Buk Bilong Baibel Namba 35—Habakuk
Man Bilong Raitim: Habakuk
Ples Em i Bin Raitim: Juda
Raitim Pinis: 628 B.C.E. samting (?)
1. Tok profet bilong Habakuk i kamapim wanem ol bikpela tok i tru?
HABAKUK tu em wanpela profet i bin raitim wanpela liklik buk bilong Ol Skripsa Hibru. Tasol driman na ol tok God i givim long Habakuk i no liklik samting long lain bilong God—em i bikpela samting long ol. Tok profet bilong em i strongim ol wokboi bilong God long taim bilong hevi. Buk i kamapim tupela bikpela tok i tru: God Jehova em i King bilong heven na graun, na ol stretpela man ol i save bilip na wokabaut. Na tok bilong buk em wanpela tok lukaut i go long ol birua bilong ol wokboi bilong God na ol man i giaman na tok ol i lain bilong em. Buk i makim pasin yumi mas bihainim long bilip strong long Jehova, em inap tru long yumi mas litimapim nem bilong em oltaim.
2. Buk i givim wanem save long yumi long Habakuk, em man bilong raitim dispela buk?
2 Namba wan tok bilong Buk Habakuk i olsem: “Bikpela i givim dispela tok long profet Habakuk long wanpela samting olsem driman.” (Hab. 1:1) Husat dispela profet Habakuk (tok Hibru, Chavaq·quqʹ), insait bilong nem bilong em i olsem “Holim Strong”? Buk i no stori long papamama, o lain, o sindaun, o indai bilong em. Sapta 3 i tok long “man i bosim musik,” tasol yumi no save tru olsem dispela i makim Habakuk em i wanpela Livai bilong mekim musik long tempel, o nogat.
3. Wanem ol samting i painim ol Juda na i helpim yumi long save long taim Habakuk i bin raitim buk?
3 Habakuk i autim tok profet long wanem taim? Dispela tok long “man i bosim musik” na Jehova “i stap insait long haus bilong en” i makim olsem tempel long Jerusalem i no bagarap yet. (2:20) Dispela samting wantaim ol tok profet Habakuk i autim i makim olsem em i autim tok paslain liklik long taim Jerusalem i bagarap long yia 607 B.C.E. Tasol hamas yia paslain? Ating em i autim tok bihain long taim bilong gutpela King Josaia, em 659-629 B.C.E. Dispela tok profet em i autim i givim save long yumi long dispela samting, long wanem, em i tok profet long wanpela samting i mas kamap na taim ol Juda i harim dispela tok ol i no inap bilipim. Em wanem samting? Jehova bai salim ol Babilon i kam bilong mekim save long ol Juda, long wanem, ol i no bin i stap gut long Em. (1:5, 6) Dispela i makim stret taim bilong King Jehoiakim i kirap nupela long bosim lain Juda, em i man bilong lotuim ol god giaman. Long dispela taim ol Juda i no bilip na ol i mekim planti pasin nogut. King Neko bilong Isip i putim Jehoiakim i stap king, na ol Juda i stap aninit long strongpela kantri Isip. Olsem na ol bai ting i gat as na ol i no inap bilip olsem ol Babilon bai kam pait long ol. Tasol King Nebukatnesar bilong Babilon i daunim King Neko long Karkemis long yia 625 B.C.E. na pinisim strong bilong Isip. Olsem na Habakuk i mas autim dispela tok profet taim dispela samting i no kamap yet. Em nau, ol samting i makim olsem Habakuk i bin autim tok profet long taim Jehoiakim i kirap mekim wok king (long 628 B.C.E.), olsem na Habakuk i stap long wankain taim olsem Jeremaia.
4. Wanem samting i kamapim klia olsem spirit bilong God i bin kamapim olgeta tok bilong Buk Habakuk?
4 Olsem wanem yumi ken save spirit bilong God i bin kamapim olgeta tok bilong dispela buk? Ol olpela lista bilong ol buk bilong Ol Skripsa Hibru i kamapim klia olsem Buk Habakuk em i hap tru bilong Baibel. Ol i no kolim nem bilong dispela buk, tasol taim ol i tok long ‘ol 12-pela liklik buk bilong ol profet,’ Buk Habakuk i mas insait long dispela bambai i gat 12-pela buk. Aposel Pol i luksave olsem dispela tok profet em i hap tru bilong buk bilong God. Em i kolim stret tok bilong Habakuk 1:5 na em i tok, em samting “bipo ol profet i bin tok long en.” (Ap. 13:40, 41) Long ol pas bilong em, Pol i kamapim sampela tok bilong Habakuk. Na ol tok Habakuk i mekim long ol Juda na Babilon i kamap tru na dispela i makim stret olsem em i profet tru bilong Jehova—em i autim tok long nem bilong Jehova na givim biknem long Em.
5. Stori liklik long ol tok bilong Habakuk.
5 Buk Habakuk i gat 3-pela sapta. Sapta 1 na 2 i stori long ol tok Habakuk i mekim long Jehova na Jehova i mekim long Habakuk. Ol i stori long kantri Babilon i stap strong moa, tasol ol bikpela hevi bai painim ol lain bilong Babilon, long wanem, ol i save kisim planti samting i no bilong ol yet, na ol i paulim samting bilong ol narapela lain na givim long lain bilong ol yet, na ol i kilim i dai planti man bilong mekim taun bilong ol yet i sanap strong, na ol i lotuim ol god giaman. Sapta 3 i stori long bikpela strong bilong Jehova long mekim pait, na pasin bilong raitim dispela tok i gat strong tru bilong kirapim tingting bilong ol man i ritim. Dispela sapta i olsem wanpela beten ol man i singim long pasin bilong ol singsing sori. Sampela man i tok, “em i wanpela nambawan gutpela song bilong olgeta song Hibru.”a
HELPIM YUMI OLSEM WANEM?
12. Pol i kolim tok bilong Habakuk 2:4 bilong helpim ol man olsem wanem?
12 Aposel Pol i luksave olsem tok profet bilong Habakuk i gutpela bilong skulim man, olsem na 3-pela taim em i kamapim tok bilong sapta 2, ves 4. Taim Pol i tokaut olsem gutnius em i strong bilong God bilong kisim bek olgeta manmeri i bilip, em i tokim ol Kristen long Rom: “Long gutnius God i soim yumi pasin em i mekim bilong kolim yumi stretpela manmeri. Yumi mas bilip na em i ken kolim yumi stretpela manmeri, long wanem, long rot bilong bilip tasol yumi inap kamap stretpela manmeri long ai bilong God. Em i olsem tok i stap long buk bilong God, ‘Ol manmeri i bilip, bai God i kolim ol stretpela manmeri na ol bai i stap laip.’ ” Taim Pol i raitim pas long ol Galesia em i tokaut strong olsem ol man i bilip ol bai kisim blesing. Em i tok: “Buk bilong God i gat tok olsem, ‘Ol man i bilip, bai God i kolim ol stretpela man na ol bai i stap laip.’ Na dispela tok i soim yumi klia olsem, i no gat rot bilong wanpela man i bihainim lo na God i kolim em stretpela man.” Na long pas Pol i raitim long ol Hibru em i tok ol Kristen i mas i gat strongpela bilip bilong kisim laip, na em i kamapim gen tok Jehova i givim long Habakuk, olsem “stretpela man bilong mi em i bilip, olsem na em bai i stap laip,” na Pol i kolim sampela tok moa bilong em olsem i stap long Baibel Grik Septuagint: “Na sapos em i surik, orait bai mi no amamas long em.” Na bihain Pol yet i tok: “Tasol yumi no man bilong surik na lus. Nogat tru. Yumi ol manmeri bilong bilip na kisim laip.”—Ro. 1:17; Ga. 3:11; Hi. 10:38, 39.
13. Tok profet bilong Habakuk long Juda na Babilon i kamap tru na dispela i kamapim klia wanem samting long kot bilong God?
13 Ol tok bilong profet Habakuk i helpim tru ol Kristen long nau, long wanem, ol i mas i gat strong. Ol dispela tok i skulim ol long bilip na wetim God, na em i helpim ol long givim tok lukaut long ol man long kot bilong God. Ol tok lukaut bilong Habakuk i skulim yumi olsem: Yumi no ken ting dispela kot bilong God i no inap kamap kwik; “em bai i kamap.” (Hab. 2:3) Tok profet bilong Habakuk long Babilon bai bagarapim Juda, em i kamap tru olgeta, na ol birua i daunim Babilon olsem em i tok pinis. Ol Midia na Persia i kisim dispela taun long yia 539 B.C.E. Dispela em i strongpela tok lukaut bilong givim tingting long yumi, olsem yumi mas bilip tru long ol tok bilong God! Olsem na aposel Pol i kamapim tok bilong Habakuk taim em i givim tok lukaut long ol Juda long taim bilong em, nogut ol i no bilip. Em i tok: “Olsem na yupela lukaut. Nogut dispela samting bipo ol profet i bin tok long en, em i kam long yupela. Ol i bin tok olsem, ‘Yupela man bilong tok bilas, yupela lukluk, na bai yupela i kirap nogut na bai yupela i bagarap. Mi bai mekim narakain samting i kamap namel long yupela. Na sapos wanpela man i tokim yupela long dispela samting mi laik mekim, bai yupela i no inap bilipim.’ ” (Ap. 13:40, 41; Hab. 1:5) Ol Juda i no bilip, ol i no putim yau long tok bilong Pol, olsem ol i no bin bilipim toksave bilong Jisas long Jerusalem bai bagarap; olsem na ol i kisim nogut taim ol ami bilong Rom i bagarapim Jerusalem long yia 70 C.E.—Lu. 19:41-44.
14. (a) Olsem wanem tok profet bilong Habakuk i kirapim ol Kristen bilong nau long holim strong bilip? (b) Ol man i laikim tumas stretpela pasin, bilong wanem ol i ken amamas, olsem tok profet i tok?
14 Olsem tasol long nau, ol tok profet bilong Habakuk i kirapim ol Kristen long holim strong bilip, maski pasin bilong pait na bagarapim man i pulap long graun. Ol dispela tok i helpim ol long skulim ol man na bekim tok long ol man bilong olgeta hap em ol i askim olsem: God bai mekim save long ol man nogut o nogat? Tingim gen tok profet bilong Habakuk: “I no longtaim na dispela samting . . . em bai i kamap. Yu ting bai em i no inap kamap kwik, tasol yu mas wet liklik na em bai i kamap.” (Hab. 2:3) Maski wanem kain hevi i kamap long graun, liklik hap lain bilong Kingdom ol i stap yet long graun ol i save tingim tok bilong Habakuk long Jehova i bin mekim save long ol man nogut bilong bipo na em i tok: “Yu mekim olsem bilong kisim bek ol manmeri bilong yu wantaim dispela king yu bin makim.” (3:13) Tru tumas, long bipo tru i kam inap long nau Jehova i stap God bilong ol, em i “God bilong mekim gutpela na stretpela pasin olgeta.” Em i olsem “strongpela ston” bilong givim strafe long ol man nogut na givim laip long ol man em i laikim tru ol. Olgeta man i laikim tumas stretpela pasin ol i ken amamas long Kingdom na wok king bilong Jehova, na ol i ken tok: “Bai mi amamas na belgut. Long wanem, Bikpela em i God na em i save kisim bek mi. God, Bikpela bilong mi, em i save givim strong long mi.”—1:12; 3:18, 19.
[Futnot]
a The Book of the Twelve Minor Prophets, 1868, bilong E. Henderson, pes 285.