Ol Referens bilong Laip na Wok Autim Tok Miting Wok Buk
JANUERI 7-13
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | APOSEL 21-22
“Laik Bilong Jehova i Ken Kamap”
(Aposel 21:8-12) Long neks de mipela i lusim Tolemes na i go kamap long Sisaria. Mipela i go stap long haus bilong Filip, em man bilong autim gutnius. Em wanpela bilong ol dispela 7-pela man ol i bin makim long pastaim. 9 Dispela man i gat 4-pela pikinini meri em ol i no marit. Na ol i save mekim tok profet. 10 Mipela i stap pinis long dispela hap inap planti de liklik na wanpela profet, nem bilong em Agabus, em i lusim Judia na i kam daun. 11 Em i kam long mipela na i kisim belt bilong Pol na pasim hanlek bilong em yet na tok: “Holi spirit i tok olsem, ‘Long Jerusalem ol Juda bai pasim papa bilong dispela belt olsem, na ol bai putim em long han bilong ol manmeri bilong ol arapela lain.’ ” 12 Taim mipela i harim dispela tok, mipela yet na ol lain bilong dispela ples i tokim Pol olsem em i no ken go long Jerusalem.
“Laik Bilong Jehova i Ken Kamap”
15 Taim Pol i stap wantaim Filip, narapela visita i kam—em Agabus. Ol man i stap long haus bilong Filip i save olsem Agabus em wanpela profet; em i bin tok profet long bikpela hangre bai kamap long taim Klodius i mekim wok king. (Apo. 11:27, 28) Ating ol i tingting: ‘Wai na Agabus i kam? Em i bringim wanem tok i kam?’ Taim ol i lukluk i stap, Agabus i kisim let bilong Pol—em wanpela longpela hap laplap ol i save pasim olsem let na ol inap putim mani na ol narapela samting long en. Agabus i pasim hanlek bilong em yet long dispela longpela laplap, na i kirap toktok. Tok em i mekim i hevi. Em i tok: “Holi spirit i tok olsem, ‘Long Jerusalem ol Juda bai pasim papa bilong dispela let olsem, na ol bai putim em long han bilong ol manmeri bilong ol arapela lain.’ ”—Apo. 21:11.
16 Tok profet i soim olsem Pol bai go long Jerusalem, na tu, i soim olsem taim em i autim tok long ol Juda, dispela bai mekim na ol bai putim em “long han bilong ol manmeri bilong ol arapela lain.” Dispela tok profet i mekim bikpela samting long ol dispela man i bung. Luk i tok: “Taim mipela i harim dispela tok, mipela yet na ol lain bilong dispela ples i tokim Pol olsem em i no ken go long Jerusalem. Pol i bekim tok olsem: ‘Bilong wanem yupela i krai na mekim bel bilong mi i sore? Mi redi pinis long ol i pasim mi na mi redi long dai tu long Jerusalem bilong litimapim nem bilong Bikpela Jisas.’ ”—Apo. 21:12, 13.
(Aposel 21:13) Pol i bekim tok olsem: “Bilong wanem yupela i krai na mekim bel bilong mi i sore? Mi redi pinis long ol i pasim mi na mi redi long dai tu long Jerusalem bilong litimapim nem bilong Bikpela Jisas.”
“Laik Bilong Jehova i Ken Kamap”
17 Piksaim long tingting samting i kamap. Ol brata, na Luk tu i tokim Pol long em i no ken go. Sampela i krai. Ol i tingim tru Pol, na dispela i kirapim Pol long tok olsem ol i mekim ‘bel bilong em i sore,’ o olsem sampela Baibel i tanim dispela tok Grik, ol i “brukim lewa bilong em.” Tasol em i strong long go, wankain olsem taim em i bin bungim ol brata long Tair, em i no larim aiwara na toktok bilong ol i senisim tingting bilong em. Em i stori gut long as na em i mas i go. Man! Em i gat strongpela bel na tingting. Olsem Jisas i bin mekim, Pol i tingting strong long i go long Jerusalem. (Hib. 12:2) Pol i no painim rot bilong ol man i ken kilim em i dai long bilip bilong em, nogat. Tasol sapos em i mas i dai olsem disaipel bilong Jisas Krais, em i tingim dispela olsem gutpela samting tru.
(Aposel 21:14) Mipela i no inap senisim tingting bilong em, olsem na mipela i larim na tok: “Laik bilong Jehova i ken kamap.”
“Laik Bilong Jehova i Ken Kamap”
18 Ol brata i mekim wanem? Ol i soim rispek. Baibel i tok: “Mipela i no inap senisim tingting bilong em, olsem na mipela i larim na tok: ‘Laik bilong Jehova i ken kamap.’ ” (Apo. 21:14) Ol brata husat i tokim Pol long em i no ken go long Jerusalem, ol i no strong long Pol i mas bihainim tingting bilong ol. Ol i harim tok bilong Pol na daun long en. Ol i luksave olsem em laik bilong God long Pol i mas i go, maski dispela i givim hatwok long ol. Pol i bin kirap bihainim rot we bihain dai bai painim em. Em bai isi moa long Pol, sapos ol lain husat i laikim em i no traim long senisim tingting bilong em.
Mekim Wok Painimaut
(Aposel 21:23, 24) Olsem na yu mas mekim samting mipela i tokim yu long en: Mipela i gat 4-pela man em ol i putim ol yet i stap aninit long wanpela tok promis. 24 Kisim ol dispela man i go na yupela i mas mekim ol samting bilong kamap klin olsem lo i makim, na tu, yu mas baim ol samting ol i gat wok long en. Na nau ol i ken sevim gras long het bilong ol. Yu mekim olsem, na olgeta man bai save olsem dispela tok win ol i mekim long yu, em i no tru, na yu wokabaut stret na yu save bihainim Lo.
“Harim Sait Bilong Mi”
10 Tasol Pol i pilim tingting bilong ol man i laik bihainim sampela kastam bilong ol Juda, olsem ol i no wok long de Sabat o ol i sakim sampela kaikai. (Rom 14:1-6) Na em i no putim sampela lo long pasin bilong katim skin. Pol i bin katim skin bilong Timoti bambai ol Juda i no ken sakim Timoti, em papa bilong em i wanpela Grik. (Apo. 16:3) Em disisen bilong man yet sapos em i laik katim skin o nogat. Pol i tokim ol Galesia olsem: “Pasin bilong katim skin o i no katim skin, tupela wantaim i no bikpela samting, tasol bilip em pasin laikim i as bilong en, dispela em i bikpela samting.” (Gal. 5:6) Tasol sapos wanpela i katim skin bilong soim olsem em i bihainim Lo o em i ting em i mas katim skin bambai Jehova i ken orait long em, orait dispela i soim olsem bilip bilong em i sot.
11 Maski dispela tokwin i no tru, ol Juda Kristen i tingting planti long en. Olsem na ol hetman i tokim Pol long mekim olsem: “Mipela i gat 4-pela man em ol i putim ol yet i stap aninit long wanpela tok promis. Kisim ol dispela man i go na yupela i mas mekim ol samting bilong kamap klin olsem lo i makim, na tu, yu mas baim ol samting ol i gat wok long en. Na nau ol i ken sevim gras long het bilong ol. Yu mekim olsem, na olgeta man bai save olsem dispela tok win ol i mekim long yu, em i no tru, na yu wokabaut stret na yu save bihainim Lo.”—Apo. 21:23, 24.
12 Pol inap tok olsem as tru bilong dispela hevi em pasin bilong ol Juda Kristen long strong long bihainim Lo Bilong Moses, na i no dispela tokwin i stori long em. Tasol em i redi long senisim tingting na mekim olgeta samting ol hetman i tokim em long mekim, sapos dispela i no brukim ol stiatok bilong God. Bipo Pol i bin tok olsem: “Long ol man i stap aninit long lo, mi kamap olsem man i stap aninit long lo, maski mi yet mi no stap aninit long lo. Mi mekim olsem bai mi ken kisim ol man i stap aninit long lo.” (1Kor. 9:20) Long dispela taim, Pol i wok gut wantaim ol hetman long Jerusalem na em i kamap “olsem man i stap aninit long lo.” Em i stap gutpela piksa long yumi long nau, long pasin bilong wok gut wantaim ol elda na yumi no strong long mekim ol samting long pasin yumi yet i laikim.—Hib. 13:17.
(Aposel 22:16) Orait bilong wanem yu wet i stap? Kirap na kisim baptais. Singaut long nem bilong em na em bai wasim yu na rausim ol sin bilong yu.’
nwtsty stadi nout long Ap 22:16
singaut long nem bilong em na em bai wasim yu na rausim ol sin bilong yu: Man i baptais long wara, tasol wara i no rausim sin bilong em, nogat, em i mas singaut long nem bilong Jisas na em bai rausim sin bilong em. Dispela i makim olsem man i mas bilip long Jisas na kamapim klia dispela bilip bilong em long rot bilong ol wok Kristen em i mekim.—Ap 10:43; Jem 2:14, 18.
Baibel Ritim
(Aposel 21:1-19) Mipela i hatwok tru long lusim ol, tasol mipela i strong na i go kalap long sip. Sip i ran i go stret na kamap long Kos, na long neks de sip i kamap long Rodes, na bihain em i kamap long Patara. 2 Taim mipela i painim wanpela sip i laik go long Fonisia, mipela kalap long en na seil i go. 3 Mipela i lukim ailan Saiprus na bihain mipela i saitim long left sait na i go long Siria na kam sua long Tair. Sip bai lusim ol kago long dispela hap. 4 Mipela i painim pinis ol disaipel, na mipela i stap long dispela hap inap 7-pela de. Tasol holi spirit i givim save long ol disaipel, na long dispela as ol i tokim Pol gen na gen olsem em i no ken putim lek long Jerusalem. 5 Taim dispela 7-pela de i pinis mipela i lusim ol na mipela i go. Na olgeta, ol meri wantaim ol pikinini tu, ol i bringim mipela i go ausait long taun. Na long nambis mipela i nildaun na beten 6 na narapela i tok gutbai long narapela. Orait mipela i kalap long sip na ol i go bek long haus bilong ol. 7 Sip bilong mipela i lusim Tair na kamap long Tolemes. Mipela i bungim ol brata na stap wanpela de wantaim ol. 8 Long neks de mipela i lusim Tolemes na i go kamap long Sisaria. Mipela i go stap long haus bilong Filip, em man bilong autim gutnius. Em wanpela bilong ol dispela 7-pela man ol i bin makim long pastaim. 9 Dispela man i gat 4-pela pikinini meri em ol i no marit. Na ol i save mekim tok profet. 10 Mipela i stap pinis long dispela hap inap planti de liklik na wanpela profet, nem bilong em Agabus, em i lusim Judia na i kam daun. 11 Em i kam long mipela na i kisim belt bilong Pol na pasim hanlek bilong em yet na tok: “Holi spirit i tok olsem, ‘Long Jerusalem ol Juda bai pasim papa bilong dispela belt olsem, na ol bai putim em long han bilong ol manmeri bilong ol arapela lain.’ ” 12 Taim mipela i harim dispela tok, mipela yet na ol lain bilong dispela ples i tokim Pol olsem em i no ken go long Jerusalem. 13 Pol i bekim tok olsem: “Bilong wanem yupela i krai na mekim bel bilong mi i sore? Mi redi pinis long ol i pasim mi na mi redi long dai tu long Jerusalem bilong litimapim nem bilong Bikpela Jisas.” 14 Mipela i no inap senisim tingting bilong em, olsem na mipela i larim na tok: “Laik bilong Jehova i ken kamap.” 15 Sampela de bihain mipela i redim ol samting bilong raun bilong mipela na mipela i go long Jerusalem. 16 Na sampela disaipel bilong Sisaria i go wantaim mipela. Ol i bringim mipela i go long man husat bai lukautim mipela long haus bilong em. Nem bilong em Nason bilong Saiprus, em i bin stap disaipel inap longpela taim. 17 Taim mipela i kamap long Jerusalem, ol brata i amamas long kisim mipela. 18 Long de bihain Pol i go wantaim mipela long lukim Jems. Na olgeta hetman tu i stap. 19 Pol i givim gude long ol na kirap stori long olgeta samting God i bin mekim long han bilong em namel long ol manmeri bilong ol arapela lain.
JANUERI 14-20
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | APOSEL 23-24
“Ol i Sutim Tok Long Pol Long Kamapim Trabel na Kirapim Ol Juda Long Bikhet Long Gavman”
(Aposel 23:12) Orait long moning, ol Juda i bung na mekim wanpela tok tru antap olsem ol i no ken kaikai o dring inap long ol i kilim Pol i dai, na ol i ken bagarap sapos ol i no mekim olsem.
(Aposel 23:16) Tasol pikinini man bilong susa bilong Pol i kisim save long samting ol i plen long mekim, na em i kam insait long bareks na kamapim dispela tok long Pol.
“Sanap Strong!”
5 Pol i kisim tok bilong strongim em long taim stret. Long neks de, winim 40 man Juda i “mekim wanpela tok tru antap olsem ol i no ken kaikai o dring inap long ol i kilim Pol i dai, na ol i ken bagarap sapos ol i no mekim olsem.” Ol dispela Juda i tingting strong long kilim aposel Pol i dai, olsem na ol i tok tru antap long mekim olsem. Sapos ol i no mekim, ol i ting samting nogut bai painim ol. (Apo. 23:12-15) Ol i plen long giaman na kisim Pol i go bek long Sanhedrin bilong kwestenim em gen, bilong kisim sampela save moa long sait bilong em. Ol bikpris na ol hetman i orait long dispela plen. Tasol ol man husat i bin wokim dispela plen, ol bai wet i stap long rot bilong kilim Pol i dai.
6 Tasol pikinini man bilong susa bilong Pol, i kisim save long dispela plen na i tokim Pol. Pol i tokim yangpela nefiu bilong em long i go tokim Klodius Lisias, em ami komanda bilong Rom, long dispela samting. (Apo. 23:16-22) Jehova i save laikim ol yangpela husat i strongim bel na i helpim lain bilong God na ol i no tingim ol yet, olsem nefiu bilong Pol i bin mekim, em Baibel i no kolim nem bilong em. Na ol i mekim olgeta samting ol inap mekim bilong helpim wok bilong Kingdom.
(Aposel 24:2) Taim ol i singautim em, Tertulus i kirap sutim tok long Pol, na long ai bilong Feliks em i tok: “Long rot bilong yu mipela i stap gut na i no gat pait, na ol gutpela senis i wok long kamap long dispela kantri, long wanem, yu save tingting gut pastaim.
(Aposel 24:5, 6) Mipela i lukim olsem man hia em i man bilong kamapim trabel na em i save kirapim ol Juda long olgeta hap bilong graun long bikhet long gavman. Na em i wanpela lida bilong dispela lotu lain bilong ol Nasarin. 6 Na tu, em i bin traim long mekim tempel i kamap ples i no holi moa, olsem na mipela i holim em.
“Sanap Strong!”
10 Long Sisaria, ‘ol i kalabusim Pol long haus gavana bilong Herot na putim was long em,’ inap long ol man i sutim tok long em, ol i kam long Jerusalem. (Apo. 23:35) Faivpela de bihain, ol i kam kamap—Hetpris Ananaias, Tertulus em wanpela loya, na sampela hetman. Bilong grisim Feliks long laikim em, pastaim Tertulus i tok amamas long Feliks long ol samting em i mekim long ol Juda. Bihain, em i kirap stori long keis bilong Pol, em i tok Pol “i man bilong kamapim trabel na em i save kirapim ol Juda long olgeta hap bilong graun long bikhet long gavman. Na em i wanpela lida bilong dispela lotu lain bilong ol Nasaret. Na tu, em i bin traim long mekim tempel i kamap ples i no holi moa, olsem na mipela i holim em.” Ol arapela Juda i “helpim dispela tok na kamapim olsem ol dispela samting i tru.” (Apo. 24:5, 6, 9) Ol i sutim tok olsem Pol i kirapim ol man long bikhet long gavman, go pas long wanpela lotu lain nogut, na traim long mekim tempel i kamap ples i no holi moa. Dispela i no liklik samting ol i sasim em long en, kot inap tok long em i mas i dai.
(Aposel 24:10-21) Orait taim gavana i makim long het olsem Pol i ken toktok, Pol i tok: “Mi save, planti yia yu bin stap jas bilong dispela kantri, olsem na mi amamas long kamapim sait bilong mi. 11 Sapos yu askim nabaut, yu inap painimaut olsem 12-pela de i go pinis mi bin go antap long Jerusalem bilong mekim lotu. 12 Na ol i no lukim mi tok pait wantaim wanpela man long tempel o kirapim bung bilong trabel insait long ol sinagog o long taun. 13 Na tu, ol dispela tok ol i sutim long mi nau, ol i no inap soim olsem em i tru. 14 Tasol mi ken tokim yu olsem, long rot bilong dispela samting ol i kolim olsem wanpela lotu lain, mi mekim wok bilong God bilong ol tumbuna bilong mi. Na mi bilipim olgeta tok bilong Lo na bilong ol Profet. 15 Mi bilip na wet long God, na ol dispela man tu i bilip, olsem bai i gat kirap bek bilong ol man i dai pinis, em ol stretpela man na ol man nogut wantaim. 16 Olsem na mi save wok strong bai maus bilong bel i no ken kotim mi long mi bin mekim wanpela rong long God o long ol man. 17 Inap planti yia i lus, na nau mi kam bek bilong givim mani bilong helpim lain bilong mi na givim ol ofa. 18 Mi mekim ol dispela samting i stap na ol i bungim mi long tempel taim mi kamap klin pinis olsem Lo i makim. Mi no stap wantaim bikpela lain o lain i singaut bikmaus. Tasol i gat sampela Juda bilong provins Esia i bin i stap, 19 na i stret ol i kam sanap long ai bilong yu sapos ol i gat tok ol i laik sutim long mi. 20 O, larim ol dispela man hia i tokaut long wanem rong ol i painim long mi taim mi bin sanap long ai bilong Sanhedrin. 21 Mi bin mekim wanpela tok tasol ol i no amamas long en. Taim mi sanap namel long ol mi bin singaut olsem: ‘Dispela tok olsem ol man i dai pinis bai kirap bek em as na mi sanap long kot long ai bilong yupela tude!’ ”
“Sanap Strong!”
13 Yumi ken bihainim eksampel bilong Pol sapos yumi mas sanap long ai bilong ol bikman bilong gavman, taim ol man i sutim tok giaman long yumi olsem yumi kirapim ol narapela long kros na pait, kirapim ol man long bikhet long gavman, o yumi wanpela “lotu lain” nogut. Pol i no laik mekim ol tok bilong grisim gavana, olsem Tertulus i bin mekim. Pol i stap isi na mekim pasin rispek. Em i skelim gut ol tok na i mekim tok i klia na i tru. Pol i tok olsem “sampela Juda bilong provins Esia” husat i bin sutim tok long em, olsem em i bin traim long mekim tempel i kamap ples i no holi moa, ol i no stap; lo i tok Pol i gat rait long bungim ol na harim tok ol i sutim long em.—Apo. 24:18, 19.
14 Bikpela samting moa, Pol i no surik long tokaut long bilip bilong em. Em i no pret long tokaut gen long bilip bilong em long kirap bek, em dispela tok i bin kirapim kros taim em i sanap long ai bilong Sanhedrin. (Apo. 23:6-10) Bilong strongim sait bilong em, Pol i stori gut long kirap bek. Bilong wanem? Bikos Pol i autim tok long Jisas na long kirap bek bilong em—em samting ol dispela birua i no ekseptim. (Apo. 26:6-8, 22, 23) Yes, tok bilong kirap bek—o yumi ken tok pasin bilong bilip long Jisas na kirap bek bilong em—dispela em i as tru bilong dispela tok pait.
Mekim Wok Painimaut
(Aposel 23:6) Na Pol i luksave olsem hap lain bilong Sanhedrin em ol Sadyusi na hap lain em ol Farisi, olsem na em i singaut long ol olsem: “Ol brata, mi wanpela Farisi, wanpela pikinini bilong ol Farisi. Bilip bilong kirap bek tasol em as na ol i kotim mi.”
nwtsty stadi nout long Ap 23:6
mi wanpela Farisi: Sampela bilong ol man i sindaun na harim kot bilong Pol ol i save long em. (Ap 22:5) Ating ol bai kliagut long risen na Pol i kolim em yet olsem wanpela pikinini bilong ol Farisi, long wanem, em i laik kamapim klia olsem em tu bilong lain Farisi. Ol i klia long tok Pol i mekim long wanem ol Farisi long Sanhedrin i save olsem em i bin kamap wanpela strongpela Kristen. Long dispela ves, tok Pol i mekim olsem em i wanpela Farisi i stret long dispela taim; Pol i tok em i wanpela Farisi na i no wanpela Sadyusi long wanem em i gat wankain bilip olsem ol Farisi long sait bilong kirap bek. Long dispela rot, em i kamapim ol tok em ol Farisi i stap long dispela hap i wanbel long en. Em i laik bai dispela tok em i kamapim i mekim na sampela insait long Sanhedrin bai wanbel long en, na samting em i tingting long en i kamap. (Ap 23:7-9) Tok Pol i mekim long Aposel 23:6 i stret wantaim tok em i mekim bihain long sapotim sait bilong em long ai bilong King Agripa. (Ap 26:5) Na taim em i stap long Rom na raitim pas i go long ol wanbilip Kristen long Filipai, Pol i tok gen olsem em i wanpela Farisi. (Fl 3:5) Aposel 15:5 i stori long sampela em bipo ol i bilong lain Farisi na ol i kamap Kristen.—Lukim stadi nout long Ap 15:5.
(Aposel 24:24) Sampela de bihain Feliks i kam wantaim meri bilong em Drusila, em wanpela meri Juda. Na Feliks i singautim Pol na putim yau long ol tok em i mekim long pasin bilong bilip long Krais Jisas.
(Aposel 24:27) Tasol tupela yia bihain Porsius Festus i kisim ples bilong Feliks. Na Feliks i laik bai ol Juda i amamas long em, olsem na em i larim Pol i stap long kalabus.
nwtsty stadi nout long Ap 24:24
Drusila: Em namba 3 pikinini meri bilong Herot Agripa Namba 1, em Aposel 12:1 i stori long en. Em i bon long 38 C.E. na em i susa bilong Agripa Namba 2 na Bernaisi. (Lukim stadi nout long Ap 25:13 na Dikseneri, “Herot.”) Gavana Feliks em i namba 2 man bilong em. Pastaim em i maritim King Azizus bilong Emesa bilong Siria, tasol em i brukim marit wantaim em na maritim Feliks long yia 54 C.E. samting, o taim em i gat 16 krismas samting em i mekim olsem. Ating em i stap wantaim Feliks long taim Pol i stori long Feliks long “stretpela pasin, pasin bilong bosim bel, na kot bilong bihain.” (Ap 24:25) Taim Festus i kisim ples bilong Feliks na kamap gavana, Feliks i larim Pol i stap kalabus na bai “ol Juda i amamas long em.” Sampela i ting as na em i mekim olsem em bilong amamasim yangpela meri bilong em, em wanpela meri Juda.—Ap 24:27.
Baibel Ritim
(Aposel 23:1-15) Pol i lukluk i go stret long lain bilong Sanhedrin na i tok: “Ol brata, maus bilong bel bilong mi i no gat tok long wokabaut bilong mi long ai bilong God i kam inap long nau.” 2 Em i tok olsem na hetpris Ananaias i tokim ol man i sanap klostu long em long paitim maus bilong em. 3 Na Pol i tokim em: “God bai paitim yu, yu man bilong tupela maus. Yu kotim mi long pasin bilong bihainim Lo na long seim taim yu yet i brukim Lo na tokim ol long paitim mi, a?” 4 Ol man i sanap klostu i tok: “Yu tok nogut long hetpris bilong God, a?” 5 Na Pol i tok: “Ol brata, mi no save olsem em i hetpris. Rait Holi i tok, ‘Yu no ken tok nogut long wanpela hetman long lain bilong yupela.’ ” 6 Na Pol i luksave olsem hap lain bilong Sanhedrin em ol Sadyusi na hap lain em ol Farisi, olsem na em i singaut long ol olsem: “Ol brata, mi wanpela Farisi, wanpela pikinini bilong ol Farisi. Bilip bilong kirap bek tasol em as na ol i kotim mi.” 7 Em i tok olsem na tok pait i kamap namel long ol Farisi na ol Sadyusi na dispela bikpela lain i bruk, 8 long wanem, ol Sadyusi i tok i no gat kirap bek, na i no gat ol ensel na ol spirit. Tasol ol Farisi i bilip long ol dispela samting. 9 Olsem na ol i singaut bikmaus moa yet, na sampela saveman bilong Lo long lain Farisi i sanap na tok strong olsem: “Mipela i no painim wanpela rong long dispela man, tasol sapos wanpela spirit o wanpela ensel i bin toktok wantaim em, orait—.” 10 Taim kros i kamap bikpela tru, komanda bilong ami i pret olsem ol bai pulim Pol i go i kam na brukim bodi bilong em. Na em i tokim lain soldia long go daun na rausim Pol long han bilong ol na bringim em i go long bareks bilong ol soldia. 11 Tasol long dispela nait Bikpela i kam sanap klostu long Pol na i tok: “Strongim bel! Yu bin autim tok na kamapim gut stori bilong mi long Jerusalem, na yu mas tokaut long Rom tu.” 12 Orait long moning, ol Juda i bung na mekim wanpela tok tru antap olsem ol i no ken kaikai o dring inap long ol i kilim Pol i dai, na ol i ken bagarap sapos ol i no mekim olsem. 13 Winim 40 man i bung na mekim dispela tok tru antap. 14 Na ol i go long ol bikpris na ol hetman na tok: “Mipela i mekim wanpela tok tru antap olsem mipela i no ken kisim wanpela liklik kaikai inap long mipela i kilim Pol i dai, na mipela i ken bagarap sapos mipela i no mekim olsem. 15 Orait yupela wantaim lain bilong Sanhedrin i mas tokim komanda bilong ami long em i mas bringim Pol i kam daun long yupela. Mekim olsem yupela i laik save gut moa long sait bilong em. Na mipela bai redi i stap na taim em i no kamap yet long yupela, mipela bai kilim em i dai.”
JANUERI 21-27
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | APOSEL 25-26
“Pol i Apil Long Sisar na Bihain Em i Autim Tok Long King Herot Agripa”
(Aposel 25:11) Tasol sapos tru tru mi bin mekim wanpela rong we i stret mi mas i dai, orait mi no surik long dai. Tasol sapos ol dispela tok ol i sutim long mi em ol tok nating, orait i no gat wanpela man i ken putim mi long han bilong ol bilong amamasim ol. Mi apil long Sisar!”
“Mi Apil Long Sisar!”
6 Festus i laik bai ol Juda i laikim em na dispela bai mekim na dai inap painim Pol. Olsem na Pol i yusim raits bilong em olsem sitisen bilong Rom. Em i tokim Festus olsem: “Mi sanap pinis long ples kot bilong Sisar we i stret long mi kisim kot. Mi no bin mekim wanpela rong long ol Juda, em samting nau yu wok long save gut long en. . . . Mi apil long Sisar!” Taim wanpela i mekim kain apil olsem, em i no inap senisim. Festus i laik kamapim klia dispela samting na em i tok: “Yu apil pinis long Sisar, olsem na bai yu go long Sisar.” (Apo. 25:10-12) Pol i apil long man i gat bikpela namba moa long sait bilong lo, na dispela i makim pasin ol Kristen tru long nau i ken bihainim. Taim ol birua i laik “putim lo i tok orait long ol manmeri i mekim pasin nogut” long ol Witnes Bilong Jehova, ol i kisim helpim long sait bilong lo bilong sambai long gutnius.—Sng. 94:20.
(Aposel 26:1-3) Agripa i tokim Pol: “Yu ken kamapim sait bilong yu.” Orait Pol i litimapim han na kirap kamapim sait bilong em na i tok: 2 “King Agripa, mi amamas mi inap sanap long ai bilong yu tude na mi ken bekim ol dispela tok ol Juda i sutim long mi. 3 Long wanem, yu save gut tru long ol kastam na ol tok pait bilong ol Juda. Olsem na plis, putim yau long tok bilong mi na no ken les.
“Mi Apil Long Sisar!”
10 Long pasin rispek Pol i tenkyu long King Agripa long em inap kamapim sait bilong em long dispela king. Em i tok olsem king i save gut tru long ol kastam na ol tok pait bilong ol Juda. Bihain Pol i stori long laip bilong em long bipo: “Mi wanpela Farisi, em wanpela lain long lotu bilong mipela i save strik stret.” (Apo. 26:5) Olsem wanpela Farisi, Pol i bin bilip na wetim Mesaia long kam. Nau olsem wanpela Kristen, em i tokaut olsem Jisas Krais em i dispela Mesaia ol i bin wet long em inap longtaim pinis. As na Pol i sanap long kot long dispela de, em samting Pol yet na ol man i sutim tok long em i bilip long en, olsem God bai truim tok promis em i bin mekim long ol tumbuna papa bilong ol. Dispela i kirapim moa yet laik bilong Agripa long harim tok Pol bai mekim.
11 Pol i stori long hatpela pasin em bin mekim long ol Kristen: “Mi yet mi bin ting mi mas mekim planti samting bilong birua long Jisas bilong Nasaret. . . Mi belhat nogut tru long ol [ol disaipel bilong Krais], olsem na mi mekim nogut long ol long ol arapela taun tu.” (Apo. 26:9-11) Tok bilong Pol i tru. Planti man i save olsem bipo em i bin pait na bagarapim ol Kristen. (Gal. 1:13, 23) Ating Agripa i tingting, ‘Wanem samting inap senisim kain man olsem?’
12 Ol tok Pol i mekim nau i bekim dispela askim: “Mi wokabaut i go long Damaskus, long wanem, ol bikpris i bin givim namba na wanpela wok long mi. Yes king, long belo samting mi lukim wanpela lait long rot i winim lait bilong san. Dispela lait i sut i kam long skai na i lait long mi wantaim ol man i wokabaut wantaim mi. Mipela olgeta i pundaun long graun na mi harim wanpela nek i mekim tok Hibru long mi olsem: ‘Sol, Sol, bilong wanem yu mekim nogut long mi? Yu wok long kikim stik i gat sap na dispela i givim hevi long yu.’ Na mi tok: ‘Bikpela, yu husat?’ Na Bikpela i tok: ‘Mi Jisas, dispela man yu wok long mekim nogut long en.’ ”—Apo. 26:12-15.
13 Paslain long dispela narakain samting i kamap, i olsem Pol i bin “kikim stik i gat sap.” Sapos animal i kikim stik i gat sap, em bai bagarapim em yet, na olsem tasol taim Pol i mekim ol samting i pait wantaim laik bilong God, em i no inap pas gut wantaim God. Taim Jisas husat i kirap bek pinis i kamap long Pol long rot i go long Damaskus, em i helpim dispela man i gat gutpela bel long senisim tingting bilong em, em bipo em i bin bihainim tingting kranki.—Jon 16:1, 2.
14 Tru tumas, Pol i bin mekim bikpela senis long laip bilong em. Em i tokim Agripa olsem: “Mi no bikhet long samting mi lukim long skai, nogat. Mi go long ol lain long Damaskus pastaim, na bihain mi go long ol lain i stap long Jerusalem na long olgeta hap bilong Judia, na long ol man bilong ol arapela lain. Mi go long ol na bringim tok olsem ol i mas tanim bel na baut i go long God long rot bilong mekim ol wok i stret long man i tanim bel pinis.” (Apo. 26:19, 20) Inap planti yia, Pol i bin inapim wok em Jisas Krais i bin givim em long dispela visen. Wanem ol samting i kamap? Ol man i harim gutnius Pol i autim, ol i tanim bel na lusim olkain pasin nogut, na baut i go long God. Ol kain man olsem i kamap ol gutpela sitisen, ol i rispektim na bihainim lo bilong kantri.
15 Tasol ol Juda husat i birua long Pol, ol i tingim ol dispela gutpela samting i samting nating. Pol i tok: “Ol dispela samting i as na ol Juda i holim mi long tempel na traim long kilim mi i dai. Tasol mi kisim helpim i kam long God, olsem na inap long nau mi autim tok yet long ol man nating na long ol bikman wantaim.”—Apo. 26:21, 22.
16 Yumi ol Kristen tru, olsem na ‘oltaim yumi mas redi long bekim tok’ bilong sambai long bilip bilong yumi. (1 Pita 3:15) Taim yumi toktok long ol jas na ol bikman bilong gavman long bilip bilong yumi, na yumi bihainim pasin bilong Pol long toktok long Agripa na Festus, dispela inap helpim yumi. Long pasin rispek, yumi inap tokim ol long olsem wanem tok i tru bilong Baibel i bin senisim laip bilong ol man—bilong yumi yet na bilong ol man husat i harim tok yumi autim—dispela inap senisim tingting bilong ol dispela bikman.
(Aposel 26:28) Na Agripa i tokim Pol: “Insait long sotpela taim tasol yu bai kirapim mi long kamap wanpela Kristen.”
“Mi Apil Long Sisar!”
18 Tasol Pol i bekim tok long gavana olsem: “Bikman Festus, mi no kamap longlong, mi mekim ol tok i tru na tok bilong man em tingting bilong en i klia. Na mi no surik long toktok long dispela king hia, em i save gut long ol dispela samting. . . . King Agripa, yu bilipim tok bilong ol Profet o nogat? Mi save olsem yu bilip.” Na Agripa i tokim Pol: “Insait long sotpela taim tasol yu bai kirapim mi long kamap wanpela Kristen.” (Apo. 26:25-28) Maski tok bilong em i tru o nogat, tok dispela king i mekim i soim olsem em i pilim tok bilong Pol.
Mekim Wok Painimaut
(Aposel 26:14) Mipela olgeta i pundaun long graun na mi harim wanpela nek i mekim tok Hibru long mi olsem: ‘Sol, Sol, bilong wanem yu mekim nogut long mi? Yu wok long kikim stik i gat sap na dispela i givim hevi long yu.’
nwtsty stadi nout long Ap 26:14
kikim stik i gat sap: Em wanpela stik i gat sap ol i save yusim bilong subim animal bilong stiaim em. (He 3:31) Dispela hap tok “kikim stik i gat sap” em i wanpela hap tok i stap long ol buk bilong tokples Grik. Ol i kisim dispela tok long pasin bilong bulmakau long sakim dispela stik na i wok long kikim na em yet i kisim bagarap. Sol i bihainim wankain pasin paslain long em i kamap wanpela Kristen. Taim em i mekim nogut long ol disaipel bilong Jisas, em lain God Jehova i stap long sait bilong ol, Pol i putim hevi long em yet. (Skelim Ap 5:38, 39; 1Ti 1:13, 14.) Eklisiastis 12:11 i tok piksa long “stik i gat sap” bilong makim tok wanpela man i gat savetingting i mekim bilong kirapim man i harim tok long bihainim tok bilong em.
nwt-mp dikseneri
Stik i gat sap. Wanpela longpela stik i gat sap ain long nus bilong en, em ol fama i save yusim bilong subim animal bilong stiaim em. Stik i gat sap i kain olsem tok bilong wanpela man i gat savetingting we i kirapim man i putim yau long bihainim gutpela edvais. Dispela tok “kikim stik i gat sap,” em tok ol i kisim long pasin bilong bulmakau long sakim dispela stik na i wok long kikim na em yet i kisim bagarap.—Ap 26:14; He 3:31.
(Aposel 26:27) King Agripa, yu bilipim tok bilong ol Profet o nogat? Mi save olsem yu bilip.”
Helpim Ol Narapela Long Kisim Tok Bilong Kingdom
14 Pol i save, Agripa i wanpela Juda long skin tasol. Pol i tingim bikpela save bilong Agripa long lotu Juda, olsem na em i tok, taim em i autim tok long ol man em i “autim dispela tok tasol bipo ol profet na Moses tu ol i bin tok long en,” olsem Mesaia bai i dai na kirap bek. (Aposel 26:22, 23) Pol i lukluk stret long Agripa na i askim em: “King Agripa, yu bilipim tok bilong ol profet, o nogat?” Agripa i tingting planti nau. Sapos em i tok em i sakim ol profet, em bai no gat nem moa olsem wanpela bilipman Juda. Tasol sapos em i kamapim olsem tok bilong Pol i stret, i olsem em i tokaut long ai bilong olgeta man olsem em i wanbel long tok bilong Pol, na nogut ol man i kolim em Kristen. Pol i bihainim save tingting na em i bekim askim bilong em yet na i tok: “Mi save pinis, yu bilip.” Orait bel bilong Agripa i kirapim em long bekim wanem tok long Pol? Em i tok: “Inap sotpela taim tasol yu bai mekim mi i kamap Kristen.” (Aposel 26:27, 28, NW ) Tru, Agripa i no kamap Kristen, tasol i luk olsem bel bilong em i pilim tru dispela tok Pol i autim long em.—Hibru 4:12.
Baibel Ritim
(Aposel 25:1-12) Orait Festus i kam na kirap mekim wok bos long provins bilong em. Na 3-pela de bihain em i lusim Sisaria na go antap long Jerusalem. 2 Na ol bikpris na ol bikman bilong Juda i go long em na sutim sampela tok long Pol. Ol i askim Festus 3 long salim tok long Pol i mas i kam long Jerusalem. Ol i tok olsem, long wanem, ol i laik hait i stap long rot na kilim Pol i dai. 4 Tasol Festus i bekim tok long ol olsem Pol bai stap kalabus long Sisaria na liklik taim em yet bai go long hap. 5 Festus i tok: “Olsem na larim ol bikman bilong yupela i kam wantaim mi na sapos tru dispela man i bin mekim wanpela rong, orait ol i ken sutim tok long em.” 6 Festus i stap wantaim ol inap 8-pela o 10-pela de samting na em i go daun long Sisaria. Long de bihain em i sindaun long ples kot na tokim ol man long bringim Pol i kam. 7 Taim em i kam pinis, ol Juda husat i bin lusim Jerusalem na i kam daun ol i raunim em na sutim planti bikpela tok long em. Tasol ol i no inap kamapim long ples klia olsem tok bilong ol i tru. 8 Pol i kamapim sait bilong em na tok: “Mi no bin mekim wanpela sin long Lo bilong ol Juda o long tempel o long Sisar, nogat.” 9 Festus i laik bai ol Juda i amamas long em, na em i tokim Pol: “Olsem wanem? Yu laik i go antap long Jerusalem na sanap long ai bilong mi na kot long ol dispela samting?” 10 Tasol Pol i tok: “Mi sanap pinis long ples kot bilong Sisar we i stret long mi kisim kot. Mi no bin mekim wanpela rong long ol Juda, em samting nau yu wok long save gut long en. 11 Tasol sapos tru tru mi bin mekim wanpela rong we i stret mi mas i dai, orait mi no surik long dai. Tasol sapos ol dispela tok ol i sutim long mi em ol tok nating, orait i no gat wanpela man i ken putim mi long han bilong ol bilong amamasim ol. Mi apil long Sisar!” 12 Orait Festus i toktok wantaim ol man i save givim tingting long em na bihain em i tok: “Yu apil pinis long Sisar, olsem na bai yu go long Sisar.”
JANUERI 28–FEBRUERI 3
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | APOSEL 27-28
“Pol i Go Long Rom”
(Aposel 27:23, 24) Long nait wanpela ensel bilong dispela God mi save aninit long em na mekim wok bilong em, em i kam sanap klostu long mi 24 na i tok: ‘Pol, yu no ken pret, yu mas sanap long ai bilong Sisar. Na harim! God bai lukautim laip bilong olgeta man i stap wantaim yu long sip.’
“I No Gat Wanpela bilong Yupela Bai Lusim Laip”
15 Pol i bin autim tok long planti man long sip olsem em i ‘bilip na wetim truim bilong promis God i bin mekim.’ (Apo. 26:6; Kol. 1:5) Tasol nau, i luk olsem sip bai bagarap, na Pol i tokim ol man olsem ol bai abrusim bagarap. Em i tok: “Long nait wanpela ensel i kam sanap klostu long mi, . . . na ensel i tok: ‘Pol, yu no ken pret, yu mas sanap long ai bilong Sisar. Na harim! God bai lukautim laip bilong olgeta man i stap wantaim yu long sip.’ ” Na Pol i tokim ol: “Olsem na yupela i ken amamas, mi bilipim God na ol samting bai kamap wankain stret olsem mi bin harim. Tasol win bai tromoi yumi i go long wanpela ailan.”—Apo. 27:23-26.
(Aposel 28:1, 2) Mipela i abrusim bagarap na kam sua na mipela i kisim save olsem ol i kolim dispela ailan Malta. 2 Na ol man bilong dispela ailan i mekim gutpela pasin tru long mipela. Ol i wokim paia na helpim mipela, long wanem, ples i kol na ren tu i wok long pundaun.
“I No Gat Wanpela Bilong Yupela Bai Lusim Laip”
18 Ol dispela man i abrusim bagarap ol i kamap long ailan Malta, long hap saut bilong Sisili. (Lukim blok “Malta i Stap We?”) Ol man bilong dispela ailan “i mekim gutpela pasin tru” long ol. (Apo. 28:2) Ol i wokim paia bilong ol dispela man husat i bin kamap long nambis, em ol i wet na kol nogut tru. Paia i hatim skin bilong ol, maski ples i kol na ren i pundaun. Taim ol i laitim paia, wanpela mirakel i kamap.
“I No Gat Wanpela Bilong Yupela Bai Lusim Laip”
21 Publius, em maniman i gat hap graun, na em i stap long dispela hap. Ating em i wanpela ofisa bilong Rom i stap long Malta. Luk i tok em i “namba 1 hetman bilong ailan,” Luk i yusim wankain biknem em ol i bin painim long tupela olpela rait bilong ol Malta. Inap 3-pela de, Publius i mekim gutpela pasin long Pol na ol poroman bilong em. Tasol papa bilong Publius i sik. Luk i stori stret long sik bilong em. Em i tok dispela man “i skin hat na pekpek wara.” Pol i beten na putim han antap long dispela man, na em i kamap orait. Ol manmeri bilong Malta i pilim tru dispela mirakel, na ol i bringim ol narapela sikman i kam bilong Pol i ken oraitim ol, na ol i bringim ol presen na ol samting em Pol na ol poroman bilong em i nidim.—Apo. 28:7-10.
(Aposel 28:16, 17) Taim mipela i kamap pinis long Rom, Pol i kisim tok orait long stap em yet wantaim wanpela soldia bilong was long em. 17 Na long 3-pela de bihain em i singautim ol bikman bilong ol Juda. Taim ol i bung pinis em i tokim ol: “Ol brata, mi no bin mekim wanpela rong long ol manmeri o long ol kastam bilong ol tumbuna bilong yumi. Tasol long Jerusalem ol i putim mi long han bilong ol Rom olsem wanpela kalabusman.
“Autim Gut Tru Ol Tok”
10 Taim ol dispela brata i kamap long Rom, “Pol i kisim tok orait long stap em yet wantaim wanpela soldia bilong was long em.” (Apo. 28:16) Man husat i kalabus long wanpela haus, ol i save senim em na pasim sen i go long gad bambai em i no ken ranawe. Maski i olsem, Pol i man bilong autim tok bilong Kingdom, na sen i no inap pasim em long autim tok. Olsem na 3-pela de bihain long Pol i malolo long wokabaut bilong em, em i singautim ol bikman bilong ol Juda i stap long Rom i kam, bambai ol i ken save long em na em i ken autim tok long ol.
Mekim Wok Painimaut
(Aposel 27:9) Planti de i lus pinis na de bilong tambu long kaikai long De Bilong Karamapim Sin i kam na i go pinis na i no gutpela taim long sip i raun long solwara. Olsem na Pol i givim sampela tingting long
nwtsty stadi nout long Ap 27:9
tambu long kaikai long De Bilong Karamapim Sin: Tok Hibru, “tambu long kaikai.” Long tok Grik dispela hap tok “tambu long kaikai” i makim tasol pasin bilong tambu long kaikai, em Lo Bilong Moses i toktok long en. Ol i save mekim dispela pasin long taim bilong De Bilong Karamapim Sin we i save kamap long olgeta yia, em ol i kolim tu olsem Yom Kippur (Tok Hibru, yohm hak·kip·pu·rimʹ, “de bilong karamapim”). (Wk 16:29-31; 23:26-32; Nam 29:7; lukim Dikseneri, “De Bilong Karamapim Sin.”) Dispela hap tok “man i mas sori long sin em i bin mekim,” ol i save mekim long taim bilong De Bilong Karamapim Sin. Na em i makim pasin bilong tambu long kaikai o tambu long mekim ol narapela samting. (Wk 16:29, ftn.) Dispela hap tok “tambu long kaikai” i stap long Aposel 27:9 i kamapim klia wanpela pasin ol i save bihainim long De Bilong Karamapim Sin bilong soim olsem ol i sori long sin ol i bin mekim na ol i save tambu long kaikai. De Bilong Karamapim Sin i save kamap klostu long pinis bilong mun Septemba o kirap bilong mun Oktoba.
(Aposel 28:11) Orait 3-pela mun bihain mipela i kalap long wanpela sip bilong Aleksandria na seil i go. Dispela sip i gat piksa bilong “Ol Pikinini Man Bilong Sus” i stap long poret bilong en. Em i bin stap long ailan inap long taim bilong kol i pinis.
nwtsty stadi nout long Ap 28:11
Ol Pikinini Man Bilong Sus: Long stori nating bilong ol Grik na Rom, “Ol Pikinini Man Bilong Sus” (Tok Grik, Di·oʹskou·roi), nem bilong tupela, Kasto na Poluks, em tupela twin pikinini man bilong go Sus (o Jupita) na Kwin Leda bilong Sparta. Ol man i ting olsem dispela tupela pikinini i save lukautim ol seila, na seivim ol taim hevi i kamap long solwara. Dispela stori long piksa bilong tupela pikinini i stap long poret bilong sip i kamapim klia olsem wanpela man i bin lukim dispela samting na i raitim dispela stori.
Baibel Ritim
(Aposel 27:1-12) Ol i pasim tok long mipela i mas kisim sip na i go long Itali, olsem na ol i putim Pol na sampela arapela kalabusman long han bilong wanpela ofisa bilong ami. Nem bilong em Julius, em i bilong lain soldia bilong Ogastus. 2 Mipela i kalap long wanpela sip i kam long Adramitium. Dispela sip i redi long go long ol haba i stap long nambis bilong provins Esia. Orait mipela i luslain na i go; Aristarkus, em man Masedonia bilong Tesalonaika, i go wantaim mipela. 3 Long de bihain, mipela i anka long Saidon na Julius i mekim gutpela pasin long Pol na larim em i go long ol pren bilong em na kisim helpim long ol. 4 Orait mipela i lusim dispela hap na win i sakim mipela, olsem na mipela i seil i go baksait long Saiprus. 5 Na mipela i brukim solwara long hap bilong Silisia na Pamfilia na bihain mipela i anka long Maira bilong Lisia. 6 Long dispela hap ofisa bilong ami i lukim wanpela sip bilong Aleksandria i laik go long Itali, na em i tokim mipela long kalap long en. 7 Sip i ran isi isi inap planti de liklik na i hatwok, tasol mipela i kamap long Nidus. Na win i pasim rot mipela i laik bihainim, olsem na sip i mas ran baksait long Krit long hap bilong Salmone. 8 I hatwok, tasol sip i bihainim nambis bilong dispela hap. Na bihain mipela i kamap long hap ol i kolim Gutpela Pasis, em i stap klostu long taun Lasea. 9 Planti de i lus pinis na de bilong tambu long kaikai long De Bilong Karamapim Sin i kam na i go pinis na i no gutpela taim long sip i raun long solwara. Olsem na Pol i givim sampela tingting long 10 ol olsem: “Yupela ol man, harim. Mi luksave olsem birua bai painim raun bilong sip na planti samting bai lus. I no ol kago na sip tasol bai lus, nogat, laip bilong yumi tu bai lus.” 11 Tasol ofisa bilong ami i bihainim tok bilong kepten bilong sip na papa bilong sip, na em i no bihainim tok bilong Pol. 12 Dispela haba i no gutpela long stap long en long taim bilong kol. Olsem na klostu olgeta man long sip i tok long luslain na traim long kamap long Finiks na stap long dispela hap inap long kol i pinis. Haba bilong Finiks i stap long ailan Krit na i lukluk i go long not-is na long saut-is.