Helpim Pikinini Long Kamap Gutpela

TAIM ol i mekim bikpela long pikinini, planti papamama i traim kain kain rot bilong helpim ol long kisim save long mekim olsem, tasol save i stap pinis long haus bilong ol. Planti famili i gat Baibel, tasol em i stap nating; ol i no mekim wok long en bilong helpim ol long mekim bikpela long pikinini.

Tru, planti man long nau ol i no bilip olsem ol i ken mekim wok long Baibel bilong soim rot long famili. Ol i sakim na ol i tok Baibel i no bilong ol man bilong nau, o ol lo bilong en i strong tumas. Tasol sapos yumi skelim gut, Baibel bai kamapim long ples klia olsem em i gutpela buk bilong helpim ol famili. Orait, yumi ken stori long dispela.

Gutpela i Stap Bilong Pikinini

Baibel i tokim papa long tingim ol pikinini bilong em ol i ‘olsem ol yangpela diwai oliv i raunim tebol bilong em.’ (Song 128:​3, 4) Ol “yangpela diwai” i no inap go bikpela na karim kaikai sapos yumi no lukautim gut ol, olsem planim long gutpela graun, na givim wara na marasin samting long ol. Na i wankain tu long pikinini. Bilong pikinini i ken kamap gutpela man, papamama i mas wok strong long lukautim em na helpim em. Ol pikinini i mas i gat papamama i laikim tru ol na lukautim gut ol na putim ol gutpela lo ol i ken bihainim; dispela bai helpim ol long kamap strong.

Olsem na namba wan samting long famili em pasin sori​—⁠papa mas laikim tru mama, na mama mas laikim tru papa, na ol i mas laikim tru pikinini. (Efesus 5:33; Taitus 2:⁠4) Insait long planti famili, narapela i save laikim tru narapela, tasol ol i no ting ol i mas kamapim dispela laik. Tasol tingim: Yu inap tok olsem yu save toktok wantaim wanpela pren long rot bilong pas sapos yu no save raitim atres, putim stem, na salim pas long em? Nogat, a? Olsem tasol Baibel i kamapim klia olsem pasin bilong laikim tru narapela i no wanpela samting bilong mekim bel i amamas tasol na yumi no gat narapela wok, nogat; toktok na pasin i makim olsem narapela i laikim tru narapela. (Skelim wantaim Jon 14:15 na 1 Jon 5:⁠3.) God i makim gutpela pasin long dispela samting, na toktok bilong em i kamapim klia olsem em i laikim tru Pikinini bilong em. Em i tok: “Dispela em i Pikinini bilong mi. Mi laikim em tumas. Bel bilong mi em i amamas long em.”​—⁠Matyu 3:⁠17.

Gutpela Tok Bilong Strongim Bel

Olsem wanem ol papamama i ken kamapim wankain sori long pikinini bilong ol? Ol i mas tingim ol gutpela pasin bilong pikinini. I no hatwok long lukim ol pasin kranki bilong pikinini. Long olgeta de, tingting na pasin bilong ol long planti samting bai kamapim klia olsem ol i pikinini tasol, na ol i no gat bikpela save, na ol i tingim ol yet tasol. (Sindaun 22:15) Tasol ol bai mekim planti gutpela samting tu long olgeta de. Orait yu bai tingim wanem ol pasin bilong pikinini? God i no save tingim ol pasin kranki bilong yumi, nogat; em i save tingim ol gutpela pasin bilong yumi. (Song 130:3; Hibru 6:10) Yumi mas mekim wankain pasin long ol pikinini bilong yumi.

Wanpela yangpela man i tok: “Mi tingting long taim mi bin stap wantaim papamama, na mi no inap tingim wanpela taim ol i bin mekim gutpela tok bilong strongim bel bilong mi​—⁠maski mi mekim gutpela wok long haus o long skul.” Papamama, yupela i no ken lusim tingting long dispela bikpela samting pikinini bilong yupela i mas kisim! Yupela papamama i mas givim gutpela tok long olgeta pikinini bilong yupela taim ol i mekim gutpela pasin, na yupela i mas mekim planti taim. Sapos papamama i mekim olsem, orait taim pikinini i wok long i go bikpela em i no ken “kros” na pilim olsem em i no inap mekim wanpela gutpela wok.​—⁠Kolosi 3:⁠21.

Toktok Wantaim

Narapela gutpela rot bilong kamapim long ol pikinini olsem yu laikim ol tru, em long bihainim tok bilong Jems 1:19: “Yupela olgeta i mas putim yau kwik long harim tok, tasol yupela i no ken hariap long mekim toktok, na yupela i no ken kros kwik.” Olsem wanem? Yu save helpim ol pikinini bilong yu long kamapim tingting i stap long bel, na yu save putim gut yau long tok bilong ol? Sapos ol pikinini i save yu bai givim strongpela tok long ol taim ol i no kamapim yet olgeta tok bilong ol, o yu bai kros taim yu save long tingting tru bilong ol, ating ol bai haitim tingting i stap long bel bilong ol. Tasol sapos ol i save yu bai putim gut yau long tok bilong ol, ating ol bai kamapim olgeta tingting bilong ol long yu.​—⁠Skelim wantaim Sindaun 20:⁠5.

Tasol olsem wanem sapos yu save, tingting bilong bel ol i kamapim long yu i no stret? Yu ting i gutpela yu kirap na krosim em, o givim strongpela tok long em, o strafim em? Tru, taim pikinini i bikhet na kros i hatwok long papamama ‘i no hariap long mekim toktok, na ol i no kros kwik.’ Tasol tingim gen pasin God i save mekim long ol pikinini bilong em. Yu ting God i mekim long ol na ol i pret nogut tru long em na ol i pret long kamapim bel bilong ol long em? Nogat tru! Song 62:8 i tok: “Oltaim yupela i mas bilip long God. Yupela i mas autim olgeta hevi na olgeta tingting bilong yupela long em. Long wanem, yumi ken i go long em na i stap gut.”

Olsem na taim Abraham i tingting planti long laik bilong God long bagarapim Sodom na Gomora, em i no surik long toktok long Papa bilong em long heven olsem: “Em i no gutpela pasin . . . Jas bilong olgeta graun, em i mas bihainim stretpela pasin.” Jehova i no krosim Abraham long dispela tok em i bin mekim; Em i harim tok bilong Abraham na mekim gutpela tok bilong mekim isi bel bilong em. (Stat 18:​20-33) God em i man bilong pasin isi na em i no save les kwik long ol pikinini bilong em, maski tingting tru bilong bel ol i save kamapim i no stret na i no gat as.​—⁠Jona 3:​10–4:⁠11.

Olsem na ol papamama i mas mekim na bai ol pikinini bilong ol i ken stap bel isi na ol i pilim olsem ol i ken kamapim bel bilong ol long papamama, maski dispela bai givim hevi long papamama. Olsem na sapos pikinini bilong yu i kamapim tingting bilong bel wantu tasol, harim tok bilong em. Maski long krosim em, tokim em yu pilim tingting na hevi bilong em, na wok long helpim em long kamapim as bilong tingting bilong em. Ating yu ken tok: ‘I olsem yu kros long dispela man. Olsem wanem? Yu laik stori long mi long samting i bin kamap?’

Daunim Kros

Tru, i no gat wanpela papamama i isi long pikinini bilong ol olsem Jehova i save mekim long ol man. Na pasin bilong pikinini inap mekim na papamama i no ken isi moa long pikinini, ol i mas strafim em. Sapos wan wan taim yu belhat long ol pikinini bilong yu, yu no ken tingting planti olsem yu no wanpela gutpela papa o mama, nogat. Sampela taim i stret yu belhat. God tu, sampela taim em i belhat long ol pikinini bilong em maski em i laikim tumas sampela; tasol i stret em i belhat long ol. (Kisim Bek 4:14; Lo 34:10) Tasol Baibel i skulim yumi long bosim belhat bilong yumi.​—⁠Efesus 4:⁠26.

Olsem wanem yu ken bosim belhat bilong yu? Sampela taim i gutpela long lusim pikinini inap liklik taim na bel bilong yu i ken kol liklik. (Sindaun 17:14) Na tingim: Em pikinini tasol! Nogut yu ting pikinini i mas kamapim pasin o tingting bilong man i bikpela pinis. (1 Korin 13:11) Sapos yu save long as na pikinini i mekim wanpela kain pasin, ating dispela bai helpim yu long daunim belhat bilong yu. (Sindaun 19:11) Yu no ken tru lusim tingting olsem, pasin bilong mekim samting i no stret i narapela kain tru long man nogut. Sapos yu bikmaus long pikinini na tok em i pikinini nogut, ating dispela i mekim na pikinini bai ting, ‘Maski! Mi no ken traim long mekim gutpela pasin!’ Tasol sapos long gutpela pasin yu stretim pikinini, dispela bai helpim em long traim mekim gutpela pasin bihain.

Helpim Ol Long Stap Isi na Daun Long Yu

Bilong skulim pikinini long sindaun gut na stap isi na daun long papamama, em wanpela bikpela hatwok bilong papamama. Planti man bilong dispela graun ol i save orait long kain kain pasin, olsem na planti papamama i ting i no stret long tambuim pikinini bilong ol long mekim wanpela samting. Baibel i tok: “Sapos yu stretim pikinini na givim kanda long em, orait em bai i kisim gutpela tingting na save. Tasol sapos pikinini i bihainim laik bilong em yet oltaim, orait em bai i mekim mama bilong en i sem.” (Sindaun 29:15) Sampela i no laikim dispela tok “kanda,” ol i ting i olsem pasin bilong mekim nogut long pikinini. Tasol nogat. Long tok Hibru dispela tok “kanda” i makim wanpela stik olsem stik wasman bilong sipsip i bin mekim wok long en bilong stiaim ol sipsip bilong em​—⁠i no bilong bagarapim ol.a Olsem na kanda i makim pasin bilong stretim pikinini.

Long Baibel, stretim pikinini i olsem skulim em o stretim tingting bilong em. Olsem na long tok Hibru, inap 4-pela taim Buk Sindaun i tok, ‘harim na kisim gutpela tingting.’ (Sindaun 1:8; 4:1; 8:33; 19:27) Pikinini i mas skul olsem, pasin i stret i save kamapim gutpela samting, na sapos em i mekim rong, samting nogut bai kamap. Sapos pikinini i mekim rong na yumi mas stretim em, dispela inap helpim em long tingim rong em i bin mekim. I wankain tu sapos em i bihainim gutpela pasin na yumi praisim em​—⁠olsem givim gutpela tok long em​—⁠dispela bai helpim em long bihainim yet gutpela pasin. (Skelim wantaim Lo 11:​26-28.) Taim papamama i laik stretim pikinini, i gutpela ol i bihainim pasin bilong God, long wanem, em i tokim ol manmeri bilong em bai em i “bihainim stretpela pasin tasol” na stretim ol. (Jeremaia 46:28) Sampela pikinini i mas kisim strongpela tok tasol bilong stretim pasin bilong ol. Tasol sampela pikinini nogat; papamama i mas mekim sampela samting moa. Tasol maski papamama i mas mekim wanem, sapos ol i “bihainim stretpela pasin tasol,” ol i no inap mekim wanpela samting bilong bagarapim pikinini long bel o long skin.

Bilong stretim gut pikinini, papamama i mas skulim pikinini long ol lo em i mas bihainim. Planti bilong ol dispela lo i stap long Baibel. Baibel i skulim yumi long tingim gut lo o mak bilong graun bilong ol man. (Lo 19:14) Na i gat lo olsem i no stret sapos yumi laikim kros pait o long laik bilong yumi yet yumi mekim nogut long narapela man. (Song 11:5; Matyu 7:12) I gat lo long ol samting bilong maritpasin, na i tambu long mekim pasin sem long wanblut. (Wok Pris 18:​6-18) Na tu, i gat lo long samting bilong yumi yet na long ol samting bilong tingting na bel, olsem i tambu long kolim ol nem nogut long narapela o long mekim ol narapela kain tok nogut long man. (Matyu 5:22) Long rot bilong toktok na pasin bilong yumi, yumi mas skulim ol pikinini long ol dispela lo​—⁠em bikpela samting bilong kamapim strongpela famili.

Pikinini i mas lain long wok bilong wan wan insait long famili​—⁠em narapela samting bilong strongim famili long stap isi na daun long papamama. Long planti famili long nau pikinini i no save wanem wok tru bilong em insait long famili. Long sampela famili, papa o mama i kamapim hevi bilong em long pikinini, em hevi pikinini i no redi long karim. Na long sampela famili, papamama i larim pikinini i stap olsem bos, na pikinini i save pasim tok long olgeta samting bilong famili. Dispela i no stret na i save bagarapim famili. Em wok bilong papamama long givim long pikinini ol samting pikinini i mas kisim​—⁠maski em samting bilong skin, bel, o spirit​—⁠i no stret pikinini i mas givim ol dispela samting long papamama. (2 Korin 12:14; 1 Timoti 5:⁠8) Tingim Jekop. Em i tingim tru famili na lain bilong em na em i no larim ol i wokabaut strong i go, long wanem, Jekop i no laik putim hevi long ol pikinini. Em i save i gat sampela samting ol i no inap mekim, olsem na em i mekim dispela samting.​—⁠Stat 33:​13, 14.

Ol Samting Bilong Spirit

I no gat narapela samting i bikpela moa bilong strongim famili olsem ol samting bilong spirit i save mekim. (Matyu 5:⁠3) Ol pikinini inap lain long planti samting bilong spirit. Ol i save kamapim planti askim, olsem: Yumi stap bilong mekim wanem? Husat i wokim graun, ol animal, ol diwai, na solwara? Bilong wanem ol man i save dai? Bihain wanem samting i save painim ol taim ol i dai? Bilong wanem ol samting nogut i painim ol gutpela man? I olsem i no gat pinis bilong ol askim bilong ol pikinini. Planti taim, em ol papamama i no laik tingim ol dispela samting.b

Baibel i save kirapim ol papamama long lusim hap taim bilong skulim pikinini bilong ol long ol samting bilong spirit. Baibel i stori long dispela kain skul olsem long olgeta taim papamama i mas toktok gut wantaim pikinini. Papamama inap skulim pikinini long God na long Tok bilong em taim ol i wokabaut wantaim, sindaun wantaim long haus, long taim bilong slip​—⁠long olgeta taim rot i op long mekim.​—⁠Lo 6:​6, 7; Efesus 6:⁠4.

Baibel i no save stori tasol long dispela kain skul, nogat. Ol samting yu mas kisim bilong skulim pikinini long en i stap pinis long Baibel. Olsem: Bai yu tok wanem bilong bekim ol dispela askim yumi stori pinis long en? Ol bekim i stap long Baibel. Baibel i kamapim ol nambawan stretpela bekim, em ol bekim bilong helpim ol manmeri long nau ol i no gat gutpela samting bilong wetim i kamap. Na gutpela samting moa, sapos pikinini bilong yu i kisim gutpela tingting na save bilong Baibel, dispela inap stap olsem strongpela anka na gutpela samting bilong stiaim em long dispela taim nogut bilong nau. Helpim ol long kisim dispela save, na dispela bai helpim ol long kamap gutpela long nau i go inap long oltaim bihain.

[Ol Futnot]

[Blok long pes 9]

Helpim Ol Pikinini Long Kamap Gutpela

• Helpim ol pikinini long stap belgut na ol inap save yu laikim tumas ol na ol i no stap nating

• Planti taim yu mas mekim gutpela tok amamas bilong strongim bel bilong ol, na kolim stret ol gutpela samting ol i bin mekim

• Putim gut yau long tok bilong ol

• Taim yu belhat, lusim ol inap liklik taim

• Tok klia long ol lo yu laik ol i mas bihainim; no ken senisim nabaut tok bilong yu

• Olgeta pikinini i no wankain, olsem na yu mas stretim pikinini long pasin i stret long mekim long em

• No ken strong long pikinini i mas mekim ol samting em i no inap mekim

• Mekim Baibel-stadi oltaim bilong lukautim ol long ol samting bilong spirit

[Blok long pes 10]

Tok Bilong En i Kamap Long Bipo Yet

OL LO bilong Baibel i bin helpim i stap bilong ol famili long lain Israel bilong bipo, winim tru ol lain i stap nabaut. Saveman Alfred Edersheim i tok: ‘Ausait long lain Israel long ol lain i stap nabaut, yumi no ken tok i stap bilong ol famili i gutpela olsem yumi save tingim i stap bilong famili long nau.’ Olsem: Lo bilong ol Rom bilong bipo i tok, papa tasol i gat olgeta strong long famili. Em inap salim ol pikinini bilong em i go wok kalabus, o subim ol long mekim wok leba, o kilim ol i dai​—⁠na em i no kisim strafe long en.

Sampela Rom i ting ol Juda i narapela kain, long wanem, ol i bin mekim pasin isi long pikinini bilong ol. Long taim bilong ol aposel, wanpela saveman bilong Rom, em Tasitus, em i raitim wanpela tok nogut long ol Juda, na em i tok ol pasin bilong ol ‘i no stret na i nogut tru.’ Tasol em i tok: “Long ai bilong ol, i gat bikpela rong long kilim i dai wanpela nupela pikinini.”

Lo bilong Baibel i winim tru lo bilong ol Rom. Baibel i bin skulim ol Juda olsem, ol pikinini i gutpela samting tru​—⁠ol i mas tingim pikinini i olsem presen ol i bin kisim long God yet​—⁠na ol i mas mekim gut long dispela presen God i bin givim long ol. (Song 127:⁠3) Planti Juda i bihainim dispela tok. Tok ples bilong ol tu i kamapim klia dispela samting. Edersheim i tok, long tok Hibru bilong bipo ol i no tok pikinini man na pikinini meri tasol, nogat; ol i gat 9-pela tok moa bilong kolim long pikinini na ol wan wan tok i makim pikinini taim em i wok long go bikpela. Olsem: Ol i bin kolim wanpela tok long nupela pikinini i stap yet long susu, na ol i kolim narapela tok long pikinini taim em i lusim susu. Long ol pikinini i bikpela liklik, ol i kolim wanpela tok i makim olsem ol i wok long kamap strong. Na long ol yangpela, ol i bin kolim wanpela tok em insait bilong en i olsem ‘meknaisim yu yet na kamap fri.’ Edersheim i tok: “Ol i bin amamas long glasim gut pasin bilong ol pikinini na ol i kolim kain kain tok bilong makim pikinini taim em i liklik yet na long taim em i wok long go bikpela, olsem na yumi save ol i bin laikim tru pikinini bilong ol.”