Mibuzyo Yabasikubala
Ino Basimalelo aabo Jesu mbaakali kwaamba kumangolezya katanafwa mbaani, alimwi nkaambo nzi ncobakapegwa zina eeli?
Kumangolezya katanafwa, Jesu wakabapa lulayo baapostolo bakwe lwakuti tiibakeelede kuyanda kuba azyuuno zyaatala akati kabasyominyina. Wakabaambila kuti: “Bami bamasi balabadyaaminina bantu, abalo aabo bajisi nguzu zyabweendelezi kubantu baambwa kuti Mbaabasimalelo. Nywebo tamweelede kuba boobo.”—Lk. 22:25, 26.
Ino Basimalelo aabo Jesu mbaakali kwaamba mbaani? Zifwanikiso, makkobili, alimwi azilembedwe zitondezya kuti cakali cilengwa buya mu Giliki alimwi amu Roma kulemeka baalumi bali aampuwo alimwi abeendelezi kwiinda mukubaita azina lyakuti Euergetes, naa Basimalelo. Bulemu oobu bwakali kupegwa akaambo kakuti baalumi bali boobu bakabeleka mulimo wakubuleya uuyandika kapati.
Bami banji bakali kwiitwa azina lyakuti Basimalelo. Akati kabami aabo kwakali beendelezi bana Egepita ibaitwa kuti Ptolemy III Euergetes (c. 247-222 B.C.E.) alimwi a Ptolemy VIII Euergetes II (c. 147-117 B.C.E.). Beendelezi bana Roma Julius Caesar (48-44 B.C.E.) alimwi a Augustus (31 B.C.E.–14 C.E.) abalo bakali kwiitwa azina eeli, mbubwenya mbuli Heroda Mupati, mwami wa Judaya. Heroda, bulemu oobu wakabujana ciindi naakapa bantu bakwe ibakali aanzala wiiti alimwi akupa bantu bakapengede zyakusama.
Kweelana ambwaakaamba syaazibwene mumakani aa Bbaibbele Adolf Deissmann, waku German, kubelesyegwa kwazina lyakuti Basimalelo kwakalizyibidwe koonse-koonse. Wakalemba kuti: “Nocili cuuba-uba kubweza makani kuzwa kumalembe, nocitola buyo ciindi cisyoonto, ziindi ziinda ku 100 [molibelesyedwe zina eeli].”
Aboobo, ino ncinzi Jesu ncaakali kupandulula ciindi naakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Nywebo tamweelede kuba boobo”? Sena Jesu wakali kubaambila kuti tiibakeelede kugwasya bantu, ikutabikkila maano kujatikizya bukkale bwabasimukobonyina? Peepe. Ncaakali kwaamba Jesu ntwaambo itwakajatikizyidwe mukuba baabi.
Mumazuba aa Jesu, bantu bakavwubide bakali kuyanda kulipangila mpuwo mbotu kwiinda mukucita zisobano kubuleya, kuyaka mapaaki alimwi amatempele, alimwi akugwasyilizya muzintu zimwi buyo. Nokuba boobo, bakali kucita oobo kabajisi makanze aakuyanda kulumbaizyigwa abantu, kuba ampuwo, naa kuyunga bantu kuti babavwootele. Bbuku limwi lyaamba kuti, “Nokuba kuti kuli zikozyanyo zyabwaabi bwini-bwini kuli basikupa lugwasyo bali boobu, micito iili boobu kanji-kanji yakali kucitwa akaambo buyo kakuyanda kuzwidilila mumapolitikisi.” Micito iili boobu yakuliyanda njenjiyo Jesu njaakaambila basikumutobela kuti baitantamuke.
Myaka yakatobela, mwaapostolo Paulo wakakakankaizya kaambo kamasimpe nkoonya aaka kakuba amakanze mabotu ciindi notwaabila bamwi. Wakalembela basyominyina baku Korinto kuti: “Umwi aumwi acite mbuli mbwaasala mumoyo wakwe, ikutali kupa kumoyo kakusiya naa cakusinikizyigwa buya, nkaambo Leza uyanda muntu uupa kumwi kakkomene.”—2Kor. 9:7.