-
Mukuyu Wabelesyegwa Kuyiisya Ciiyo Cijatikizya LusyomoJesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi
-
-
CIBALO 105
Mukuyu Wabelesyegwa Kuyiisya Ciiyo Cijatikizya Lusyomo
MATAYO 21:19-27 MARKO 11:19-33 LUKA 20:1-8
MUKUYU IWAKAYUMA—CIIYO CIJATIKIZYA LUSYOMO
NGUZU NZYAJISI JESU ZYAKAZYIGWA
Naazwa mu Jerusalemu kumazuba mu Muhulo, Jesu wajokela kumunzi wa Betaniya uuli kumungenyu wakujwe wa Cilundu ca Maolifa. Kulangilwa kuti woona kuŋanda yabalongwe bakwe ba Lazaro, Mariya alimwi a Marta.
Lino mafwumofwumo mu Nisani 11. Jesu abasikwiiya bakwe bali munzila alimwi, baya ku Jerusalemu ooko nkwatiikabe kutempele ciindi camamanino. Oobu mbuzuba bwamamanino bwamulimo wakwe wakukambauka kubuleya katanasekelela Pobwe Lyakwiindilila, katanatalisya Ciibalusyo calufwu lwakwe, alimwi katanabetekwa akujaigwa.
Nobayaabweenda munzila aa Cilundu ca Maolifa kuzwa ku Betaniya kuya ku Jerusalemu, Petro wabona mukuyu Jesu ngwaakasinganya jilo mafwumofwumo. Petro wagambwa ulaamba: “Rabbi, bona! Mukuyu ngookasinganya wayuma.”—Marko 11:21.
Pele ino nkaambo nzi Jesu ncaakapa kuti mukuyu uyume? Watondezya kaambo ncaakacitila boobu mubwiinguzi bwakwe bwakuti: “Ncobeni ndimwaambila kuti, ikuti kamujisi lusyomo alimwi kamutadooneki, tamukaciti buyo ncondacita kumukuyu ooyu, pele nokuba kuti mwaambila cilundu eeci kuti, ‘Zyuka aawa uliwaale mulwizi,’ ciyoocitika. Alimwi zintu zyoonse nzyomulomba mumupailo kamujisi lusyomo, muyoozitambula.” (Matayo 21:21, 22) Aboobo wainduluka kaambo nkaakaambide musyule oomu kakuti lusyomo lulakonzya kulonzya cilundu.—Matayo 17:20.
Aboobo kwiinda mukupa kuti mukuyu uyume, Jesu wayiisya ciiyo cigwasya icitondezya mbociyandika kumusyoma Leza. Waamba kuti: “Zintu zyoonse nzyomupailila akulomba, amube alusyomo lwakuti mwapegwa kale, eelyo muyooba aanzizyo.” (Marko 11:24) Eelo kaka eeci nciiyo cipati kuli basikutobela Jesu boonse! Ciiyo eeci cilayandika kapati ikwaambisya kubaapostolo akaambo kakuti lino-lino balangilwa kusikilwa masunko mapati. Pele kuli abumbi mbokuswaangene kuyuma kwamukuyu alimwi ambolubede lusyomo.
Mbubonya mbuli mukuyu ooyu, cisi ca Israyeli ciboneka mbuli kuti cili kabotu, anu taaku. Bantu bamucisi eeci bali mucizuminano a Leza, alimwi kunze balibonya mbuli kuti batobela Mulawo wakwe. Pele, cisi coonse mbocizulwa catondezya kuti tacijisi lusyomo alimwi tacizyali micelo mibotu. Mane buya bamukaka a Mwana wa Leza! Aboobo, kwiinda mukupa kuti mukuyu ooyu uutazyali micelo uyume, Jesu watondezya iciyakucitikila cisi eeci citajisi lusyomo alimwi citazyali micelo.
Kaindi-kaindi, Jesu abasikwiiya bakwe banjila mu Jerusalemu. Mbuli cilengwa, Jesu waunka kutempele akutalika kuyiisya. Kuboneka kuti basilutwe babapaizi alimwi abaalu babantu kabayeeyede ncaakacita Jesu jilo kuli basikucinca mali, bamubuzya balaamba: “Ino nkuli nkookajana nguzu zyakucita zintu eezyi? Naa ino nguni wakakupa nguzu zyakucita zintu eezyi?”—Marko 11:28.
Jesu wavwiila kuti: “Ndilamubuzya mubuzyo omwe. Ikuti naa mundiingule, andime ndilamwaambila wakandipa nguzu zyakucita zintu eezyi. Sena lubbapatizyo lwa Johane lwakazwa kujulu naa kubantu? Amundiingule.” Lino mubuzyo wabajokelela basikumukazya. Bapaizi alimwi abaalu balivwiya-vwiya kujatikizya mbobatiimwiingule, balaamba: “Ikuti twaambe kuti, ‘Lwakazwa kujulu,’ ulaamba kuti, ‘Ino nkaambo nzi ncomwatakamusyoma?’ Pele sena twaambe kuti, ‘Lwakazwa kubantu’?” Bakali kuyoowa kwaamba boobo “nkaambo bantu boonse bakazyi kuti Johane wakali musinsimi ncobeni.”—Marko 11:29-32.
Aabo basikumukazya Jesu baalilwa kujana bwiinguzi bumvwika. Aboobo bavwiila kuti: “Tatuzyi pe.” Mpoonya awalo Jesu wabaambila kuti: “Andime tandikoomwaambila nkundakazijana nguzu zyakucita zintu eezyi.”—Marko 11:33.
-
-
Zikozyanyo Zyobilo Zyamyuunda YamisaansaJesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi
-
-
CIBALO 106
Zikozyanyo Zyobilo Zyamyuunda Yamisaansa
MATAYO 21:28-46 MARKO 12:1-12 LUKA 20:9-19
CIKOZYANYO CABANA BOBILO
CIKOZYANYO CABASIKULIMA MUMUUNDA WAMISAANSA
Kutempele, Jesu wazwa akuzula basilutwe babapaizi alimwi abaalu babantu, aabo ibali kumukazya kujatikizya nkwaakazijana nguzu zyakucita zintu nzyali mukucita. Bwiinguzi bwa Jesu bwabaumuzya wi. Mpoonya wapa cikozyanyo icayubununa bwini mbobabede.
Jesu wati: “Muntu umwi wakajisi bana bobilo. Mpoonya wakaunka kuli wakusaanguna akumwaambila kuti, ‘Mwanaangu, koya ukabeleke sunu mumuunda wamisaansa.’ Mukwiingula ooyu wakati, ‘Ndakaka,’ pele musyule, wakaliyeeya eelyo wakaunka. Mpoonya wakaunka kuli wabili akumwaambila mbubonya. Ooyu wakavwiila kuti, ‘Inzya taata, ndilaunka,’ pele tanaakaunka. Ino nguli akati kabaaba bobilo iwakacita ncibayanda bausyi?” (Matayo 21:28-31) Bwiinguzi bulisalede—mwana wakusaanguna ngonguwe iwakacita ncibakali kuyanda bausyi.
Aboobo Jesu waambila basikumukazya kuti: “Ncobeni ndimwaambila kuti, basimutelo abavwuule bamwiindila kunjila mu Bwami bwa Leza.” Kumatalikilo, basimutelo alimwi abavwuule tiibakali kuyanda kubelekela Leza. Pele mbubonya mbuli mwana wakusaanguna, kumbele bakazyikweempwa alimwi lino balamubelekela. Mukwiimpana ambabo, basololi babukombi bali mbuli mwana wabili, balyaamba kuti babelekela Leza kakuli mubwini tabaciti oobo. Jesu waamba kuti: “Johane [Mubbapatizi] wakaboola kulindinywe munzila yabululami, pele tiimwakamusyoma. Nokuba boobo, basimutelo abavwuule bakamusyoma, alimwi nywebo nokuba kuti mwakacibona eeci, tiimwakaliyeeya musyule kutegwa mumusyome.”—Matayo 21:31, 32.
Jesu wapa cikozyanyo acimbi kuyungizya aali ceeci. Mucikozyanyo eeci, Jesu watondezya kuti eeci ncobacita basololi babukombi makani mapati aatamanini buyo aakukaka kubelekela Leza. Mubwini mbabi. Jesu wati: “Muntu umwi wakalima muunda wamisaansa akuuyakila lubaya, wakasya dindi lyakukandila misaansa akuyaka ngazi; mpoonya muunda wakausiya mumaanza aabalimi akuunka kucisi cimbi. Nocakasika ciindi cakutebula wakatuma muzike wakwe kubalimi kutegwa akamubwezele micelo iili mbwiibede yamumuunda wamisaansa kulimbabo. Pele bakamujata, bamuuma akumutanda acinkwamaanza. Alimwi wakatuma muzike aumbi, awalo ooyu bakamuuma amutwe akumusampaula. Mpoonya wakatuma umbi, ooyu bakamujaya, alimwi wakatuma abambi banji, bamwi bakabauma kakuli bamwi bakabajaya.”—Marko 12:1-5.
Sena aabo bamuswiilide Jesu balazyiba ncocaamba cikozyanyo eeci? Beelede kuti balaayeeyede majwi aa Isaya aakusinsa aakuti: “Muunda wamisaansa wa Jehova wamakamu, niŋanda ya Israyeli; bantu bamu Juda mbobulimo oobo mbwaakali kuyandisya. Walo wakali kulangila lubeta luluzi, pele amubone kuli kutabeteka kabotu.” (Isaya 5:7) Cikozyanyo ncaamba Jesu cilikozyenye aceeci. Mukamwini muunda ngu Jehova, muunda wamisaansa ncisi ca Israyeli, calo ciyakilidwe lubaya alimwi akukwabililwa a Mulawo wa Leza. Jehova wakatuma basinsimi kuti bayiisye bantu bakwe akubagwasya kuzyala micelo mibotu.
Pele, “balimi” bakabapenzya akubajaya “bazike” mbobakatuminwa. Jesu wapandulula kuti: “Kumamanino [mukamwini muunda wamisaansa] wakasyaazya buyo mwana ngwayandisya ngwaakabatumina kayeeya kuti, ‘Bayoomulemeka mwanaangu.’ Pele balimi aabo bakalyaambauzya kuti, ‘Ooyu ngosikukona. Amuboole tumujaye, eelyo lukono lulaba lwesu.’ Aboobo bakamujata akumujaya.”—Marko 12:6-8.
Mpoonya Jesu wabuzya kuti: “Ino ncinzi mukamwini muunda wamisaansa ooyo ncayoocita?” (Marko 12:9) Basololi babukombi baingula kuti: “Akaambo kakuti mbabi, uyooleta lunyonyooko lutaambiki kulimbabo amane muunda wamisaansa uyakuusiya mumaanza aabalimi bambi balo ibayoomupa micelo ciindi yaakubizwa.”—Matayo 21:41.
Aboobo, cakutazyiba balibeteka lwabo beni, nkaambo bali akati ‘kabalimi bamuunda’ wa Jehova, nkokuti cisi ca Israyeli. Micelo njalangila Jehova kubalimi bali boobu ibikkilizya kusyoma Mwanaakwe, Mesiya. Jesu wabalanga basololi babukombi akubabuzya kuti: “Sena tiimwakabala lugwalo oolu lwaamba kuti: ‘Ibbwe ndibakakaka bayaki lyaba bbwe liyandika kapati lyakukkona. Ngu Jehova wapa kuti cibe boobo, alimwi ncibotu kapati mumeso eesu’?” (Marko 12:10, 11) Mpoonya Jesu waiyasa nondo muliso ulaamba: “Nkakaambo kaako ndimwaambila kuti, nywebo muyoonyangwa Bwami bwa Leza eelyo buyoopegwa cisi cizyala micelo yambubo.”—Matayo 21:43.
Balembi alimwi abasilutwe babapaizi bazyiba kuti Jesu ‘waamba mbabo mucikozyanyo eeci.’ (Luka 20:19) Lino baindila buya kuyanda kumujaya Jesu, “sikukona” mwini-mwini, iweelela. Pele bayoowa makamu aabantu aabo ibabona Jesu kuti musinsimi, aboobo tiibabweza ntaamu yakuti bamujaye mpeena aawo.
-
-
Mwami Waita Baabo Batambidwe Kupobwe LyabwiingaJesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi
-
-
CIBALO 107
Mwami Waita Baabo Batambidwe Kupobwe Lyabwiinga
CIKOZYANYO CAPOBWE LYABWIINGA
Mulimo wa Jesu mbouyaabusika kumamanino, wazumanana kubelesya zikozyanyo kutegwa ayubunune bubi bwabalembi alimwi abasilutwe babapaizi. Aboobo, bayanda kumujaya. (Luka 20:19) Pele Jesu tanamana kuyubununa bubi bwabo. Ulibajisi, aboobo waamba cikozyanyo acimbi eeci:
“Bwami bwakujulu inga bwakozyanisyigwa amwami iwakabamba pobwe lyabwiinga lyamwanaakwe musankwa. Mpoonya wakatuma bazike bakwe kuyakwiita baabo bakatambidwe kupobwe lyabwiinga, pele tiibakali kuyanda kuboola.” (Matayo 22:2, 3) Jesu watalika cikozyanyo cakwe kwiinda mukwaamba “Bwami bwakujulu.” Aboobo, cilisalede kuti “mwami” waambwa aawa ngu Jehova Leza. Ino mwana wamwami alimwi abaabo batambidwe kupobwe lyabwiinga mbaani? Tacikatazyi kuzyiba kuti mwana wamwami Mwana wa Jehova, ooyo ngomunya waamba cikozyanyo eeci, alimwi akuti aabo batambidwe mbabaabo ibayakuba a Mwana ooyo mu Bwami bwakujulu.
Ino mbaani bakusaanguna kutambwa? Ino mbaani Jesu alimwi abaapostolo bakwe mbobali kukambaukila makani aa Bwami? Bali kukambaukila ba Juda. (Matayo 10:6, 7; 15:24) Cisi eeci cakazumina cizuminano ca Mulawo mu 1513 B.C.E., aboobo cakaba cakusaanguna kuba acoolwe cakuba “bwami bwabapaizi.” (Kulonga 19:5-8) Pele, ino ndilili mubwini nobakali kuyakwiitwa “kupobwe lyabwiinga”? Cilisalede kuti bwiite oobu bwakacitwa mu 29 C.E. ciindi Jesu naakatalika kukambauka makani aa Bwami bwakujulu.
Ino bunji bwabana Israyeli bakabutambula buti bwiite oobu? Kweelana ambwaamba Jesu, “tiibakali kuyanda kuboola.” Ibunji bwabasololi babukombi alimwi abanamaleya tiibakamuzumina kuti ngo Mesiya akuti ngo Mwami uusalidwe aa Leza.
Nokuba boobo, Jesu watondezya kuti ba Juda bakali kuyakupegwa coolwe acimbi, waamba kuti: “Alimwi [mwami] wakatuma bazike abambi akubaambila kuti, ‘Amubaambile aabo batambidwe kuti: “Amubone! Ndabamba cakulya camasyikati, kwajaigwa ŋombe abanyama bangu baneneede, alimwi zintu zyoonse zyabambwa kale. Amuboole kupobwe lyabwiinga.”’ Pele kakunyina kubikkila maano bakaunka kumbi, umwi kumuunda wakwe, umwi kumakwebo aakwe; aabo bakacaala, bakajata bazike bakwe akubasampaula kumane bakabajaya.” (Matayo 22:4-6) Eeci cileendelana acakali kuyakucitika ciindi mbungano ya Banakristo noyakali kuyootalisyigwa. Aciindi eeci, ba Juda bakacijisi coolwe cakuba mu Bwami, pele ibunji bwabo bakabukaka bwiite oobu, limwi bakasika mpobapenzya ‘bazike bamwami.’—Milimo 4:13-18; 7:54, 58.
Ino eeci cakapa kuti cisi eeci cisikilwe nzi? Jesu waamba kuti: “Mwami wakakalala akutuma basikalumamba bakwe, eelyo bakabanyonyoona bajayi aabo akuumpa munzi wabo.” (Matayo 22:7) Eeci cakabacitikila ba Juda mu 70 C.E. ciindi ba Roma nobakanyonyoona “munzi wabo,” wa Jerusalemu.
Sena caamba kuti akaambo kakuti bakakaka bwiite bwamwami, nkokuti taakwe umbi iwakali kuyootambwa? Kweelana acikozyanyo ca Jesu, tacili boobo pe. Wazumanana kwaamba kuti: “Mpoonya [mwami] wakaambila bazike bakwe kuti, ‘Pobwe lyabwiinga lyabambwa, pele aabo batambidwe tiibali kweelela pe. Aboobo kamuya kunzila zizwa mumunzi, mutambe kufwumbwa ngomuyoojana kuti aboole kupobwe lyabwiinga.’ Aboobo bazike aabo bakaunka mumigwagwa akubabunganya antoomwe boonse aabo mbobakajana, babi ababotu; eelyo ŋanda yabwiinga yakazula bantu aabo ibakali kulya.”—Matayo 22:8-10.
Aboobo, kumbele mwaapostolo Petro wakali kuyootalika kugwasya Bamasi—nkokuti bantu batali ba Juda bazyalwe naa basandule—kuba Banakristo bakasimpe. Mu 36 C.E., silutwe wabasikalumamba muna Roma Korneliyo alimwi amukwasyi wakwe bakatambula muuya wa Leza akuba acoolwe cakuba mu Bwami bwakujulu mbwaakaamba Jesu.—Milimo 10:1, 34-48.
Jesu watondezya kuti kumamanino tabali boonse baboola kupobwe ibayakweelela kutambulwa ‘amwami.’ Waamba kuti: “Ciindi mwami naakanjila kuti alingule beenzu, wakabona muntu umwi watakasamide cisani cabwiinga. Aboobo wakamubuzya kuti, ‘Ino musa wanjila buti omuno kotasamide cisani cabwiinga?’ Eelyo wakabula cakwaamba. Lino mwami wakaambila babelesi bakwe kuti, ‘Amumwaange kumaanza akumaulu mumusowele anze mumudima. Ooko nkwayoolilila akulumina ntwino.’ Mwami wakaita banji pele wakasala buyo basyoonto.”—Matayo 22:11-14.
Ambweni basololi babukombi ibamuswiilide Jesu tabazyi ncozyaamba naa mbozibajatikizya zintu zyoonse eezyi nzyaamba. Nokuba boobo, banyema alimwi baindila buya kuyanda kumujaya ooyo uubapa kufwa nsoni.
-
-
Jesu Wanyonganya Makanze Aakuti Bamujanine KaamboJesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi
-
-
CIBALO 108
Jesu Wanyonganya Makanze Aakuti Bamujanine Kaambo
MATAYO 22:15-40 MARKO 12:13-34 LUKA 20:20-40
AMUPE KAISARA ZINTU ZYA KAISARA
SENA KULI KUKWATANA MUBUBUKE?
MILAWO MIPATI KWIINDA YOONSE
Basinkondonyina Jesu bakombi banyema. Jesu wazwaakumanizya kwaamba zikozyanyo izyayubununa bubi bwabo. Lino ba Farisi bamvwana kuti bamuteye. Basola kumupa kwaamba cintu cimwi ncobakonzya kubelesya kuti bamwaabe mumaanza aamweendelezi muna Roma, aboobo babbadela basikwiiya babo bamwi kuti bamuteye.—Luka 6:7.
Basikwiiya babo babuzya kuti: “Omwiiyi, tulizyi kuti nzyoamba akuyiisya zililuzi alimwi tosalululi, pele uyiisya nzila ya Leza mukasimpe: Sena cilizumizyidwe kuti katutela mutelo kuli Kaisara naa pe?” (Luka 20:21, 22) Jesu tanaacengwa amajwi aabo aakuupaika, nkaambo wakubona kuupaupa ameso kwabo alimwi abucenjezu bwabo. Ikuti aambe kuti, ‘Peepe, taciluzi kutela mutelo ooyu,’ ulakonzya kupegwa mulandu wakuzangila bulelo bwaba Roma. Pele ikuti aambe kuti, ‘Inzya, amutele mutelo ooyu,’ bantu aabo ibasuluzyigwa kweendelezyegwa aba Roma, inga bamujanina kaambo akumubukila. Aboobo ino waingula buti?
Jesu waingula kuti: “Ino mundisunkila nzi, nywebo nobasikuupaupa ameso? Amunditondezye kkobili litelwa.” Bamuletela dinari, mpoonya wababuzya kuti: “Ino cikozyanyo eeci alimwi azina eeli nzizyani?” Baingula kuti: “Nzizya Kaisara.” Mpoonya cabusongo Jesu wabalailila kuti: “Aboobo amupe Kaisara zintu zya Kaisara, pele zintu zya Leza amupe Leza.”—Matayo 22:18-21.
Majwi aa Jesu abalamya baalumi aaba. Akaambo kakuzulwa abwiinguzi mbwaapa cabusongo, basunduka. Pele tiizyamanina waawa pe, bacuujisi kusola kubona mbobakonzya kumuteya. Ba Farisi nobaalilwa kumujanina kaambo, basololi bakakamu kambi kabukombi bamuboolela Jesu.
Ba Saduki, aabo ibaamba kuti taakwe bubuke babuzya mubuzyo umwi uujatikizya makani aabubuke alimwi aakukwata mulamwe mukamufwu. Babuzya kuti: “Omwiiyi, Musa wakaamba kuti: ‘Ikuti mwaalumi wafwa katajisi bana, imwanookwabo weelede kumukwata mukaintu wakwe akumuzyalila bana munyina.’ Lino kwakali babunyina bali ciloba mbotwakali limwi. Wakusaanguna wakakwata, pele wakafwa katajisi mwana, wakasiila munyina mukaintu wakwe. Mbucakacitika oobu kuli wabili awatatu, akuli boonse bali ciloba. Mpoonya awalo mukaintu wakafwa. Aboobo mububuke, ino uyooba mukaintu wani aali baaba bali ciloba? Nkaambo boonse bakalimukwete.”—Matayo 22:24-28.
Kwiinda mukubelesya makani aakalembwa aa Musa, aayo ngobazumina ba Saduki, Jesu waingula kuti: “Mulisweekede, nkaambo tamuzyi Magwalo naa nguzu zya Leza. Nkaambo babuka kuzwa kubafwu, baalumi tabakwati abalo bamakaintu tabakwatwi, pele bali mbuli bangelo kujulu. Pele kumakani aakuti bafwide bayoobuka, sena tiimwakabala mubbuku lya Musa mucibalo caamba citewo camamvwa, kuti Leza wakamwaambila kuti: ‘Ndime Leza wa Abrahamu a Leza wa Izaka a Leza wa Jakobo’? Tali Leza wabafwu, pele ngwabaumi. Mulisweekede kapati.” (Marko 12:24-27; Kulonga 3:1-6) Makamu aabantu agambwa kapati akaambo kabwiinguzi oobu.
Jesu wabazula boonse, iba Farisi alimwi aba Saduki, aboobo lino basikumukazya aaba ibakombi bapangana kubelekela antoomwe kumane baboola kuzyikumusunka alimwi. Mulembi umwi wabuzya kuti: “Omwiiyi, ino nguuli mulawo mupati mu Mulawo?”—Matayo 22:36.
Jesu waingula kuti: “Mupati ngwakuti, ‘Swiilila O Israyeli, Jehova Leza wesu ngu Jehova omwe buyo, alimwi weelede kuyanda Jehova Leza wako amoyo wako woonse, abuumi bwako boonse, amizeezo yako yoonse alimwi anguzu zyako zyoonse.’ Wabili ngwakuti, ‘Weelede kuyanda simukobonyoko mbubonya mbuli mboliyanda omwini.’ Kunyina mulawo mupati uumbi wiinda yeeyi.”—Marko 12:29-31.
Amvwe bwiinguzi oobu, mulembi ooyu waamba kuti: “Mwiiyi, waamba kabotu, kweelana akasimpe, ‘Leza uli omwe buyo alimwi kunyina uumbi kunze lyakwe’; alimwi eeci cakuti muntu kamuyanda amoyo wakwe woonse, amaano aakwe oonse, anguzu zyakwe zyoonse alimwi akuyanda simukobonyina mbubonya mbuli mbwaliyanda mwini cilayandika kapati kwiinda zituuzyo zyuumpwa buumbulu azipaizyo zyoonse.” Akaambo kakubona kuti mulembi ooyu waingula cabusongo, Jesu wamwaambila kuti: “Toli kulamfwu a Bwami bwa Leza.”—Marko 12:32-34.
Kwamazuba otatwe (Nisani 9, 10, alimwi a 11) Jesu wali kuyiisya mutempele. Bantu bamwi balikubotelwa kumuswiilila, mbuli mulembi ooyu. Pele ikutali basololi babukombi aabo lino ‘ibayoowa kumubuzya mibuzyo iimbi.’
-
-
Kusinsa Basikumukazya IbakombiJesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi
-
-
CIBALO 109
Kusinsa Basikumukazya Ibakombi
MATAYO 22:41–23:24 MARKO 12:35-40 LUKA 20:41-47
INO KRISTO MWANAANI?
JESU WAYUBUNUNA KUUPAUPA AMESO KWABASIKUMUKAZYA
Basikumukazya Jesu baalilwa kutondezya kuti tali Mesiya naa kumujanina kaambo akumwaaba kuba Roma. (Luka 20:20) Lino, kacili kutempele mu Nisani 11, Jesu wapa kuti zintu zibacincile alimwi walitondezya kuti nguni mubwini. Ngonguwe lino wasaanguna kubabuzya, ulaamba: “Ino mbuti mbomuyeeya kujatikizya Kristo? Ino mwanaani?” (Matayo 22:42) Boonse bantu balizyi kuti Kristo, naa Mesiya, wakali kuyoozwa muluzubo lwa Davida. Oobu mbobwiinguzi mbobamupa.—Matayo 9:27; 12:23; Johane 7:42.
Jesu wabuzya kuti: “Aboobo, ino nkaambo nzi Davida kwiinda mukusololelwa amuuya ncamwiita kuti Mwami naamba kuti, ‘Jehova wakaambila Mwami wangu kuti: “Kkala kujanza lyangu lyalulyo kusikila mane ndikabikke basinkondonyoko kunsi aamaulu aako”’? Aboobo, ikuti Davida umwiita kuti Mwami, ino mwanaakwe buti?”—Matayo 22:43-45.
Ba Farisi baumuna wi, nkaambo balangila kuti muntu wamuluzubo lwa Davida nguwakali kuyoobanununa kubweendelezi bwaba Roma bwalunya. Pele kwiinda mukubelesya majwi aa Davida aalembedwe ku Intembauzyo 110:1, 2, Jesu watondezya kuti Mesiya tanaakali kuyooba muntunsi iweendelezya. Mesiya Mwami wa Davida alimwi aakukkala kujanza lyalulyo lya Leza, uyakubelesya nguzu zyakweendelezya nzyapedwe. Bwiinguzi bwa Jesu bwabaumuzya basikumukazya.
Basikwiiya alimwi abantu bambi buyo banji bali kuswiilila. Lino Jesu watalika kwaambila mbabo, ikubacenjezya kujatikizya balembi aba Farisi. Baalumi aabo “balibikka acuuno ca Musa” kuti bayiisye Mulawo wa Leza. Jesu walailila baswiilizi bakwe kuti: “Zintu zyoonse nzyobamwaambila, amucite akutobela, pele mutaciti kweelana amicito yabo, nkaambo balaamba pele tabaciti nzyobaamba.”—Matayo 23:2, 3.
Mpoonya Jesu wapa zikozyanyo izitondezya kuupaupa ameso kwabo, ulaamba: “Balakomezya tukomo tujisi magwalo ntobasama katuli zilikwabilizyo.” Ba Juda bamwi bakali kusama tukomo ootu ankumo zyabo naa kumaanza aabo itujisi zibeela zyazibalo zyamakani aali mu Mulawo. Ba Farisi balakomezya tukomo twabo kutegwa balitondezye kuti mbasungu kutobela Mulawo. Alimwi “balalampya maaya aazisani zyabo.” Bana Israyeli bakalaililwa kuti beelede kubikka maaya kuzisani zyabo, pele balo ba Farisi balaciindizya kwaalampya. (Myeelwe 15:38-40) Balacita zintu zyoonse eezyi “kutegwa babonwe abantu.”—Matayo 23:5.
Nobaba basikwiiya ba Jesu balakonzya kuyungwa amuuya wakuyanda kuba ampuwo, aboobo wabalailila kuti: “Nywebo mutanikwiitwi kuti Rabbi, nkaambo mujisi Mwiiyi omwe, eelyo nywebo nyoonse muli babunyina. Alimwi mutaiti kufwumbwa muntu anyika kuti taata, nkaambo mujisi Uso omwe ooyo uuli kujulu. Alimwi mutanikwiitwi kuti basololi, nkaambo mujisi buyo Musololi omwe, Kristo.” Aboobo, ino basikwiiya beelede kulibona buti alimwi mbuti mbobeelede kucita zintu? Jesu wabaambila kuti: “Mupati akati kanu weelede kuba mubelesi wanu. Kufwumbwa uulisumpula uyoocesyegwa alimwi kufwumbwa uulicesya uyoosumpulwa.”—Matayo 23:8-12.
Mpoonya Jesu waamba majwi aakubasinganya balembi alimwi aba Farisi basikuupaupa ameso, ulaamba: “Maawe kulindinywe nobalembi aba Farisi, nobasikuupaupa ameso! Nkaambo mujalila bantu kuti batanjili mu Bwami bwakujulu; nkaambo nywebo lwanu tamunjili, alimwi tamubazumizyi aabo bayanda kunjila kuti banjile.”—Matayo 23:13.
Jesu wabasinsa ba Farisi akaambo kakutalemeka zintu ziyandika kapati mumeso aa Jehova, ooko ikulibonya caantangalala mumuuya ngobajisi wakubikkila maano kutwaambo tutayi koomoonga. Mucikozyanyo baamba kuti: “Ikuti umwi wakonkezya tempele, tacikwe makani; pele ikuti naa umwi wakonkezya ngolida yakutempele, uleelede kuzuzikizya cikonke cakwe.” Aboobo batondezya kuti mboofwu kumakani aajatikizya mbobeelede kulilemeka, nkaambo balemeka kapati ngolida yatempele muciindi cakulemeka busena bwakukombela Jehova oobo ibukonzya kubapa kuba acilongwe anguwe. Alimwi ‘tababikkili maano kumakani mapati aa Mulawo, nkokuti bululami, luse, alusyomo.’—Matayo 23:16, 23; Luka 11:42.
Jesu waamba ba Farisi aaba kuti ‘mboofwu, ibaminununa kansenya pele nkamela balaimena!’ (Matayo 23:24) Balakaminununa kansenya muwaini wabo nkaambo kauka aaka takasalali kweelana abukombi bwabo. Pele ikutabikkila maano kumakani mapati aa Mulawo kuli mbuli kuti bamena nkamela, imunyama awalo uutasalali, nkuti buyo walo mupati kapati.—Levitiko 11:4, 21-24.
-
-
Buzuba Bwamamanino bwa Jesu KutempeleJesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi
-
-
CIBALO 110
Buzuba Bwamamanino Bwa Jesu Kutempele
MATAYO 23:25–24:2 MARKO 12:41–13:2 LUKA 21:1-6
JESU WABASINSA ALIMWI BASOLOLI BABUKOMBI
TEMPELE LIYAKUNYONYOONWA
MUKAMUFWU MUCETE WASANGA TUKKOBILI TOBILO TUSYOONTO
Ciindi camamanino ca Jesu cakuboneka kutempele, wazumanana kutondezya mbobali basikuupaupa ameso balembi alimwi aba Farisi, wabaamba cakutainda mumbali kuti mbaasikuupaupa ameso. Wabelesya maambilambali, ulaamba: “Mulasanzya nkapu amutiba nkozili kunze pele mukati zizwide busyaacivwulemwangu akutalyeendelezya. Omu Farisi moofwu, kosaanguna kusanzya mukati mwankapu amutiba ikutegwa aalo anze asalale.” (Matayo 23:25, 26) Nokuba kuti ba Farisi mbasungu caboola kukulisalazya kweelana abukombi bwabo alimwi balabikkila maano kapati mbobalibonya anze, tababikkili maano kubuntu bwamukati alimwi tabaisalazyi myoyo yabo.
Alimwi kuupaupa ameso kwabo kulalibonya mukuti mbasungu caboola kumakani aakuyaka alimwi akubotezya zyuumbwe zyabasinsimi. Pele kweelana ambwaamba Jesu, aaba ‘mbana babaabo bakajaya basinsimi.’ (Matayo 23:31) Eeci calibonya mukuti bayanda kumujaya Jesu.—Johane 5:18; 7:1, 25.
Mpoonya Jesu waamba cisubulo icibalindila basololi aaba babukombi ikuti naa bateempwi, ulaamba: “Nywebo nonzoka, nobana babacipile, ino mbuti mbomuyoolutija lubeta lwamu Gehena?” (Matayo 23:33) Kkuti lya Hinomu ililaafwaafwi libelesyegwa kuumpa zifwuse, aboobo eeci ncitondezyo cisalede calunyonyooko lutamani ilubalindila balembi alimwi aba Farisi aaba babi.
Basikwiiya ba Jesu bayakumwiiminina kabali “basinsimi, bantu basongo alimwi abamayi bayiisya aabuleya.” Ino bayakucitwa buti? Kaambila basololi babukombi, Jesu waamba kuti: “[Basikwiiya bangu] bamwi muyoobajaya akubagagaila azisamu, eelyo bambi muyoobakwibbaula muzikombelo zyanu akubapenzya mumunzi amunzi, ikutegwa bube alindinywe bulowa boonse bwabaluleme bwakatilwa anyika, kutalikila kubulowa bwa Abelo mululami kusikila kubulowa bwa Zekariya . . . ngomwakajaya.” Wacenjezya kuti: “Ncobeni ndimwaambila kuti, zintu zyoonse eezyi ziyoocitika kuzyalani eeli.” (Matayo 23:34-36) Eeci cakacitika mumwaka wa 70 C.E. ciindi basikalumamba bana Roma nobakanyonyoona Jerusalemu akujaya zyuulu-zyuulu zyaba Juda.
Jesu wausa akaambo kakuyeeya bukkale oobu buyoosya. Kauside waamba kuti: “Aakaka Jerusalemu, Jerusalemu, yebo oojaya basinsimi akubapwaya mabwe aabo batumwa kulinduwe—lyoonse ndakali kuyanda kubafwukatila bana bako mbubonya nkuku nseke mboifwukatila twana twanjiyo mumababa aanjiyo! Pele nywebo tiimwakali kuyanda. Amubone! Ŋanda yanu yaba tongo alimwi yasiigwa kulindinywe.” (Matayo 23:37, 38) Aabo bamvwide majwi aaya ambweni balibuzya kuti naa ‘niŋanda’ nzi njaamba. Sena waamba tempele lyeebeka ilili mu Jerusalemu, eelyo liboneka mbuli kuti likwabililwa aa Leza?
Jesu wayungizya kuti: “Tamukandiboni limbi kuzwa ciindi ecino kusikila mukaambe kuti, ‘Ulilelekedwe ooyo uuboola muzina lya Jehova!’” (Matayo 23:39) Aawa Jesu uzubulula majwi aabusinsimi aali ku Intembauzyo 118:26 aakuti: “Ulilelekedwe ooyo uuboola muzina lya Jehova; nywebo twamuleleka muŋanda ya Jehova.” Cilisalede kuti lyaakunyonyoonwa tempele eeli ilyakayakwa amaanza aabantu, taaku muntu uunikuboola kulindilyo muzina lya Leza.
Lino Jesu waunka kucibeela catempele ikuli zibikkilo zyamali zipangidwe mbuli mweembo. Bantu balakonzya kubikka zyakusanga zyabo mutupulo tuli kumulomo wanzizyo. Jesu wabona ba Juda baindene-indene ibacita boobo, bavwubi ‘babikka makkobili manji’ kaali zipego. Mpoonya Jesu wabona mukamufwu mucete iwabikka “tukkobili tobilo tujisi mpindu nsyoonto kapati.” (Marko 12:41, 42) Cakutadooneka Jesu ulizyi kuti Leza wamukkomanina mukaintu ooyu akaambo kacipego cakwe.
Jesu waita basikwiiya bakwe akubaambila kuti: “Ncobeni ndimwaambila kuti mukamufwu ooyu mucete wabikka mali manji kwiinda baabo boonse babikka mali muzibikkilo zyamali.” Nkaambo nzi ncocili boobo? Wapandulula kuti: “Nkaambo boonse babikka kuzwa kuli yaayo aaindilide, pele walo abucete bwakwe, wabikka zyoonse nzyaajisi, zyoonse nzyaayelede kuponenawo.” (Marko 12:43, 44) Eelo kaka mukaintu ooyu uliindene abasololi babukombi kujatikizya mbwayeeya alimwi ambwacita zintu!
Mbobuyaabuya buzuba bwa Nisani 11, Jesu wazwa kutempele ciindi camamanino. Umwi wabasikwiiya bakwe wakankamuka kuti: “Omwiiyi, langa! Kubota mabwe aaya amayake aaya!” (Marko 13:1) Masimpe, mabwe amwi aakabelesyegwa kuyasya bwaanda bwatempele mapati kapati, cakunga apa bantu kuyeeya kuti tempele ndiyumu alimwi linooliko lyoonse. Aboobo, cilagambya kumvwa Jesu kaamba kuti: “Tee waabona ngemunya mayake aaya mapati? Taakwe bbwe liyoocaala aano atala aabbwenyina kakunyina kukolomonwa.”—Marko 13:2.
Naamana kwaamba makani aaya, Jesu abasikwiiya bakwe balanduka Kkuti lya Kidroni akukkwezyeka kuunka abusena bumwi ibuli a Cilundu ca Maolifa. Aciindi cimwi wajanika kuti uli abaapostolo bone—Petro, Andreya, Jakobo, alimwi a Johane. Kuzwa waawo mpobabede, balakonzya kulanga ansi akubona tempele ilyeebeka.
-
-
Baapostolo Balomba Kupegwa CitondezyoJesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi
-
-
CIBALO 111
Baapostolo Balomba Kupegwa Citondezyo
MATAYO 24:3-51 MARKO 13:3-37 LUKA 21:7-38
BASIKWIIYA BONE BALOMBA KUPEGWA CITONDEZYO
KUZUZIKIZYIGWA MUMWAANDA WAMYAKA WAKUSAANGUNA ALIMWI AKUYA KUMBELE
TWEELEDE KUPAKAMANA
Lino nkuumazuba muli Bwabili, eelyo buzuba bwa Nisani 11 buyamukumana. Aalo mazuba aamulimo ngwaabeleka canguzu Jesu aano aanyika amana buya. Imasyikati wali kuyiisya mutempele, mpoonya masiku wali koona kunze aamunzi wa Jerusalemu. Bantu balikuyanda kapati kumuswiilila, aboobo bali “kufwuma kuunka kulinguwe mutempele kuyoomuswiilila.” (Luka 21:37, 38) Eezyi zyainda, lino Jesu ulikkede aa Cilundu ca Maolifa antoomwe abaapostolo bone—Petro, Andreya, Jakobo alimwi a Johane.
Aabo bone baboola kulinguwe kumbali. Bayeeya kujatikizya tempele nkaambo Jesu wazwa akusinsima kuti taakwe bbwe noliba lyomwe lyandilyo iliyoocaala atala abbwenyina. Pele kuli zinji nzyobayeeya. Musyule oomu Jesu wakalibaambilide kuti: “Kamulibambilide lyoonse andinywe, nkaambo aciindi ncomutayeeyeli, Mwanaamuntu ulaboola.” (Luka 12:40) Alimwi wakaambide kujatikizya “buzuba oobo Mwanaamuntu aakuyubununwa.” (Luka 17:30) Sena twaambo ootu kuli mbotuswaangene ancaazwa mukwaamba kujatikizya tempele? Baapostolo baliyandide kapati kuzyiba. Bamubuzya kuti: “Kotwaambila, ino ndilili zintu eezyi noziyooba alimwi ncinzi ciyooba citondezyo cakubako kwako acamamanino aabweende bwazintu?”—Matayo 24:3.
Ambweni bayeeya mamanino naa kunyonyoonwa kwatempele ndimunya ndibabwene munsi-munsi. Alimwi babuzya kujatikizya kubako kwa Mwanaamuntu. Beelede kuti baliyeeyede kuti Jesu wakapa cikozyanyo ‘camuntu wamumukwasyi wamwami iwakaunka kucisi cili kulamfwu kuti akapegwe bwami mpoonya akupiluka.’ (Luka 19:11, 12) Alimwi bayanda kuzyiba kuti naa “mamanino aabweende bwazintu” ayakujatikizya nzi.
Mubwiinguzi bwakwe ibujisi twaambo tunji, Jesu wapa citondezyo icitondezya nobuyakumana bweende bwazintu bwaba Juda, kubikkilizya atempele lyabo. Pele waamba azimbi zinji kunze lyazyeezyi. Citondezyo eeci ciyoobagwasya Banakristo kumbele kuzyiba kuti bapona kuciindi “cakubako” kwakwe alimwi akuti mamanino aabweende bwazintu bwanyika yoonse alaafwaafwi.
Mboiyaabuya myaka, baapostolo batalika kulibonena businsimi bwa Jesu kabuzuzikizyigwa. Inzya, izintu zinji nzyaakasinsima zyatalika kucitika mumazuba aabo. Aboobo, Banakristo bapakamene ibapona nokwainda myaka iili 37, mu 70 C.E., bajanika kuti balilibambilide alimwi balangila kunyonyoonwa kwabweende bwazintu bwaba Juda alimwi atempele lyabo ikuli afwaafwi. Pele tazili zyoonse nzyaakasinsima Jesu izyacitika mumyaka iisololela kumwaka wa 70 C.E., kubikkilizya amumwaka ngomunya ooyu. Aboobo, ino ncinzi cini iciyakuba citondezyo cakubako kwakwe mu Bwami? Jesu wabayubunwida makani aaya baapostolo bakwe.
Jesu wasinsima kuti kuyooba “nkondo mumasena aalaafwaafwi alimwi amasena aali kule” alimwi akuti “cisi ciyoobukila cisinyina abwami buyoobukila bwaminyina.” (Matayo 24:6, 7) Alimwi waamba kuti “kuyooba mizuzumo yanyika mipati, alimwi mumasena aaindene-indene kuyooba nzala azilwazi.” (Luka 21:11) Jesu wacenjezya basikwiiya bakwe kuti: “Bantu bayoomujata akumupenzya.” (Luka 21:12) Basinsimi bakubeja bayoobuka akweena bantu banji. Bubi buyoovwula alimwi luyando lwabantu banji luyoomana. Alimwi waamba kuti ‘makani mabotu aa Bwami ayookambaukwa munyika yoonse kuti bukabe bumboni kumasi oonse, mpoonya mamanino ayoosika.’—Matayo 24:14.
Nokuba kuti zibeela zimwi zyabusinsimi bwa Jesu zyazuzikizyigwa ba Roma kabatananyonyoona alimwi anobanyonyoona Jerusalemu, sena Jesu inga kali waamba zintu iziyakuzuzikizyigwa munzila mpati kumbele? Sena mulibubwene bumboni bwakuti businsimi bwa Jesu bupati buli mukuzuzikizyigwa munzila mpati mazuba aano?
Cintu cimwi Jesu ncaabikkilizya mucitondezyo cakubako kwakwe nkulibonya kwacintu “cisesemya cileta lunyonyooko.” (Matayo 24:15) Mu 66 C.E., cintu eeci cisesemya calibonya ciindi ‘mpi zyabasikalumamba’ bana Roma ibajisi mituni naa ndembela nibauzinguluka munzi. Bana Roma bauzinguluka munzi wa Jerusalemu akukolomona zibeela zimwi zyabwaanda bwanguwo. (Luka 21:20) Aboobo, “cintu cisesemya” ciimvwi mubusena mociteelede, ibusena oobo ba Juda mbobabona kuti ‘mbusena busalala.’
Jesu wazumanana kusinsima kuti: “Kuyooba mapenzi mapati aatanacitikide kuzwa kumatalikilo aanyika kusikila sunu, alimwi kunyina naayooba limbi pe.” Mu 70 C.E., ba Roma banyonyoona Jerusalemu. Ikuzundwa alimwi akunyonyoonwa ‘kwamunzi uusalala’ waba Juda, kubikkilizya atempele lyanguwo, ngamapenzi mapati, oomo mobajaigwa bantu banji kapati. (Matayo 4:5; 24:21) Lunyonyooko oolu ndupati kapati kwiinda lunyonyooko luli loonse ilwakasikila munzi ooyu alimwi aba Juda, alimwi ngamamanino aabweende bwabukombi bwaba Juda mbobali kutobela kwamyaanda yamyaka minji. Aboobo, kuzuzikizyigwa kuli koonse kupati kwamajwi aabusinsimi aa Jesu ikuyakucitika kumbele kuyakuyoosya citaambiki.
LUSYOMO MUMAZUBA AAKASINSIMWA
Mubandi ngwajisi Jesu abaapostolo bakwe kujatikizya citondezyo cakubako kwakwe mu Bwami alimwi acamamanino aabweende bwazintu nkuucili, taunamana pe. Lino wabacenjezya kujatikizya kutobela “ba Kristo bakubeja abasinsimi bakubeja.” Waamba kuti aaba bayoosola ‘kweena nobaba basale.’ (Matayo 24:24) Pele ibasale aaba tabakeenwi pe. Ba Kristo bakubeja baboneka buyo kumeso aabantu kabajisi mibili yanyama. Mukwiimpana, kubako kwa Jesu takukabi kooko nkobakonzya kumubona bantu kajisi mubili wanyama.
Kaamba kujatikizya mapenzi mapati kwiinda, aayo aayakucitika kumamanino aabweende bwazintu oobu, Jesu waamba kuti: “Izuba liyoosizyigwa, awalo mwezi taukamuniki, alimwi nyenyeezi ziyooloka kuzwa kujulu, anguzu zyakujulu ziyoozungaanizyigwa.” (Matayo 24:29) Baapostolo ibali mukumvwa majwi aaya aayoosya tabazyi cini iciyakucitika, pele masimpe ngakuti eeci cinooli ciindi ciyoosya kapati.
Ino zintu eezyi ziyoosya iziyakucitika ziyakubajatikizya buti bantu? Jesu wati: “Bantu bayoonetuka akaambo kakuyoowa akulibilika zintu zilangilwa kucitika anyika, nkaambo nguzu zyakujulu ziyoozungaanizyigwa.” (Luka 21:26) Ncobeni, Jesu waamba ciindi ciyoosya kapati alimwi citanabwenwe kuzwa ciindi bantu nobakalengwa.
Icikulwaizya ncakuti, Jesu wabasalazyila baapostolo kuti tabali bantu boonse ibayakulila ciindi ‘Mwanaamuntu aakuboola kajisi nguzu abulemu bupati.’ (Matayo 24:30) Walaambide kale kuti Leza uyakubweza ntaamu “akaambo kabasale.” (Matayo 24:22) Aboobo, ino basikwiiya aaba ibasyomeka beelede kucita buti zyaakucitika zintu ziyoosya nzyaamba Jesu? Jesu wakulwaizya basikumutobela kuti: “Zintu eezyi zyaakutalika kucitika, amukaimikile akulanga mujulu, nkaambo lufwutuko lwanu lunooswenede afwaafwi.”—Luka 21:28.
Ino basikwiiya ba Jesu ibanakupona kuciindi eeci ncaasinsima bayakuzyiba buti kuti mamanino alaafwaafwi? Jesu wapa cikozyanyo camukuyu, ulaamba: “Mboyatalikila buyo kusyuuka mitabi yanguwo akuba amatuvwu, mulazyiba kuti mainza alaafwaafwi. Mbubonya buyo andinywe, mwaakubona zintu zyoonse eezyi, amukazyibe kuti ulaafwaafwi, uli amulyango. Ncobeni ndimwaambila kuti izyalani eeli talikamani pe kusikila zintu zyoonse eezyi zikacitike.”—Matayo 24:32-34.
Aboobo, basikwiiya bakwe baakubona zibeela zyaandeene-andeene alimwi zinji zyacitondezyo kazizuzikizyigwa, beelede kuzyiba kuti mamanino alaafwaafwi. Kalailila basikwiiya ibanakupona kuciindi eeco citanabwenwe, Jesu waamba kuti:
“Kujatikizya buzuba oobo alimwi aciindi kunyina uuzyi pe, nobaba bangelo kujulu naba Mwana, pele buyo Taata alikke. Nkaambo mbubonya mazuba aa Nowa mbwaakabede, akwalo kubako kwa Mwanaamuntu mbokuyooba. Nkaambo mbubonya mbuli kumazuba aayo Zambangulwe kalitanaboola, bakali kulya akunywa, basankwa bakali kukwata abalo basimbi bakali kukwasyigwa kusikila buzuba Nowa mbwaakanjila mubwato, pele tiibakabikkila maano kusikila mane Zambangulwe lyakaboola akubatola boonse, mbubonya buyo akwalo kubako kwa Mwanaamuntu mbokuyooba.” (Matayo 24:36-39) Cintu eeci ncaabelesya Jesu mukupa cikozyanyo—nkokuti Zambangulwe lyakumazuba aa Nowa eelyo ilitakalubwi—lyakajatikizya nyika yoonse mboizulwa.
Cakutadooneka ibaapostolo aabo ibamuswiilide Jesu naambaula aa Cilundu ca Maolifa bazyiba kuti kuyandika kupakamana. Jesu wati: “Amulilingule nobeni kutegwa myoyo yanu itabi niilengaana akaambo kabulyato, bucakolwa akulibilika azintu zyamubuumi, eelyo buzuba oobo bukaile kumusikila kamutalibambilide mbuli kakole. Nkaambo buyoobasikila boonse aabo bakkala anyika yoonse. Aboobo amupakamane lyoonse, kamupaila mipailo yakukombelezya ciindi coonse kutegwa mukakonzye kufwutuka muzintu zyoonse eezyo zyeelede kucitika akwiima kumbele lya Mwanaamuntu.”—Luka 21:34-36.
Aawa Jesu wainduluka alimwi kutondezya kuti zintu nzyasinsima tazikajatikizyi buyo bantu basyoonto pe. Tali mukusinsima zintu iziyakucitika mumyaka misyoonto buyo iiboola kumbele alimwi iziyakujatikizya buyo munzi wa Jerusalemu naa cisi caba Juda. Peepe, ulimukwaamba zintu ‘iziyoosikila boonse aabo bakkala anyika yoonse.’
Waamba kuti basikwiiya bakwe bayooyandika kupakamana, kulangila alimwi akulibambila. Jesu wakankaizya makani aaya aakucenjezya kwiinda mukupa cikozyanyo acimwi, ulaamba: “Kamuzyiba kuti: Ikuti mwiniŋanda naakalizyi ciindi mubbi ncaakali kuboola, naatakoona akumulekela mubbi kuti anjile muŋanda yakwe. Aboobo, andinywe amulibambile, nkaambo Mwanaamuntu ulaboola aciindi ncomutayeeyeli.”—Matayo 24:43, 44.
Lino Jesu waambila basikwiiya bakwe ncobeelede kukkalwa moyo. Wabasyomezya kuti ciindi nobunooli mukuzuzikizyigwa businsimi bwakwe, kunooli “muzike” uupakamene alimwi musungu. Jesu wabelesya bukkale mbobakonzya kufwambaana kweezyeezya baapostolo bakwe, wati: “Ino mubwini, nguni muzike uusyomeka alimwi uucenjede ooyo simalelaakwe ngwaakasala kulanganya babelesi bamuŋanda yakwe, kuti kabapa cakulya cabo aciindi ceelede? Ulikkomene muzike ooyo ikuti simalelaakwe aakusika akamujane kacita oobo! Ncobeni ndimwaambila kuti, uyoomusala kulanganya lubono lwakwe loonse.” Pele ikuti “muzike” ooyo akabe amizeezo mibi akutalika kupenzya beenzinyina, simalelaakwe “uyoomupa cisubulo cipati.”—Matayo 24:45-51; amweezyanisye a Luka 12:45, 46.
Nokuba boobo, aawa Jesu tapandululi kuti kuyakuba kakamu kabasikumutobela ikayakuba amizeezo mibi. Aboobo, ino nciiyo nzi Jesu ncayanda kuti bamvwisye basikwiiya bakwe? Uyanda kuti bazumanane kupakamana akuba basungu, mbubonya mbwatiicisalazye mucikozyanyo acimbi.
-
-
Ciiyo Cijatikizya Kupakamana—BanakalinduJesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi
-
-
CIBALO 112
Ciiyo Cijatikizya Kupakamana—banakalindu
JESU WAPA CIKOZYANYO CABANAKALINDU BALI KKUMI
Jesu wali kwiingula mubuzyo ngobabuzya baapostolo bakwe kujatikizya citondezyo cakubako kwakwe acamamanino aabweende bwazintu. Kajisi makani aaya mumizeezo, lino wabapa lulayo lubotu kwiinda mukubaambila cikozyanyo acimbi. Aabo bapona kuciindi cakubako kwakwe mbabayakucibona kacizuzikizyigwa.
Watalika kwaamba cikozyanyo eeci kwiinda mukwaamba kuti: “Bwami bwakujulu inga bwakozyanisyigwa abanakalindu bali kkumi ibakabweza malambe aabo akuyoocinga sibwiinga. Bosanwe akati kabo bakali bafwubafwuba, mpoonya bambi aaba bosanwe bakalicenjede.”—Matayo 25:1, 2.
Aawa Jesu taambi kuti cisela cabasikwiiya bakwe ibayakukona Bwami bwakujulu banooli bafwubafwuba eelyo cisela cimbi cambabo banoocenjede. Pele icini ncapandulula ncakuti caboola ku Bwami, umwi aumwi wabasikwiiya bakwe ulakonzya kusala kupakamana naa kunyonganizyigwa. Nokuba boobo, Jesu ulaalusyomo lwakuti umwi aumwi wababelesi bakwe ulakonzya kuzumanana kusyomeka akulelekwa a Bausyi.
Mucikozyanyo eeci, banakalindu boonse bali kkumi baunka kuyootambula sibwiinga akuti baunke anguwe kubwiinga. Asika sibwiinga, banakalindu balamunika nzila amalambe aabo, balamulemeka naleta nabwiinga wakwe muŋanda njabambilidwe. Pele, ino zintu zyeenda buti?
Jesu wapandulula kuti: “Bafwubafwuba bakabweza malambe aabo pele tiibakabweza mafwuta aambi ambali, pele balo bacenjede bakabweza mafwuta aambi munsazi zyabo amalambe aabo. Lino sibwiinga wakamuka, aboobo boonse bakatalika kufwukula mpoonya bakoona.” (Matayo 25:3-5) Sibwiinga tanaasika aciindi ncaali kulangilwa kusika. Kuboneka mbuli kuti wamuka kapati cakunga banakalindu zyabatola ŋonzi. Baapostolo beelede kuti balaayeeyede majwi ngaakaamba Jesu kujatikizya muntu umwi wamumukwasyi wamwami iwakaunka ‘eelyo mukuya kwaciindi iwakapiluka kapedwe nguzu zyakweendelezya.’—Luka 19:11-15.
Mucikozyanyo cabanakalindu bali kkumi, Jesu wapandulula cacitika ciindi sibwiinga naasika, wati: “Akati kamasiku eeni, kwakamvwugwa loongololo lwakuti: ‘Wasika sibwiinga! Kamuya mukamucinge.’” (Matayo 25:6) Sena banakalindu bajanika kuti balilibambilide alimwi balipakamene?
Jesu wazumanana kwaamba kuti: “Mpoonya boonse banakalindu aabo bakabuka akwaabamba kabotu malambe aabo. Eelyo bafwubafwuba bakaambila bacenjede kuti, ‘Amutwaabile mafwuta, nkaambo malambe eesu ayanda kuzima.’ Lino bacenjede bakaingula kuti: ‘Ambweni kuti tumupe taakootuzulila toonse. Pele kamuya kuli baabo basambala mukalyuulile aanu.’”—Matayo 25:7-9.
Aboobo banakalindu bafwubafwuba bosanwe tabapakamene alimwi tabalibambilide kusika kwasibwiinga. Tabajisi mafwuta aakkwene aamalambe aabo, aboobo bayandika kuunka kuyooyandaula amwi. Jesu waamba kuti: “Nobakacili kweenda kuti bakaule, sibwiinga wakasika. Banakalindu ibakalibambilide bakanjila anguwe muŋanda yapobwe lyabwiinga, mpoonya mulyango wakajalwa. Kumane banakalindu bamwi aabo abalo bakaboola, bakati, ‘Sibwiinga, Sibwiinga, kotujalwida!’ Mukwiingula wakati, ‘Kumwaambila masimpe, mebo tandimuzyi pe.’” (Matayo 25:10-12) Eelo kaka ikutalibambila alimwi akutazumanana kupakamana kuletela mapenzi!
Kweelede kuti baapostolo bazyiba kuti Jesu ulimukulyaamba lwakwe mwini naamba zyasibwiinga. Musyule oomu mane wakalikozyanisya kuli sibwiinga. (Luka 5:34, 35) Ino banakalindu basongo mbaani? Naakaamba kujatikizya “katanga kaniini” kabaabo ibayakupegwa Bwami, Jesu wakaamba majwi aakuti: “Amusame akulibambila, aalo malambe aanu kaayaka lyoonse.” (Luka 12:32, 35) Aboobo, mucikozyanyo eeci cijatikizya banakalindu, baapostolo beelede kuti bazyiba kuti Jesu waamba baabo bali mbuli mbabo. Ino lino mulumbe nzi Jesu ngwali mukwaamba mucikozyanyo eeci?
Jesu tatusiyi mumudima kujatikizya makani aaya. Wamanizya cikozyanyo cakwe kwiinda mukwaamba kuti: “Aboobo amulangile, nkaambo tamuzyi buzuba nociba ciindi.”—Matayo 25:13.
Cilisalede kuti Jesu ulailila basikumutobela ibasyomeka kuti kuciindi cakubako kwakwe, beelede ‘kulangila.’ Walo uyakuboola, aboobo beelede kulibambila akupakamana—mbubonya mbuli banakalindu bosanwe bacenjede—kutegwa bataleki kubikkila maano kubulangizi bwabo butaliboteli akuti batasweekelwi bulumbu mbubabambilidwe.
-
-
Ciiyo Cijatikizya Bunkutwe—MatalentaJesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi
-
-
CIBALO 113
Ciiyo Cijatikizya Bunkutwe—matalenta
JESU WAPA CIKOZYANYO CAMATALENTA
Kacili abaapostolo bakwe bone aa Cilundu ca Maolifa, Jesu wabaambila cikozyanyo acimbi. Mazuba masyoonto aayinda, naakali ku Jeriko, wakapa cikozyanyo camamaina kutegwa atondezye kuti Bwami bwakacili kulamfwu kuboola. Cikozyanyo ncataambe lino cijisi twaambo tuli mbotubede tukozyenye. Cikozyanyo eeci ncibeela cabwiinguzi bwakwe kumubuzyo uujatikizya kubako kwakwe alimwi amamanino aabweende bwazintu. Cikankaizya kuti basikwiiya bakwe beelede kuba bankutwe naa kubeleka canguzu caboola kuzintu nzyaabikka mumaanza aabo.
Jesu watalika cikozyanyo cakwe ulaamba: “Bwami bwakujulu buli mbuli muntu iwakayanda kuunka kucisi cimbi, wakaita bazike bakwe akubapa lubono lwakwe.” (Matayo 25:14) Mbokunga Jesu wakalilikozyanisyide kale kumuntu iwakaunka kucisi cimbi “kuti akapegwe bwami,” baapostolo balakonzya kubona kakunyina buyumuyumu kuti Jesu ‘ngomuntu’ ooyo waambwa aawa.—Luka 19:12.
Muntu wamucikozyanyo eeci katanaunka kucisi cimbi, wapa bazike bakwe lubono. Mumyaka yotatwe acisela yamulimo wakwe, Jesu wali kubikkila maano kukukambauka makani mabotu aa Bwami bwa Leza, alimwi wayiisya basikwiiya bakwe kucita mulimo ooyu. Lino ulaunka abasiye, kajisi lusyomo lwakuti bayoozumanana kucita mulimo ngwaabayiisya.—Matayo 10:7; Luka 10:1, 8, 9; amweezyanisye a Johane 4:38; 14:12.
Mucikozyanyo eeci, ino muntu ooyo walwaabanya buti “lubono lwakwe”? Jesu wati: “Wakusaanguna wakamupa matalenta aali musanu, wabili wakamupa obilo, watatu wakamupa lyomwe, umwi aumwi wakapegwa kweelana anguzu zyakwe, aboobo wakaunka kucisi cimbi.” (Matayo 25:15) Ino bazike aaba balacita buti azyeezyo nzyobapegwa? Sena banooli bankutwe mukuzibelesya kuzwidilizya makanze aasimalelaabo? Jesu waambila baapostolo kuti:
“Ndilyonya ooyo wakatambula matalenta aali musanu wakaunka waakwaabelesya mumakwebo akujana aambi aali musanu. Mbubonya buyo awalo ooyo wakatambula obilo wakajana aambi obilo. Pele muzike ooyo wakatambula lyomwe buyo wakaunka waakusya ansi akusisa mali aasimalelaakwe.” (Matayo 25:16-18) Ino ncinzi ciyakucitika aakupiluka simalelo?
Jesu wazumanana ulaamba: “Nokwakainda ciindi cilamfwu simalelaabo bazike aabo wakaboola akubalingula.” (Matayo 25:19) Bazike bakusaanguna bobilo bakabeleka kusikila mpobagolela, ‘umwi aumwi kweelana anguzu zyakwe.’ Muzike umwi aumwi wakali munkutwe, wakabeleka canguzu, akujana mpindu kuzintu eezyo nzyaakapegwa. Ooyo wakapegwa matalenta osanwe wakayungizya matalenta aakwe ziindi zyobilo, awalo ooyo wakapegwa matalenta obilo wakayungizya matalenta aakwe ziindi zyobilo. (Kuciindi eeco Jesu naakali anyika, mubelesi wakali kubeleka myaka iili 19 kutegwa akonzye kuvwola mali aasika kutalenta lyomwe.) Simalelo walumbaizya bazike bakwe umwi aumwi munzila yomwe, wati: “Wacita kabotu, omuzike mubotu alimwi uusyomeka! Wakasyomeka muzintu zisyoonto. Ndiyookusala kuti kolanganya zintu zinji. Konjila ukondwe antoomwe asimalelaako.”—Matayo 25:21.
Pele oobo tabusyi mbwaacita muzike ooyo iwakapegwa talenta lyomwe. Walo wati: “Simalelaangu, ndilikuzyi kuti uli muntu muyumu moyo, uutebula mpootakasyanga akuyobola nzyootakapupulula. Aboobo ndakayoowa, eelyo ndakaunka kuyoolisisa talenta lyako ansi. Nkooko ndeeli talenta lyako.” (Matayo 25:24, 25) Tanaasola nokuba kwaapa basimpindu mali aayo kutegwa amujanine mpindu noiceya simalelaakwe. Mubwini, wajaya makanze aasimalelaakwe.
Aboobo, cileelela kuti simalelo waamba muzike ooyo kuti “omuzike mubi alimwi mutolo.” Wanyangwa ceeco ncaakapegwa kumane capegwa muzike ooyo uulyaabide kubeleka canguzu. Mpoonya simalelo waamba ceelelo cakwe ulaamba: “Umwi aumwi uujisi uyoopegwa azimwi eelyo uyooba azinji. Pele ooyo uutajisi, noziba zyeezyo nzyajisi uyoonyangwa.”—Matayo 25:26, 29.
Kuli zinji nzyobeelede kuyeeya basikwiiya ba Jesu, kubikkilizya azijatikizya cikozyanyo eeci comwe. Beelede kuti babona kuti ncaabapa Jesu—nkokuti coolwe citaliboteli cakuyiisya bantu kuba basikwiiya—ncintu cipati kapati. Uyanda kuti babe bankutwe mukubelesya coolwe eeci. Jesu talangili kuti boonse beelede kweelana muzintu nzyobacita mumulimo wakukambauka Bwami ooyo ngwaabapa. Mbubonya mbukutondezyedwe mucikozyanyo, umwi aumwi weelede kubeleka kusikila mpangolela ‘kweelana anguzu zyakwe.’ Pele eeci tacaambi kuti Jesu uyakukkomana ikuti umwi “mutolo” alimwi tanaabeleka kusikila mpagolela ikuvwuzya lubono lwa Simalelaakwe.
Nokuba boobo, baapostolo beelede kuti babotelwa kumvwa majwi aakulwaizya aakuti: “Umwi aumwi uujisi uyoopegwa azimwi.”
-
-
Kristo Kapedwe Nguzu Wabeteka Mbelele AmpongoJesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi
-
-
CIBALO 114
Kristo Kapedwe Nguzu Wabeteka Mbelele Ampongo
JESU WAPA CIKOZYANYO CAMBELELE AMPONGO
Kali aa Cilundu ca Maolifa, Jesu wazwa akwaamba cikozyanyo cabanakalindu bali kkumi alimwi acamatalenta. Ino mbuti mbwaamanizya kwiingula mubuzyo wabaapostolo bakwe uujatikizya citondezyo cakubako kwakwe acamamanino aabweende bwazintu? Wacita oobo kwiinda mukupa cikozyanyo camamanino, icambelele ampongo.
Jesu watalika kwiinda mukwaamba bukkale nociyakuzuzikizyigwa, wabaambila kuti: “Mwanaamuntu aakuboola mubulemu bwakwe, antoomwe abangelo boonse, uyookkala acuuno cakwe cabwami cabulemu.” (Matayo 25:31) Tabapi kuzumbauzya kuti walo lwakwe, Jesu, ngomusemu wacikozyanyo eeci. Ziindi zinji wali kulyaamba kuti “Mwanaamuntu.”—Matayo 8:20; 9:6; 20:18, 28.
Ino cikozyanyo eeci ciyakuzuzikizyigwa lili? Ciyoozuzikizyigwa ciindi Jesu “aakuboola mubulemu bwakwe” antoomwe abangelo akukkala “acuuno cakwe cabwami cabulemu.” Walaambide kale kujatikizya “Mwanaamuntu kaboola mumakumbi aakujulu kajisi nguzu abulemu bupati” antoomwe abangelo bakwe. Ino eeci ciyoocitika lili? “Mbwaayoomanina buyo mapenzi.” (Matayo 24:29-31; Marko 13:26, 27; Luka 21:27) Aboobo, cikozyanyo eeci ciyakuzuzikizyigwa kumbele Jesu aakuboola mubulemu. Ncinzi ncayakucita kuciindi eeco?
Jesu wapandulula kuti: “Mwanaamuntu aakuboola . . . , masi oonse ayoobunganizyigwa kumbele lyakwe, mpoonya uyoobaandaanya bantu mbubonya mweembezi mbwaandaanya mbelele ampongo. Uyoobikka mbelele kujanza lyakwe lyalulyo, pele mpongo uyoozibikka kujanza lyakwe lyalumwensyi.”—Matayo 25:31-33.
Kujatikizya mbelele, izizanduludwe kulubazu lwakukkomaninwa, Jesu wati: “Mpoonya Mwami uyakwaambila baabo bali kululyo lwakwe kuti: ‘Amuboole, nywebo nomulelekedwe a Taata, amukone Bwami mbomwakabambilwa kuzwa kumatalikilo aanyika.’” (Matayo 25:34) Nkaambo nzi mbelele ncozyakkomaninwa a Mwami?
Mwami wapandulula kuti: “Nindakafwa nzala mwakandipa cakulya; nindakafwa nyota mwakandipa maanzi. Ndakali mweenzu eelyo mwakanditambula camaanza obilo; nindakali mantanda mwakandisamika. Ndakali mulwazi eelyo mwakandilanganya. Ndakali muntolongo eelyo mwakandiswaya.” Imbelele eezyi, nkokuti “baluleme,” nobabuzya kujatikizya nobakacita zintu eezyi zibotu, waingula kuti: “Akaambo kakuti mwakacita oobo kuli umwi wabaniini akati kabakwesu aaba, nkokuti mwakacitila ndime.” (Matayo 25:35, 36, 40, 46) Milimo eeyi mibotu tabaicitili kujulu pe, nkaambo kunyina naba omwe uuciswa naa uulaanzala ooko. Eeyi milimo njobacitilwa banabokwabo Kristo nobali anyika.
Ino mbuti kujatikizya mpongo, izibikkidwe kulumwensyi? Jesu wati: “Mpoonya aabo bali kulumwensyi lwakwe [Mwami] uyoobaambila kuti: ‘Amuzwe kulindime, nywebo nomusinganizyidwe, amunjile mumulilo uutamani ngwabambilidwe Diabolosi abangelo bakwe. Nkaambo ndakafwa nzala, pele tiimwakandipa cakulya; alimwi ndakafwa nyota, pele tiimwakandipa maanzi. Ndakali mweenzu pele tiimwakanditambula camaanza obilo; ndakali mantanda, pele tiimwakandisamika; ndakali kuciswa alimwi ndakali muntolongo, pele tiimwakandilanganya pe.’” (Matayo 25:41-43) Lubeta oolu lulibeelede akaambo kakuti aabo ibali mbuli mpongo tiibakabacitila kabotu banabokwabo Kristo aanyika, inzya tiibakabacitila milimo mibotu njobakeelede kubacitila.
Baapostolo bazyiba kuti lubeta oolu luboola kumbele luyoosololela kubulumbu butamani alimwi acisubulo citamani. Jesu wabaambila kuti: “Lino [Mwami uyoobaambila] kuti: ‘Ncobeni ndimwaambila kuti, akaambo kakuti tiimwakacita oobo kuli umwi akati kabaniini aaba, nkokuti tiimwakacitila ndime.’ Mpoonya aaba bayoonyonyoonwa kukabe kutamani, pele baluleme bayootambula buumi butamani.”—Matayo 25:45, 46.
Bwiinguzi mbwaabapa baapostolo kumubuzyo wabo bweelede kubapa kuzinzibala kuyeeya basikumutobela, ikubagwasya kulingula mizeezo yabo alimwi anzyobacita.
-