Kulela kwa Bwami Kwamyaka Iili 100—Ino Kumujatikizya Buti?
“Milimo yako Mipati alimwi ilagambya, Jehova Leza, . . . Mwami walyoonse.”—CIY. 15:3.
1, 2. Ncinzi ncobuyakuzuzikizya Bwami bwa Leza, alimwi nkaambo nzi ncotuli masimpe kuti Bwami bwa Leza buyakuboola ncobeni?
NCIINDI camu March 21/22 ca mumwaka 31 C.E., kali atala aamulundu munsi-munsi aku Kapenauma, Jesu Kristo wakayiisya basikumutobela mbokupailwa: “Abuboole Bwami bwako.” (Mt. 6:10) Mazuba aano, ibantu banji baladooneka naa Bwami kuli nobuya kuboola. Nokuba boobo, tuli alusyomo lwakuti mipailo yesu yakuti Bwami bwa Leza buboole iyakwiingulwa.
2 Jehova uyakubelesya Bwami bwakwe kutegwa akamantanye mukwasyi wakwe wakujulu awaanyika. Makanze aaya aa Leza ayoozuzikizyigwa. (Is. 55:10, 11) Mubwini, Jehova waba kale Mwami wesu mazuba aano! Zyintu zikondelezya izyacitika mumyaka iili 100 yainda zilakasinizya kaambo aaka. Leza ulabacitila bantu bakwe basyomeka milimo mipati alimwi iigambya. (Zek. 14:9; Ciy. 15:3) Pele alimwi, kuli kwiindana kuliko akati ka Jehova kuba Mwami alimwi a Bwami bwa Leza mbwaakatuyiisya Jesu kuti katubupailila. Ino zyintu eezyi ziindene buti, alimwi mbuti mbozitujatikizya?
MWAMI NGWABIKKIDE JEHOVA KUTI ALELE WABWEZA NTAAMU
3. (a) Ndilili Jesu naakabikkwa kuba Mwami, alimwi nkuli nkwaakaba Mwami? (b) Mbuti mbomukonzya kutondezya kuti Bwami bwakatalika kulela mu 1914? (Amubone majwi aamunsi.)
3 Kumamanino aamwaanda wamyaka wa 19, mumuni uujatikizya businsimi ibwakalembwa a Daniele myaka iili 2,500 yainda, wakatalika kumweka, ibusinsimi bwakuti: “Mumazuba aabami aabo, Leza wakujulu uyoobusya bwami butakanyonyoonwi limbi pe.” (Dan. 2:44) Basikwiiya Bbaibbele bakatola myaka iili mbwiibede kabaamba kuti mwaka wa 1914 uyakuba mwaka uuyandika kapati. Bantu banji aciindi eeco bakalijisi bulangizi. Mulembi umwi wakati: “Mu 1914 nyika yakazwide bulangizi alimwi azisyomezyo.” Nokuba boobo, businsimi bwamu Bbaibbele bwakazyooba bwamasimpe ciindi Nkondo Yakusaanguna Yanyika Yoonse noyakatalika mumwaka nguwenya wa 1914. Inzala, mizuzumo yanyika, malwazi alimwi akuzuzikizyigwa kwabusinsimi bumwi bwamu Bbaibbele kwakatondezya cakumaninina kuti Jesu Kristo wakatalika kulela kujulu kali Mwami wa Bwami bwa Leza mu 1914.a Kwiinda mukubikka Mwanaakwe kuba Mwami wabu Mesiya, masimpe, Jehova wakaba Mwami!
4. Ncinzi Mwami mupya uubikkidwe kuti alele ncaakacita mpoonya-mpoonya, alimwi mbaani bamwi mbaakabikkila maano?
4 Mulimo wakusaanguna ngwaakali kuyakucita Mwami mupya iwakabikkwa a Leza wakali wakulwana Saatani, Sinkondonyina aba Usyi. Jesu alimwi abangelo bakwe bakatanda Diabolosi amadaimona aakwe kuzwa kujulu. Eeci cakaleta kukondwa kunji kujulu pele kunyika cakaleta mapenzi aataambiki. (Amubale Ciyubunuzyo 12:7-9, 12.) Cakatobela, Mwami wakabikkila maano kubalelwa bakwe baanyika kuti abasalazye, abayiisye, alimwi akubakamantanya kuti bacite kuyanda kwa Leza. Atubone kumvwida kwabo kuzibeela zyotatwe iziyandika zyabulelo bwa Bwami mbokuli cikozyanyo cibotu kulindiswe mazuba aano.
MWAMI WABU MESIYA WABASALAZYA BALELWA BAKWE BASYOMEKA
5. Nkusalazya nzi ikwakacitika akati kamwaka wa 1914 alimwi akumatalikilo aamwaka wa 1919?
5 Mwami uubikkidwe kuti alele naakamana kusalazya julu ilyakajisi muuya mubyaabi wa Saatani alimwi amadaimona aakwe, Jehova wakalailila Jesu kuti alange-lange alimwi akusalazya ciimo cakumuuya cabasikumutobela anyika. Imusinsimi Malaki wakaaamba kuti ooku kwakali kusalazya kwakumuuya. (Malk. 3:1-3) Imakani aakaindi atondezya kuti eeci cakacitika akati-kati ka mwaka wa 1914 alimwi akumatalikilo aamwaka wa 1919.b Kutegwa tube cibeela camukwasyi wa Jehova wabubumbo boonse, tweelede kusalala. (1 Pe. 1:15, 16) Tatweelede kusofwaazyigwa abukombi bwakubeja naa twaambo twacisi twamunyika eeyi.
6. Ino cakulya cakumuuya cibambwa buti, alimwi nkaambo nzi ncociyandika?
6 Mpoonya Jesu wakabelesya nguzu zyakwe zyabwami kusala “muzike musyomesi uucenjede.” Muzike wali kunoopa lyoonse zyakulya zibotu zyakumuuya kuli boonse ibabamba “itanga lyomwe.” (Mt. 24:45-47; Joh. 10:16) Kutalikila mu 1919, kabunga kasyoonto kabakwesu bananike kazumanana kubeleka mulimo mupati cakusyomeka wakusanina “babelesi bamuŋanda” yakwe. Cakulya cinji cakumuuya cipegwa kwiinda munzila eeyi cilatuyumya kutegwa tukomene mulusyomo. Cakulya eeci ciyumya makanze eesu aakuti tuzumanane kusalala kumuuya, mukulilemeka, mumizeezo, alimwi akumubili. Cakulya cakumuuya eeci alimwi cilatuyiisya akutugwasyilizya kutegwa katutola lubazu cakumaninina mumulimo ooyu uuyandika kapati uucitwa munyika yoonse mazuba aano. Sena mulazibelesya zibelesyo eezyi cakumaninina?
MWAMI ULABAYIISYA BALELWA BAKWE KUKAMBAUKA MUNYIKA YOONSE
7. Ino mulimo nzi uuyandika kapati ngwaakatalisya Jesu ciindi naakacili anyika, alimwi ino mulimo ooyu wakali kuyakuzumanana kubelekwa mane kusikila lili?
7 Ciindi Jesu naakatalika mulimo wakwe wakukambauka munyika, wakaamba kuti: “Akuminzi imbi ndileelede kwaambilizya makani mabotu aa Bwami bwa Leza, nkaambo eeci ncindakatuminwa.” (Lk. 4:43) Kwamyaka yotatwe acisela, mulimo ooyu ngowakali mulimo uuyandika kapati mubuumi bwa Jesu. Wakalailila basikwiiya bakwe kuti: “Nomuunka, kamuya bukambauka kuti: ‘Bwami bwakujulu bwaswena afwaafwi.’” (Mt. 10:7) Naakabusyigwa, Jesu wakaambila limwi kuti basikumutobela bayakuumwaya mulumbe “mane akusikila kumagolelo aanyika.” (Mil. 1:8) Wakabasyomezya kuti wakali kuyakutola lubazu lwakwe mwini mumulimo ooyu uuyandika kapati mane kusikila muciindi cesu.—Mt. 28:19, 20.
8. Ino Mwami wakabagwasya buti balelwa bakwe baanyika kuti babe aabusungu bwakukambauka?
8 Kuzikusika mumwaka wa 1919, “makani mabotu aa Bwami” akaba abupanduluzi bupya. (Mt. 24:14) Mwami wakali kulela kujulu, alimwi wakabunganya kabunga kasyoonto anyika kabalelwa bakasalazyigwa. Cabusungu bakaatobela malailile aa Jesu aakuti: Amukambauke munyika yoonse makani mabotu aa Bwami bwa Leza ibwakatalika kulela! (Mil. 10:42) Mucikozyanyo, bakambausi ba Bwami ibatandila ku 20,000 bakaswaangana kumuswaangano wamasi ku Cedar Point, Ohio, mucisi ca U.S.A., mu September 1922. Amuciyeeyele buyo mbobakakkomene ciindi Mukwesu Rutherford naakali kukanana makani aakajisi mutwe wakuti “Bwami” mpoonya akwaamba kuti: “Ngooyo Mwami ulalela! Nywebo ndinywe baambilizi bakwe. Aboobo amwaambilizye, amwaambilizye, amwaambilizye Mwami abwami bwakwe.” Basimuswaangano ibali 2,000 bakatola lubazu mu “Buzuba Bwakukambauka” bwaalubazu, kabaswaya bantu ibakali kukkala kumasena kwakali kweendwa musinzo uulampa makkilomita aali 72 kuzwa kubusena kwakali kucitilwa muswaangano. Akaambo kakukulwaizyigwa kubeleka mulimo ooyu, simuswaangano umwi wakati: “Tandikalubi kutamba kwakuti twaambilizye Bwami alimwi abusungu mbobakajisi aabo ibakajanika kumuswaangano!” Abamwi mbobakaamba mbubwenya oobu.
9, 10. (a) Ino mbubambe nzi bwacitwa bwakuyiisya bakambausi ba Bwami? (b) Ino nywebo kumugama mwagwasyigwa buti alwiiyo oolu?
9 Kuzikusika mu 1922, bakambausi ba Bwami ibainda ku 17,000 bakali kukambauka muzisi zili 58 munyika yoonse. Nokuba boobo, bakali kuyandika kuyiisyigwa. Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, Mwami iwakasalidwe kuyoolela wakapa basikwiiya bakwe malailile aalimvwisya aajatikizya mulumbe ngobakeelede kukambauka, nkobakeelede kukambaukila, alimwi ambobakeelede kukambauka. (Mt. 10:5-7; Lk. 9:1-6; 10:1-11) Kwiinda mukutobela nzila eeyi mazuba aano, Jesu ulabona kuti boonse aabo ibatola lubazu mumulimo wakukambauka Bwami balatambula malailile alimwi balijisi zibelesyo nzyobayandika kutegwa bakambauke kabotu. (2 Ti. 3:17) Kwiinda mumbungano ya Bunakristo, Jesu ulabayiisya balelwa bakwe kutegwa baubeleke kabotu mulimo wakukambauka. Nzila imwi njabelesya kubayiisya nkwiinda mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza, icicitwa mumbungano iziinda ku 111,000 munyika yoonse. Kwiinda mukwaabelesya malailile aaya, bakambausi ibainda ku 7 miliyoni lino balilibambilide kukambauka akuyiisya munzila iikulwaizya “kubantu bamisyobo yoonse.”—Amubale 1 Bakolinto 9:20-23.
10 Kuyungizya a Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza, zikolo zimbi zyakwiiya Bbaibbele zyakabambwa kuyiisya baalu bambungano, bapainiya, bakwesu batakwete, banabukwetene Banakristo, babeleka muma Kkomiti aa Mitabi abamakaintu babo, balangizi beendeenda abamakaintu babo alimwi abamisyinali.c Basikwiiya bamukkilasi imwi ya Cikolo Cakwiiya Bbaibbele ca Banabukwetene Banakristo bakatondezya kulumba kwiinda mukwaamba kuti: “Lwiiyo lwaalubazu ndotwatambula lwapa kuti luyando lwesu kuli Jehova lukomene alimwi lwapa kuti tulibambile kugwasya bamwi.”
11. Mbuti bakambausi ba Bwami mbobacikonzya kuliyumya nokuba kuti balakazyigwa?
11 Mulimo ooyu wakukambauka Bwami alimwi akuyiisya uucitwa munyika yoonse ulakazyigwa asinkondoma Saatani. Ulabelesya nzila zyacigaminina alimwi azyabucenjezu kulwana mulumbe ooyu wa Bwami alimwi abasikuwaambilizya kutegwa alesye mulimo ooyu. Pele kusoleka kwasinkondo tiikwazwidilila pe. Jehova wamukkazyika Mwanaakwe acuuno caatala “ciinda zyuuno zyoonse zya mfwulumende alimwi anguzu zyabweendelezi abwami.” (Ef. 1:20-22) Mbwali Mwami, Jesu ubelesya nguzu zyakwe zyabweendelezi kukwabilila alimwi akusololela basikwiiya bakwe kukucita kuyanda kwaba Usyi.d Makani mabotu ali mukukambaukwa, alimwi mamiliyoni aabantu bajisi myoyo mibombe bali mukuyiisyigwa nzila zya Jehova. Taciliboteli kaka coolwe ncotujisi mukucita mulimo ooyu mupati!
MWAMI WAKAMANTANYA BALELWA BAKWE KUTI BABELEKE MULIMO MUPATI
12. Amupandulule kubambulula kumwi ikwacitwa mumbunga kuzwa ciindi Bwami nobwakatalika kulela.
12 Kuzwa ciindi Bwami nobwakatalika kulela mu 1914, Mwami wabambulula nzila mbobeendelezyegwa babelesi ba Leza kucita kuyanda kwaba Usyi. (Amubale Isaya 60:17.) Mu 1919, mweendelezi wamulimo wakasalwa mumbungano imwi aimwi kutegwa asololele mumulimo wakukambauka. Mu 1927, mulimo wakukambauka kuŋanda aŋanda wakatalikwa kucitwa lyoonse mubuzuba bwamu Nsondo. Bakambausi ba Bwami bakakulwaizyigwa kucita mulimo mupati mu 1931 ciindi nobakazikwiitwa azyina lyamu Magwalo lyakuti Bakamboni ba Jehova. (Is. 43:10-12) Mu 1938, kusalwa kwabaalumi mumbungano kuti babeleke mumikuli ikwakali kucitwa kwiinda mukuvwoota kwakanjililwa busena akusalwa kwiinda mukutobela zyeelelo zyamu Magwalo. Mu 1972, bweendelezi bwambungano bwakapegwa kukabunga kabaalu muciindi ca mulangizi wambungano omwe. Boonse baalumi beelela bakakulwaizyigwa kusika azyeelelo kutegwa batole lubazu mumulimo ‘wakweembela butanga bwa Leza ibuli mumaanza aabo.’ (1 Pe. 5:2) Mu 1976, Kabunga Keendelezya kakaba amakkomiti aali cisambomwe kutegwa ayendelezye mulimo wa Bwami nyika yoonse. Cakweelela, Mwami ngwasalide Jehova wacikonzya kukamantanya balelwa bakwe ba Bwami kwiinda munzila Leza njabelesya kweendelezya.
13. Ino mwajatikizyigwa buti anzyobwacita Bwami mumyaka ili 100 njobwalela?
13 Amubone Mwami wabu Mesiya nzyaazuzikizya mumyaka iili 100 yakusaanguna mubulelo bwakwe! Wabasalazya bantu akaambo kazyina lya Jehova. Wausololela mulimo wakukambauka makani mabotu aa Bwami muzisi zili 239 alimwi wayiisya mamiliyoni aabantu kujatikizya nzila zya Jehova. Wakamantanya balelwa bakwe basyomeka bainda ku 7 miliyoni, umwi aumwi wabo walyaaba cakuliyandila kucita mulimo waba Usyi. (Int. 110:3) Masimpe, Milimo yaa Jehova kwiinda mu Bwami bwabu Mesiya mipati alimwi ilagambya. Kucili zyintu zibotu ziboola kumbele!
ZILONGEZYO ZYAKUMBELE ZYA BWAMI BWABU MESIYA
14. (a) Ncinzi ncotumulomba Leza kuti acite ciindi notupaila kuti: “Abuboole Bwami bwako”? (b) Ino lugwalo lwamwaka wa 2014 ndugwalo nzi, alimwi nkaambo nzi ncolweelela?
14 Nokuba kuti Jehova wakabikka Mwanaakwe, Jesu Kristo, kuba Mwami wabu Mesiya mu 1914, oobu tiibwakali bwiinguzi buzulide kumupailo wesu wakuti: “Abuboole Bwami bwako.” (Mt. 6:10) Cakaambilwa limwi mu Bbaibbele kuti Jesu ‘uyakuba mweendelezi akati kabasinkondonyina.’ (Int. 110:2) Mfwulumende zyabantu izyeendelezyegwa a Saatani zyazumanana kubukazya Bwami. Ciindi notupaila kuti Bwami bwa Leza buboole, tulomba Leza kuti Mwami wabu Mesiya abasikulelanyina baboole kutegwa banyonyoone mfwulumende zyabantu alimwi akugwisya bantu munyika ibakazya Bwami. Ntaamu eeyi iyakuzuzikizya majwi aali mulugwalo lwa Daniele 2:44 aakuti Bwami bwa Leza “buyoopwayaula akumanisya mami aya oonse.” Buyakunyonyoona basinkondo ba Bwami ibeendelezya mfwulumende zyabantu. (Ciy. 6:1, 2; 13:1-18; 19:11-21) Ciindi cakuti eezyi zicitike caswena afwaafwi kapati. Eelo kaka cileelela kuti lugwalo lwa Matayo 6:10 ilwaamba kuti, “Abuboole Bwami bwako”! lube ndolugwalo lwamwaka wa 2014, mwaka Bwami bwa Leza nobwakkwanya myaka 100 yakulela kujulu.
Lugwalo lwesu lwamwaka wa 2014: “Abuboole Bwami bwako.”—Matayo 6:10
15, 16. (a) Nzyintu nzi zikkomanisya iziyakucitika mu Bulelo bwa Myaka Iili 1,000? (b) Ncinzi Jesu ncayakucita kumamanino kali Mwami wabu Mesiya, alimwi ino eeci ciyakwaamba nzi kujatikizya makanze aa Jehova aazilenge zyakwe zyoonse?
15 Mwami wabu Mesiya aakumana kunyonyoona basinkondonyina Leza, uyakuwaala Saatani amadaimona aakwe mumulindi uutagoli kwamyaka iili 1,000. (Ciy. 20:1-3) Mbwaanga Saatani amadaimona aakwe tabacinakuyungi bantu, Bwami buyakubelesya mpindu yacipaizyo cacinunuzyo ca Jesu akumanizya zyintu zibi zyakaboola akaambo kacibi ca Adamu. Mwami uyakubusya mamiliyoni manji aabantu bafwide ibali muzyuumbwe alimwi uyakupanga bubambe bwakubayiisya kujatikizya Jehova. (Ciy. 20:12, 13) Nyika yoonse iyakuba paradaiso mbubwenya mbuwakabede muunda wa Edeni. Bantu boonse basyomeka bayakulondoka.
16 Kuzikusika kumamanino aa Bulelo bwa Kristo bwa Myaka Iili 1,000, Bwami bwabu Mesiya bunakuli bwaazuzikizya makanze aambubo. Mpoonya Jesu uyakupilusya Bwami kuli ba Usyi. (Amubale 1 Bakolinto 15:24-28.) Takukayandiki simwiimaakati, akati ka Jehova abana bakwe baanyika. Bana ba Leza boonse bakujulu alimwi abaanyika bayookamantana aba Usyi kabali cibeela camukwasyi wakwe wakoonse koonse.
17. Ino mukanzide kucita nzi kujatikizya Bwami?
17 Zyintu zikkomanisya izyacitika mumyaka iili 100 yakulela kwa Bwami zitupa kusinizya kuti Jehova uleendelezya akuti makanze aakwe kujatikizya nyika ayakuzuzikizyigwa. Atuzumanane kuba balelwa bakwe basyomeka akwaambilizya Mwami a Bwami bwakwe. Tulacita oobu katusyomede kuti Jehova ino-ino uyakwiingula mupailo wesu uuzwa ansi aamoyo wakuti: “Abuboole Bwami bwako”!
a Amubone bbuku lyakuti Ino Ncinzi Cini Ncoliyiisya Bbaibbele? mapeeji 88-92.
b Amubone Ngazi Yamulindizi ya July 15, 2013, mapeeji 22-23, muncali 12.
c Amubone cibalo cakuti “Zikolo Zyeendelezyegwa a Leza Zitondezya Luyando lwa Jehova,” icili mu Ngazi Yamulindizi ya September 15, 2012, mapeeji 13-17
d Kutegwa mubone zikozyanyo zyakuzunda munkuta muzisi ziindene-indene, amubone Ngazi Yamulindizi yamu Cingisi ya December 1, 1998, mapeeji 19-22.