“Olpela Rait Tru i Kamapim Hap Tok Bilong Baibel”
LONG 1979 i go 1980, ol saveman bilong painim ol samting bilong bipo i bin painim wanpela samting. Long wanpela hul bilong ston ol i save planim man long en, em i stap arere long Ples Daun Bilong Hinom long Jerusalem, ol i painim tupela liklik pepa silva em ol i bin raunim na pasim, na ol i gat hap tok bilong Baibel long en. Ol i bin wokim ol dispela pepa paslain long taim Babilon i bagarapim Jerusalem long 607 B.C.E. Ol rait long dispela tupela pepa i kamapim sampela tok bilong ol blesing em Namba 6:24-26 i stori long en. Nem bilong God, em Jehova, i stap planti taim long dispela tupela pepa. Ol i bin tok olsem ol dispela rait “ol i olpela rait tru bilong bipo we i gat ol tok bilong Baibel Hibru long en.”
Tasol sampela saveman i gat tupela tingting long yia ol i bin raitim dispela tupela pepa silva, ol i ting ol i bin raitim long 200 B.C.E. samting. Wanpela as na ol saveman i gat narapela narapela tingting em olsem, poto bilong ol dispela pepa ol i bin kisim long pastaim em i no klia tumas, olsem na i hatwok long ol i skelim gut. Bilong stretim dispela hevi long wanem yia ol i bin raitim tupela pepa silva, sampela saveman i kirap skelim gen dispela tupela pepa. Ol i yusim ol nupela kain kompiuta bilong mekim poto i kamap klia moa na bai ol i ken skelim gut ol dispela rait long tupela pepa. I no longtaim i go pinis, ol i bin kamapim nupela ripot long ol samting ol i painimaut. Wok painimaut bilong ol i kamapim wanem ol samting?
Ol dispela saveman i tok save ol i kisim taim ol i skelim ples we ol i bin painim dispela tupela pepa silva i soim olsem ol i bin raitim dispela tupela pepa paslain long taim ol Israel i go kalabus long Babilon. Ol i bin skelim lukluk bilong ol wan wan leta, stail bilong en, em i slip o sanap stret na ol kain samting olsem, na dispela tu i soim wankain haptaim, olsem long pinis bilong 601 B.C.E. samting. Na laspela samting ol i bin skelim em pasin bilong spelim ol tok, na ol dispela saveman i tok: “Wei bilong spelim ol tok long ol dispela rait [tupela pepa silva] i makim wankain haptaim olsem ol narapela samting ol i bin skelim, olsem ples ol i bin painim ol dispela pepa silva na lukluk o stail samting bilong ol leta.”
Nius Bulletin of the American Schools of Oriental Research i tok long wok bilong skelim ol rait long tupela pepa silva, em ol man i save kolim tu olsem rait bilong Ketef Hinom, na i tok: “Nau mipela inap strongim dispela tok ol saveman i bin kamapim long pastaim, olsem ol rait long dispela tupela pepa silva, ol i olpela rait tru i kamapim hap tok bilong Baibel.”
[Ol Piksa Kredit Lain long pes 32]
Cave: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.; inscriptions: Photograph © Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority