Yu Save Long Dispela?
Bilong wanem Pontius Pailat i pret taim em i harim ol Juda i kotim Jisas long em i bin tok, “Mi Pikinini Bilong God”? —Jon 19:7.
Gavman Rom i bin makim Julius Sisar olsem wanpela God bihain long em i dai. Bihain ol i givim biknem divi filius, mining bilong en “Pikinini Bilong God,” long Oktevian, em man Julius Sisar i bin adoptim na em i kamap olsem senis bilong em. Dispela biknem, em wanpela tok Latin, em i kamap olsem wanpela biknem bilong ol empera. Ol man i bin kisim save long dispela samting long ol rait i stap long ol alta, ol tempel, ol imis, na ol koin bilong ol Rom. Taim ol Juda i kotim Jisas long em i tok em i “Pikinini Bilong God,” i olsem ol i sutim tok long Jisas olsem em i laik kisim wanpela biknem bilong ol empera, na i olsem em i birua long gavman.
Long taim ol i kotim Jisas, Taiberius i bin kisim dispela biknem divi filius. Dispela empera i gat nem nogut long pasin bilong kilim i dai ol man em i ting ol i birua bilong em. Olsem na taim ol Juda i tokim gavena Pailat bilong Rom olsem sapos em no putim tok long kilim Jisas i dai, orait em i birua long Sisar, dispela i mekim Pailat i “pret moa” yet. Ol i strong strong long em na bihain em i putim tok long kilim Jisas i dai.—Jon 19:8, 12-16.
Inap longtaim pinis Babilon i bin bagarapim Tair, orait bilong wanem Sekaraia i tok profet bihain olsem Tair bai i bagarap?
Biktaun Tair bilong bipo i stap long hap nambis bilong Mediterenian na i gat tupela hap bilong long en. Wanpela hap i stap long bikples na narapela hap i stap long ailan.
Pastaim, ol manmeri bilong Tair i bin mekim gut long ol Israel. Tasol bihain, ol manmeri bilong Tair i kisim planti mani kago na ol i bikhet long God Jehova. Ol i kirap stilim ol gol na silva long tempel bilong em na salim sampela manmeri long lain bilong em i go kamap wokboi nating. (Joel 3:4-6) Dispela i mekim na kot bilong Jehova i painim ol. Long rot bilong ol profet bilong em, Jehova i tokaut olsem Tair bai i kisim bagarap long han bilong King Nebukatnesar bilong Babilon, em i bringim ol ami bilong em i kam long Tair bihain long em i bagarapim Jerusalem long yia 607 B.C.E.—Aisaia 23:13, 14; Jeremaia 27:2-7; Esekiel 28:1-19.
Taim ol Tair i luksave olsem Babilon bai i bagarapim taun bilong ol, ol i kisim ol mani kago samting bilong ol na ranawe i go long hap taun long ailan. Ol Babilon i bagarapim tru dispela taun long bikples na ol hip pipia ston tasol i stap. Klostu 100 yia bihain, Jehova i kirapim profet bilong em, Sekaraia, long tokaut long kot bilong Em bai i painim Tair: “Bikpela bai i rausim olgeta samting bilong ol. Bikpela bai i tromoi ol dispela samting bilong Tair i go long solwara, na bai ol birua i kukim taun na bagarapim olgeta.”—Sekaraia 9:3, 4.
Long yia 332 B.C.E., Bikpela King Aleksander i bagarapim dispela taun long ailan na dispela i truim tok profet bilong Sekaraia. Bilong mekim olsem, Aleksander i wokim rot long bikples i go long ailan, longpela bilong en inap 800 mita—em i yusim ol hap pipia diwai na ston bilong olpela taun Tair i bin bagarap. Dispela tu em Esekiel i bin tok profet long en.—Esekiel 26:4, 12.
[Piksa long pes 27]
“Ol birua i banisim Tair”
[Kredit Lain]
Drawing by Andre Castaigne (1898-1899)