Capítulo 5
Lakgtaxtut nema lipaxuwakgoy xkakninanin Jehová
1, 2. 1)¿Tukuya latamat kalimakgxtakgli Dios xapulana kinatlatnikan? 2) Kawanti tuku xlitlawatkan xwanit Adán chu Eva nema xkapulalilh kxlatamatkan.
AKXNI Jehová kamalakatsukilh xapulana kinatlatnikan, kalimakgxtakgli xlakata tlan xtlawakgolh tuku xtlawaputunkgolh nixtachuna wantuku la uku kgalhi chatum lataman. Anta xlamakgolh kxakalipaxaw Katiyatni, jardín xaEdén. Nipara akgtum tajatat xkalaktlawani tapaxuwan nema xkgalhikgoy xlakata kxtalakapastaknikan chu xmaknikan nixkgalhikgoy talakgalhin. Ni xʼamakgolh nikgoy, ni xtachuna la uku kaʼakgspulatilhama latamanin. Nachuna, ni robots xwankgonit, lu tlan tuku xkgalhikgoy, xlakan xʼakstukan xlakapastakkgoy tuku xtlawakgoy. Pero, xlakata chuntiya xlipaxuwakgolh uma tuku xkamaxkikanit xlikgalhakgaxmatatkan xwanit xlimapakgsin Dios.
2 Kawiliw akgtum liʼakxilhtit, kalakapastakwi tuku xlitlawatkan xwanit nema Dios xlakkaxwilinit. Maski ni lhuwa tachuwin tuku kawanilh, katlawalh Adán chu Eva xlakata ni tuwa xtlawakgolh tuku xlakkaxwilinit. Akxni xtsinkskgo xlikatsikgoy pi xliwayanatkan; akxni xkgalhputikgo, xliwatkan chuchut, chu akxni xtsiswan, xlilhtatatkan. Jehová na kamaxkilh taskujut, uma xlikana akgtum limapakgsin xwanit, xlakata wa xkapulalin tuku xlitlawatkan xwanit. Xkgalhikgolh xkamanankan, xkakuentajtlawakgolh putum tuku Jehová xmalakatsukinit kKatiyatni chu xmalakgatumikgolh xaKalipaxaw Katiyatni (Génesis 1:28; 2:15). ¡Uma lu tlan limapakgsin chu tlan xkakitaxtunilh! Uma taskujut nema kamaxkika lu xlipaxuwakgoy xlakata xkamaxki talakaskin nalimaklakaskinkgo xliskgalalakan chu xlitliwakgakan chu lu tlan xkakitaxtuni. Nachuna, xlakan tlan xlaksakkgo la natlawakgoy xtaskujutkan. ¿Tuku tlakg xlakaskinkgoy xkamaxkika?
3. Xlakata Adán chu Eva xkamaxkikanit talakaskin tlan xʼakstukan xlaksakkgolh tuku natlawakgoy, ¿la xkatsikgolh xlakata la tlan liwana xlimaklakaskinkgolh uma?
3 Xlakata Adán chu Eva kamaxkika talakaskin xʼakstukan nalaksakkgo tuku natlawakgoy, uma ni xwamputun pi putum tuku xlaksakkgolh tlan xkakitaxtunilh. Tlan xlimaklakaskinkgolh tuku xkamaxkikanit, pero ni xlakatsalakgolh xlimapakgsin chu xtastakyaw Dios. ¿La xlikatsikgolh tukuya limapakgsin chu tastakyaw? Xkgalhakgaxmatkgolh Dios chu xʼakxilhkgolh tuku tlawanit. Jehová kamaxkilh Adán chu Eva liskgalala nema talakaskin xlakata xtlawakgolh tuku xkatsinitilhakgolh. Xlakata ni xkgalhikgoy talakgalhin xkatlawakanit, ni tuwa xlimasiyakgolh xtayat Dios akxni xlaksakkgolh tuku xtlawakgolh. Chu xlikana chuna xtlawakgolh komo xlikana xpaxtikatsinikgoy paks tuku xtlawanit Dios xpalakatakan chu komo xmakgapaxuwaputunkgoy (Génesis 1:26, 27; Juan 8:29).
4. 1) Xlakata limapakgsin nema xkamaxkikanit Adán chu Eva pi ni xwakgolh xtawakat kgantum kiwi, ¿xwamputun uma pi nila xtlawakgolh tuku xtlawaputunkgolh? 2) ¿Tuku xlakata tlan xwanit uma limapakgsin?
4 Wa xlakata, Dios tiku Masta latamat, xaʼakgstitum tuku tlawalh akxni kaliʼakxilhnilh xtakanajlakan nema xkgalhinikgoy, chu komo na xkgalhakgaxmatkgolh tuku xlaklhkawilinit. Jehová maxkilh Adán uma limapakgsin: «Tlan nawaya xtawakat putum kiwi nema yakgo kJardín asta nakgalhkgasa. Pero kiwi nema lilakgapaskan tuku xatlan chu nixatlan, ni nawaya, xlakata kilhtamaku akxni nawaya xlikana pi naniya» (Génesis 2:16, 17). Akxni tlawaka Eva, na maxkika uma limapakgsin (Génesis 3:2, 3). Xlakata uma limapakgsin, ¿xwamputun pi nila xtlawakgolh tuku xtlawaputunkgolh? Ni chuna. Ni xlilat xwakgolh xtawakat tama kiwi, xlakata lhuwa xkgalhikgoy chu tipalhuwa xalakkgama tawakat (Génesis 2:8, 9). Xlilat xwanit xʼakgatekgskgolh pi xlakata Dios malakatsukilh Katiyatni, wa xlakgchan namastay limapakgsin xlakata xmakgantaxtilh xtalakaskin chu xlakata tlan xkakitaxtunilh latamanin (Salmo 24:1, 10).
5. 1) Maski Adán chu Eva xkalimakgxtakgkanit tlan xtlawakgolh tuku xtlawaputunkgolh, ¿la makgatsankgakgolh uma? 2) ¿La kakitaxtunilh Adán chu Eva akxni makgatsankgakgolh wantuku xkamaxkikanit chu la kinkakitaxtuniyan akinin?
5 Pero, ¿tuku lalh? Xlakata chatum ángel xkgalhiputun tuku ni xlakgchan, nitlan limaklakaskilh xlakata tlan xlaksaka tuku xtlawa chu chuna litaxtulh Satanás, uma wamputun «Lakatayana». Uma espíritu akgskgawilh Eva akxni wanilh pi nakgalhi tuku Dios ni xwanit (Génesis 3:4, 5). Eva lakatsalalh xlimapakgsin Dios, chu Adán na natlawalh chuna la tlawalh Eva. Xlakata tiyakgolh wantuku ni xlakan xwanit, makgatsankgakgolh uma tuku xkamaxkikanit. Wa tsukukgolh tapakgsinikgo talakgalhin chu, chuna la xkawaninit Dios, titaxtulh kilhtamaku nikgolh. Kamakgxtakgnikgolh talakgalhin xkamanan, chu wa likatsiyaw xlakata xlenkgalhin tlawaputunkan tuku nitlan. Talakgalhin na tsukulh kamaxlajwani latamanin, wantuku tlawalh pi kaʼanalh tajatat, kgolunkan chu nikan. Tlakg talhuwinit xlakata xlenkgalhin tlawaputunkan tuku nitlan, xlakata Satanás kaʼakgchipanit latamanin, chu tlaway pi latamanin lu ni nalaʼakxilhputun, lamakgnikgoy, laʼakgchipakgoy chu tlawakgoy guerras, chu uma lhuwa kamakgninit latamanin. ¡Lu ni xtachuna tuku Dios xkamaxkinit xapulana latamanin! (Deuteronomio 32:4, 5; Job 14:1, 2; Romanos 5:12; Apocalipsis 12:9.)
¿Niku tlan natekgsaw lakgtaxtut?
6. 1) ¿Niku tlan natekgsaw xaxlikana lakgtaxtut? 2) ¿Tukuya lakgtaxtut lichuwinalh Jesús?
6 Xlakata la uku lu nitlan wantuku anan xlikalanka katiyatni, wa xlakata ni kaks lilakawanaw xlakata latamanin tlakg lakaskinkgoy lakgtaxtut. Pero, ¿niku tlan natekgskan xaxlikana lakgtaxtut? Jesús wa: «Lapi xtapalhinitit nkintachuwin, luwa kilimakgalhtawakget nawanatit; na nalakgapasatit ntalulokgtat, cha na wa ntalulokgtat, nakamalakgtaxtiyan» (Juan 8:31, 32). Uma lakgtaxtut ni wa tuku makglhtinanputunkgo latamanin akxni lakgmakgankgoy chatum pulalina xalak política, na ni wa akxni atanu nalakkaxwilikan la namapakgsinankan, wata wa xlichuwinama wantuku namasputu xtaʼakglhuwitkan latamanin. Jesús lichuwinalh xlakata nakinkalakgmaxtukanan ktalakgalhin (Juan 8:24, 34-36). Chuna, akxni chatum lataman xaxlikana kstalanina Cristo wan, lhuwa lakgpaliy xlatamat, uma wamputun makglhtinan lakgtaxtut.
7. 1) ¿La tlan la uku nalakgtaxtuniyaw talakgalhin? 2) ¿Tuku kilitlawatkan xlakata tlan nalipaxuwayaw uma lakgtaxtut?
7 Xlakata wantuku ay lichuwinaw, ni wamputun pi la uku xaxlikana kstalaninanin Cristo nialh natlawaputunkgoy tuku nitlan. Maski kgalhikgoy talakgalhin, ni mastakgoy talakaskin nakamatlawi tuku nitlan (Romanos 7:21-25). Pero, tiku lilatamay chuna la masiyay Jesús nialh wa tapakgsiniy talakgalhin; talakgalhin nialh wa xmapakgsina litaxtuy xlakata namatlawiputun tuku nitlan. Ni lin xlatamat kaj xaʼakglakgwa nema natlaway nakgalhi xataxkajwani xtalakapastakni. Wata kgalhi nixaxkajwani xtalakapastakni kxlakatin Dios, xlakata xtalakgalhin wantuku tlawanit xapulana tapatikanit xlakata takanajla nema kgalhini xtamakamastan Cristo. Talakgalhin nema kgalhi max namatlawiputun tuku nitlan, pero komo ni namastay talakaskin xlakata lakapastaka xtamasiy Cristo, limasiyay pi nialh wa tapakgsiniy talakgalhin (Romanos 6:12-17).
8. 1) ¿Tukuya lakgtaxtut kinkamaxkiyan xaxlikana takanajla? 2) ¿La kiliʼakxilhatkan mapakgsinanin?
8 Kalapastakwi lakgtaxtut nema lipaxuwayaw akinin kstalaninanin Cristo. Kinkalakgmaxtukanitan xlakata nixaxlikana tamasiy, xlakata talismanin xla magia chu talakgalhin. Na lakgtaxtuninitaw xlakata ay katsiyaw tuku xaxlikana xlakata la wilakgolh wantiku ay nikgonit chu na katsiyaw nalatamaparakgoy, uma tlaway pi nixaʼakglakgwa napekuaniyaw linin o tanin. Katsinikan pi xTamapakgsin Dios xaʼakgstitum nialh makgas wa natawila xlakgxokgo xtamapakgsinkan latamanin, tlawa pi nakgalhiyaw takgalhkgalhin (Daniel 2:44; Mateo 6:10). Uma tuku awatiya lichuwinaw, ni wamputun pi ni nakalakgachixkuwiliyaw chu nakakgalhakgaxmataw xlimapakgsin mapakgsinanin (Tito 3:1, 2; 1 Pedro 2:16, 17).
9. 1) ¿La kinkamakgtayayan la uku Jehová xlakata tlakg nalipaxuwayaw uma lakgtaxtut nema kinkamaxkikanitan? 2) ¿La tlan liwana nalaksakaw tuku natlawayaw?
9 Jehová ni lakpuwan pi pulana wi tuku nakinkaʼakgspulayan xlakata nakatsiyaw la nalatamayaw. Xla katsi la tatlawanitaw, tuku kinkamakgapaxuwayan chu tuku tlan nalitamakgtayayaw xliputum kilhtamaku. Jehová katsi tukuya talakapastakni chu tukuya tayat nalaktlaway la talalinaw, la katalalinaw amakgapitsi latamanin, chu asta wantuku natlawaputun pi nialhla nalakgchanaw latamat kxasasti kakilhtamaku. Xlakata kinkapaxkiyan, kinkalimakatsiniyan Biblia chu xkachikin xalak katiyatni (Marcos 13:10; Gálatas 5:19-23; 1 Timoteo 1:12, 13). Akinin kinkalakgchanan nalimaklakaskinaw uma tuku Dios kinkamaxkinitan talakaskin xlakata tlan nalaksakaw tuku natlawayaw. Komo xlakaskinka akxilhaw tuku kinkawaniyan Biblia, nalaksakaw tuku tlan, chu nichuna katitlawaw chuna la tlawalh Adán. Nalimasiyayaw pi tuku tlakg xlakaskinka liʼakxilhaw kkilatamatkan wa la talalinaw Jehová.
Atanu tuku na lakaskinkgoy kakamaxkika talakaskin
10. ¿Tuku tlawaputunkgoy makgapitsi xtatayananin Jehová?
10 Min kilhtamaku, makgapitsi xtatayananin Jehová wantiku lakgkgawasanku —chu amakgapitsi nialh lu lakgkgawasan— wi tuku kakalimakgxtakgka lakaskinkgoy. Max lakgatikgoy wantuku tlawakgoy wantiku ni kstalaninanin Cristo wantuku lhuwa tlawakgokan kkakilhtamaku, akxni tlakg lakapastakkgoy, tlakg tlawaputunkgoy. Maski ni lakpuwankgoy pi nalimaklakaskinkgoy droga, nakgachikgo nipara natlawakgo talakgxtumit xalimaxana, tsukukgoy katalalinkgo latamanin wantiku ni xaxlikana kstalaninanin Cristo chu xlakata ni kakalakgmakganka lakpuwankgoy, tsukukgoy chuwinankgoy chu tlawakgoy chuna la tlawakgoy tama latamanin (3 Juan 11).
11. Lakgachunin, ¿tiku kinkamatlawiputunan tuku nitlan?
11 Lakgachunin, wantiku namatlawiputunan wantuku nitlan, wa wantiku kaj wan pi kskujni Jehová. Chuna kaʼakgspulalh makgapitsi xapulana kstalaninanin Cristo, chu max nachuna nakinkaʼakgspulayan akinin. Umakgolh latamanin xlenkgalhin tlawaputukgo wantuku lakpuwankgoy pi nakamakgapaxuwa, maski nalakatsalakgoy xlimapakgsin Dios. Kamakgpuwantinikgo makgapitsin «kapaxuwakgolh» tsinu chu “kamalaknunikan pi niti katitapekgsinikgolh”, pero xlakan wata wa tapakgsinimakgo wantuku nitlan (2 Pedro 2:19).
12. ¿Tuku lu nitlan kitaxtuy, akxni tlawakan tuku xlimapakgsin chu xtastakyaw Dios wan pi nitlan?
12 Umakgolh tiku wankgoy pi niti kamapakgsiy nitlan kakitaxtuniy, xlakata lakatsalakgoy xlimapakgsin Dios. Akgtum liʼakxilhtit, talakgxtumit xalimaxana tlaway pi nitlan nalimakgkatsi kxtalakapastakni, limin tajatat, linin, kgalhikgoy xlakgskgatankan maski ni xlakaskinkgo chu tlaway pi tiku makgaxtokgkgoy nalamakgxtakgkgoy (1 Corintios 6:18; 1 Tesalonicenses 4:3-8). Wantuku nitlan tuku kitaxtuy akxni chatum lataman maklakaskin droga, wa umakgolh: lakapala sitsikan, nilu la chuwinankan, ni liwana akxilhkan, lakgawitikan o akgwitikan, nila liwana jaxanankan, katuwa tuku akxilhkan chu linikan. Nachuna komo tama lataman nalismani, max nalakatsalay limapakgsin xlakata natamawa tuku nila makgxtakga. Akxni wantiku kgota nachuna kitaxtuni la wantiku limaklakaskin droga (Proverbios 23:29-35). Wantiku kgalhikgoy umakgolh tayat max lakpuwankgoy pi niti kamapakgsiy, pero akxni ay nialhla tuku tlawakgoy, akxilhkgoy pi wa tapakgsinikgoy talakgalhin. ¡Uma malana lu nitlan likatsi! Komo akinin nalakapastakaw xlakata uma la uku, nakinkamakgtayayan xlakata nichuna nakinkaʼakgspulayan (Gálatas 6:7, 8).
¿Niku lakatsukuy takglhuwit?
13. 1) ¿Tuku kinkamalakpuwaniyan natlawaputunaw tuku nitlan nema limin takglhuwit? 2) ¿La kililakapastakatkan xlakata naʼakgatekgsaw tiku «nitlan nakatalalinaw»? 3) Kakgalhtinanti takgalhskinin nema wilakgoy akxni sputa párrafo 13, chu kaʼakxilhti la lakapastaka Jehová xlakata uma.
13 Kalakapastakwi niku lakatsukukgo umakgolh takglhuwit. Biblia lichuwinan: «Wampi kakatsitit pi akxni chuna makgkatsiyaw, wa kinkasokgaliyan xalixkajni kintalakapastaknikan wantu xlenkgalhin kinkalaktlawayawaputunan. Kaj xpalakata xalixkajnit talakapastakni litsukuy talakgalhin kkilatamatkan, chu akxni talakgalhin ay [tatlawanit, NM], pus kinkamaʼakgtsankgayawayan kkalinin» (Santiago 1:14, 15, TXS [1999]). ¿Tuku tlaway pi natlawaputunaw tuku nitlan? Wantuku tamaknuyaw kkintalakapastaknakan, liwaka akxni katalalinaw latamanin wantiku ni tlawakgoy tuku wan Biblia. Putum akinin katsiyaw pi wilakgolh tiku «nitlan nakatalalinaw» (1 Corintios 15:33, NM). Wa xlakata, ¿tiku «nitlan nakatalalinaw»? ¿La lakpuwan Jehová xlakata uma? Komo nalakapastakaw xlakata umakgolh takgalhskinin chu naputsayaw versículos nema tatsokgtawilakgonit, nakatsiyaw tiku tama nitlan nakatalalinaw.
Komo chatum tasiyay pi tlan likatsiy, ¿wamputun uma tlan natalalinaw? (Génesis 34:1, 2, 18, 19.)
Akxni kgaxmataw la chuwinan chu kgalhkgamanan chatum lataman, ¿wa nalikatsiyaw komo xlilat lu natalalinaw? (Efesios 5:3, 4.)
¿Tuku nalakpuwan Jehová komo kiʼamigojkan natlawayaw wantiku ni paxkikgoy? (2 Crónicas 19:1, 2.)
Komo kataskujaw o kataʼanaw kʼescuela wantiku ni kanajlakgoy chuna la kanajlayaw akinin, ¿tuku xlakata kuenta kilitlawatkan? (1 Pedro 4:3, 4.)
Akxni akxilhaw televisión o películas, kgaxmataw radio, limaklakaskinaw Internet o lekgalhtawakgayaw libros, revistas chu periódicos, tlan nawanaw pi lakomo katalalimaw latamanin. ¿Tukuya tamakatsin nema liminkgoy kuenta kilitlawatkan? (Proverbios 3:31; Isaías 8:19; Efesios 4:17-19.)
¿Tuku limasiyani Jehová xlakata tiku laksakaw nakatalalinaw? (Salmo 26:1, 4, 5; 97:10.)
14. ¿Tukuya lu xatlan lakgtaxtut kgalhkgalhimakgo wantiku liwana stalanikgoy xtastakyaw xTachuwin Dios la uku?
14 Ay lakatsu wi xlakata nalakgchanaw xasasti xkakilhtamaku Dios, xlakata xTamapakgsin xalak akgapun natlaway pi latamanin nialh wa katikaʼakgchipalh Satanás chu xalixkajni xkakilhtamaku. Wantiku kgalhakgaxmatninankgo, tsinu tsinu nakamapanunitilhakan kxtalakapastaknikan chu kxmaknikan xlakata nialh nakgalhikgoy talakgalhin, chu chuna tlan nalipaxuwakgoy latamat xliputum kilhtamaku anta kxakalipaxuw Katiyatni. Alistalh, putum tuku tlawanit nakgalhikgoy lakgtaxtut chuna la xtalakaskin «xʼespíritu kinpuchinakan» Jehová (2 Corintios 3:17). ¿Kgalhini kuenta namakgatsankgayaw putum uma kaj xlakata ni nakgalhakgaxmataw tastakyaw nema wilakgolh kxTachuwin Dios? Kinputumkan liwana kalimaklakaskiw talakaskin nema kinkamaxkikanitan akinin kstalaninanin Cristo, chu chuna liwana kalimasiyaw pi lu xlikana lakaskinaw wantuku «natalipaxuwakgoy xlakgskgatan Dios wa yuma lilakgatit ntalakgtaxtun ntu namin» (Romanos 8:21).
Wantuku talichuwinalh
• ¿Tuku xkalimakgxtakgkanit xapulana kinatlatnikan? ¿Tuku litalakgpali la uku wantuku kgalhikgoy latamanin?
• ¿Tukuya lakgtaxtut lipaxuwakgoy uku xaxlikana kstalaninanin Cristo? ¿La litalakgpali xlakata amakgapitsi latamanin tiku niti tapakgsinikgoy?
• ¿Tuku xlakata la uku wilakgolh tiku lu nitlan nakatalalinaw? Chuna la ni tlawalh Adán, ¿tiku nakgalhakgaxmataw akxni nakinkawaniyan xlakata tuku tlan chu tuku nitlan?
[Dibujos xla página 46]
Wa xTachuwin Dios kinkawaniyan: «Ni kataʼakgskgawitit. Wantiku nitlan nakatalalinaw mamakgatsankganinan xalakwan tatlaw»