Kastalaniw xliʼakxilhtitkan xʼamigos Jehová
«Lu tlan katalalin Jehová tiku pekuanikgo» (SAL. 25:14).
1-3. 1) ¿La likatsiyaw pi tlan xʼamigo Dios nalitaxtuyaw? 2) ¿Tuku nakalichuwinanaw kʼuma artículo?
BIBLIA makgtutu wan pi Abrahán xʼamigo Jehová litaxtulh (2 Crón. 20:7, nota; Is. 41:8; Sant. 2:23). Anta kBiblia niti achatum chuna wanikan. ¿Wamputun pi nila atanu tiku na xʼamigo nalitaxtu Dios? Ni. Kimputumkan tlan xʼamigos Jehová nalitaxtuyaw. ¿La likatsiyaw?
2 Biblia lhuwa lichuwinan xlakata lakchixkuwin chu lakpuskatin tiku ni makgxtakgkgolh Jehová tiku liskujkgolh xlakata nakgalhakgaxmatkgo, kgalhinikgolh takanajla chu xʼamigos litaxtukgolh (kalikgalhtawakga Salmo 25:14). Xlakan kalilakgapaskan «xtatayananin la lanka puklhni» tiku kalichuwinalh apóstol Pablo (Heb. 12:1).
3 Kʼuma artículo naʼakxilhaw xliʼakxilhtitkan kgalhtutu tiku talichuwinan kBiblia chu xʼamigos Dios litaxtukgolh. Xapulana nalichuwinanaw Rut, chatum tsumat tiku xalak Moab chu xnimakgankanit tiku limasiyalh pi ni xmakgxtakgnan. Alistalh nalichuwinanaw Ezequías, chatum mapakgsina xalak Judá tiku nikxni makgxtakgli Dios. Chu awatiya nalichuwinanaw María, tiku xtse xwanit Jesús chu ni lanka xmakgkatsikan. Naʼakxilhaw tuku tlawakgolh xchatunukan xlakata xʼamigo Dios xlitaxtukgolh.
RUT LIMASIYALH PI NI XMAKGXTAKGNAN
4, 5. 1) ¿Tuku lu tuwa xʼama laksaka Rut? 2) ¿Tuku xlakata lu tuwa xwanit tuku xʼama laksaka? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).
4 Noemí chatum puskat tiku israelita xwanit chu lu makgat niku xʼama, taxtulh kMoab chu xʼama kʼIsrael. Xkataʼan xnapuwitin, Rut chu Orpá. Akxni ktiji xlatilhakgo, Orpá lakpuwa nataspita kMoab. Pero Noemí liwana xlakpuwanit nachan kʼIsrael. ¿Tuku xʼama tlawa Rut? ¿Xtaspitpa kMoab xlakata akxtum xkatatawi xfamilia? ¿O xtaʼalh Noemí? (Rut 1:1-8, 14). Rut lu tuwa xmakgkatsi tuku xʼama laksaka. ¿Tuku xlakata?
5 Komo Rut xlaksakli nataspita kMoab, xtaspitpa kxchik, chu max xfamilia xkuentajtlawalh. Nachuna, xlatamalh niku xlakgapaskan talismanin chu xchuwinalh xtachuwin. Noemí xkatsi pi Rut nila xʼama kgalhi uma kʼIsrael. Nachuna, Noemí xpekuan xlakata nila xmakgtayalh nataputsa tiku xchixku xlitaxtulh o akgtum familia. Wa xlakata wanilh Rut pi xtaspitli kMoab. Chuna la akxilhwi, Orpá taspitpa «kxkachikin chu lakgtaspitparanit xdioses» (Rut 1:9-15). Pero Rut nialh taspitli kxkachikin chu nialh kakninanilh ni xaxlikana dioses.
6. 1) ¿Tuku laksakli Rut nema tlan kitaxtunilh? 2) ¿Tuku xlakata wa Boaz pi Rut litatsekgli xpakgan Jehová?
6 Max Rut lakgapasli Jehová xlakata xlitachuwinanit xchixku o max wa Noemí. Katsinilh pi Jehová ni chuna xwanit la dioses xalak Moab. Rut paxkilh Jehová chu akgatekgsli pi xlipaxkit xwanit chu xkakninanilh. Lu tlan tuku laksakli. Wanilh Noemí: «Minkachikin kinkachikin nawan, chu mi Dios na kiDios nawan» (Rut 1:16). Xlikana, lu lipaxuwayaw akxni lakpuwanaw la xlilhuwa paxki Rut, Noemí. Pero tlakg lipaxuwayaw akxni lakpuwanaw la xlilhuwa xpaxki Rut, Jehová. Wa xlakata chatum israelita tiku xwanikan Boaz lu tlan tuku wanilh Rut xlakata putsalh xtamakgtay «Kxpakgan» Jehová (kalikgalhtawakga Rut 2:12). Tuku wanilh Boaz kinkamalakapastakayan akxni aktsu xtilan litatsekga xpakgan xtse xlakata nalitamakgtaya (Sal. 36:7; 91:1-4). Wa uma tuku tlawalh Rut. Putsalh xtapaxkit chu xtamakgtay Jehová chu xla sikulunatlawalh xlakata xtakanajla. Rut nikxni lakpuwa pi nitlan tuku xtlawanit.
7. ¿Tuku nakamakgtaya tiku nina liwana lakpuwankgo namakamaxkikgo xlatamatkan Jehová?
7 Lhuwa latamanin katsinikgo xlakata Jehová pero ni lakpuwankgo naputsakgo tamakgtay «kxpakgan». Ni laksakkgo namakamaxkikgo xlatamatkan Jehová chu natamunukgo. Komo wix chuna makgkatsiya, ¿tuku namakgtayayan? Pulana, kalilakpuwanti tuku xlakata ni makamaxkiputuna milatamat Jehová. Xlipulaktiy, kalakapastakti pi uma kakilhtamaku, putum skujnanimaw Jehová o amakgapitsi dioses xalak kakilhtamaku (Jos. 24:15). Wa tuku tlan nalaksakaw wa naskujnaniyaw Dios xaxlikana. Chu xlipulaktutu, kalakapastakti pi akxni wi tiku makamaxki xlatamatkan Jehová, limasiya pi kanajla pi nakuentajtlawa chu namakgtaya maski nakgalhi taʼakglhuwit. Wa uma tuku Dios tlawalh xpalakata Rut.
EZEQUÍAS LAKSAKLI XʼAMIGO JEHOVÁ NAWAN
8. ¿Tuku titaxtulh kxlatamat Ezequías akxni aktsujku xwanit?
8 Tuku talakgpali la titaxtulh Rut, Ezequías stakli kʼakgtum kachikin tiku xwanit ni namakgatsankganani Dios. Pero makgapitsi israelitas makgxtakgolh Jehová. Akgtum liʼakxilhtit, xtlat Ezequías nitlan mapakgsina xwanit. Ni maxkilh kakni xtemplo Dios chu tlawalh pi kachikin nakakninanikgo ni xaxlikana dioses. Asta na xastakna kalhkuyulh makgapitsi xnatalan Ezequías xlakata nakamakamaxki nixaxlikana dios. Wa xlakata, Ezequías titaxtulh tuku lu nitlan akxni aktsujku xwanit (2 Rey. 16:2-4, 10-17; 2 Crón. 28:1-3).
9, 10. 1) ¿Tuku max xlisitsilh Ezequías? 2) ¿Tuku xlakata nikxni kilisitsinitkan Jehová? 3) ¿Tuku xlakata ni kililakpuwanatkan pi wa kinatlatnikan nalaksakkgo la nalikatsiyaw?
9 Xlakata Ezequías nitlan liʼakxilhtit wilinilh xtlat, max xtlawalh pi ksitsinilh Jehová. Pero Ezequías ni chuna tlawalh. La uku, makgapitsi ni chuna titaxtukgonit tuku tuwa titaxtulh Ezequías, pero lakpuwankgo pi lakgchan nasitsinikgo Jehová chu xkachikin (Prov. 19:3). Amakgapitsi lakpuwankgo pi komo xfamiliajkan ni kgalhakgaxmatkgo Jehová, lakpuwankgo pi na nitlan katikakitaxtunilh kxlatamatkan o na natlawakgo tuku nitlan tlawakgolh xnatlatnikan (Eze. 18:2, 3). Pero ¿xlikana uma?
10 Xliʼakxilhtit Ezequías limasiya pi uma ni xlikana. Nitu tuku natlawa pi nasitsiniyaw Jehová. Xla ni xkuenta pi latamanin titaxtukgo tuku nitlan (Job 34:10). Xlikana, natlatni tlan nakamasiyanikgo xkamanankan xlakata tlan nalikatsikgo o nitlan nalikatsikgo (Prov. 22:6; Col. 3:21). Pero ni kililakpuwanatkan pi wa kinatlatnikan nalaksakkgo la nalikatsiyaw. ¿Tuku xlakata? Xlakata Jehová putum kinkamaxkinitan la tlan kiakstukan nalaksakaw tuku natlawayaw (Deut. 30:19). ¿La limaklakaskilh Ezequías uma?
Lhuwa lakkamanan laksakkgo naskujnanikgo Jehová maski nitlan liʼakxilhtit kawilinikgo xnatlatnikan. (Kaʼakxilhti párrafos 9 chu 10).
11. ¿Tuku xlakata Ezequías lu xatlan mapakgsina litaxtulh kJudá?
11 Maski xtlat Ezequías lixkajni mapakgsina litaxtulh kJudá, Ezequías litaxtulh tiku tlakg xatlan mapakgsina (kalikgalhtawakga 2 Reyes 18:5, 6). ¿Tuku xlakata lu tlan mapakgsina litaxtulh? Xlakata laksakli ni nastalani xliʼakxilhtit xtlat. Laksakli nakgaxmata tastakyaw chu tuku kawanikgolh xpalakachuwinanin Jehová, la komo Isaías, Miqueas chu Oseas. Xla lhuwa tuku lakkaxtlawalh nema nitlan xtlawanit xtlat. Maskulunkilh templo, skinilh Jehová pi xtapatilh putum xtalakgalhin kachikin chu putum malakgsputulh ídolos nema xʼanan kpaís (2 Crón. 29:1-11, 18-24; 31:1). Alistalh, akxni chatum mapakgsina tiku xtalamakgasitsin xwanit pi natalachipa Jerusalén, Ezequías limasiyalh pi lu lhuwa xkgalhi takanajla chu ni xpekuan. Nachuna, kawanilh kachikin xlipawankgolh pi Jehová xʼama kakuentajtlawa (2 Crón. 32:7, 8). Milh kilhtamaku lanka makgkatsika, pero makglhtinalh xtastakyaw Jehová chu tataktujupa (2 Crón. 32:24-26). Ezequías ni mastalh talakaskin pi nitlan xliʼakxilhtit xfamilia xlaktlawalh putum xlatamat. Limasiyalh pi lu tlan xʼamigo Jehová xwanit. Kimputumkan kilistalanitkan lu tlan xliʼakxilhtit.
12. La Ezequías, ¿tuku tlawakgonit lhuwa xlakskujnin Dios?
12 La uku lamaw kxakalixkajni kakilhtamaku, lhuwa laktsu kamanan akxni stakkgo xnatlatnikan ni kalimasiyanikgo tapaxkit chu ni kakuentajtlawakgo (2 Tim. 3:1-5). Lhuwa kstalaninanin Cristo stakkgonit kfamilias nema kgalhikgo taʼakglhuwit, pero laksakkgonit xʼamigos Jehová nawankgo. La Ezequías, limasiyakgonit pi ni lakpuwankgo pi na nitlan katikakitaxtunilh kxlatamatkan o na natlawakgo tuku nitlan tlawakgolh xnatlatnikan. Dios kinkamaxkinitan talakaskin kiakstukan nalaksakaw komo naskujnaniyaw. Tlan liwana nalimaklakaskinaw tuku kinkamaxkinitan xlakata nalakskujniyaw Jehová chu nakakninaniyaw, la tlawalh Ezequías.
«KXMAKAN NKIMPUCHINAKAN KTAMAKGAXTAKGA»
13, 14. 1) ¿Tuku max xlilakgaputsama María? 2) ¿La kgalhtilh María ángel Gabriel?
13 Akglhuwa ciento kata xtitaxtunita la xlatamanit Ezequías, kʼIsrael latamalh chatum tsumat tiku ni lanka xmakgkatsikan xtukuwani María. Na tlan xʼamiga Jehová xwanit. Wa xlakata lakgayawalh lanka taskujut. Xʼama kgalhi chatum skgata chu xʼama makgastaka xkgawasa Dios. Jehová maxkilh uma lanka talakgalhaman xlakata xpaxki chu xlipawan. Pero ¿la makgkatsilh María akxni katsilh tuku xʼama tlawa?
«Kxmakan nkimPuchinakan ktamakgaxtakga». (Kaʼakxilhti párrafos 13 chu 14).
14 Lhuwa talichuwinan xlakata la lu lanka talakgalhaman maxkilh Dios María. Pero ¿lakpuwanitaw tuku max xlilakgaputsama? Akgtum liʼakxilhtit, ángel Gabriel wanilh pi xʼama kgalhi skgata maski ni xʼama tatalakgxtumi chatum chixku. Pero ángel ni wanilh tuku xkalitachuwinalh xfamilias chu xtalakatsunin la xʼama kgalhi chatum skgata. Wa xlakata max xla xlilakgaputsama la xʼamakgo lakpuwankgo latamanin. ¿Chu la xʼama wani José pi nitu xʼakgskgawinit? Nachuna, makgastakkan chu masiyanikan xkgawasa Dios ni kaj takgaman xwanit. Ni putum katsiyaw tuku xlilakgaputsama María. Pero katsiyaw la kgalhtilh ángel Gabriel. Wanilh: «Kxmakan nkimpuchinakan ktamakgaxtakga, chuna nkakinkgantaxtunilh, wa lantla wanita mintachuwin» (Luc. 1:26-38).
15. ¿Tuku xlakata María xkgalhi lhuwa takanajla?
15 Xlikana, María xkgalhi akgtum takanajla nema kaks malakawaninan. Xlakpuwanit natlawa tuku kskinika, la chatum skujni. Xlipawan pi Jehová xʼama kuentajtlawa. ¿Tuku xlakata xkgalhi lhuwa takanajla? Liwana katsiyaw pi uma ni talakachilh. Pero liskujli xlakata namatliwakglha xtakanajla, chu Dios sikulunatlawalh xlakata xtaskujut (Gál. 5:22; Efes. 2:8). ¿La likatsiyaw pi lhuwa liskujli xlakata nakgalhi tliwakga xtakanajla? Chuna la naʼakxilhaw, katsiyaw xlakata la xkgaxmata chu tuku xwan akxni xchuwinan.
16. ¿La likatsiyaw pi María putum kilhtamaku kaks xkgaxmata?
16 La xkgaxmata. Santiago 1:19 wan pi kstalanina Cristo «liwana nakgaxmatputun, ni akglakgwa nachuwinan». María xkatsini kgaxmata. Biblia masiya pi xla putum kilhtamaku lu kaks xkgaxmata, tlakg liwana xkgaxmata akxni xlixakgatlikan Jehová. Chu xlimaxtu kilhtamaku nalilakpuwan uma tuku tlakg xlakaskinka. Akgtum liʼakxilhtit, xla chuna tlawalh uma akxni Jesús lakachilh chu xkuentajtlawana borregos wanikgolh tuku xwanit chatum ángel. Chu akxni Jesús xkgalhi 12 kata, xla wa akgtum tachuwin nema kaks lilakawa María. Kʼuma pulaktiy, xla liwana kgaxmatli, lilakpuwa tuku xkgaxmatnit chu nikxni patsankgalh (kalikgalhtawakga Lucas 2:16-19, 49, 51).
17. Akxni akxilhaw tuku xlichuwinan María, ¿tuku katsiniyaw xpalakata?
17 Tuku xwan akxni xchuwinan. Biblia ni lhuwa lichuwinan tuku wa María. Niku tlakg tekgsaw tuku wa María anta kLucas 1:46-55. Anta uma kinkamasiyaniyan pi na lu xlakgapasa Tatsokgni xaHebreo. ¿Tuku xlakata chuna wanaw? Xlakata xtachuwin María lu tatalakxtumi tuku wa Ana kxʼoración nema tlawalh, xtse Samuel (1 Sam. 2:1-10). Max uma tuku María wa, makgpuxam anta kilhtilh kxTachuwin Dios. Xlikana pi xlakgati xlichuwinan putum tuku xkatsininit xlakata xatlan xʼAmigo, Jehová.
18. ¿La nastalaniyaw xliʼakxilhtit xtakanajla María?
18 Komo namin kilhtamaku natlawayaw xtaskujut Jehová nema tuwa namakgkatsiyaw, max namakgkatsiyaw la María. ¿Tuku tlan natlawayaw? Nastalaniyaw xliʼakxilhtit xtakanajla. ¿La natlawayaw? Xataktuju namakgamakglhtinanaw taskujut chu nalipawanaw pi Jehová nakinkamakgtayayan. Liwana kakgalhakgaxmatwi Jehová chu kalilakpuwaw tuku katsininitaw xpalakata chu tuku natlawa kilhtamaku nema aku mima. Nachuna, xatapaxuwan nakalitachuwinanaw amakgapitsi latamanin tuku katsininitaw (Sal. 77:11, 12; Luc. 8:18; Rom. 10:15).
19. Komo nastalaniyaw xliʼakxilhtit xʼamigos Jehová, ¿tuku talakgalhaman nakgalhiyaw?
19 Chuna la akxilhwi, Rut, Ezequías chu María na xʼamigos Dios litaxtukgolh, chuna la Abrahán. Xlakan na litaxtukgo «xtatayananin la lanka puklhni» tiku na kgalhikgolh lanka talakgalhaman xʼamigos Dios nawankgo. Putum kilhtamaku kastalaniw xliʼakxilhtitkan xtakanajlakan (Heb. 6:11, 12). Komo chuna natlawayaw, na xʼamigos Jehová nawanaw putum kilhtamaku.