Ol i Mekim Susu i Kamap Paura
WANPELA MAN LONG NU SILAN I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!
INAP planti tausen yia na klostu long olgeta kantri, susu em wanpela samting ol manmeri i save kisim long olgeta de. Susu i kam long wanpela rop insait long susu bilong ol meri na bilong ol animal meri, na em nambawan gutpela kaikai bilong ol pikinini. Tasol ol manmeri i mekim samting ol animal i no save mekim. Ol i save kisim dispela gutpela kaikai long kain kain animal olsem: Bulmakau, kamel, meme, lama, wanpela kain dia ol i kolim rendia, sipsip, na bafalo bilong wara. Ol man i save dring susu nating, na tu, ol i laik kaikai ol samting ol i save wokim long susu, olsem bata, sis, yoget, na aiskrim.
Planti man i save dring susu bilong bulmakau em bikpela hap bilong en (87 pesen) em wara, na liklik hap bilong en (13 pesen) em strongpela susu i gat marasin bilong helpim skin, olsem ol kabohaidret, protin, gris, vaitamin, na kalsiam. Ol dispela samting i bikpela samting bilong helpim ol bun long kamap bikpela na long stap strong. Susu bilong ol bulmakau i no nambawan gutpela susu i gat ol marasin bilong helpim skin, nogat. Long ol animal em mipela i kolim antap, susu bilong rendia i nambawan. Susu bilong en i gat planti samting (37 pesen) bilong helpim skin.
Maski susu i kam long wanem animal, em bai bagarap hariap sapos em i no stap long bokis ais. Bilong abrusim dispela hevi, planti man i save mekim wok long paura ol i wokim long susu. Tasol olsem wanem ol inap mekim susu i kamap paura? Orait, yumi ken raun liklik long wanpela faktori bilong wokim paura susu long Waikato, Nu Silan. Dispela faktori i bikpela tru, winim planti faktori bilong wokim paura susu long olgeta hap, na long olgeta de ol i save wokim inap 400 ton paura susu na salim i go long olgeta hap bilong ol faktori i ken wokim kaikai samting long en.
Susu i Kamap Paura
Long olgeta de, planti trak i gat tang ol i wokim long ain, ol i kisim susu long ol haus bulmakau bilong Nu Silan na bringim i kam long dispela faktori. Long faktori ol i putim susu long ol traipela dram ain em maus bilong ol i pas strong. Bihain ol i putim susu long wanpela masin i save tanim hap susu i kamap susu i no gat gris long en, na narapela hap susu i kamap krim. Bihain masin i bungim gen hap bilong dispela tupela kain susu bilong wokim susu i gat ol gutpela marasin bilong helpim skin. Orait, ol i kisim susu long dispela masin na putim i go insait long ol narapela traipela dram samting, na bihain ol i wokim paura susu long en.
Pastaim ol i hatim susu bilong kilim ol jem nogut i stap long en (pasteurization), na bihain ol i boilim susu long ol traipela sospen samting i no gat win oksijen samting long en. Bilong wanem ol i boilim susu olsem? Long dispela rot taim susu i boil, em i no boil strong tumas na susu i no ken paia. Taim ol i mekim pinis dispela samting bilong rausim wara long susu, bikpela hap (48 pesen) bilong susu em strongpela susu. Nau dispela susu i redi bilong ol i ken mekim laspela samting long en—em pasin bilong draim susu.
Bilong draim strongpela susu, ol i putim susu i go insait long wanpela bikpela paip na pamim i go antap long wanpela traipela masin em ol i bin wokim long ain na i gat planti hap long en. Long dispela hap, susu i save kapsait nabaut insait long hatpela win. Nau wara i stap yet long susu i go drai liklik, na susu i kamap paura. Ol i draim susu liklik moa, na wara i go drai moa. Bihain ol i larim paura i go kol bilong ol i ken putim paura long tin o karamap samting na salim i go long stua samting. Olgeta dispela samting ol i save mekim long susu, ol i mekim gut tru na planti gutpela samting bilong susu bilong helpim skin i no lus.
Ating yu sindaun long wanpela hap yu inap baim susu stret. Tasol planti man i stap long ol longwe hap, na ol i hatwok long kisim susu stret o pe bilong en i antap tumas. Tasol gutpela tru i gat paura susu, na ol inap long dring susu. Ol i save tanim liklik paura wantaim wara, na dispela susu ol i wokim long paura—maski em i no swit olsem susu stret—em i kamap gutpela susu bilong dring.
[Blok/Piksa long pes 26]
Tupela Pasin Ol i Mekim Long Susu
Wanpela pasin ol i kolim pastarais ol i kisim long nem bilong wanpela saientis bilong Frans, em Louis Pasteur. Dispela pasin i olsem: Ol i hatim susu inap sampela minit samting na bihain ol i mekim susu i go kol hariap. Dispela pasin i save kilim ol jem nogut, olsem na susu i no ken bagarap hariap. Tasol i no olgeta jem nogut i save dai, olsem na susu i no inap i stap gutpela inap longpela taim tumas. Taim dispela kain susu i stap long bokis ais, em inap i stap gutpela inap 14 de.
Narapela pasin ol i kolim homogenais. Dispela pasin i save senisim ol liklik bal gris i stap insait long susu bambai ol i no ken trip i kam antap long susu na kamapim strongpela susu antap long en. Ol samting ol i save putim insait long susu i save brukbrukim ol liklik bal gris na mekim susu i kamap malumalum.
[Kredit Lain]
Mipela i kisim long U.S. National Library of Medicine
[Ol Piksa long pes 27]
Dispela masin bilong draim susu na i gat planti hap long en, em inap draim 9-pela ton paura susu long wanpela aua