti Marduka wakali musanduluzi. Kaambo aaka kaleendelana abupanduluzi bwa Moodekai mu Bbaibbele. Wakali walupati-pati iwakabeleka munkuta ya Mwami Ahasuera (Zekisesi Wakusaanguna) alimwi iwakali kucikonzya kwaambaula myaambo yobilo. Moodekai lyoonse wakali kukkala kumulyango wamwami muŋanda yamwami mu Susani. (Es. 2:19, 21; 3:3) Mulyango ooyu bwakali busena bupati ooko balupati-pati muŋanda yamwami nkobakali kubelekela.
Kuli kukozyanya kapati akati ka Marduka waambidwe mutukaye a Moodekai waambidwe mu Bbaibbele. Bakapona aciindi comwe, mubusena bomwe alimwi bakali balupati-pati kubusena bwamulimo omwe. Kukozyanya koonse ooku kutondezya kuti nzyobakajana basikuvwukkula zyakaindi zitondezya kuti ngu Moodekai waambidwe mubbuku lya Esita.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Amube Basicamba Jehova Mugwasyi Wanu
3 Paulo wakali kuyandika lugwasyo. Kuma 56 C.E., nkamu yabantu yakamujata akumukwelela anze aatempele mu Jerusalemu alimwi akusola kumujaya. Buzuba bwakatobela, ciindi Paulo naakatolwa ku Nkuta Mpati Yaba Juda, kwakasyeede buyo aasyoonto kuti ajaigwe abasinkondonyina. (Mil. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Aciindi eeco Paulo weelede kuti wakali kulibuzya kuti, ‘Ino ndilaliyumya kwaciindi cilamfwu buti kukupenzyegwa ooku?’
4 Ndugwasyo nzi ndwaakatambula Paulo? Busiku Paulo mbwaakajatwa, “Mwami” Jesu wakaima munsi lyakwe akwaamba kuti: “Koba acamba! Nkaambo mbubonya mbooli kupa bumboni cakulomya mu Jerusalemu, weelede kuyoopa bumboni mbubonya akwalo ku Roma.” (Mil. 23:11) Eelo kaka cisyomezyo eeco cakamukulwaizya kapati Paulo! Jesu wakamulumbaizya Paulo kubumboni mbwaakapa mu Jerusalemu. Kuyungizya waawo, wakasyomezya kuti Paulo uyoosika kabotu-kabotu ku Roma, ooko nkwaakali kuyoopa bumboni buyungizyidwe. Naakapegwa cisyomezyo eeco, Paulo wakakkalwa moyo mbubonya mbuli mwana uujatilidwe abausyi.
5 Ino mbuyumuyumu nzi bumbi mbwaakajana Paulo? Nokwakainda myaka iitandila kuli yobilo kuzwa nozyakacitika zintu eezyo mu Jerusalemu, Paulo wakali mubwato kuunka ku Italiya ciindi bwato nobwakabbubbulwa aguwo pati cakuti basikweenzya bwato abaabo ibakali mumo bakayeeya kuti balafwa. Pele Paulo kunyina naakayoowa. Nkaambo nzi? Wakaambila baabo ibakali mubwato kuti: “Sunu masiku mungelo wa Leza simalelaangu alimwi ngondibelekela mulimo uusetekene walisikide akwiima munsi-munsi andime, kaamba kuti, ‘Utayoowi pe, Paulo. Uleelede kuyakwiima kumbele lya Kaisara, alimwi swiilila, Leza wakupa boonse aabo mbomuli limwi mubwato.’” Jehova wakabelesya mungelo kwiinduluka cisyomezyo eeco ncaakapede Paulo musyule kwiinda muli Jesu. Alimwi ncobeni, Paulo wakasika ku Roma.—Mil. 27:20-25; 28:16.
6 Ndugwasyo nzi ndotutambula? Jesu unootugwasya mbubonya mbwaakamugwasya Paulo. Mucikozyanyo, Jesu usyomezya baabo boonse ibamutobela kuti: “Ndilaandinywe mazuba oonse mane kusikila kumamanino aabweende bwazintu.” (Mt. 28:20) Majwi aa Jesu alatuyumya. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti zimwi ziindi cilatukatazya kuliyumya. Mucikozyanyo, ciindi notwafwidwa muyandwa wesu, tuba mubuumba ikutali buyo mazuba masyoonto pele ambweni buya kwamyaka minji. Ibamwi zimwi ziindi balapenga akaambo kakucembaala. Alimwi buya bambi mazuba aamwi balatyompwa. Nokuba boobo, tulajana nguzu zyakuzumanana kuliyumya akaambo kakuti tulizyi kuti Jesu ulaandiswe “mazuba oonse,” kubikkilizya amazuba mabi kapati aamubuumi bwesu.—Mt. 11:28-30.
7 IJwi lya Leza litusyomezya kuti Jehova uyootugwasya kwiinda mubangelo bakwe. (Heb. 1:7, 14) Mucikozyanyo, bangelo balatugwasya akutusololela ciindi notukambauka “makani mabotu aa Bwami” kubantu bazwa “kumasi oonse, kumisyobo yoonse, kumilaka yoonse.”—Mt. 24:13, 14; amubale Ciyubunuzyo 14:6.
SEPTEMBER 11-17
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | ESITA 3-5
“Amubagwasye Bamwi Kucita Zyoonse Nzyobakonzya”
Wakabaiminina Bantu ba Leza
18 Mwaalumi wazyina lyakuti Hamani wakasumpulwa kapati mubulelo bwa Ahasuera. Mwami wakamusala kuti abe wabili mubweendelezi, abe sikulaya mwami mupati alimwi akuba wabili kunguzu mubulelo. Mwami alimwi wakaamba kuti boonse bamubona ooyu mweendelezi beelede kumukotamina. (Es. 3:1-4) Mulawo ooyu wakaleta penzi kuli Moodekai. Wakali kusyoma mukumvwida mwami pele kutali kwiinda mukucita cintu citamulemeki Leza. Hamani wakali mu Agagi. Eeco caamba kuti wakali waluzubo lwa Agagi, mwami muna Amaleki walo iwakajaigwa a Samueli musinsimi wa Leza. (1 Sam. 15:33) Bana Amaleki bakali babi cakuti bakalipanga kuba basinkondonyina a Jehova alimwi a Israyeli. Kabali nkamu, ba Amaleki tiibakali kuyandwa a Leza. (Dt. 25:19) Mbuti mu Juda uusyomeka mbwaakali kukonzya kukotamina muna Amaleki? Moodekai tanaakali kukonzya kucita oobo. Wakakaka kukotamina Hamani. Kusika mumazuba aano, baalumi abamakaintu basyomeka balibikka muntenda kutegwa batobele njiisyo eeyi yakuti: “Tweelede kumvwida Leza mbwali ngomweendelezi kutali bantu.”—Mil. 5:29.
Wakabaiminina Bantu ba Leza
21 Moodekai wakalizyi kuti wakeelede kucita cimwi cintu kutegwa avwune ba Juda. Pele ncinzi ncaakali kukonzya kucita? Esita wakamvwa kuusa kwakwe alimwi wakamutumina zisani, pele Moodekai wakakaka kuumbulizyigwa. Ambweni wakali kuyeeya kwaciindi cilamfwu ikaambo Leza wakwe, Jehova, ncaakazumizya Esita kuti abwezyegwe kuzwa kulinguwe akupa kuti abe namalelo kumuleli uutakombi Leza. Lino kaambo kakatalika kulibonya. Moodekai wakatuma mulumbe kuli namalelo, kwaambila Esita kuti akakombelezye kumwami, kuti abe sicamba “akaambo kabantu bakwe.”—Es. 4:4-8.
23 Moodekai wakaingula cakusinizya kutegwa ayumye lusyomo lwa Esita. Wakamusyomezya kuti naa waalilwa kubweza ntaamu, lufwutuko lwaba Juda lwakali kuyakuzwa kumbi. Pele mbuti mbwaakali kukonzya kulangila kufwutuka ikuti naa kupenzyegwa kwakomena? Aawa Moodekai wakatondezya lusyomo luyumu muli Jehova, walo watakali kukonzya kulekela kuti bantu bakwe banyonyoonwe alimwi akuti zisyomezyo zyakwe zitazuzikizyigwi. (Jos. 23:14) Mpoonya Moodekai wakabuzya Esita kuti: ‘Nguni uuzyi ambweni nkaambo kamakani aaya ncookabeda namalelo?’ (Es. 4:12-14) Sena tatweelede kumwiiya Moodekai? Wakali kusyoma Leza wakwe Jehova cakumaninina. Sena andiswe tulacita oobo?—Tus. 3:5, 6.
Wakabaiminina Bantu ba Leza
22 Kweelede kuti Esita wakalibilika kapati naakamvwa mulumbe ooyo. Aawa mpaakali musunko mupati walusyomo lwakwe.Kweelana ambwaakaingula cakwaanguluka kuli Moodekai, wakayoowa. Esita wakayeezya Moodekai kujatikizya mulawo wamwami. Kwiima kumbele lyamwami kuti tiiwaitwa cakali kwaamba lufwu. Ccita buyo kuti mwami watambika sikubisya nkoli yakwe yangolida naakali kulekelelwa. Pele sena Esita wakali kuyeeya kuti inga wacitilwa boobo kutegwa atajaigwi kwaambisya naakalanga cakacitika kuli Vasiti ciindi naakakaka kutobela mulawo wa mwami wakuti aboole kulinguwe? Esita wakaambila Moodekai kuti mwami tanaakamutamba kuti amubone mumazuba aali 30. Kutabikkilwa maano kuli boobo kwakamupa kuyeeya kuti ambweni mwami wacinca maano akuti tacimuyandi.—Es. 4:9-11.
23 Moodekai wakaingula cakusinizya kutegwa ayumye lusyomo lwa Esita. Wakamusyomezya kuti naa waalilwa kubweza ntaamu, lufwutuko lwaba Juda lwakali kuyakuzwa kumbi. Pele mbuti mbwaakali kukonzya kulangila kufwutuka ikuti naa kupenzyegwa kwakomena? Aawa Moodekai wakatondezya lusyomo luyumu muli Jehova, walo watakali kukonzya kulekela kuti bantu bakwe banyonyoonwe alimwi akuti zisyomezyo zyakwe zitazuzikizyigwi. (Jos. 23:14) Mpoonya Moodekai wakabuzya Esita kuti: ‘Nguni uuzyi ambweni nkaambo kamakani aaya ncookabeda namalelo?’ (Es. 4:12-14) Sena tatweelede kumwiiya Moodekai? Wakali kusyoma Leza wakwe Jehova cakumaninina. Sena andiswe tulacita oobo?—Tus. 3:5, 6.
Mbono Zyakumuuya
Kulwanina Lwaanguluko Lwakukomba
14 Mbubwenya mbuli Esita a Moodekai bakaindi, bantu ba Jehova mazuba aano balalwanina lwaanguluko lwakukomba Jehova munzila njaakaamba. (Es. 4:13-16) Sena inga mwatola lubazu? Inzya. Mulakonzya kuzumanana kubapailila bakwesu abacizyi bakumuuya ibapengede akaambo kakupegwa milandu munzila iitaluleme. Mipailo iili boobu ilakonzya kubagwasya kapati bakwesu abacizyi ibali mubukkale oobu bukatazya. (Amubale Jakobo 5:16.) Sena Jehova ulayiingula mipailo iili boobo? Kuzunda kwesu munkuta kutondezya kuti ulayiingula!—Heb. 13:18, 19.
SEPTEMBER 18-24
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | ESITA 6-8
“Ncotukonzya Kwiiya Kujatikizya Kubandika Kabotu”
Wakacita Zyintu Cabusongo, Cabusicamba, Alimwi Cakulyaaba
15 Kukkazyika moyo kwa Esita kwakapa kuti Hamani acite zyintu izyakamusampuzya. Kulibonya kuti Jehova ngowakapa kuti mwami abe acilabila. (Tus. 21:1) Nkakaambo kaako tacigambyi kuti Jwi lya Leza litukulwaizya ‘kulindila.’ (Amubale Mika 7:7.) Ikuti twalindila Leza, tulakonzya kujana kuti nzila njabelesya kumana penzi limwi ilainda kubota aali yeeyo njotwali kuyeeyela.
Wakaamba Cabusicamba
16 Esita kunyina naakayanda kuti azumanane kusola kukkazyika moyo kwamwami, ciindi capobwe lyabili, wakeelede kumwaambila makani oonse. Pele ndilili naakali kunga wacita oobo? Icakacitika ncakuti, mwami wakamupa coolwe cakwaamba, wakamubuzya ncaakali kuyanda. (Es. 7:2) “Ciindi cakwaamba” ca Esita cakasika lino.
Wakacita Zyintu Cabusongo, Cabusicamba, Alimwi Cakulyaaba
17 Tulakonzya kweezeezya Esita kapaila mupailo wamumoyo kuli Leza wakwe katanaamba majwi aaya aakuti: “Kuti kokondwa mulindime omwami, alimwi kuti kazumina mwami, kondipa buumi bwangu—nceeci ncinkumbila! Undipe bantu bangu—nkooku nkundomba!” (Es. 7:3) Amubone kuti Esita wakamusyomezya mwami kuti kusala kwakwe wakali kukulemeka. Eelo kaka Esita wakaliindene kapati a Vasiti iwakali mukamwami, walo iwakafwubaazya mulumaakwe acaali! (Es. 1:10-12) Kuyungizya waawo, Esita kunyina naakamupa mulandu mwami akaambo kakusyoma Hamani. Muciindi caboobo, wakalomba mwami kuti amukwabilile akaambo kabuumi bwakwe ibwakali muntenda.
Wakacita Zyintu Cabusongo, Cabusicamba, Alimwi Cakulyaaba
18 Cakutadooneka, kulomba ooko kwakamugambya mwami. Nguni iwakali kuyanda kujaya mukamwami? Esita wakazumanana kwaamba, wakati: “Ime abantu twakauzigwa kuti tukanyonyoonwe, tukajayigwe, tukafwidilizigwe. Notwakali kuuzigwa mubuzike buyo nengumwide, naba sinkondoma naatakakonzya kulunga kwakubisigwa kumwami.” (Es. 7:4) Amubone kuti Esita cakutainda mumbali wakalyaamba penzi, nokuba boobo wakayungizya akwaamba kuti penzi nolyakali kujatikizya kusambalwa mubuzike naakaumuna buyo. Pele wakeelede kumwaambila kujatikizya kujaigwa kwabantu aaba nkaambo kwakali kuyakumuletela penzi mwami.
19 Cikozyanyo ca Esita cituyiisya zinji kujatikizya mbotweelede kwaamba cakusalazya. Ikuti kamuyanda kwaambila muyandwa wanu naa muntu umwi uuli mubweendelezi kujatikizya penzi limwi, kukkazyika moyo, bulemu, alimwi kwaamba camasimpe kakunyina kwiinda mumbali kuyakumugwasya kapati.—Tus. 16:21, 23.
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Esita
7:4—Ino muunzila nzi kujayigwa kwaba Juda boonse mbokwakali ‘kunoobisizya mwami?’ Kwiinda mukwaamba cakucenjela zyakuuzya ba Juda kuba bazike, Esita waamba kubija kukonzya kucitika kumwami. Mali ansiliva aali 10,000 ngaakasyomezya Hamani tanaakajisi mpindu kumwami kwiinda lubono ndobakeelede kujana ikuti Hamani naakabauzya ba Juda kuba bazike. Ikuti makanze aa Hamani naakazwidilila, awalo mwami mukaintu naakaluza.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Amwiiye Kumwanookwabo Jesu
8 Jakobo kunyina naakayiide kapati kumubili. Cakutadooneka bamayi bazikombelo bamumazuba aakwe bakali kumubona mbweena mbobakali kubona baapostolo ba Petro a Johane kuti “tiibakayiide alimwi bakali bantu-bantu buyo.” (Mil. 4:13) Pele Jakobo wakaiya kuba mwiiyi uucibwene, mbubwenya mbotubala mubbuku ndyaakalemba ilijisi zina lyakwe. Mbubwenya mbuli Jakobo, inga katutayiide kapati kumubili. Nokuba boobo, kwiinda mukugwasyigwa amuuya wa Jehova alwiiyo lwacigaminina kuzwa kumbunga yakwe, andiswe tulakonzya kuba bamayi bacibwene. Lino atulange-lange cikozyanyo ca Jakobo kali mwiiyi akubona ncotukonzya kwiiya.
9 Jakobo kunyina naakali kubelesya mabala naa bupanduluzi bukatazya kumvwa. Akaambo kaceeci, baswiilizi bakwe bakalizyi ncobakeelede kucita alimwi ambocicitwa. Mucikozyanyo, amubone nzila nguba-uba njaakabelesya kuyiisya kuti Banakristo beelede kuzumina kupenga akutaba amfwundilili. Wakalemba kuti: “Tubabona kuti balikkomene aabo ibaliyumya. Mulimvwide zyakuliyumya kwa Jobu alimwi mulibwene mbwaakamucitila Jehova kumamanino, kuti Jehova ulaalubomba kapati aluse.” (Jak. 5:11) Amubone kuti Jakobo wakabelesya Magwalo ciindi naakali kuyiisya. Wakabelesya Jwi lya Leza kugwasya baswiilizi bakwe kubona kuti lyoonse Jehova ulabalumbula aabo, mbuli Jobu, ibasyomeka kulinguwe. Jakobo wakali kuyiisya kwiinda mukubelesya mabala mauba-uba alimwi amunzila iitobeleka. Kwiinda mukucita boobo, kunyina naakali kuyanda kulipangila mpuwo, pele wakali kupa Jehova bulemu.
10 Ncotwiiya: Atwaambe mulumbe uutakatazyi alimwi akuyiisya kuzwa mu Jwi lya Leza. Ciindi notuyiisya bamwi, makanze eesu taali aakutondezya luzyibo ndotujisi, pele tweelede kubatondezya luzyibo ndwajisi Jehova alimwi ambwabalanganya. (Rom. 11:33) Tulakonzya kwaazuzikizya makanze aaya kwiinda mukubelesya Magwalo lyoonse. Mucikozyanyo, muciindi cakwaambila basikwiiya Bbaibbele ncotunga twacita ikuti notwali mubukkale bwabo, tweelede kubagwasya kuyeeya zikozyanyo zyamu Bbaibbele alimwi akubona Jehova mbwayeeya ambwalimvwa. Mpoonya bayooba aluyandisisyo lwakukkomanisya Jehova, ikutali ndiswe.
SEPTEMBER 25–OCTOBER 1
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | ESITA 9-10
“Wakabelesya Nguzu Zyakwe Kugwasya Bantu Bakwe”
it-2 432 ¶2
Moodekai
Moodekai wakanjila mubusena bwa Hamani akuba mweendelezi wabili alimwi wakapegwa nweenwe yamwami kutegwa kasimbya mapepa aamubwami. Esita wakabikka Moodekai kulanganya ŋanda ya Hamani, yalo mwami njaakamupede. Mpoonya kwiinda mukuzumizyigwa amwami, Moodekai wakabikka mulawo wakali kupa ba Juda kulikwabilila. Eeci cakali kwaamba lufwutuko kuba Juda alimwi bakakkomana kapati. Bantu banji ibakali mu Bulelo bwa Persia bakalikamantanya kuba Juda, alimwi nowakasika mwezi uutegwa Ada, mubuzuba bwa 13 wakuti mulawo utalike kubeleka, ba Juda bakalilibambilide. Basinkondonyina tiibakazwidilila amakanze aabo nkaambo bakali kuyoowa Moodekai, walo iwakapedwe nguzu zinji. Ku Susani nkondo yakazumanana abuzuba bwakatobela. Basinkondonyina baba Juda ibakali mu Bulelo bwa Persia bainda ku 75,000 bakanyonyoonwa, kubikkilizya abana ba Hamani bali kkumi. (Es. 8:1–9:18) Kwiinda munguzu zyamwami, Esita a Moodekai bakapa mulawo wakuti mubuzuba bwa 14 a 15 mumwezi wa Ada, nkokuti “mazuba aa Purimu,” kakuli kusekelela mwaka amwaka. Mumazuba aaya, bakeelede kusekelela, kulida antoomwe alimwi akupana zipego, kutabaluba abacete. Ba Juda bakazuminana kuti balo abana babo abaabo boonse ibakalikamantanya kulimbabo banoosekelela mazuba obilo aaya. Mbwaanga wakali mweendelezi wabili, Moodekai wakali kulemekwa abantu bakalyaabide kuli Leza nkokuti ba Juda, alimwi wakazumanana kubacitila zintu zibotu.—Es. 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2 716 ¶5
Purimu
Makanze. Nokuba kuti basikwaamba makani aakaindi baamba kuti Pobwe lya Purimu ilisekelelwa aba Juda mazuba aano, lisangene kapati azintu zyakunyika kutali zyabukombi alimwi akuciindizya muzintu zimwi, mubwini oobu tabusyi mbocakabede ciindi nolyakatalisyigwa pobwe eeli. Moodekai alimwi a Esita bakali babelesi basyomeka ba Leza wakasimpe Jehova, alimwi pobwe eeli lyakatalisyigwa kupa bulemu kuli Jehova. Kufwutulwa kwaba Juda aciindi eeco kwakali kuzwa kuli Jehova Leza, nkaambo makani aaya akatalika akaambo kakusyomeka kwa Moodekai mukukomba buyo Jehova alikke. Kweelede kuti Hamani wakali muna Amaleki, wamucisi calo Jehova ncaakasinganya alimwi ncaakali kuyanda kunyonyoona. Moodekai wakaulemeka mulawo wa Leza alimwi wakakaka kumufwugamina Hamani. (Es. 3:2, 5; Kul. 17:14-16) Kuyungizya waawo, majwi ngaakaamba Moodekai kuli Esita (Es. 4:14) atondezya kuti wakali kulangila Jehova kuti ulabafwutula ba Juda, alimwi kuliimya kulya kwa Esita katanaunka kumwami kuti amwaambile makani, akutambwa kucakulya cakumangolezya, zyakatondezya kuti wakali kulomba lugwasyo kuli Leza.—Es. 4:16.
“Amube Basikwiiya Leza” Nomubelesya Nguzu Zyanu
12 Jehova wabikka balangizi ibasololela mumbungano ya Bunakristo. (Ba-Hebrayo 13:17) Aaba baalumi basimide beelede kubelesya bweendelezi mbwabapede Leza mukupa lugwasyo lweelede alimwi akusumpula bukkale bwakumuuya bwabutanga. Sena bweendelezi oobu bupa kuti baalu balicite kamikami kubasyominyina? Peepe! Baalu cakulicesya beelede kuulanga munzila yeelede mukuli ngobajisi mumbungano. (1 Petro 5:2, 3) Ibbaibbele lyaambila balangizi kuti: “Amweembele bambungano ya Leza eeyo njaakanununa alufu lwa Mwanaakwe mwini.” (Milimo 20:28, Ci) Aaka nkaambo kapati nkaambo umwi aumwi mubutanga weelede kweendelezyegwa calubomba.
13 Tulakonzya kucikozyanisya boobu. Imulongweenu ngomuyandisya wamulomba kumuyoboda cintu cakwe ncayandisya kapati. Mulizyi kuti mulongwe wanu wakabbadela mali manji kapati kuula cintu eeco. Sena inga tamukonzyi kucilanganya kabotu, ikuciyumuna kabotu-kabotu kuti citanyonyooki? Mbubwenya buyo, Leza wapa baalu mukuli wakulanganya cintu ciyandisi ncobeni: imbungano, oomo basimbungano mobakozyanisigwaa mbelele. (Johane 21:16, 17) Imbelele zyakwe Jehova ulaziyandisya kapati—icakuti mane wakazyuulaa bulowa bwa Mwanaakwe simuzyalwaalikke, Jesu Kristo. Jehova wakapa muulo mupati kwiinda yoonse ikubbadelela mbelele zyakwe. Baalu balicesya balaciyeeya eeco lyoonse alimwi beendelezya mbelele zya Jehova kweelanaa luzibo oolo.
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Esita
9:10, 15, 16—Nokuba kuti mulawo wakazuminizya kusaala lubono, nkaambo nzi ba Juda ncobatakacita oobo? Ikukaka kwabo cakutadooneka kutondezya kuti makanze aabo akali aakufwutula bantu babo ikutali kujana lubono.
OCTOBER 2-8
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | JOBU 1-3
“Amuzumanane Kutondezya Mbomumuyanda Jehova”
Amwiiye Lusyomo Akumvwida kwa Nowa, Daniele a Jobu
16 Buyumuyumu mbwaakajana Jobu. Jobu wakacitikilwa zintu zipati izyakapa kuti buumi bwakwe bucince. Katanasunkwa, Jobu wakali “mupati kwiinda bantu boonse ba Kujwe.” (Job. 1:3) Wakalivwubide, wakajisi mpuwo alimwi wakali kulemekwa kapati. (Job. 29:7-16) Nokuba kuti wakajisi zintu zyoonse eezyi, Jobu kunyina naakalisumpula naa kulimvwa kuti tanaakali kuyandika Leza mubuumi bwakwe. Alimwi buya, Jehova wakamwiita kuti “mubelesi wangu,” akuyungizya kuti: “Mwaalumi uululeme alimwi uusyomeka, uuyoowa Leza akutantamuka cibi.”—Job. 1:8.
17 Mukulaba kwaliso, buumi bwa Jobu bwakacinca kapati. Wakacetaala citaambiki alimwi akutyompwa. Tulizyi wakapa kuti cibe boobo ngusikubejekezya Saatani, ooyo iwakatamikizya Jobu kuti wakali kukomba Leza akaambo buyo kakuyanda kucitilwa zintu zibotu. (Amubale Jobu 1:9, 10.) Jehova kunyina naakakulanga buyo kutamikizyigwa kubyaabi ooko. Muciindi caboobo, wakapa Jobu coolwe cakusinizya kusyomeka kwakwe, kutegwa atondezye kuti bukombi bwakwe bwakali kuzwa ansi aamoyo.
Amuzumanane Kusyomeka!
10 Mbubwenya buyo, Saatani ulamutamikizya twaambo umwi aumwi wesu. Ino mbuti mbomujatikizyidwe mukaambo aako Saatani nkaakatalisya kujatikizya Jobu? Munzila imwi, waamba kuti tamumuyandi ncobeni Jehova Leza, akuti muyooleka kumubelekela kutegwa mulifwutule alimwi akuti kusyomeka kwanu koonse nkwakubeja! (Job. 2:4, 5; Ciy. 12:10) Ino makani aaya amupa kulimvwa buti? Alamucisa kapati, tee kayi? Pele amuyeeye kujatikizya kaambo aaka: Jehova ulamusyoma kapati cakuti wakamupa coolwe cibotu kapati. Jehova ulamuzumizya Saatani kusunka kusyomeka kwanu. Ulijisi lusyomo lwakuti mulakonzya kuzumanana kusyomeka alimwi akugwasya kusinizya kuti Saatani mubeji. Alimwi usyomezya kumugwasya kutegwa muzwidilile kucita boobo. (Heb. 13:6) Eelo kaka ncoolwe ikusyomwa a Mweendelezi wabubumbo boonse! Sena mwakabona kaambo kusyomeka ncokuyandika kapati? Kulatugwasya kukazya bubeji bwa Saatani, kusumpula zina libotu lya Taateesu alimwi akugwasilizya bweendelezi bwakwe. Ino ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa tuzumanane kusyomeka?
Mbono Zyakumuuya
Ncotwiiya Kumajwi aa Jesu Aamamanino
9 Ncinzi Jesu ncaakaamba? Kalaafwaafwi kufwa, Jesu wakoompolola kuti: “Leza wangu, Leza wangu, ino wandilekelezyela nzi?” (Mt. 27:46) Bbaibbele kunyina nolyaamba kaambo Jesu ncaakaambila boobu. Nokuba boobo, amubone ncotwiiya kumajwi aaya. Cimwi ncotwiiya ncakuti, kwiinda mukwaamba majwi aaya, Jesu wakali kuzuzikizya businsimi mbotujana ku Intembauzyo 22:1. Kuyungizya waawo, kwiinda mumajwi aaya, cilisalede kuti Jehova kunyina ‘naakamuyakila lukwakwa lwakumukwabilila’ Mwanaakwe. (Job. 1:10) Jesu wakalizyi kuti Bausyi bakamwaaba mumaanza abasinkondonyina kutegwa bamusunke kusikila mpobagolela, cakuti kunyina muntu wakasunkidwe boobu pe. Kuyungizya waawo, aaya majwi alasinizya kuti Jesu wakanyina mulandu wakeelede kumupa kujaigwa.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Amwiiye Kumwanookwabo Jesu
11 Jakobo wakali kuzilanga munzila yeelede zintu. Kuzwa mulugwalo lwakwe, cilalibonya kuti Jakobo wakalibuzyi kabotu-kabotu buyumuyumu mbobakali kujana basyominyina, alimwi wakapa busolozi bugaminide ibwakabagwasya kubona ncobakeelede kucita. Mucikozyanyo, Banakristo bamwi bakali kumuka kulubelesya lulayo ndobakali kupegwa. (Jak. 1:22) Bamwi bakali kubikkila buyo maano bavwubi. (Jak. 2:1-3) Mpoonya bamwi cakali kubayumina kuweendelezya kabotu mulaka wabo. (Jak. 3:8-10) Banakristo aaba bakajisi mapenzi mapati, pele Jakobo kunyina naakatyompwa akucileka kubagwasya. Wakabapa lulayo caluzyalo pele cakutainda mumbali alimwi akukulwaizya baabo ibakali kuyandika lugwasyo lwabaalu kutegwa bacince bukkale bwabo.—Amubale Jakobo 5:13-15.
12 Ncotwiiya: Atuzilange munzila yeelede zintu, akubabona munzila iili kabotu bamwi. Bantu banji mbotuyiisya Bbaibbele balakonzya kuba abuyumuyumu bwakubelesya lulayo lwamu Bbaibbele. (Jak. 4:1-4) Cilakonzya kubatolela ciindi kutegwa bacince zilengwa zyabo zibyaabi akuba abube bwa Bunakristo. Kwiinda mukwiiya Jakobo, tweelede kuba abusicamba bwakubaambila kuti beelede kucinca. Kuyungizya waawo, tweelede kubabona munzila yeelede, katusyomede kuti Jehova ulakwela bantu balicesya kulinguwe alimwi uyoobapa nguzu zyakucinca mubuumi bwabo.—Jak. 4:10.
13 Jakobo wakali kulibona munzila yeelede. Jakobo kunyina naakali kulibona kuti wakalisumpukide kwiinda Banakristo bamwi akaambo buyo kakuti wakali mwanookwabo a Jesu naa akaambo kamukuli uulibedelede ngwaakajisi. Wakali kwiita Banakristonyina kuti “bakwesu nomuyandwa.” (Jak. 1:16, 19; 2:5) Kunyina naakali kulitondezya kuti wakalilondokede. Muciindi caboobo, wakalibikkilizya mumajwi aakuti: “Toonse tulalubizya ziindi zinji.”—Amubale Jakobo 3:2.
14 Ncotwiiya: Katuyeeya kuti toonse tuli basizibi. Tatweelede kulitondezya munzila iili yoonse kuti tulabainda aabo mbotuyiisya. Nkaambo nzi? Kuti twapa sikwiiya wesu kuyeeya kuti swebo tatulubizyi, ulakonzya kutyompwa akutalika kuyeeya kuti takacikonzyi kutobela milawo ya Leza cakulondoka. Pele kuti cakusyomeka twamwaambila kuti tiicali cuuba-uba kulindiswe kutobela njiisyo zyamu Magwalo alimwi akumupandulwida Jehova mbwaatugwasya kuzunda buyumuyumu, tuyoomugwasya kubona kuti awalo inga wacikonzya kubelekela Jehova.
OCTOBER 9-15
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | JOBU 4-5
“Amwaacenjelele Makani Aakubeja”
mwb16.04 3, kabbokesi
Amubakulwaizye Bamwi Akubayumya-yumya Amajwi Aumbulizya
• Kuboneka kuti wakali kuzwa ku Temani mu Edomu. Mulugwalo lwa Jeremiya 49:7, munzi wa Temani waambwa kuti wakazwide busongo bwabana Edomu
• Elifazi ngowakasaanguna kubandika ambweni akaambo kakuti ngowakali mupati alimwi iwakajisi mpuwo kapati akati kabasikuumbulizya bakubeja. Wakabandika ziindi zyotatwe alimwi kwaciindi cilamfwu kwiinda beenzinyina bobilo
Itwaambo tutaluzi:
• Wakaludooneka lusyomo lwa Jobu akwaamba kuti Leza tabasyomi babelesi bakwe (Job. 4, 5)
• Wakaamba Jobu kuti wakali kulisumpula akuti wakali muntu mubi iwatakali kumuyoowa Leza (Job. 15)
• Wakapa Jobu mulandu wabusyaacivwulemwangu akuti tanaakali kucita zintu cabululami alimwi akwaamba kuti muntu takwe mulimo kuli Leza (Job. 22).
w05 9/15 26 ¶2
Amukukake Kuyeeya Kutaluzi!
Kayeeya cilengaano ncaakabona ciindi cimwi, Elifazi wakaamba kuti: “Cilenge camuuya cakainda kubusyu bwangu; eelyo boya bwaamubili wangu bwakanyamuka. Mpoonya cakaima nji, pele ciwa cancico cini tiindakacizyiba pe. Cintu eeco cakali kumbele lyameso aangu; kwakaumuna wi, mpoonya ndakamvwa jwi.” (Job. 4:15, 16) Ino ncilenge nzi camuuya cakali kweendelezya mizeezo ya Elifazi? Majwi aakatobela atondezya kuti tacidoonekwi kuti cilenge eeco tacili akati kabangelo baluleme ba Leza. (Job. 4:17, 18) Cakali cilenge camuuya cibyaabi. Nkakaambo kaako Jehova ncaakamunyemena Elifazi abeenzinyina bobilo kububeji mbobakaamba. (Job. 42:7) Inzya, Elifazi wakali kweendelezyegwa amadaimona. Majwi aakwe akali kutondezya kuyeeya kutali kwabunaleza.
Muteenwi a Saatani
Saatani wakabelesya Elifazi, iwakali umwi wabantu botatwe bakamuswaide Jobu, kuti aambe kuti kunyina muntu uukonzya kuzumanana kusyomeka. Kaamba bantu “aabo ba[kkala mumaanda] abulongo,” Elifazi wakaambila Jobu kuti: “Bajisi intalisyo zyabulongo, bapwaika mbuli pempe, banga balakuntwa mubuzuba bomwe buyo, balafwidilila akutayeeyegwa limbi.”—Jobu. 4:19, 20.
Mu Magwalo aambi, tukozyanyisigwa aa “nongo zyabulongo.” (2 Kor. 4:7) Tulikompeme akaambo kacibi ncotwakakona alimwi akutalondoka. (Rom. 5:12) Saatani ulakonzya kutuzunda ikuti naa katutakwabilidwe. Pele mbotuli Banakristo tulizyi kuti Jehova ulakonzya kutugwasya. Nokuba kuti tulalezya, Leza ulatuyanda. (Is. 43:4) Nokuba boobo, Jehova ulabapa muuya uusalala aabo bamulomba. (Lk. 11:13) Imuuya wakwe ulakonzya kutupa “inguzu zigambya” kutegwa tucikonzye kuliyumya mumapenzi ngatuletela Saatani. (2 Kor. 4:7; Flp. 4:13) Ikuti twamukazya Diabolosi, katuli “bayumu mulusyomo,” Leza uyakutupa nguzu. (1 Pet. 5:8-10) Aboobo, tatweelede kumuyoowa Saatani Diabolosi.
mrt 32 ¶13-17
Amulikwabilile Kumakani Aakubeja
● Amulange-lange nkwaazwa makani aayo alimwi ancaamba
Ncolyaamba Bbaibbele: “Amusinizye zintu zyoonse.”—1 Batesalonika 5:21.
Kamutanaasyoma makani aamwi naa kutumina bamwi, nokuba kuti inga kaadumide naa kwaambwa cakwiinduluka-induluka anyuuzi, amusinizye naa ngamasimpe. Mubuti?
Amuyeeye naa mulakonzya kukusyoma nkwaakazwa makani aayo naa iwakaamba. Makkampani anyuuzi alimwi ambunga zimbi balakonzya kwaamba kaambo munzila iitondezya kulubazu nkobabede akaambo kamakwebo naa mapolitikisi. Amweezyanisye ncomwabona a station yanyuuzi imwi akumbi. Zimwi ziindi, cakutazyiba balongwe balakonzya kuyaabumwaya makani aatali aamasimpe kubelesya email naa social media. Aboobo, mutafwambaani kusyoma makani aamwi aanyuuzi kamutanalanga nkwaazwa makani aayo.
Amusinizye kuti makani aambwa taali aakaindi akuti aliluzi. Amuyandaule madeeti, twaambo tukonzya kusinizyigwa, alimwi abumboni butakonzyi kuzumbauzyigwa bwamakani aambwa. Kumane, mweelede kucenjela kapati kuti kaambo ikakatazya kumvwa kaambwa munzila nguba-uba, naa lipooti yapegwa yamupa kucita cintu cimwi.
Mbono Zyakumuuya
Amuyume Kutegwa Muzunde Mukusiyana Kusololela Kubuumi
Ikuba mumbunga yabakombi bakasimpe munyika yoonse kulakonzya kutupa kuti tube bantu bakkalikene. Elo kaka ncilongezyo ikuyanzana ababunyina bajisi luyando munyika yoonse! (1 Petro 2:17) Alimwi tulakonzya kugwasya basyomima kuti bakkalikane.
Atulange-lange milimo iigwasya yamwaalumi uululeme Jobu. Naba sikuumbulizya wakubeja Elifazi wakazumina kuti: “Majwi aako akajata bantu kuti batawi, batuntuma wakabapa inguzu.” (Jobu 4:4) Sena tulabagwasya bantu? Umwi aumwi wesu ulijisi mukuli wakugwasya bakwesu abacizyi kumuuya ikutegwa baliyumye mumulimo wa Leza. Eelyo notuli antoomwe abakwesu abacizyi, tulakonzya kuba amuuya ooyu: “Amuyumye maboko mateteete, aalo mazwi aakankama amwaape inguzu.” (Isaya 35:3) Aboobo, sena inga tamukonzyi kuba ambaakani yakuyumya-yumya akukulwaizya Munakristonyoko omwe naa bobile kufwumbwa ciindi ncomwayaanina? (Ba-Hebrayo 10:24, 25) Imajwi aakulwaizya alimwi aakubalumba akaambo kakuzumanana kusoleka kumukkomanisya Jehova alakonzya kubagwasya kuti bayume kabajisi bulangizi akuzunda mukusiyana kusololela kubuumi.
OCTOBER 16-22
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | JOBU 6-7
“Ciindi Nomwalimvwa Kuti Buumi Bwamuyumina Kapati”
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Jobu
7:1; 14:14—Ncinzi caambwa nokutegwa ‘mumazuba oonse aamulimo’? Mapenzi ngaakajisi Jobu akali mapati kapati cakuti buumi bwakazyi kumuyumina. (Jobu 10:17) Mbwaanga mazuba muntu ngakkala mu Cuumbwe—kuzwa ciindi naafwa kusikila ciindi ncayoobusyigwa, nciindi muntu ncatakonzyi kucinca, iciindi eeci Jobu wakaceelanya amazuba oonse aamulimo.
“Jehova Ulabafwutula Aabo Batyompedwe”
ZIMWI ziindi, tulakonzya kuyeeya kuti buumi mbufwaafwi alimwi akuti bujisi “mapenzi manji kapati.” (Job. 14:1) Aboobo cilalimvwisya kuti zimwi ziindi tulakonzya kutyompwa. Babelesi ba Jehova banji bamu Bbaibbele mbobakali kulimvwa oobo. Mane buya bamwi bakalombozya kufwa. (1Bam. 19:2-4; Job. 3:1-3, 11; 7:15, 16) Pele ciindi aciindi, Jehova, Leza ngobakali kusyoma, wakabaumbulizya alimwi akubayumya. Makani aamba kujatikizya mbabo akalembwa kutegwa atuumbulizye alimwi akutuyiisya.—Rom. 15:4.
Ciindi Nomulimvwa Kuti Buumi Bunyina Mpindu
Nokuba kuti nywebo mulakonzya kulimvwa mbuli kuti cilakatazya kapati kuliyumya, kamuyeeya kuti tamuli nyolikke pe alimwi akuti bantu boonse balijisi mapenzi abalo. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Zilenge zyoonse zilatongela lyoonse akuba amacise caantoomwe.” (Baloma 8:22) Nokuba kuti alakonzya kulibonya mbuli kuti kunyina naayoomana, mukuya kwaciindi alamana. Pele lino, ncinzi cikonzya kumugwasya?
Amwaambile muntu uusimide alimwi ngomusyoma, kujatikizya mbomulimvwa. Bbaibbele lyaamba kuti: “Muzwalani ulayandisya kuziindi zyoonse, alimwi munyina wazyalilwa mapenzi.” (Tusimpi 17:17) Imwaalumi mululami Jobu, iwaambwa mu Bbaibbele, wakali kubandika abantu kujatikizya mbwaakali kulimvwa muziindi zyamapenzi. Naakali mubukkale mbwaakaamba kuti ‘wakasesemwa buumi,’ wakaamba kuti: “Ndilaambisya lutongauko lwangu. Nzooamba mukulula kwamoyo wangu.” (Jobu 10:1) Kwaambila bamwi kujatikizya mbomulimvwa kulakonzya kumukatalusya, alimwi kulakonzya kupa kuti mucince mbomwaabona mapenzi aanu.
Amupaile kuli Leza kuzwa ansi amoyo. Bamwi baamba kuti mupailo ncintu cigwasya kwakaindi kasyoonto, pele Bbaibbele lyaamba cintu ciimpene aceeci. Mucikozyanyo, lugwalo lwa Intembauzyo 65:2 lwaamba Jehova kuti ngu Leza “[Uuswiilila] zikombyo,” alimwi lugwalo lwa 1 Petulo 5:7 lwaamba kuti: “Ulamubikkila maano.” Aboobo Bbaibbele cakusinizya lilaamba mbociyandika kumusyoma Leza. Mucikozyanyo:
“Syoma Jehova amoyo wako woonse; utalifunkizyi kumaanu aako omwini. Umuzibye munzila zyako zyoonse, nkabela uyooenzya myeendelo yako.”—TUSIMPI 3:5, 6.
“Bamuyoowa, ulabacitila mbobayanda; ulaswiilila cililo cabo akubafwutula.”—INTEMBAUZYO 145:19.
“Oolu ndolusinizyo ndotujisi mulinguwe, kuti kufwumbwa cintu ncotumulomba ceendelana akuyanda kwakwe, ulatumvwa.”—1 JOHANE 5:14.
“Jehova uli kule kuzwa kulibasizibi, pele ulaswiilila cikombyo cabaluleme.”—TUSIMPI 15:29.
Ikuti mwamwaambila Leza mapenzi ngomujisi, uyoomugwasya. Cakusinizya Bbaibbele limukulwaizya kuti: “Amumusyome kuziindi zyoonse . . . Amutule myoyo yangu kulinguwe.”—Intembauzyo 62:8.
Mbono Zyakumuuya
Amubaswiilile, Amubazyibe Akubatondezya Luzyalo
10 Tulakonzya kumwiiya Jehova kwiinda mukusoleka kubamvwisya bakwesu alimwi abacizyi. Amubazyibe kabotu bakwesu alimwi abacizyi. Amubandike ambabo kaitanatalika alimwi anoyamana miswaangano, amubeleke ambabo mumulimo wakukambauka alimwi kuti kacikonzyeka, amubatambe kucakulya. Kuti mwacita oobo, muyoozyiba kuti mucizyi uulibonya kutaba mulongwe ani ulaansoni, mukwesu ngomwali kuyeeyela kuti uyandisya zintu zyakumubili mwaabi, naa kuti mukwasyi kanji-kanji uumuka kumiswaangano ujisi buyumuyumu bwakukazyigwa. (Job. 6:29) Pele tatweelede kuba ‘basikunjililila twaambo tutatujatikizyi.’ (1Tim. 5:13) Nokuba boobo, cilayandika kuzyiba zintu zimwi kujatikizya bakwesu abacizyi alimwi azintu izyakabacitikila mubuumi. Eeci cilakonzya kutugwasya kubamvwisya kapati.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Amwiiye Kumwanookwabo Jesu
15 Jakobo wakali kubelesya zikozyanyo zyakali kubasika amoyo bantu. Cakutadooneka wakagwasyigwa amuuya uusalala, pele alimwi weelede kuti wakaiya zinji kuzikozyanyo nzyaakali kubelesya mupati wakwe, Jesu. Zikozyanyo nzyaakabelesya Jakobo mulugwalo lwakwe nzyuuba-uba alimwi tazikatazyi kutobela.—Amubale Jakobo 3:2-6, 10-12.
16 Ncotwiiya: Atubelesye zikozyanyo zigwasya. Kuti mwabelesya zikozyanyo zigwasya, muyoopa bantu kuzimvwa nzyomwaamba alimwi akucikonzya kweezyeezya nzyomubayiisya. Zikozyanyo zili boobu ziyoogwasya baswiilizi banu kutuyeeya twaambo tuyandika kapati twakasimpe kamu Bbaibbele. Jesu wakalicibwene kapati kubelesya zikozyanyo, awalo mwanookwabo Jakobo wakaiya cikozyanyo cakwe. Lino atulange-lange cikozyanyo ca Jakobo comwe akubona mbocibeleka kabotu kapati.
17 Amubale Jakobo 1:22-25. Cikozyanyo ca Jakobo cacimbonimboni cilabeleka kabotu mubukkale bwiindene-indene. Wakali kuyiisya ciiyo cigaminide cakuti, kutegwa tugwasyigwe a Jwi lya Leza, tweelede kucita zinji kunze buyo lyakulibala, nkokuti tweelede kuzibelesya nzyotubala. Jakobo wakasala cikozyanyo ncobakazyi kabotu baswiilizi bakwe icamwaalumi uulilanga mucimbonimboni. Ncinzi ncaakali kuyiisya? Inga caba cabufwubafwuba kuti muntu walilanga mucimbonimboni, wabona buya mpayelede kubambulula, mpoonya waide kuumuna. Mbubwenya buyo, inga caba cabufwubafwuba kuti twabala Jwi lya Leza akubona motweelede kubambulula kujatikizya bube bwesu, mpoonya twaile kuumuna buyo.
18 Ciindi notubelesya cikozyanyo, tulakonzya kumwiiya Jakobo kwiinda mukucita zintu eezyi zyotatwe: (1) Atubone kuti cikozyanyo cileendelana akaambo nkotubandika. (2) Atubelesye cikozyanyo cuuba-uba. (3) Atucipandulule ncotwiiya kucikozyanyo eeco. Kuti kacimuyumina kujana zikozyanyo zyeelela, amubone mu Watch Tower Publications Index. Ansi aamutwe wamakani wakuti “Zikozyanyo,” muyoojana zikozyanyo zinji nzyomukonzya kubelesya. Nokuba boobo, amuyeeye kuti zikozyanyo zili mbuli maikkulofooni, yalo iigwasya kuti kaambo kalimvwisye. Aboobo amubone kuti mwakasalazya kaambo nkomuyanda kuyiisya. Nokuba boobo, kaambo kapati ikatupa kusumpula nzila zyesu zyakuyiisya nkugwasya bantu banji kuba cibeela camukwasyi wa Jehova uukkomene, ikutali kuyanda kulipangila mpuwo.
OCTOBER 23-29
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | JOBU 8-10
“Luyando lwa Leza Lutamani Lulatukwabilila Kububeji bwa Saatani”
Sena Masimpe Kuti Inga Twamukkomanisya Leza?
Jobu wakapenga munzila zinji izyakali kuboneka kuti lwakali lunya. Wakaba amuzeezo uutaluzi, wakuyeeya kuti Leza tanaakali kumubikkila maano kufwumbwa naa wasyomeka kulinguwe naa pe. (Jobu 9:20-22) Jobu wakalisinizyide lwakwe mwini kuti wakali mululami, cakuti bamwi bakali kumubona mbuli kuti wakali kulimvwa kuti mululami kwiinda Leza.—Jobu 32:1, 2; 35:1, 2.
Ino Luyando lwa Jehova Lutamani Lwaamba nzi Kulindinywe?
14 Luyando lwa Leza lupa lukwabililo lwakumuuya. Mumupailo wakwe kuli Jehova, Davida wakati: “Uli mayubilo aangu; uyoondikwabilila kumapenzi. Uyoopa kuti koongolola akusekelela kwalufwutuko kukandizinguluke. . . . Ooyo uusyoma Jehova ulizingulukidwe aluyando lwakwe lutamani.” (Int. 32:7,10) Mbubwenya bwaanda ibwakazingulukide cisi ca Israyeli yansiku mbobwakali kukwabilila bantu ibakali kukkala mumo, alwalo luyando lwa Jehova lutamani mbolutukwabilila kucintu cili coonse cikonzya kunyonganya cilongwe cesu anguwe. Kuyungizya waawo, luyando lwa Jehova lutamani lumupa kutukwelela kulinguwe.—Jer. 31:3.
Mbono Zyakumuuya
“Ino Nguni Uuzyi Mbwayeeya Jehova?”
19 Ino ncinzi ncotwaiya kujatikizya “miyeeyo ya Jehova”? Tweelede kugwasyigwa a Jwi lya Leza kuti tumvwisye mbwayeeya Jehova. Tatweelede kumujanina kaambo Jehova akaambo kambotuzicita zyintu ambotuyeeya. Jobu wakati: “[Leza] tali muntu uulya maila mbuli ndime kuti ndikonzye kumwiingula nikuba kukazyanya anguwe munkuta.” (Job. 9:32, BT) Mbuli Jobu, notutalika kumvwisya mizeezo ya Jehova, citupa kwaamba kuti: “Zyoonse ezi ngumoombe biyo wanguzu zyakwe, nkuvwiiyavwiiya kuniini buyo nkotumvwa anguwe. Aboobo ngwani uunga ulaziba kuzuma kuzulide kwanguzu zyakwe?”—Job 26:14.
20 Notubala Magwalo, ino ncinzi ncotweelede kucita ikuti twajana cibalo cikatazya kumvwa, ikapati kuti kacimujatikizya Jehova? Ikuti naa twaavwuntauzya makani aaya twamana twataamvwisya, tulakonzya kubona kuba sunko litugwasya kubona naa tulamusyoma Jehova. Amuyeeye kuti zimwi ziindi twaambo tumwi tulatugwasya kuti tutondezye lusyomo muli Jehova. Tulazumina kuti tatuzimvwisyi zyintu zyoonse nzyacita. (Muk. 11:5) Aboobo, eeci ciya kutupa kwaazumina majwi ngaakaamba mwaapostolo Paulo aakuti: “Ha! muli bulondo buteeli mubusongo bwa-Leza amuluzibo lwakwe! Ncobeni imbeta zyakwe tazilangiki, aziyanza zyakwe tazitobeleki! Nkaambo nguni uubwene miyeeyo ya-Mwami? Na nguni wakaba mukanzenyina? Na nguni iwakasaanguna kumupa cintu, akaboozezegwe ncico? Ikuti kulinguwe nkuzizwida zintu zyoonse, alimwi mulinguwe muziponena, alimwi kulinguwe nkuzyeelela. Walo abe abulemu kube akutamani, Ameni!”—Rom. 11:33-36.
OCTOBER 30–NOVEMBER 5
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | JOBU 11-12
“Nzila Zyotatwe Mbotukonzya Kuba Abusongo Alimwi Ambobukonzya Kutugwasya”
Jobu Wakalilemya Zyina lya Jehova
17 Ino ncinzi cakamugwasya Jobu kuzumanana kusyomeka? Cilibonya kuti kaatanamusikila mapenzi, wakalijisi kale cilongwe ciyumu a Jehova. Nokuba kuti tatujisi bumboni bwakuti wakalizyi kuti Saatani wakali kukazya Jehova, Jobu wakalikanzide kuzumanana kusyomeka. Wakaamba kuti: “Mane kusikila ndikafwe nsikooleka kululama.” (Job. 27:5, NW) Ino mbuti Jobu mbwaakaba acilongwe ciyumu eeci? Cakutadooneka, wakazibikkila maanu nzyaakamvwa kujatikizya Leza mbwaakeendelezya Abrahamu, Izaka a Jakobo, balo ibakali basazinyina. Alimwi kwiinda mukulangilila zilenge, Jobu weelede kuti wakazyiba bube bunji bwa Jehova.—Amubale Jobu 12:7-9, 13, 16.
Ikuti Jehova Kalaandinywe, Tamuli Nyolikke Pe
10 Amube acilongwe abasyominyoko. Amujane balongwe mumbungano ibakonzya kumuyiisya cintu cimwi, nobaba baabo mbomwiindene ciimo naa musyobo. Bbaibbele litwaambila kuti ‘busongo bulajanwa kubantu bacembeede.’ (Job. 12:12) Abalo bapati balakonzya kwiiya zinji kuzwa kubana basyomeka. Davida wakali muniini kapati kuli Jonatani, pele eeci tiicakabalesya kuba acilongwe ciyumu. (1Sam. 18:1) Davida a Jonatani bakali kugwasyanya kubelekela Jehova nokuba kuti bakajisi mapenzi. (1Sam. 23:16-18) Mucizyi Irina, Kamboni uuli alikke mumukwasyi wakaamba kuti: “Bakwesu abacizyi balakonzya kuba bazyali besu bakumuuya alimwi abanabokwesu. Jehova ulakonzya kubabelesya kutugwasya muzintu nzyotuyandika.”
11 Cilakonzya kukatazya kujana balongwe bapya, kwaambisya kuti kolaansoni. Ba Ratna, mucizyi ulaansoni iwakaiya kasimpe nokuba kuti wakali kukazyigwa wakaamba kuti: “Ndakazumina kuti ndakali kuyandika lugwasyo lwamukwasyi wangu wakumuuya.” Cilakonzya kukatazya kwaambila muntu umwi mbolimvwa, pele kuti wacita oobo, muntu ooyo ulakonzya kuba mulongwe. Balongwe banu bayanda kumukulwaizya akumugwasya, aboobo bayanda kuti mubaambile mbobakonzya kucita boobo.
12 Nzila imwi iinda kubota mbomukonzya kujana balongwe, nkwiinda mukukambauka antoomwe a Banakristoma. Ba Carol ibaambwa kale bakati: “Ndajana balongwe banji kwiinda mukubeleka abacizyi mumulimo wakukambauka alimwi amumilimo imwi yakumuuya. Kwamyaka minji, Jehova wandigwasya kwiinda mubalongwe aaba.” Kuba acilongwe a Banakristo basyomeka kulagwasya kapati. Jehova ulabelesya balongwe aabo kutegwa bamugwasye ciindi nomulimvwa kulendelelwa.—Tus. 17:17.
it-2 1190 ¶2
Busongo
Busongo Bwabunaleza. Jehova Leza “ngomusongo alikke” cakumaninina. (Rom. 16:27; Ciy. 7:12) Luzyibo luleendelana akuzyiba makani aamasimpe, alimwi mbwaanga Jehova ngo Mulengi, walo uuliko “kuzwa lili alili mane kukabe kutamani” (Int. 90:1, 2), ulizyizyi zyoonse ziliko mububumbo alimwi ambobupangidwe. Milawo alimwi azyeelelo nzyobatobela bantu nobavwuntauzya akupanga zintu zipya, yoonse njiya Leza. Ikuti milawo eeyi niyataliko, nobatacikonzyi kupanga zintu nzyobapanga. (Job. 38:34-38; Int. 104:24; Tus. 3:19; Jer. 10:12, 13) Aboobo, ncamaano kuti zyeelelo zyakwe zijatikizya kulilemeka zilagwasya kapati kukupona buumi bubotu alimwi buzwidilila. (Dt. 32:4-6) Ulamvwisya zintu zyoonse, kunyina ncatamvwisyi pe. (Is. 40:13, 14) Nokuba kuti ulakonzya kuzumizya zintu ziteendelani azyeelelo zyakwe ziluleme kwaciindi cili mbocibede, walo nguujisi nguzu zyakucinca zintu cakumaninina kutegwa zyeendelane akuyanda kwakwe, alimwi zintu nzyaamba ‘ncobeni zilazwidilila.’—Is. 55:8-11; 46:9-11.
Mbono Zyakumuuya
Kukkomana Kubandika Abana Bakubuka
▪ ‘Sena ndilaakubona mbwalimvwa mwanaangu muciindi cakubikkila buyo maano kuzyintu zyaamba?’ Lugwalo lwa Jobo 12:11 kweelana a The Bible in Tonga yamu 1996 lwaamba kuti: “Sena kutwi takusoli majwi mbuli mulaka mbuusola cakulya?” Kwiinda lyoonse, lino muyandika kuzimvwisya nzyaamba mwanaanu musankwa naa musimbi. Bunji bwaziindi bakubusi balaakwaamba zyintu mbuli kuti lyoonse mbozicitika. Mucikozyanyo, mwanaanu musankwa naa musimbi ulakonzya kwaamba kuti: “Lyoonse mundaambila mbuli kuti ndili mwana muniini!” naa “Lyoonse tamundiswiilila nindaambaula!” Muciindi cakutalika kukazyanya akaambo kajwi lyakuti “lyoonse,” ambweni muyandika kuzyiba cini ncapandulula mwanaanu. Mucikozyanyo, naamba kuti “Lyoonse mundaambila mbuli kuti ndili mwana muniini” inga kapandulula kuti “Ndiyeeya kuti tamundisyomi,” alimwi naamba kuti “Lyoonse tamundiswiilila nindaambaula” inga kapandulula kuti “Ndiyanda kumwaambila bwini mbondilimvwide.” Amusole kubona kaambo kamupa kwaamba boobo mwanaanu.