-
Long Dispela Taim Bilong Pret, Yu Ken Bilip Tru long Husat?Wastaua—1988 | Oktoba 1
-
-
“Ol king na ol man bilong graun i no inap kisim bek yu. Olsem na nogut yu bilip long ol.”−SAM 146:3.
-
-
Long Dispela Taim Bilong Pret, Yu Ken Bilip Tru long Husat?Wastaua—1988 | Oktoba 1
-
-
Ol i No Bilip Moa long Ol Man
3 Olsem na nau long dispela taim bilong pret, yumi laik tru bai i gat sampela man yumi ken bilip tru long ol, em ol bai stap gut long yumi, na ol i no save giaman, na ol bai sambai long yumi na helpim yumi taim hevi i painim yumi. Tasol long nau planti man i bel hevi, long wanem ol man bipo ol i bilip long ol, ol i giamanim ol. Wanpela nius bilong wanpela kantri long Esia i tok: ‘Ol Man i No Bilip Moa long Ol Bikpela Man Bilong Gavman na Bisnis.’ Insait long famili tu, narapela i no bilip moa long narapela, olsem na long olgeta hap bilong graun, planti man na meri marit ol i katim marit. Bipo narapela man i save bilip long narapela man. Tasol nau ol i save tingting nogut long ol narapela man na ting olsem ol i laik nogutim ol. Wanpela man i tok: ‘Mi no bilip moa long wanpela man,’ na planti man i save tok olsem.
4 Long nau ol man i save tingting nogut long ol narapela man, long wanem yumi stap long taim bilong bikpela pret tru, winim olgeta taim bipo. Long taim bilong yumi planti samting nogut tru i bin kamap, olsem tupela bikpela pait bilong olgeta hap, na planti narapela pait tu, em ol dispela pait i bin kilim i dai wan handet milion manmeri! Na nau ol man i gat ol bom nogut bilong nuklia na ol inap pinisim olgeta samting i stap laip long graun! Olgeta dispela samting i mekim na nau ol man i pret na ol i no bilip moa long ol narapela man. Ol pikinini tu ol i save pret. Wanpela nius bilong ol dokta i tok: “Long nau planti pikinini, ol liklik pikinini tu, ol i tingim pait nuklia inap bagarapim graun na ol i pret.” Na wanpela nius bilong Kanada i tok, planti yangpela manmeri long nau “ol i no save bilip moa, ol i stap bel hevi tasol, ol i pilim olsem i no gat wanpela gutpela samting ol i ken wetim i kamap.” Ol yangpela i putim asua i go long husat? Wanpela yangpela i tok: “Mipela pilim olsem ol man i bikpela pinis ol i no lukautim mipela. Mipela i no bilip moa long ol. Mipela pilim olsem i no gat wanpela man i mekim gutpela pasin. Dispela kain tingting i kamap strong long nau, winim olgeta taim bipo.”
5 I gat narapela lain pikinini, sapos ol inap toktok bai ol i tok, ol man i bikpela pinis ol i no lukautim ol. Dispela lain em ol pikinini, mama o dokta i bin rausim ol long bel. Long olgeta yia ol i kilim i dai planti planti pikinini long dispela rot, winim 55 milion! Ol dispela liklik pikinini i stap yet long bel ol i no gat asua na ol i no inap mekim wanpela samting bilong helpim ol yet−ol narapela man i mas lukautim ol, tasol ol i bagarapim ol!
6 I gat narapela samting planti man i pret long en long nau, em olsem: Pasin raskol. Ol raskol i save brukim haus na stil na mekim kain kain pasin nogut. Planti meri i pret long dispela samting. Wanpela meri i tok, taim em i laik slip, em i save putim gan aninit long pilo na em i slip. Na narapela meri i tok: “Mi les pinis long dispela pasin bilong nau long lokim dua oltaim . . . Tumbuna mama bilong mi i no bin lokim dua bilong haus.” Na wanpela nius long Poto Riko i tok: “Yumi yet yumi stap kalabus.” Tru tumas, yumi kalabus insait long haus bilong yumi i gat strongpela banis ain na ol lok long en. I gat as bilong pret bilong ol dispela manmeri. Long hap bilong Amerika, long olgeta yia ol man i save paitim o bagarapim planti meri. Nambawan dokta bilong gavman long Amerika i tok: “Long olgeta yia inap olsem 4 milion manmeri long Amerika i kisim bikpela bagarap long han bilong narapela man−ol i kilim ol i dai, reipim ol meri, paitim meri bilong ol, bagarapim pikinini, hansapim ol man na bagarapim skin bilong ol.” Ol kain pasin nogut olsem i kamap long planti kantri long nau. Dispela samting i mekim na long nau ol man i save pret long ol narapela man na ting olsem ol i laik nogutim ol.
7 Long ol kantri i no gat planti wok bisnis long en, planti planti man i stap rabis tru. Ol i no save bilip olsem i gat sampela man bai helpim ol. Presiden bilong wanpela kain kantri olsem em i tok, long wanpela provins long dispela kantri, planti nupela pikinini i dai taim ol i no winim yet wanpela krismas (inap olsem 270 long olgeta 1,000)! Na wan wan haus tasol ‘i gat wara (wanpela long olgeta 100). Long narapela kantri planti pikinini (inap 60 pesen) ol i sot long ol samting na i gat 7 milion pikinini em papamama i bin lusim ol. Wanpela ripot i tok, ol dispela pikinini ‘ol i no skul, na ol i no inap kisim wok, na ol bai kamap raskol tasol’! Long hap bilong Amerika ol i tok i gat 500,000 o moa ol yangpela manmeri i no gat haus. Yu ting ol dispela yangpela manmeri inap bilip long papamama bilong ol o ol narapela man o bilipim tok promis bilong ol bikpela man bilong gavman? Nogat, a?
8 Hevi bilong ol wok bilong mani, dispela tu i mekim ol man i pret. Dispela hevi i kamap tu long ol kantri i gat planti wok bisnis na planti samting. Long 1986, long Amerika, wok bilong planti beng i bagarap. Dispela hevi i kain olsem bikpela hevi i bin painim ol beng long yia 1930 samting. Wanpela man i gat save long ol wok bilong mani em i tok: ‘Strong bilong mani i bagarap. Long nau hevi i painim ol beng wankain olsem i bin painim ol beng paslain long taim wok bilong ol i bagarap long 1930.’ Wanpela man i lukim hevi i kamap long ol wok bilong mani na em i tok, ‘I olsem bikpela bagarap, olsem bikpela win na ren, i laik kamap.’ Olsem wanem long ol man i gat save long ol wok bilong mani? Ol inap givim gutpela tingting long ol man na soim rot long ol bilong stretim dispela hevi? Wanpela bilong lain bilong ol em i tok, ‘Ol samting ol i bin tok bai kamap, em i no kamap, olsem na tok bilong ol i paulim tingting bilong ol man.’
Ol i Ting Gutpela Samting Bai Kamap, Tasol Nogat
9 Dispela pasin bilong nau i narapela kain tru long pasin i bin i stap long yia 1900 samting. Long dispela taim bipo, ol man i save pilim olsem gutaim tru bai kamap na narapela i bilip long narapela. Inap planti yia pinis ol i stap sekan, na ol i pilim olsem olgeta samting i mas wok long kamap gutpela tasol. Tasol long yia 1914 bikpela senis i kamap−Namba Wan Pait Bilong Olgeta Hap i kirap. Bihain namba tu bikpela pait i kamap, na taim dispela pait i pinis long yia 1945, ol i sainim pepa bilong kamapim Yunaitet Nesen. Ol bikpela gavman bilong graun i ting olsem dispela oganaisesen bai kamapim gutaim na gutpela sindaun na stretpela pasin long graun. Wanpela ripot bilong nau i tok: ‘Inap olsem 51 kantri ol i bin sainim pepa bilong kamapim dispela oganaisesen−ol i olsem maus bilong ol man bilong olgeta hap bilong graun na olgeta lain na olgeta lotu.’ Tasol dispela tok i no stret. I gat wanpela lotu ol i no insait long dispela. Ol i no sainim dispela pepa, long wanem ol i no laik insait long dispela samting. Em wanem lotu? Em ol Witnes Bilong Jehova. Bilong wanem ol i no laik helpim dispela wok? Long wanem ol i save i no gat wanpela lain bilong dispela graun, long Yunaitet Nesen tu, inap long kamapim pasin sekan na gutpela sindaun na stretpela pasin. Ol Witnes i save ol dispela tok promis bilong ol man bai lus nating tasol.
10 Dispela ripot i tok: ‘Nau, foti yia bihain, i gutpela sapos yumi skelim ol samting tru i bin kamap wantaim ol samting ol i ting em bai kamap. Samting i kamap ples klia em olsem: I no gat gutpela samting i bin kamap. Long nau pasin nogut na pasin pait i kamap bikpela na ol man i pret moa yet. Planti man moa ol i sot long kaikai na wara na haus na gutpela dokta na haus sik na skul. Long yia 1945 ol i no ting ol samting nogut olsem bai kamap.’ Na dispela ripot i tok moa, olsem: ‘Foti yia bipo ol lain man i bung wantaim bilong painim rot bambai olgeta manmeri i ken i stap gutpela, na ol i no ken pret na ol i no ken sot long samting. Tasol samting tru i bin kamap long yia 1980 na bihain long en, em olsem: Bikpela hap lain bilong olgeta man bilong graun ol i stap rabis. Hangre i save kilim i dai inap olsem 50,000 manmeri long olgeta de!’ Tasol ol lain man i save tromoi wan handet milion kina long olgeta aua long pait!
11 Ol man i bin mekim planti tok promis long stretim ol dispela hevi, tasol ol i no stretim. Olsem na yu ting yumi ken bilipim tok promis bilong ol man? Tok promis bilong ol i kain olsem tok bilong kepten bilong wanpela bikpela sip, em i tok, ‘Mi no inap tingim wanpela samting em inap bagarapim bikpela sip ol man i wokim long nau; ol i gat bikpela save pinis long wokim ol sip.’ Na wanpela boskru bilong dispela sip i tokim wanpela pasendia: ‘God yet em i no inap bagarapim dispela sip.’ Tasol dispela sip, em sip Taitanik, em i bagarap long yia 1912 na 1,500 manmeri i dai pinis! Long yia 1931 Nesenel Edyukesen Asosiesen long Amerika i tok, bai olgeta man i gat skul, olsem na ‘paslain long yia 1950 bai i no gat pasin nogut moa.’ Na long yia 1936, wanpela niusman bilong Englan i tok, pe bilong ol samting bai i go liklik na long yia 1960 samting bai ol man inap kisim nating kaikai na klos na haus. Tasol samting i no kamap olsem ol i tok. Nogat tru!
-