YU SAVE LONG DISPELA?
Yu ting tok piksa bilong Jisas long “ol liklik dok” i daunim ol man bilong narapela lain?
Wanpela pikinini wantaim liklik dok, stetiu bilong ol Grik o Rom (100 B.C.E. i go 200 C.E.)
Wanpela taim Jisas i raun long Siria, em provins bilong Rom, na wanpela meri Grik i askim Jisas long helpim em. Jisas i mekim tok piksa long “ol liklik dok” bilong makim ol man bilong narapela lain.” Lo Bilong Moses i tok, ol dok em ol animal i no klin. (Wok Pris 11:27) Yu ting tok bilong Jisas i daunim dispela meri Grik na ol man bilong narapela lain?
Nogat tru. Tok bilong Jisas i kamapim klia olsem long dispela taim, namba 1 tingting bilong em i bilong helpim ol lain Juda. Olsem na em i tokim meri Grik olsem: “I no stret long kisim bret bilong ol pikinini na tromoi i go long ol liklik dok.” (Matyu 15:21-26; Mak 7:26) Ol lain Grik na ol Rom i save laikim tru ol dok. Ol i save lukautim ol dok insait long haus na ol liklik pikinini i pilai wantaim ol. Olsem na dispela tok “ol liklik dok” i kamapim klia olsem Jisas i tingim tru ol man bilong narapela lain. Dispela meri Grik i kisimgut tok bilong Jisas na em i tok: “Bikpela, yu tok tru. Tasol ol liklik dok i save kaikai ol pipia bilong bret i pundaun long tebol bilong ol papa bilong ol.” Jisas i tok amamas long pasin bilong meri long bilip na em i oraitim pikinini meri bilong em.—Matyu 15:27, 28.
Yu ting aposel Pol i bihainim gutpela tingting taim em i tok long sip i no ken ron?
Bikpela kago sip long taim bilong ol aposel
Aposel Pol i kalap long sip bilong i go long Itali, tasol strongpela win i sakim sip. Wanpela taim, Pol i givim tingting long ol man olsem sip i no ken ron, ol i mas wetim narapela taim. (Aposel 27:9-12) Bilong wanem Pol i givim dispela tok lukaut?
Ol seila long bipo i save gut olsem i no seif long raun long Solwara Mediterenian long taim bilong kol. Namel long Novemba 15 na Mas 15, ol i save stopim ol sip long ron. Tasol Pol i toktok long sip we bai ron long Septemba o Oktoba samting. Vegetius em man Rom husat i stap long yia 300 C.E. samting, na em i raitim wanpela buk (Epitome of Military Science) i stori long solwara Mediterenian olsem: “Sampela mun solwara i stap isi, na long ol narapela taim em i raf liklik, tasol planti taim solwara inap kamapim bagarap long ron bilong sip.” Vegetius i tok i gutpela long sip i ron namel long Me 27 na Septemba 14, tasol namel long Septemba 15 na Novemba 11, na namel long Mas 11 na Me 26 solwara i raf nogut tru long ol dispela taim. Pol i raun planti taim long sip na em i save gut long ol dispela samting. Kepten na papa bilong sip i save long dispela, tasol ol i no laik harim tingting bilong Pol. Bikpela bagarap i painim dispela sip.—Aposel 27:13-44.