Sprim-Kot Long Yurop i Orait Long Ol i Autim Tok Long Kantri Grik
BILONG wanem ol polis i holim wanpela man inap 60 taim samting, kirap long 1938 na ol man i stap long hap bilong em ol i save litimapim nem bilong em? Em i wanpela man Grik bilong ailan Krit. Em i man bilong lukautim stua na em i save mekim stretpela pasin long wok bilong em, olsem na bilong wanem ol i bringim em i go long kot bilong kantri Grik inap 18 taim na em i kalabus inap 6-pela yia samting? Bilong wanem ol i kisim dispela man i gat meri na 5-pela pikinini, em Minos Kokkinakis, na kalabusim em long sampela ailan i gat haus kalabus long en?
Ol i bin kamapim sampela lo long 1938 na 1939 i tambuim wok bilong autim tok bilong lotu, na long dispela as ol i bin mekim nogut long dispela man. Man bilong kamapim dispela lo em bikman bilong gavman Grik, nem bilong em Ioannis Metaxas, na Lotu Grik Otodoks i bin stiaim tingting bilong em na em i mekim olsem.
Dispela lo i mekim na kirap long 1938 i go inap 1992 ol i bin holim 19,147 Witnes Bilong Jehova, na sapos yumi bungim olgeta yia kot i makim bilong ol i mas kalabus, em inap olsem 753 yia, na ol Witnes i bin lusim 593 yia bilong ol dispela yia kot i bin makim. Ol i bin mekim olsem long ol Witnes long Grik, long wanem, ol i bihainim tok bilong Jisas long “mekim olgeta lain manmeri i kamap disaipel bilong [em]. . . . Na . . . lainim ol long bihainim olgeta tok” Jisas i bin givim long ol.—Matyu 28:19, 20.
Tasol long Me 25, 1993 ol i winim wanpela bikpela pait bilong i stap fri long mekim lotu bilong ol! Long dispela taim wanpela kot bilong Yurop (European Court of Human Rights) long Strasbek, long Frans, i orait long wanpela man Grik i ken skulim ol man long bilip bilong em. Taim sprim-kot bilong Yurop i mekim olsem, dispela i helpim pasin bilong i stap fri long mekim lotu, na ating em bai mekim bikpela samting long ol manmeri i stap long olgeta hap.
Orait, nau yumi ken skelim ol samting i bin kamap, na ol samting nogut ol i bin mekim long wanpela man Grik, na long dispela as em kot i mekim dispela bikpela samting tru.
Samting i Bin Kamap Bipo
Long 1938 dispela man Grik, em Minos Kokkinakis, em i namba wan Witnes Bilong Jehova i bin kot long dispela lo i tambuim ol man long autim bilip bilong ol. Ol i no harim kot bilong em—ol i salim em nating i go kalabus inap 13 mun long ailan Amorgos long Solwara Ijian. Na long 1939 em i kalabus tupela taim—long namba wan taim em i kalabus inap tupela mun hap, na long namba tu taim em i wankain.
Long 1940 Kokkinakis i kalabus inap 6-pela mun long ailan Melos, na long 1941, long taim bilong Namba 2 Pait, em i kalabus long wanpela haus kalabus bilong ol ami long Atens inap 18 mun samting. Em i stori long dispela taim olsem:
“Mipela i sot long kaikai, na bihain mipela i sot olgeta, olsem na mipela i no gat strong moa long wokabaut. Tasol ol Witnes long Atens na Pireus i givim sampela kaikai long mipela, maski ol tu i sot. Sapos ol i no bin mekim olsem, bai mipela i dai.” Bihain, long 1947, em i kalabus gen inap 4-pela mun hap.
Long 1949 Minos Kokkinakis i go kalabus long ailan Makronisos. Taim ol Grik i harim nem bilong dispela ailan, bel bilong ol i save guria stret, long wanem, ol i tingim haus kalabus bilong en i samting nogut tru. I gat olsem 14,000 i kalabus long Makronisos, na 40 em ol Witnes. Wanpela bikpela buk long tok Grik (Papyros Larousse Britannica) i stori long dispela haus kalabus olsem: “Ol i save givim bikpela pen nogut tru long ol . . . na sindaun bilong ol i nogut tru, . . . na ol soldia i mekim nogut tru long ol kalabus. . . . Kantri Grik i mas sem long dispela pasin.”
Kokkinakis i stori long taim em i stap wanpela yia long dispela haus kalabus long Makronisos. Em i tok: “Ol soldia i mekim wankain pasin nogut olsem bilong Kot Bilong Misin i bin kamap bipo long ol man i lusim misin. Ol i sutim ol askim long ol kalabus kirap long moningtaim i go inap apinun. Mi no inap stori long ol bikpela pen nogut ol i bin givim long ol kalabus. Planti ol i kamap longlong; sampela em ol i kilim ol i dai; sampela i kisim bikpela bagarap long skin na ol i no inap orait. Long nait taim mipela harim bikpela krai bilong ol, mipela save bung na mekim beten.”
Kokkinakis i pinisim kalabus bilong em long ailan Makronisos, na namel long 1950 na 1959 ol polis i holim em 6-pela taim, na em i kalabus inap 10-pela mun. Na namel long 1960 na 1969 ol i holim em 4-pela taim moa na em i kalabus inap 8-pela mun. Tasol dispela hevi i no painim Kokkinakis tasol, nogat. Long ol dispela yia, planti handet Witnes Bilong Jehova i bin kalabus, long wanem, ol i autim bilip bilong ol long ol man.
Tasol olsem wanem na dispela samting nogut tru ol i bin mekim long ol Witnes Bilong Jehova long kantri Grik i kamap long bikpela Kot Bilong Yurop?
Namba Wan Kot
As bilong dispela kot i kamap, em olsem: Long Mas 2, 1986, Minos Kokkinakis, em i gat 77 krismas pinis, na meri bilong em, ol i go long haus bilong wanpela meri, em Georgia Kyriakaki, long Sitia, long Krit. Man bilong em i save singsing long haus lotu bilong Lotu Otodoks, na em i toksave long ol polis. Orait, ol polis i kam na holim Kokkinakis wantaim meri bilong em na kisim tupela i go long polis-tesin, na ol i mas i stap long en i go tulait.
Ol i sutim wanem tok long tupela? Em wankain tok ol i bin sutim long planti tausen Witnes Bilong Jehova insait long 50 yia paslain long dispela taim—ol i tok, tupela i autim tok bilong kirapim ol man long kam insait long lotu bilong ol. Lo Konstityusen bilong kantri Grik (1975), Lo Namba 13, i tok: “I tambu long autim bilip bilong kirapim man long kam insait long lotu.” Na tingim dispela lo Grik, hap namba 4, namba 1363/1938 na 1672/1939, em i tok, pasin bilong autim bilip bilong kirapim man long kam insait long lotu em i wanpela bikpela rong. Em i tok:
“I tambu long man i subim ol man bilong narapela lotu long harim bilip bilong em . . . , i olsem em i laik subim man long lusim bilip bilong em, na em i grisim man o tok promis long helpim man long ol samting bilong skin o narapela samting, o giamanim em, long wanem, em i sot long sampela save long lotu, o em i bilip long dispela man, o em i sot long mani samting, o em i no gat save.”
Kot long Lesiti, long Krit, i harim dispela kot long Mas 20, 1986, na kot i tok Kokkinakis wantaim meri bilong em i bin brukim lo i tambuim man long pulim narapela man long kam insait long lotu bilong em. Kot i makim 4-pela mun kalabus bilong tupela. Kot i tok, tupela i laik daunim ‘bilip bilong ol Kristen bilong Lotu Otodoks, na ol i painim ol man i no gat bikpela save long lotu, na i no hatwok long pulim ol.’ Na kot i tok, tupela “i gat save long kamapim gut ol tok . . . bilong kirapim [Misis Kyriakaki] long senisim bilip Otodoks Kristen bilong em.”
Orait, tupela i go long Kot Bilong Apil. Long Mas 17, 1987 kot bilong Krit i tok, Misis Kokkinakis i no gat asua, tasol kot i wanbel long tok bilong narapela kot long man bilong em i mas kalabus, tasol ol i makim 3-pela mun tasol bilong em i mas kalabus. Kot i tok, Kokkinakis “i save [Misis Kyriakaki] i no gat bikpela save long lotu bilong em.” Kot i tok, Kokkinakis i kirap kaunim tok bilong Baibel na em gat save tru long skelim ol dispela tok; olsem na dispela meri Kristen i no gat rot bilong daunim tok bilong em, long wanem, meri i no bin skul gut long ol bilip bilong em.”
Tasol ol jas long kot bilong apil i no wanbel long dispela. Wanpela i tok, “i no stret Kokkinakis i kisim kalabus, long wanem, man bilong Georgia Kyriakaki i save singsing long haus lotu, na kot i no inap kamapim klia olsem meri i no gat save long bilip Otodoks Kristen . . . na bai dispela man inap . . . pulim em long kamap wanpela Witnes Bilong Jehova.”
Nau Kokkinakis i go long Sprim-Kot bilong Kantri Grik. Tasol long Epril 22, 1988, kot i sakim dispela apil. Olsem na long Ogas 22, 1988, Kokkinakis i go long wanpela kot bilong Yurop (European Commission of Human Rights, i save skelim hevi bilong ol man em gavman samting i laik pasim ol long mekim ol samting i stret ol i ken mekim). Long Februeri 21, 1992 ol i orait long harim kot bilong em, na ol i salim em i go long Kot Bilong Yurop (European Court of Human Rights).
Sampela Bikpela Tok
Kantri Grik i bilong wanpela oganaisesen ol i kolim Council of Europe. Olsem na kantri Grik i mas bihainim Lo bilong Kibung Bilong Yurop i bilong helpim ol man long i stap fri long mekim ol samting i stret ol i ken mekim. Lo Namba 9 bilong Kibung i tok: “Olgeta man i mas i stap fri long tingting, na bihainim tok bilong bel, na bihainim wanem lotu ol i laikim; na man i mas i stap fri long senisim lotu o bilip bilong em, o bilong kamapim bilip bilong em long rot bilong mekim lotu o skulim man o bihainim ol samting bilong lotu, maski em wanpela i mekim o em i bung wantaim ol narapela na mekim long ai bilong ol man o insait long haus samting.”
Olsem na nau gavman Grik yet i kot long wanpela kot bilong Yurop. Kot i tok em i brukim lo i larim man Grik i mekim wok lotu bilong em olsem Jisas i tok long mekim, olsem ‘lainim man na kamapim ol disaipel.’ (Matyu 28:19, 20) Na aposel Pita i tok: “[Jisas] i tokim mipela long autim tok long ol manmeri.”—Aposel 10:42.
Long wanpela nius (Human Rights Without Frontiers) bilong 1992 i gat bikpela het-tok olsem: “Kantri Grik i Kalapim Lo i Orait Long Man i Mekim Ol Samting i Stret Em i Ken Mekim.” Na long pes 2 dispela nius i tok: “Insait long Komyuniti Bilong Yurop [olsem wanpela oganaisesen] na long Yurop tu, kantri Grik tasol i gat lo i tok man i mas baim kot o kalabus sapos em i kirapim wanpela man long senisim lotu bilong em.”
Nau ol jas na loya samting na ol narapela tu i wet long lukim wanem samting bai kamap. Kot bai tok wanem long lo bilong kantri Grik i tambuim ol man long skulim narapela man long bilip bilong em?
Kot i Kamap Long Strasbek
Nau de i kamap bilong harim kot—em Novemba 25, 1992. Insait long haus kot long Strasbek ol loya i mekim save kamapim tok bilong ol i go inap tupela aua. Profesa Phedon Vegleris, em loya bilong Kokkinakis, i laik kamapim long ples klia as bilong dispela kot, na em i askim olsem: ‘Dispela lo ol i kamapim bilong lukautim lain bilong Lotu Grik Otodoks na bai ol man i no ken kirapim ol long senisim bilip bilong ol, yupela ting i stret dispela lo i ken i stap na ol i mekim wok long en?’
Na Profesa Vegleris i tok moa: ‘I olsem ol i tok, lain bilong Lotu Otodoks i longlong na i no gat save, na nogut narapela lotu i kam paulim tingting bilong ol, olsem na yumi mas tambuim ol narapela lotu long autim bilip bilong ol. Mi tingting planti long dispela na mi kirap nogut long en.’ Wanpela man olsem maus bilong gavman em i no inap kolim narapela lotu i bin kot long dispela samting—ol Witnes Bilong Jehova tasol.
Namba tu loya bilong Kokkinakis, em Panagiotis Bitsaxis, i tokaut olsem dispela lo i no stret. Em i tok: “Pasin bilong man long givim tingting long narapela man, em i save helpim ol man long toktok wantaim. Sapos yumi no inap mekim olsem, bai yumi stap narapela kain lain tru, olsem wanpela lain i pasim maus tasol; ol i save tingting, tasol ol i no kamapim tingting bilong ol, na ol i save toktok, tasol ol i no save toktok gut wantaim narapela man, na ol i save stap laip, tasol ol i no save stap wantaim ol narapela man.”
Na Mista Bitsaxis i tok, Kokkinakis i no kot ‘long samting em i bin mekim,’ nogat; em i kot ‘long nem em i holim.’ Olsem na Mista Bitsaxis i kamapim klia olsem ol i bagarapim tru dispela lo i tok ol man i ken bihainim wanem lotu ol i laikim.
Tasol ol lain bilong gavman Grik long kot i laik haitim samting tru i bin kamap, na ol i tok, kantri Grik em i ‘wanpela gutpela ples bilong larim man i mekim ol samting i stret em i ken mekim.’
Tok Ol i Pasim Long Kot
Ol i makim Me 25, 1993 long kot i mas pasim tok long dispela samting. Orait, dispela de i kamap na ol i vot, na 6-pela jas i wanbel na 3-pela i no wanbel wantaim ol. Olsem na kot i tokaut olsem gavman Grik i bin kalapim lo na i pasim Minos Kokkinakis, em i gat 84 krismas, na em i no stap fri long autim lotu bilong em. Dispela tok bilong Kot i kamapim klia olsem i stret em i bin autim bilip bilong em long ol man, na tu, Kot i makim $14,400 em gavman Grik i mas givim long em. Olsem na Kot i sakim tok bilong gavman Grik, em i tok, taim Kokkinakis wantaim ol Witnes Bilong Jehova i kamapim bilip bilong ol long ol man, ol i save subim ol long harim.
Maski Konstityusen bilong gavman Grik na wanpela olpela lo Grik i pasim man long autim bilip bilong em, sprim-kot long Yurop i tok, i no stret ol i mekim wok long dispela lo bilong mekim nogut long ol Witnes Bilong Jehova. Dispela i no stret wantaim Lo Namba 9 bilong Kibung Bilong Yurop.
Kot i pasim tok olsem: ‘Long olgeta taim lotu i save stap long tingting bilong ol man, olsem na taim ol man i bung na skelim tok wantaim, yumi save, ol bai toktok tu long ol samting bilong lotu.’
Wanpela bilong ol 9-pela jas em i wanbel long dispela tok na em i tok: “I no inap ol i givim strafe long man i strong long autim bilip bilong em long ol narapela man; em i wanpela rot—na i stretpela rot—bilong ‘kamapim lotu bilong em.’
“Long dispela kot ol i wokim, dispela man [Kokkinakis] i kot, long wanem, em i strong long kamapim bilip bilong em, tasol em i mekim long pasin i stret.”
Ol Samting i Kamap
Kot Bilong Yurop i kamapim klia olsem ol bikman bilong gavman Grik i no ken paulim moa dispela lo i tambuim man long kirapim narapela man long senisim bilip bilong em. Yumi laik bai kantri Grik i bihainim dispela tok bilong Kot na ol i lusim pasin bilong mekim nogut long ol Witnes Bilong Jehova.
Ol Witnes Bilong Jehova i no laik kamapim sampela senis long sindaun bilong ol man o senisim lo bilong gavman. Nogat. Bikpela tingting bilong ol, em bilong bihainim tok bilong Krais Jisas na autim gutnius bilong Kingdom bilong God long ol man. Tasol bilong mekim olsem, ol i amamas long “helpim na strongim gutnius” long kot, olsem aposel Pol i bin mekim.—Filipai 1:7.
Ol Witnes Bilong Jehova i save bihainim gut lo bilong gavman long olgeta kantri ol i stap long en. Tasol ol i mas bihainim lo bilong God olsem i stap long Baibel. Olsem na sapos wanpela lo bilong kantri i tambuim ol long autim ol bilip em Baibel i as bilong en, ol i mas bihainim pasin bilong ol aposel, ol i tok: “Mipela i mas bihainim tok bilong God tasol. Mipela i no ken bihainim tok bilong ol man.”—Aposel 5:28, 29.
[Blok long pes 28]
OL PRIS I KIRAPIM YET HEVI
Inap planti yia pinis ol pris na bisop samting long kantri Grik i bin painim rot long lo bilong mekim nogut long ol Witnes. (Song 94:20) Long nau ol i stretim wanpela kot olsem, em tu i bin kamap long Ailan Krit. Long 1987 wanpela bisop na 13 pris i bin sutim tok long 9-pela Witnes olsem ol i wok long pulim ol man i kam long lotu bilong ol. Orait, long Janueri 24, 1992, kot bilong ol i kamap.
Ol man i pulap tru long haus kot. I gat olsem 35 pris i stap bilong helpim dispela tok ol i sutim long ol Witnes. Tasol klostu olgeta sia em ol Witnes i sindaun pinis long en; ol i bin kam bilong strongim ol brata Kristen bilong ol. Na taim kot i no kirap yet, loya bilong ol Witnes i kamapim long ples klia sampela bikpela popaia em man bilong kotim ol i bin mekim long lo.
Em nau, ol jas i go long wanpela rum na ol yet i toktok wantaim. Tupela aua samting bihain, man bilong bosim kot i tokaut olsem loya bilong ol Witnes i tok stret. Olsem na em i mekim dai kot bilong dispela 9-pela Witnes! Em i tok, ol i mas mekim nupela kot gen bambai ol i ken save tru olsem ol Witnes i bin brukim lo i tambuim man long autim bilip bilong em o nogat.
Taim kot i tokaut long dispela samting, bikpela kros i kamap. Ol pris i kirap singaut na toknogutim ol Witnes i sanap long kot. Wanpela pris i kisim kruse na i paitim loya bilong ol Witnes, na em i laik subim loya long brukim skru long en. Ol polis i kam na pasim ol, na bihain ol Witnes inap lusim haus kot.
Taim ol i pinisim kot, man bilong wokim kot, em man bilong gavman, em i wokim nupela tok bilong sutim long ol dispela 9-pela Witnes. Ol i makim Epril 30, 1993 bilong mekim kot, em 3-pela wik paslain long taim Kot Bilong Yurop i tokaut olsem Kokkinakis i no bin brukim lo. Long dispela taim tu planti pris i stap long haus kot.
Ol loya bilong 9-pela Witnes i tokaut olsem ol man i bin sutim tok long ol Witnes, ol i no kam long dispela kot. Man bilong wokim kot em i bin mekim bikpela popaia tru na taim em i bin hariap na wokim nupela tok bilong sutim long ol Witnes, em i no bin salim pepa long ol man i bin sutim tok long ol Witnes na tokim ol long i kam long kot. Olsem na ol loya i askim ol jas long pinisim kot bilong ol Witnes, long wanem, dispela bikpela popaia tru i bin kamap.
Olsem na ol jas i kirap na ol i go bung long narapela rum na ol i toktok wantaim inap olsem wanpela aua. Taim ol i kam bek, man bilong bosim kot i daunim het na em i tokaut olsem ol Witnes i no bin brukim wanpela lo.
Ol Witnes long kantri Grik i amamas long ol i winim kot, na ol i amamas tu long tok em Kot Bilong Yurop i pasim long kot bilong Kokkinakis long Me 25 bilong dispela yia na em i winim kot. Ol i beten olsem nau ol inap mekim wok Kristen bilong ol na ol i ken i stap ‘bel isi na bihainim tru olgeta pasin God i laikim.’—1 Timoti 2:1, 2.
[Piksa long pes 31]
Em Minos Kokkinakis wantaim meri bilong em