OLSEM WANEM? Taim yu rit long maus, yu save paulim sampela hap tok? O taim yu mekim wanpela tok long ai bilong ol man, yu hatwok long painim tok yu laik autim long ol? Sapos olsem, ating maus bilong yu i hevi na toktok bilong yu i no ron gut. Taim rit na toktok bilong man i ron gut, ol tok na tingting em i kamapim i save pas gut wantaim, na i olsem em i no hatwok long mekim. Dispela i no makim olsem em i toktok oltaim, no gat malolo, o em i toktok hariap tru, o em i no tingting taim em i laik toktok. Nogat. Ol man i amamas long harim tok em i mekim. Skul Tiokratik bai stori gut long olsem wanem maus i no ken hevi na toktok i ken ron gut.

Planti samting inap mekim na maus i hevi na toktok i no ron gut. Olsem wanem? Yu mas stretim sampela samting olsem mipela kolim hia? (1) Taim yu rit long ol narapela, ol tok yu no save gut long en inap mekim na yu no kolim kwik ol dispela tok. (2) Pasin bilong malolo liklik long planti hap inap mekim na bai yu toktok, lusim, kirap toktok gen, i go i go olsem. (3) Sapos yu no redi gut, dispela kain hevi inap kamap. (4) Planti taim toktok bilong man i no ron gut taim em i mekim tok long ai bilong ol man, long wanem, taim em i stretim ol tok em i laik mekim em i no bungim gut ol dispela tok na bai narapela tok i bihainim stret narapela tok. (5) Sapos man i no save long planti tok, em i mas malolo planti taim bilong painim tok i stret long samting em i laik kamapim. (6) Sapos man i kolim strong planti tok tumas, orait tok bilong em bai i no ron gut. (7) Sapos man i no save long ol lo bilong kolim tok ples, dispela inap kamapim dispela hevi.

Sapos toktok bilong yu i no ron gut na maus i hevi taim yu mekim tok, tingting bilong ol manmeri long Haus Kingdom bai wokabaut. Olsem na planti tok yu mekim bai lus nating.

Tasol yu mas was gut taim yu laik mekim strongpela tok na tok i mas ron gut. Nogut ol man i ting yu gat pasin antap na yu laik bosim ol strong, na ol i pilim nogut long tok yu mekim. Sapos yu bilong narapela ples, sampela bai ting yu mekim hatpela pasin taim yu toktok o yu no tingim tru ol man. Dispela inap mekim na ol man bai i no laik harim tok bilong yu. Yumi ken tingim pasin bilong aposel Pol, maski em i save gut long mekim tok, taim em i laik toktok wantaim ol Kristen long Korin em i tok “mi no gat strong. . . . Mi save pret, na mi guria planti.” Em i mekim olsem bambai em i no pulim tingting bilong ol man i kam long em.​—1 Ko. 2:3.

Ol Pasin Bilong Abrusim. Planti man i kisim pasin bilong kolim nating kain tok olsem “a-a-a” taim ol i toktok. Na sampela i save kolim dispela tok “yes” planti taim bilong kirapim tok bilong ol, o ol i kolim dispela tok “a?” long pinis bilong olgeta sentens. Ating yu no save olsem yu wok long kolim dispela tok planti taim tru. Em i gutpela long mekim traim olsem: Askim narapela long putim yau long tok yu mekim, na long olgeta taim yu kolim kain tok olsem, orait ol tu mas kolim. Ating bai yu kirap nogut olsem yu save kolim dispela kain tok planti taim.

Sampela, taim ol i rit o toktok, ol i save kirap mekim tok na namel long sentens ol bai lusim na go bek na kolim gen hap bilong dispela sentens ol i kolim pinis.

Na sampela i save kirap toktok, tasol namel stret long toktok ol i mekim ol i kirap toktok long narapela samting olgeta. Maski man i no hatwok long kolim tok, taim em i kirap wantu na stori long narapela samting, dispela i mekim na toktok bilong em i no ron gut.

Bilong Kamap Gutpela. Sapos planti taim yu wok long painim tok i stret long kamapim, orait yu mas wok strong long lainim sampela tok moa. Lukim gut ol tok yu no save long en i stap long Wastaua, Kirap!, na ol narapela buk samting yu save ritim. Askim man i save gut long dispela tok ples long tokim yu long stretpela pasin bilong kolim ol dispela tok na wanem mining bilong ol, na kirap mekim wok long sampela bilong ol dispela tok taim yu toktok wantaim ol narapela.

Sapos yu kisim pasin bilong rit long maus long olgeta taim dispela bai helpim yu. Lukim gut ol tok i hatwok long kolim, na kolim long maus planti taim.

Bilong toktok i ken ron gut taim yu rit, yu mas save long olsem wanem narapela tok i helpim narapela tok insait long wanpela sentens. Bilong kisim tingting bilong man i bin raitim tok, yu mas bungim na ritim tripela o fopela tok wantaim. Lukim gut ol dispela tok. Bilong helpim yu, putim mak long ol dispela tok. Samting yu laik mekim i no bilong kolim stret ol tok tasol, nogat, em bilong kamapim klia tingting bilong ol dispela tok. Taim yu skelim pinis wanpela sentens, orait skelim ol wan wan sentens i go inap yu skelim paragraf olgeta. Kisim gut as tingting bilong dispela paragraf. Orait nau ritim long maus. Ritim dispela paragraf planti taim i go inap long taim yu inap ritim gut na yu no popaia long kolim ol tok o malolo long hap i no stret long mekim. Em nau, mekim ol narapela paragraf.

Orait nau wok long ritim hariap liklik. Sapos yu luksave pinis long olsem wanem wanpela tok i helpim narapela tok insait long wanpela sentens, bai yu inap lukim tupela o tripela tok wantaim na yu inap tingting long wanem tok bai kamap bihain. Dispela bai mekim na pasin bilong yu long rit bai mekim gutpela wok.

Sapos yu wok long ritim tok long ai long olgeta taim, dispela inap skulim yu gut long pasin bilong rit. Olsem: Taim yu lukim teks bilong de wantaim stori bilong en long namba wan taim, ritim long maus; mekim long olgeta taim. Kisim pasin bilong larim ai bilong yu i lukim tripela o fopela tok ol i bungim bilong kamapim wanpela tingting, no ken lukim wanpela tok tasol.

Bilong toktok i ken ron gut, taim yu toktok wantaim narapela yu mas tingting pastaim long ol tok yu laik mekim. Bihainim dispela pasin long olgeta tok yu mekim long olgeta de. Tingim wanem tingting yu laik kamapim pastaim na wanem tingting bihain; orait tingim pinis na bihain yu ken kirapim tok. No ken toktok hariap. Traim long kamapim wanpela tingting olgeta paslain long taim yu pinisim tok o yu kirap toktok long narapela samting. Sapos yu mekim toktok long ol sotpela sentens i klia, ating dispela bai helpim yu.

Sapos yu save gut long tingting yu laik kamapim bai yu no hatwok long painim tok. Planti taim yu no gat wok long makim wanem ol wan wan tok yu bai yusim. Gutpela long mekim traim olsem: As tingting i mas i stap klia long tingting bilong yu na taim yu laik kamapim dispela tingting orait tingim ol tok yu bai kamapim. Sapos yu mekim olsem na yu tingim as tingting tasol, na yu no tingim ol wan wan tok yu bai kolim, orait ol tok yu mas kolim bai kamap long tingting bilong yu na yu no hatwok long tingim, na bai yu kolim ol tok i kamapim tingting i stap long bel bilong yu. Tasol taim yu kirap tingim ol wan wan tok yu bai mekim na yu no tingim ol as tingting, orait long dispela taim bai yu kirap kolim sampela tok, lusim, na kolim sampela tok moa. Taim yu traim traim planti taim, yu inap mekim toktok bilong yu i ron gut, na dispela em i bikpela samting long toktok gut na rit gut.

Taim Jehova i makim Moses olsem mausman bilong em bilong toktok wantaim lain Israel na King bilong Isip, Moses i pilim olsem em i no inap mekim. Bilong wanem? Long wanem, maus bilong em i hevi na toktok i no ron gut; ating em i no inap toktok gut. (Kis. 4:10; 6:12) Moses i mekim kain kain eskius, tasol Jehova i no bilipim ol dispela tok. Jehova i salim Aron bilong i stap mausman bilong Moses, tasol tu Em i bin helpim Moses long mekim toktok. Planti taim Moses i mekim gutpela tok, na i no long wan wan man o long sampela liklik lain tasol, nogat; em i givim tok tu long lain Israel olgeta. (Lo 1:​1-3; 5:1; 29:2; 31:​1, 2, 30; 33:1) Sapos yu bilip long Jehova na wok strong, yu inap mekim ol tok i save givim biknem long God.

TAIM yumi toktok, pasin bilong malolo long hap i stret em i bikpela samting. Dispela em i tru maski yumi mekim wanpela tok o yumi toktok wantaim wanpela man. Sapos toktok i no gat malolo bilong en, ol tok bai i no klia liklik. Taim yu malolo long hap i stret long mekim, dispela i save helpim ol man long kisim gut ol tok yu mekim. Na tu ol malolo inap mekim na ol bikpela tok yu kamapim bai pas strong long tingting bilong ol man.

Olsem wanem yu ken save yu mas malolo we? Ol malolo i mas longpela olsem wanem?

Malolo Long Ol Fulstop Samting. Taim yu raitim tok, ol fulstop samting em i bikpela samting. Em inap makim pinis bilong wanpela tok o makim wanpela askim. Long sampela tok ples ol i makim kirap na pinis bilong toktok man i mekim. Sampela i makim olsem wanem wanpela hap bilong sentens i pas wantaim narapela hap. Man i rit long em yet, em inap lukim ol fulstop samting. Tasol taim em i ritim tok bambai ol narapela i ken harim, nek bilong em i mas kamapim ol koma fulstop samting i stap long buk samting em i ritim. (Bilong kisim sampela save moa, lukim Stadi 1, “Ritim Stret.”) Sapos yu no bihainim ol fulstop samting, dispela bai mekim na ol narapela bai hatwok long kisim gut ol tok yu ritim o em bai paulim mining bilong tok yu ritim.

Ol fulstop samting na pasin bilong kamapim tingting i stap long wanpela sentens inap makim wanem hap i stret long malolo long en. Wanpela man i gat nem long wokim musik i tok: “Pasin bilong mi long kamapim ol wan wan krai bilong musik long piano i no winim ol narapela man i save paitim piano. Tasol pasin bilong malolo namel long ol wan wan krai bilong musik, dispela i makim hapman bilong paitim piano.” Em i wankain long pasin bilong toktok. Taim yu mekim gutpela wok long ol malolo, dispela bai mekim na tok yu bin redim gut i krai gut tru na i kamapim mining bilong en.

Taim yu redim ol tok yu bai ritim long ol man, ating sapos yu putim sampela mak long dispela buk samting yu bai ritim, em bai helpim yu. Droim wanpela liklik mak bilong makim wanpela sotpela malolo tru. Droim tupela liklik mak olsem bilong makim malolo i longpela moa. Sapos yu painim hatwok long kolim sampela tok na yu save malolo long hap i no stret, orait kisim pensil na makim ol tok i insait long dispela hap tok i hatwok long kolim. Orait nau ritim dispela hap tok kirap long stat bilong en i go inap long pinis. Planti man i save gut long mekim tok i save mekim olsem.

Taim yu toktok long ol samting bilong ol wan wan de yu no gat hevi long pasin bilong malolo, long wanem, yu save long tingting yu laik kamapim. Tasol sapos yu kisim pasin bilong malolo nating namel long ol tok yu mekim, maski i no gat wok long dispela malolo, orait tok yu mekim bai i no gat strong na bai em i no klia. Ol tok bilong helpim yu long winim dispela hevi i stap long Stadi 4, “Toktok i Ron Gut.”

Malolo Taim Yu Laik Kamapim Nupela Tingting. Taim yu stori pinis long wanpela bikpela tok na yu laik kirap stori long narapela, sapos yu malolo namel long dispela tupela tok, odiens bilong yu inap tingting long tok yu mekim pinis na redi long harim narapela tok, na ol inap luksave olsem nau bai yu stori long narapela samting, olsem na ol bai redi long kisim klia nupela tingting yu laik kamapim. Em i bikpela samting long malolo taim yu stori pinis long wanpela tingting na yu laik kirap stori long nupela tingting. Em i wankain olsem draiva bilong ka i mas go isi isi liklik taim em i tanim ka long kona bilong lusim wanpela rot na go long narapela.

Sampela i save stori long wanpela samting na kwiktaim ol i kirap stori long narapela, long wanem, ol i laik stori long planti samting tumas. Sampela i bihainim dispela pasin long olgeta tok ol i mekim. Ating olgeta man i stap klostu long ol i save bihainim wankain pasin. Tasol dispela i no gutpela rot bilong skulim man. Sapos yu gat sampela tok bilong mekim i gutpela long ol man i ken harim na tingim, orait lusim hap taim bilong kamapim klia dispela tok. Yu mas malolo bambai ol man i ken kisim klia ol tok yu kamapim.

Sapos yu bai mekim wok long wanpela autlain, orait yu mas stretim gut tok bilong yu bambai em i klia tru olsem yu bai malolo we namel long ol bikpela tok. Sapos yu bai ritim wanpela manuskrip, orait makim ol hap we manuskrip i lusim wanpela bikpela tok na i kirapim narapela.

Ol malolo yu mekim taim yu lusim wanpela bikpela tok na kirap stori long narapela, ol i longpela moa, winim ol malolo bilong ol fulstop samting. Tasol ol i no longpela tru na bai ol man i les long harim. Sapos ol i longpela tumas, ol man bai ting olsem yu no bin redim gut tok na yu wok long painim tok.

Malolo Bilong Strongim Tok. Planti taim ol malolo bilong strongim tok i save kamap paslain o bihain long wanpela tok o wanpela askim man i strongim nek na mekim. Kain malolo olsem i larim ol man i tingting long dispela tok nau tasol ol i bin harim, o kain malolo olsem i save kirapim ol man long i gat laik long save long ol tok bai kamap bihain. Dispela tupela samting i no wankain. Tingim wanem pasin i stret long mekim. Tasol tingim: Taim yu malolo bilong strongim tok, yu mas mekim tasol long ol tok i bikpela tru. Sapos yu mekim ol malolo bilong strongim tok planti taim, ol man i no inap kisim gut ol tok i bikpela tru.

Taim Jisas i ritim tok bilong Baibel long haus lotu long Nasaret, em i mekim gutpela wok long pasin bilong malolo. Pastaim em i ritim buk bilong profet Aisaia i stori long wok em i kisim. Tasol paslain long kamapim mining bilong en, em i pasim buk na givim bek long man bilong lukautim ol buk, na em i sindaun. Orait, olgeta man i stap long haus lotu i lukluk long em, na em i tok: “Dispela tok bilong buk bilong God yupela i harim pinis, nau tasol em i kamap tru.”​—Lu. 4:​16-21.

Malolo Taim Sampela Samting i Kamap. Sampela taim ol samting i save kamap na i katim tok bilong yu na yu mas malolo long tok yu mekim. Ating long taim bilong autim tok nois bilong ol ka o krai bilong wanpela bebi inap katim tok yu mekim wantaim man. Sapos long ples bung nois i no bikpela tumas, ating yu inap apim nek na toktok yet. Tasol sapos nois i bikpela na i stap longpela taim liklik, yu mas malolo. Long kain taim olsem ol man i no save putim yau. Olsem na mekim gutpela wok long pasin bilong malolo bilong helpim ol man long kisim gut ol tok yu laik autim long ol.

Malolo Bilong Larim Man i Bekim Tok. Ating long tok yu mekim i no gat rot bilong ol man i ken bekim sampela tok, tasol em i bikpela samting long larim liklik hap taim bilong ol man long bekim tok long tingting bilong ol. Sapos yu kamapim sampela askim bilong kirapim tingting bilong ol man, tasol yu no malolo liklik, ol samting yu laik bai ol dispela askim i mekim bai lus.

Em i bikpela samting long malolo taim yu mekim tok long pletfom na tu long taim yu autim tok long ol narapela. Sampela man i no save malolo liklik taim ol i toktok. Sapos dispela em i pasin bilong yu, orait wok strong long kisim pasin bilong malolo. Dispela bai helpim yu long toktok gut wantaim ol narapela na em bai mekim wok bilong yu long autim tok i kamap gutpela moa. Pasin bilong malolo i save strongim tok, na kirapim ol man long putim yau, na i gutpela long yau.

Taim yu toktok wantaim narapela i olsem tingting i go i kam namel long yutupela. Ol man bai putim yau long tok yu mekim sapos yu save putim yau long tok bilong ol na yu laik harim tok ol i mekim. Bilong mekim olsem, yu mas malolo bilong larim ol i kamapim tingting bilong ol.

Wok autim tok bilong yumi i save karim gutpela kaikai moa taim yumi mekim olsem yumi toktok wantaim man. Bihain long tok gude long man, planti Witnes i save tokim man long samting ol i laik toktok long en na bihain ol i kamapim wanpela askim. Ol i malolo bilong larim man i bekim tok, na ol i mekim tok i soim olsem ol i bin harim tok man bilong haus i kamapim. Taim ol i toktok wantaim, dispela Witnes bai larim man bilong haus i kamapim tingting bilong em planti taim. Ol i save ol inap helpim gut man sapos ol i save long tingting bilong em long dispela samting ol i toktok long en.​—Snd. 20:5.

Yumi no ken ting olsem olgeta man bai bekim ol askim long gutpela pasin. Tasol dispela i no pasim Jisas long larim ol birua bilong em i bekim tok. (Mk. 3:​1-5) Taim yu larim narapela i toktok, dispela i save kirapim em long wokim tingting, na sampela taim em bai kamapim tingting i stap long bel bilong em. Wanpela as na yumi autim tok em i olsem, yumi laik tokim ol man long sampela bikpela tok bilong Baibel em ol i mas tingim gut na makim samting ol bai mekim.​—Hi. 4:12.

Pasin bilong malolo long taim stret em i samting yumi mas mekim taim yumi autim tok. Taim yumi mekim gutpela wok long ol malolo, ol man inap kisim klia tingting yumi kamapim na ol i save tingim yet longpela taim bihain.

TAIM yu toktok o rit long maus, em i bikpela samting long kolim stret ol wan wan tok, na tu yu mas kamapim strong ol tok i kamapim sampela tingting i stap insait long en, na yu mas mekim long pasin i kamapim klia as bilong dispela tok yu mekim.

Bilong bihainim stretpela pasin bilong kolim strong tok, yu no ken kolim strong wanpela wanpela tok o planti tok. Nogat. Yu mas kolim strong ol tok i stret long kolim strong. Sapos yu kolim strong ol tok i no stret long kolim strong, ating odiens bai i no klia long mining bilong tok bilong yu, na tingting bilong ol bai wokabaut. Maski samting yu laik stori long en i gutpela, sapos yu no bihainim stretpela pasin bilong kolim strong ol tok, orait tok yu mekim bai i no kirapim tumas bel bilong ol man long mekim samting.

I gat kain kain pasin bilong kamapim strong tok, na planti taim yumi ken mekim wok long sampela pasin wantaim, olsem: apim nek, kolim strong moa olsem yu pilim tru, toktok isi isi olsem yu tingim gut ol tok yu mekim, malolo paslain o bihain long tok yu kamapim (o tupela wantaim), wokim han na pes. Long sampela tok ples yu ken kamapim gut tok taim yu daunim o apim krai bilong toktok. Bilong save long pasin yu laik bihainim bilong kamapim gut tok, yu mas tingim samting yu laik stori long en na ol samting i wok long kamap taim yu mekim tok.

Taim yu wok long tingim wanem tok yu laik kamapim strong, tingim ol dispela tok hia. (1) Bilong bihainim stretpela pasin bilong kolim strong tok insait long ol sentens, yu no ken tingim ol tok insait long dispela sentens tasol, nogat, yu mas tingim ol tok bilong ol narapela sentens i stap klostu. (2) Yu ken kolim strong tok taim yu laik strongim kirap bilong nupela tingting yu laik kamapim, maski em i wanpela bikpela tok o yu laik kamapim narapela kain tingting tasol. O em inap kirapim ol man long tingim pinis bilong wanpela kain tingting yu kamapim. (3) Man bilong mekim tok inap kolim strong tok bilong kamapim tingting bilong em long samting em i stori long en. (4) Na tu, stretpela pasin bilong kolim strong tok i ken helpim yu long kamapim ol bikpela tok insait long tok bilong yu.

Bilong mekim wok long pasin bilong kolim strong tok olsem yumi stori pinis, man i mekim tok o ritim tok i mas save gut long ol samting em i stori long en na em i mas i gat laik long odiens bilong em i kisim gut dispela tok. Nehemia 8:8 i stori long tok ol man i kisim long taim bilong Esra olsem: “Esra i ritim lo long tok Hibru, na ol Livai i tanim long tok Aram, bilong ol manmeri i ken save gut. Na tu ol Livai i autim as bilong lo long ol.” Yumi save, ol man i bin ritim na kamapim as bilong Lo Bilong God ol i save olsem em i bikpela samting bilong helpim odiens long kisim mining bilong ol samting ol i harim, na putim gut long tingting, na bihainim.

Samting Inap Kamapim Hevi. Taim ol man i toktok wantaim ol narapela long olgeta de ol i no hatwok long kamapim mining bilong ol tok ol i mekim. Tasol taim ol i ritim tok narapela man i bin raitim, ol inap hatwok long makim wanem tok ol i mas kolim strong. Bikpela samting i olsem, yu mas save gut long ol tok yu bai ritim. Bilong save gut olsem, yu mas stadi gut long ol tok ol i raitim. Olsem na sapos ol i askim yu long ritim buk samting long wanpela miting bilong kongrigesen, orait yu mas redim gut.

Sampela i save toktok liklik, kolim strong wanpela tok, toktok liklik moa, na kolim strong wanpela tok, mekim mekim olsem maski i no gat as na ol i kolim strong ol dispela tok. Na sampela i save kolim strong ol kain tok olsem: inap, na, tasol, olsem, o. Taim pasin bilong kolim strong tok i no helpim ol man long kisim gut tingting em i kamapim, orait dispela pasin inap mekim na ol man bai no inap putim tingting long tok em i mekim.

Bilong bihainim pasin bilong kolim strong tok, sampela i save tok strong tru na ol man i harim tok i pilim olsem em i laik krosim ol. Kain tok olsem i no save helpim ol man tumas. Sapos man bilong mekim tok i no mekim stret pasin bilong kolim strong tok, ol man i harim inap kisim tingting olsem em i gat pasin antap na i laik daunim ol. Mobeta em i toktok wantaim ol long pasin sori na helpim ol long save olsem as bilong tok bilong em i stap long Baibel na i kamapim stretpela tingting!

Rot Bilong Kamap Gutpela Moa. Planti man i no save olsem ol i gat hevi long pasin bilong kolim strong tok. Ating narapela i mas tokim em. Sapos yu gat wok long stretim dispela pasin, brata bilong lukautim skul bai helpim yu. Na tu em i gutpela long askim narapela i save mekim gutpela tok long helpim yu. Askim em long putim yau taim yu rit na toktok na em i ken givim sampela tok long yu bilong helpim yu long stretim dispela samting.

Bilong kirap mekim olsem, ating brata bai tokim yu long yusim hap bilong wanpela Wastaua bilong mekim traim long en. Em bai tokim yu long skelim gut ol wan wan sentens bilong save wanem ol tok yu mas kamapim strong bambai i no hatwok long ol man long kisim tok yu ritim. Em bai kirapim yu long tingim ol tok ol i raitim long rait italik. Tingim, ol wan wan tok insait long wanpela sentens i save wok wantaim. Sampela taim yu mas kamapim strong wanpela lain tok insait long sentens, i no wanpela tok tasol.

Orait, bilong helpim yu long lain moa long wanem tok yu mas strongim, ating man bilong skulim yu bai kirapim yu long skelim ol tok i stap long ol sentens klostu long dispela sentens yu ritim. Dispela paragraf olgeta i stori long wanem samting? Dispela bai mekim wanem long ol tok yu mas kamapim strong insait long ol wan wan sentens? Lukim het-tok na ol liklik het-tok ol i raitim long strongpela rait. Olsem wanem ol dispela tok i ken helpim yu long makim wanem ol tok yu mas kamapim strong? Yu mas tingim ol dispela samting. Tasol yu mas was gut, no ken kamapim strong planti tok.

Maski yu bai mekim wanpela tok i stap long tingting o yu ritim tok, man bilong skulim yu bai kirapim yu long larim tingting yu laik kamapim i makim wanem tok yu bai kolim strong. Yu mas save wanpela tingting i pinis we o wanpela bikpela tok i pinis we na narapela i kirap. Odiens bai amamas sapos pasin bilong yu long mekim tok i kamapim klia ol dispela samting. Ating yu ken mekim olsem sapos yu kolim strong liklik ol kain tok olsem: namba wan samting, narapela samting, laspela samting, olsem na, em nau.

Man bilong skulim yu bai kirapim yu long tingim ol tok yu laik bai ol man i pilim moa yet. Bilong mekim olsem yu ken kolim strong ol kain tok olsem: i no gat, i no inap tru, oltaim, na bikpela samting. Taim yu mekim olsem, dispela inap stiaim tingting bilong odiens olsem ol i gat wanem tingting long tok bilong yu. Stadi 11, “Mekim Long Pasin i Olsem Yu Pilim Tru Long Bel,” bai stori moa long dispela.

Bilong kamap gutpela long pasin bilong kolim strong ol tok, yu mas save gut long ol bikpela tok yu laik bai odiens i ken tingim. Bai yumi stori moa long dispela samting taim yumi skelim pasin bilong rit long ai bilong ol man long Stadi 7, “Kamapim Strong Ol Nambawan Bikpela Tingting,” na pasin bilong toktok, long Stadi 37, “Mekim Ol Bikpela Tok i Stap Ples Klia.”

Sapos yu wok strong long mekim wok autim tok bilong yu i kamap gutpela moa, orait tingim gut pasin yu bihainim long ritim ol skripsa. Olgeta taim askim yu yet olsem, ‘Wanem as na mi ritim dispela ves?’ Bilong mekim wok tisa, i no olsem yu kolim stret ol tok na givim bel long ritim ves na em tasol. Nogat. Sapos yu wok long bekim askim bilong man o lainim em long wanpela as bilip na yu ritim wanpela skripsa, em i gutpela long kamapim strong ol tok i stap long skripsa i strongim dispela tok yu toktok wantaim em long en. Sapos yu no mekim olsem, ating em i no inap kisim gut as bilong tok bilong yu.

Bilong kolim strong tok yu mas kamapim strong moa sampela tok, olsem na sapos man i no save gut long mekim tok, ating em bai kolim ol dispela tok strong tumas. Dispela i wankain olsem ol wan wan krai bilong gita taim man i lain nupela long paitim. Tasol taim em i mekim mekim na em i lain gut, ol wan wan krai bai pas gut wantaim na i kamap naispela musik.

Taim yu kisim sampela save pinis, yu inap kisim sampela helpim moa taim yu lukim pasin bilong ol man i save gut long mekim tok. Bai yu kisim save long ol samting yu inap mekim taim yu senisim pasin bilong yu long kolim strong ol tok. Na bai yu pilim tru olsem em i bikpela samting long kamapim strong tok long kain kain pasin bilong kamapim klia mining bilong tok yu mekim. Taim yu wok long kisim stretpela pasin bilong kolim strong tok, dispela bai helpim yu long kamap gutpela tru long pasin bilong yu long rit na toktok.

No ken kisim liklik save tasol long pasin bilong kolim strong tok. Bilong tok bilong yu i ken mekim gutpela wok, yu mas wok yet long kisim gut dispela pasin na wok long kolim strong tok long pasin i krai gut long yau bilong ol narapela.

MAN i save ritim gut tok, em i no save tingim tasol ol tok i stap long ol wan wan sentens o paragraf. Nogat. Taim em i rit, em i save tingim ol nambawan bikpela tingting bilong dispela tok em i kamapim. Dispela i stiaim tingting bilong em taim em i makim ol tok em i laik kamapim klia.

Sapos em i no mekim olsem, tok bilong em bai i no gat ol bikpela tok i winim ol narapela tok. Ol bikpela tok bai i no stap ples klia. Taim tok i pinis, ol man bai hatwok long tingim ol bikpela tok.

Pasin bilong kamapim strong ol bikpela tingting inap mekim hap bilong Baibel yumi ritim i kamap gutpela tru. Taim yumi mekim olsem, dispela inap kamapim gut mining bilong ol tok yumi ritim long ol paragraf long wanpela Baibel-stadi yumi mekim o long wanpela miting bilong kongrigesen. Na em i bikpela samting tu taim yumi mekim wanpela tok yumi ritim long manuskrip, olsem long taim bilong ol kibung bilong yumi.

Mekim Olsem. Ating long skul ol i makim yu long ritim hap bilong Baibel. Yu mas kamapim strong wanem tok? Sapos hap bilong Baibel yu bai ritim i kamapim wanpela bikpela tingting o i stori long wanpela bikpela samting i bin kamap, em i stret long mekim dispela samting i stap ples klia.

Maski hap yu ritim em i wanpela rait olsem song, o wanpela savetok, o stori bilong samting i bin kamap, dispela tok inap helpim ol man sapos yu ritim gut. (2 Ti. 3:​16, 17) Bilong mekim olsem, yu mas tingim ol ves yu bai ritim na tingim ol man i harim.

Sapos yu bai ritim long maus sampela tok bilong wanpela buk samting long wanpela Baibel-stadi o long wanpela miting bilong kongrigesen, orait yu mas kamapim strong wanem ol bikpela tingting? Tingim bekim bilong ol askim bilong stadi i olsem ol bikpela tingting. Na tu, kamapim strong ol tingting i strongim liklik het-tok ol i raitim long strongpela rait.

Em i no gutpela sapos yu kisim pasin bilong wokim manuskrip bilong olgeta tok yu laik mekim long kongrigesen. Tasol sampela taim, ol i wokim ol manuskrip bilong sampela tok bilong ol kibung bambai dispela tok i kamapim wankain tingting long olgeta kibung na ol i kamapim long wankain pasin. Bilong kamapim strong ol bikpela tingting bilong kain manuskrip olsem, man bilong mekim tok i mas skelim gut ol tok i stap long manuskrip. Wanem ol bikpela tok bilong manuskrip? Em i mas luksave long ol. Ol bikpela tok i no olsem ol tok em i laikim. Em ol as tingting ol i kamapim dispela tok long en. Sampela taim wanpela sotpela tok i kamapim wanpela bikpela tingting i stap long manuskrip i save kirapim wanpela stori o wanpela tingting. Planti taim ol i save kamapim wanpela strongpela tok taim ol i kolim pinis ol tok i helpim dispela strongpela tok. Taim man bilong mekim tok i painim pinis ol dispela bikpela tok, orait em i mas makim long manuskrip bilong em. Bai i no gat planti bikpela tok olsem, fopela o faipela tasol. Orait nau em i mas wok long ritim ritim dispela manuskrip long wanpela pasin ol man inap kisim gut ol dispela bikpela tok. Sapos em i kamapim strong ol hap tok i stret long strongim, dispela bai helpim ol man long tingim ol dispela bikpela tok, na dispela i olsem mak em man bilong mekim tok i laik winim.

I gat kain kain rot man bilong mekim tok i ken bihainim bilong strongim tok bambai ol man i harim tok ol i ken kisim ol bikpela tok. Em i ken mekim save moa yet long mekim tok, senisim pasin bilong em long toktok, olsem toktok hariap o isi isi, givim bel moa yet long mekim tok, o mekim wok long han samting.