Olsem Wanem Yu Inap Lukautim Gut Ol Wok Bilong Haus?

1. Bilong wanem i gat hatwok long nau long lukautim gut ol wok bilong haus?

‘PASIN bilong dispela graun i wok long senis.’ (1 Korin 7:​31, NW) Ol i bin raitim dispela tok inap olsem 1,900 yia i go pinis, na dispela tok i stret tru long nau! Pasin bilong dispela graun i wok long senis, na sindaun bilong ol famili i wok long senis moa yet. Samting ol man i bin ting i stret inap 40 o 50 yia i go pinis, nau ol i no orait long en. Olsem na i gat hatwok tru long lukautim gut ol wok bilong haus. Tasol sapos yu bihainim tok bilong Baibel long dispela samting, yu inap winim ol dispela hevi.

SKELIM GUT MANI BILONG YU

2. Wanem ol samting bilong mani i save kamapim hevi insait long famili?

² Long nau planti manmeri i les long sindaun olsem famili i gat ol liklik samting inap tasol long ol. Ol kampani i wok long kamapim ol nupela nupela samting na ol i putim ol kain kain toksave bilong grisim ol man long baim. Olsem na planti milion papa na mama ol i save lusim planti aua long mekim wok mani bambai ol inap baim ol dispela samting. Na planti milion manmeri moa ol i save hatwok tru long olgeta de bilong painim liklik kaikai bilong famili. Long nau ol i mas lusim bikpela hap taim moa long mekim wok mani, na sampela i mas holim tupela wok wantaim na bai ol inap baim kaikai samting. Na sampela manmeri ol bai amamas sapos ol inap painim wanpela wok mani, long wanem, long planti hap bilong graun planti man i no gat wok mani. Tru tumas, planti famili i gat hatwok long sindaun bilong ol. Tasol ol tok bilong Baibel inap helpim ol famili long mekim ol samting bambai ol i ken karim ol dispela hevi.

3. Pol i kamapim wanem tok i olsem wanpela lo? Sapos ol marit i bihainim dispela tok, olsem wanem em inap helpim ol long lukautim gut ol wok bilong haus?

³ Ol hevi bilong mani i bin painim aposel Pol tu. Taim em i mekim ol samting bilong karim dispela hevi, dispela i skulim em long wanpela bikpela samting, na em i kamapim long pas em i raitim long pren bilong em, Timoti. Pol i tok: “Taim mama i karim yumi na yumi kamap long graun, yumi no bin karim wanpela samting i kam. Na taim yumi lusim graun yumi bai i no inap karim wanpela samting i go. Tasol sapos yumi gat kaikai na laplap samting, orait yumi ken tok, ‘Em inap long mi.’” (1 Timoti 6:​7, 8) Tru, famili i mas i gat sampela samting moa​—i no kaikai na klos tasol. Famili i mas i gat haus bilong sindaun long en. Ol pikinini i mas skul. Na ol i mas baim marasin na dokta na ol narapela samting. Tasol tok bilong Pol i stret long dispela tu. Sapos yumi amamas long kisim ol samting yumi mas kisim, na yumi no wok strong long kisim ol samting yumi laik kisim, sindaun bilong yumi bai i no gat hatwok tumas long en.

4, 5. Pasin bilong tingim gut na skelim gut ol samting pastaim, olsem wanem dispela inap helpim ol marit long lukautim gut ol wok bilong haus?

⁴ Na i gat narapela lo inap helpim yumi, em i stap insait long wanpela tok piksa bilong Jisas. Em i tok: “Sapos wanpela bilong yupela i laik wokim wanpela haus . . . orait ating em bai i sindaun pastaim na tingim gut pe bilong wokim dispela haus. Em i laik save, mani bilong en bai inap long pinisim dispela haus, o nogat.” (Luk 14:28) Long dispela tok piksa, Jisas i toktok long pasin bilong tingim gut na skelim ol samting pastaim. Olsem yumi lukim pinis, wanpela sapta paslain long dispela i stori long olsem wanem dispela pasin i save helpim yangpela man na meri taim tupela i tingting long marit. Na dispela samting i save helpim tupela taim ol i marit pinis na ol i mas lukautim gut ol wok bilong haus. Bilong tingim gut pastaim, ol i mas skelim gut mani bilong ol na wokim lista bilong ol samting ol i mas baim long dispela mani, na bai ol i ken mekim gutpela wok long mani ol i holim. Long dispela pasin famili inap save gut long ol samting ol bai baim, na putim hap mani i stap bilong baim ol samting ol i mas kisim long olgeta wan wan de o wik, na bai ol i no ken baim planti samting tumas, winim mani ol i bin putim bilong dispela hap taim.

⁵ Long sampela kantri, bilong skelim gut mani bilong ol, ol i mas sakim laik bilong ol long kisim dinau i gat bikpela interes bilong baim ol samting ol i no gat wok tru long en. Na long sampela kantri ol i mekim wok long ol save-kat, na ol famili i mas bosim gut ol wok ol i mekim long en. (Sindaun 22:7) Na ating famili i mas sakim pasin bilong baim nating ol samting na ol i no tingting gut pastaim na skelim wanem samting tru ol i mas kisim, na wanem ol hevi inap kamap sapos ol i baim nating ol samting. Na taim famili i wokim lista bilong ol samting ol i mas baim, nau ol inap lukim olsem, taim ol i tromoi nating mani long laki samting, na smok, na planti dring, famili bai i gat bikpela hevi long mani, na tu, ol dispela samting i no stret long ol lo bilong Baibel.​—Sindaun 23:​20, 21, 29-35; Rom 6:19; Efesus 5:​3-5.

6. Wanem sampela tok i tru bilong Baibel i save helpim ol manmeri i stap rabis?

⁶ Tasol olsem wanem long ol lain i stap rabis na ol i no inap senisim dispela samting? Ol i mas save, dispela pasin i stap long olgeta hap na em i bilong i stap liklik taim tasol, na dispela save inap mekim gut bel bilong ol. Long nupela taim klostu bai kamap, Jehova bai pinisim pasin bilong i stap rabis na olgeta narapela pasin i save givim bikpela hevi long ol man. (Song 72:​1, 12-16) Tasol nau long dispela taim, ol Kristen tru, maski ol i stap rabis nogut tru, bel bilong ol i no bagarap olgeta, long wanem, ol i bilip long tok promis bilong Jehova, olsem: “Bai mi no lusim yu. Bai mi no larim yu i stap nating. Nogat tru.” Olsem na bilipman inap tok olsem: “Bikpela i save helpim mi na mi no inap pret.” (Hibru 13:​5, 6) Long dispela taim bilong hevi, ol manmeri i lotuim Jehova, em i bin helpim ol long planti rot taim ol i bihainim ol lo bilong em long i stap bilong ol na ol i putim Kingdom bilong em i go pas long ol narapela samting. (Matyu 6:​33, NW) Planti bilong dispela lain ol inap mekim wankain tok olsem aposel Pol: “Maski mi stap rabis tru o mi gat planti samting, mi save stap isi tasol. Mi save pinis long pasin bilong i stap isi, maski mi gat planti kaikai o mi stap hangre, na maski mi gat planti samting o mi sot long ol samting. Olgeta kain samting i ken kamap long mi, na mi save stap isi yet na belgut tasol. Krais i save strongim mi, na long strong bilong em mi inap mekim olgeta samting.”​—Filipai 4:​12, 13.

HELPIM NARAPELA LONG MEKIM OL WOK

7. Wanem tok bilong Jisas bai helpim ol marit long lukautim gut ol wok bilong haus sapos ol i bihainim dispela tok?

⁷ Taim Jisas i laik pinisim wok bilong em long graun, em i tok: “Yu mas laikim [narapela] olsem yu laikim yu yet.” (Matyu 22:39) Sapos yumi bihainim dispela tok insait long famili, bai i no gat hatwok tumas long lukautim gut ol wok bilong haus. Long wanem, husat ol i stap klostu tru long yumi na yumi laikim tru ol? Em ol wanhaus bilong yumi, olsem man na meri bilong em, o papamama wantaim ol pikinini, a? Orait insait long famili, olsem wanem narapela i ken kamapim olsem em i laikim tru narapela?

8. Olsem wanem ol inap kamapim pasin bilong laikim tru ol narapela insait long famili?

⁸ Wanpela rot i olsem: Ol wan wan bilong famili ol i mas mekim sampela wok bilong haus, inap tru long skel bilong ol. Olsem na papamama i mas lainim ol pikinini long putim gut ol samting taim ol i mekim wok pinis long en, maski em klos bilong ol o ol samting bilong pilai. Ating ol i mas lusim taim na strong bilong ol long stretim bet long olgeta moningtaim, tasol dispela i save helpim famili long lukautim gut ol wok bilong haus. Tru, sampela taim i gat sampela liklik samting i save stap nabaut, tasol olgeta i ken wok wantaim long stretim gut ol samting insait long haus, na klinim gut ol samting taim ol i kaikai pinis. Pasin bilong les nabaut, na tingting long inapim ol laik bilong yumi yet, na bel nogut long mekim ol wok, dispela i save givim hevi long olgeta insait long famili. (Sindaun 26:​14-16) Tasol sapos yumi amamas na belgut long mekim ol wok, dispela i save helpim famili long i stap amamas. “God i save laikim man i amamas na i givim samting long laik bilong em yet.”​—2 Korin 9:​7.

9, 10. (a) Planti meri bilong haus i mas mekim wanem bikpela wok? Famili i ken mekim wanem na bai meri i no gat bikpela wok olsem? (b) I gutpela sapos famili i kisim wanem stretpela tingting long ol wok bilong haus?

⁹ I gat wanpela bikpela hevi i save kamap insait long sampela famili, na pasin bilong tingim narapela na pasin sori em inap helpim ol long abrusim samting i save kamapim dispela kain hevi. Kirap long taim bilong ol tumbuna bipo, ol mama i bikpela samting bilong helpim sindaun bilong famili. Ol i lukautim ol pikinini, klinim haus, wasim ol laplap, baim na kukim kaikai. Long sampela hap, ol i mekim wok long gaden tu, na salim ol kaikai samting long maket, o mekim ol narapela samting bilong kisim mani bilong helpim famili. Na maski dispela i no pasin bilong sampela kantri long bipo, nau long dispela taim planti milion meri marit ol i mas mekim wok mani bilong helpim famili. Taim mama i mekim bikpela wok olsem, famili i mas tokim em olsem em i mekim gutpela wok. Em i olsem dispela “meri i gat gutpela pasin tru” em Baibel i stori long en​—em i save mekim planti wok long olgeta de. “Em i no save les.” (Sindaun 31:​10, 27) Tasol dispela i no makim olsem meri tasol i mas mekim ol wok bilong haus. Taim man na meri bilong em i wok mani na tupela i kam bek long haus long apinun, yu ting meri wanpela tasol i mas mekim ol wok bilong haus, na man wantaim ol narapela bilong famili ol i malolo? Nogat, a? (Skelim wantaim 2 Korin 8:​13, 14.) Olsem na sapos mama i laik kukim kaikai, ating em bai amamas sapos sampela bilong famili i mekim sampela wok bilong helpim em, olsem lainim tebol, o go long stua na baim kaikai, o stretim sampela samting insait long haus. Tru tumas, olgeta inap mekim sampela wok long haus.​—Skelim wantaim Galesia 6:2.

¹⁰ Ating sampela bai tok: “Long ples mi stap long en, em i no wok bilong man long mekim ol kain samting olsem.” Tru, tasol i gutpela sapos yumi skelim gut dispela samting, a? Taim God Jehova i kamapim famili long pastaim tru, em i no putim wanpela lo olsem i gat sampela wok em meri tasol bai mekim, nogat. Yumi ken tingim gutpela bilipman Abraham. Wanpela taim Jehova i salim sampela man i kam bilong givim sampela tok long em, na em yet i mekim sampela wok bilong kukim na skelim kaikai bilong ol dispela man. (Stat 18:​1-8) Baibel i tok: “Yupela man, yupela i mas laikim tru ol meri bilong yupela, olsem yupela i save laikim bodi bilong yupela yet.” (Efesus 5:28) Sapos long apinun man i kam bek long haus na skin bilong em i les na em i laik malolo, ating meri tu i laik mekim olsem, a? (1 Pita 3:7) Olsem na em i stret na em i pasin sori sapos man i helpim meri long mekim sampela wok long haus.​—Filipai 2:​3, 4.

11. Olsem wanem Jisas i stap olsem gutpela piksa bilong olgeta wan wan insait long famili?

¹¹ Jisas i stap olsem nambawan gutpela piksa bilong man i mekim ol samting God i laikim na i mekim lain bilong em i amamas. Maski Jisas i no bin marit, em i gutpela piksa bilong ol man marit, na ol meri marit, na ol pikinini tu i ken bihainim. Em i tok long em yet olsem: “Pikinini Bilong Man i no bin i kam bilong ol man i ken mekim wok bilong helpim em. Nogat. Em i kam bilong helpim ol.” (Matyu 20:28) Yumi amamas tru long ol famili em olgeta wan wan insait long en ol i kisim kain tingting olsem!

PASIN BILONG I STAP KLIN—BILONG WANEM EM I BIKPELA SAMTING?

12. Ol man i mekim wok bilong Jehova, em i laik bai ol i mas mekim wanem?

¹² I gat narapela lo bilong Baibel inap helpim famili long lukautim gut ol wok bilong haus. Dispela lo i stap long 2 Korin 7:1, em i tok: “Yumi mas rausim olgeta pasin doti bilong bodi na bilong spirit.” Ol man i bihainim dispela tok, Jehova i orait long ol, long wanem, em i laik bai yumi lotuim em long pasin i klin na i no gat doti long en. (Jems 1:27) Na ol wanhaus i save kisim ol gutpela samting long en.

13. Bilong lukautim gut ol wok bilong haus, bilong wanem ol samting i mas i stap klin?

¹³ Olsem: Baibel i tok, bihain bai i no gat sik moa. Long dispela taim, “i no gat man . . . bai i tok olsem, ‘Mi gat sik.’ ” (Aisaia 33:24; KTH 21:​4, 5) Tasol long nau sik i save painim olgeta famili. Sik i bin kisim Pol na Timoti tu. (Galesia 4:13; 1 Timoti 5:23) Tasol ol dokta i tok, i gat planti sik em yumi inap abrusim. Ol famili i gat gutpela tingting ol i no save kisim kain sik olsem sapos ol i abrusim ol pasin doti bilong skin na bilong spirit. Orait yumi ken toktok long olsem wanem ol inap mekim olsem.​—Skelim wantaim Sindaun 22:3.

14. Taim ol wan wan bilong famili i bihainim stretpela pasin, olsem wanem dispela inap helpim famili long abrusim sik?

¹⁴ Wanpela rot bilong i stap klin long ol samting bilong spirit, em yumi mas bihainim klinpela, o stretpela pasin. Planti man i save, Baibel i kamapim ol stretpela pasin yumi mas bihainim, na em i no orait liklik long mekim maritpasin samting wantaim wanpela em yumi no marit long en. “Ol man i save mekim pasin pamuk, . . . na ol man i trabel long ol maritmeri, na ol man i save mekim ol kain kain pasin i gat sem wantaim ol arapela man . . . bai i no inap i go insait long kingdom bilong God.” (1 Korin 6:​9, 10) Em i bikpela samting long ol Kristen i mas bihainim ol dispela strongpela lo, long wanem, ol i stap namel long ol man bilong dispela graun i save mekim ol pasin nogut. Sapos ol Kristen i mekim olsem, God bai amamas long ol, na tu, dispela i save lukautim famili na ol i no kisim ol kain kain sik bilong pamuk olsem AIDS, sifilis, gonoria, na klamidia.​—Sindaun 7:​10-23.

15. Stori long sampela man i no stap klin long skin na dispela inap givim sik long ol.

¹⁵ Taim yumi “rausim olgeta pasin doti bilong bodi,” dispela i save helpim famili bilong yumi long abrusim ol narapela sik tu. Planti sik i save kamap taim man i no stap klin long skin. Wanpela bikpela samting olsem, em pasin bilong smok. Smok i save bagarapim wetlewa, na klos, na win, na em i save givim sik long man. Planti milion manmeri i save dai long olgeta yia, long wanem, ol i bin smok. Tingim dispela samting: Sapos ol i bin abrusim dispela “doti bilong bodi,” ol dispela planti milion manmeri ol no inap kisim sik na i dai taim ol i no lapun yet!

16, 17. (a) Jehova i givim wanem lo long ol Israel na dispela i helpim ol long abrusim sampela kain sik? (b) Olgeta famili i ken mekim wanem bilong bihainim as bilong lo i stap long Buk Lo 23:​12, 13?

¹⁶ Tingim narapela samting i bin kamap. Inap olsem 3,500 yia i go pinis, God i bin givim Lo bilong em long lain Israel bambai em i ken stretim ol samting bilong lotu bilong ol, na bilong i stap bilong ol tu. Dispela Lo i kamapim sampela pasin, olsem lo, ol i mas bihainim bilong i stap klin, na long dispela rot Lo i helpim ol Israel long abrusim ol bikpela sik. Wanpela lo i kolim ol samting ol i mas mekim long pekpek bilong man, olsem ol i mas wokim hul na planim gut long graun ausait long kem, na bai dispela pekpek i no ken bagarapim ples. (Lo 23:​12, 13) Dispela lo bilong bipo em i stret yet long bihainim. Sik i save painim ol manmeri bilong nau tu na ol i dai, long wanem, ol i no bihainim dispela lo.a

¹⁷ Bilong bihainim as bilong dispela lo bilong ol Israel, ples waswas na toilet bilong famili​—maski ol i stap insait long haus o i stap ausait​—yumi mas klinim gut na wasim long marasin. Sapos toilet i no klin na yumi no pasim gut ai bilong en, bai ol lang i bung bung long dispela hap na karim ol binatang bilong sik i go long ol narapela hap bilong haus​—na long kaikai bilong yumi tu! Na tu, ol pikinini na ol manmeri i bikpela pinis ol i mas wasim han taim ol i go pinis long toilet. Sapos nogat, ol bai karim ol binatang bilong sik long skin bilong ol. Wanpela dokta bilong Frans i tok, pasin bilong wasim han “em i stap yet olsem wanpela gutpela rot tru bilong abrusim sampela kain sik bilong bel, na bilong wetlewa, na bilong skin, em ol binatang jem i save kamapim.”

18, 19. I gat wanem ol samting yumi inap mekim na bai haus bilong yumi i ken stap klin, maski yumi sindaun long hap bilong ol man i stap rabis?

¹⁸ Tru, long hap bilong ol man i stap rabis i hatwok long klinim gut ol samting. Wanpela man i save gut long ol kain ples olsem, em i tok: “Long ples hat i hatwok tru long klinim gut ol samting. Strongpela win i save karim bikpela das i kam na em i save go insait long olgeta liklik hul samting long haus, na braunpela das i pulap long haus. . . . Ol manmeri i kamap planti tru long ol bikpela taun na long sampela ples long bus tu, na dispela tu i save kamapim ol sik. Ol samting bilong toilet i save ran long ol baret, na pipia bilong ol kaikai samting i hip i stap nabaut na i no gat man i rausim, na ol toilet em bilong olgeta manmeri i mekim wok long en ol i doti nogut tru, na ol rat na kokros na lang em ol inap givim sik long ol man, ol i pulap i stap.”

¹⁹ Long ol kain ples olsem, i hatwok long ol samting i stap klin. Tasol sapos famili i wok strong bambai haus i ken stap klin, bai ol i kisim gutpela samting long en. Sop na wara na pasin bilong taitim bun na mekim wok, dispela i no gat bikpela pe bilong en olsem marasin na haus sik. Sapos yu sindaun long kain ples olsem, wok strong long mekim ol samting bambai haus na banis bilong yu yet i ken stap klin na i no gat pekpek bilong ol animal i stap nabaut. Sapos long taim bilong ren i gat graun malumalum long rot i go long haus bilong yu, yu ting yu inap putim ol liklik ston long dispela rot na bai famili i no ken karim graun malumalum i go insait long haus? Na sapos ol i save pasim su o sandel, ol inap rausim pastaim na bihain ol i go insait long haus? Na yu mas lukautim gut wara, nogut sampela binatang bilong sik i go insait long en. Ol i tok, i gat olsem 2 milion manmeri ol i save dai long olgeta yia long ol sik ol i kisim long wara nogut na pekpek samting.

20. Husat i mas mekim ol wok na bai haus i ken stap klin?

²⁰ Em wok bilong olgeta​—mama, papa, ol pikinini, ol man i kam lukim famili​—long mekim ol samting bambai haus i ken i stap klin. Wanpela mama long Kenya i gat 8-pela pikinini, em i tok: “Olgeta i bin lain long mekim sampela wok.” Taim haus i klin na ol samting i stap stret, dispela i save givim gutnem long famili olgeta. Wanpela savetok bilong ol Spen i tok olsem: “Pasin bilong i stap rabis i no save pait wantaim pasin bilong i stap klin.” Maski famili i sindaun long wanpela gutpela haus tru, o flet, o liklik haus nating, o pipia haus tasol, sapos haus i stap klin, dispela bai helpim famili na ol i no ken sik tumas.

OL TOK BILONG STRONGIM BEL I HELPIM YUMI LONG KAMAP STRONG

21. Olsem Sindaun 31:​28 i makim, wanem samting bai helpim famili long i stap amamas?

²¹ Taim Buk Sindaun i stori long kain meri marit i gat gutpela pasin tru, em i stori olsem: “ ‘Ure, ure long mama bilong mipela.’ Ol pikinini bilong dispela meri i save tok olsem. Na man bilong en i litimapim nem bilong em moa yet.” (Sindaun 31:28) Wanem laspela taim yu bin givim gutpela tok amamas long wanpela bilong famili taim em i mekim wanpela gutpela wok? Yumi kain olsem ol diwai samting, em taim bilong kol i laik pinis na ol i redi long putim plaua taim ol i kisim hat bilong san na liklik ren. Yumi ol manmeri i mas i gat man bilong givim gutpela tok long yumi bilong strongim bel bilong yumi. Taim meri i save olsem man bilong em i pilim tru ol bikpela wok na pasin sori em i save mekim long lukautim famili, na man i no ting em wok bilong meri na em i mas mekim tasol, dispela i save strongim meri. (Sindaun 15:23; 25:11) Na em i gutpela samting taim meri i givim gutpela tok amamas long man bilong em long ol wok em i save mekim ausait na insait long haus. Na ol pikinini tu, taim papamama bilong ol i tok amamas long ol wok ol i mekim long haus, long skul, o long kongrigesen Kristen, dispela i save strongim ol. Na pasin bilong tok tenkyu em i save strongim tru bel bilong man! Yumi save tromoi hamas pe bilong tok: “Tenkyu”? Nogat, a? Tasol dispela liklik tok i save strongim tru famili.

22. I mas i gat wanem samting na bai famili i ken “kamap strong”? Ol inap kisim dispela samting olsem wanem?

²² I gat planti samting i mekim na i hatwok long lukautim gut ol wok bilong haus. Tasol dispela wok inap kamap gutpela. Wanpela savetok bilong Baibel i tok: “Man i gat gutpela tingting na save, em bai i gat gutpela haus, na famili bilong en bai i kamap strong.” (Sindaun 24:3) Olgeta insait long famili ol inap kisim gutpela tingting na save sapos ol i lain na kisim save long laik bilong God na ol i bihainim. Tru, em i bikpela wok, tasol sapos ol i mekim olsem, bai famili i stap amamas!