Buk Bilong Baibel Namba 65—Jut
Man Bilong Raitim: Jut
Ples Em i Bin Raitim: Palestain (?)
Raitim Pinis: 65 C.E. samting
OL BRATA Kristen bilong Jut i mas was gut! Sampela birua i hait i kam insait long lain Kristen bihain long taim Jisas i dai na kirap bek, na ol i laik bagarapim bilip bilong ol Kristen. Dispela samting i kamap olsem aposel Pol i tokaut long en 14 yia paslain long dispela taim. (2 Te. 2:3) Wanem samting inap helpim ol brata long was gut na redi long sakim dispela samting? Pas bilong Jut i gat ol gutpela strongpela tok bilong helpim ol. Long ves 3 na 4, Jut i tokaut klia olsem: ‘Mi mas raitim tok long yupela, long wanem, sampela man ol i bin hait i kam insait long sios. Ol i save givim baksait long God, na ol i save senisim tok bilong marimari bilong God na mekim i kamap tok bilong ol i ken mekim kain kain pasin nogut.’ Ol i laik paulim bilip tru na bagarapim stretpela pasin bilong ol Kristen. Olsem na Jut i laik pait strong bilong helpim ol brata na bai ol tu i ken pait strong bilong lukautim bilip bilong ol.
2 Tasol Jut em i husat? Long kirap bilong pas, man bilong raitim em i tok: “Mi Jut, mi wokboi bilong Jisas Krais, na mi brata bilong Jems. Mi raitim dispela pas long yupela ol manmeri God i bin singautim.” Olsem wanem? Dispela Jut, o Judas, em i wanpela aposel? Tupela bilong ol 12-pela aposel bilong Jisas i gat nem Judas. (Lu. 6:16) Tasol Jut i no tok em i wanpela aposel. Taim em i stori long samting ol aposel i mekim, em i no tok “mipela” i mekim, olsem em yet i insait long lain bilong ol, nogat; em i tok “ol” i mekim. (Ju. 17, 18) Na em i tok, em i “brata bilong Jems,” na ating em i toktok long dispela Jems i bin raitim pas i stap long Baibel na em i brata bilong Jisas. (Ves 1) Dispela Jems em i wanpela “bikman” bilong kongrigesen long Jerusalem na planti brata i save long em, olsem na taim Jut i tok em i brata bilong Jems, em i tok olsem bilong helpim ol long save long em yet. Dispela i makim olsem Jut tu em i brata bilong Jisas, na Baibel i tok olsem. (Ga. 1:19; 2:9; Mt. 13:55; Mk. 6:3) Tru, Jut em i brata wanblut bilong Jisas, tasol em i no laik kisim biknem long dispela; em i ting i bikpela samting moa long em i stap brata spirit bilong Jisas, olsem na em i daunim em yet na tok em i “wokboi bilong Jisas Krais.”—1 Ko. 7:22; 2 Ko. 5:16; Mt. 20:27.
3 Yumi save dispela pas em i hap tru bilong Baibel, long wanem, wanpela olpela rait (Muratorian Fragment bilong yia 170 C.E. samting) i kolim nem bilong en. Na Klemen bilong Aleksandria (150-215 samting) em i bilip olsem Buk Jut em i hap tru bilong Baibel. Origen i tok, dispela pas “i no gat planti rait, tasol ol stretpela tok i kamapim gutpela save bilong antap i pulap long en.”a Na Tetulian tu i bilip olsem dispela pas em i hap tru bilong Baibel. Olsem na yumi save, i stret ol i bungim pas bilong Jut wantaim ol narapela buk bilong Baibel.
4 Jut i raitim pas long “ol manmeri God i bin singautim.” Em i no raitim long wanpela kongrigesen o wanpela man, olsem na em i wanpela pas i mas go long olgeta Kristen. Yumi ken ting olsem Jut i stap long Palestain taim em i raitim dispela pas, tasol em i no tok olsem. Na i hatwok long save wanem taim stret em i bin raitim. Tasol yumi save, em i raitim long taim lotu Kristen i kamap strong pinis, long wanem, long pas em i kirapim ol Kristen long tingim gen ol tok “ol aposel bilong Bikpela bilong yumi Jisas Krais, i bin autim,” na i olsem em i kamapim tok bilong 2 Pita 3:3. (Ju. 17, 18) Na tu, ol tok bilong Jut i wankain tru olsem tok bilong sapta 2 long Namba 2 Pita. Dispela i makim olsem Jut na Pita i bin raitim pas long wankain taim, long wanem, tupela wantaim i tingting planti long ol dispela birua i laik bagarapim bilip bilong ol Kristen. Olsem na ol i ting Jut i raitim pas long yia 65 C.E. samting. Narapela samting i helpim dispela tingting em olsem: Jut i no stori liklik long Sestius Galus i kam na daunim pait bilong ol Juda long yia 66 C.E., na em i no stori long Jerusalem i bagarap long yia 70 C.E. Em i stori long strafe bilong God i painim sampela lain i bin mekim pasin nogut, na sapos strafe bilong God i painim pinis Jerusalem, yumi save Jut bai stori long dispela tu bilong strongim tok bilong em, long wanem, Jisas i bin tok profet long Jerusalem bai bagarap.—Ju. 5-7; Lu. 19:41-44.
HELPIM YUMI OLSEM WANEM?
8 Jut i lukim olsem ol tok bilong Baibel i gutpela bilong helpim em long givim tok lukaut long “ol brata tru,” na kirapim ol long wok strong, na strongim bel bilong ol, na skulim ol, na givim strongpela tok long ol. Bilong kamapim bikpela rong bilong ol man i givim baksait long God na hait i kam insait, em i kolim sampela stori bilong Ol Skripsa Hibru, olsem stori bilong ol Israel i lusim Jehova, na ol ensel i bin mekim sin, na ol lain bilong Sodom na Gomora, na em i kamapim klia olsem olgeta man i mekim olkain pasin nogut olsem, ol bai kisim wankain strafe. Em i tok ol man nogut i olsem ol abus i no gat tingting, na ol i bihainim pasin bilong Kein, na mekim rong olsem Balam, na bai ol i bagarap olsem Kora, long wanem, ol i bikhet na mekim ol tok nogut. Na Jut i mekim tok piksa long ol diwai na bai ol Kristen i ken pilim gut. Ol strongpela tok bilong Jut i kamap hap bilong “olgeta tok i stap long buk bilong God,” na yumi mas skul long ol tok bilong en wantaim ol narapela tok bilong Baibel i kirapim yumi long bihainim stretpela pasin nau “long taim bilong las de.”—Ju. 17, 18, 5-7, 11-13; Nam. 14:35-37; Stt. 6:4; 18:20, 21; 19:4, 5, 24, 25; 4:4, 5, 8; Nam. 22:2-7, 21; 31:8; 16:1-7, 31-35.
9 Ol man ausait i birua long ol Kristen na putim hevi na traim long ol, tasol lotu Kristen i kamap strong na lain Kristen i go bikpela. Tasol nau hevi i kamap insait long lain bilong ol yet na dispela inap paulim bilip bilong ol brata—i olsem ol rip i hait insait long wara na i laik bagarapim kongrigesen olgeta. Jut i save dispela hevi inap kamap bikpela tru, olsem na em i tok strong olsem ol i mas ‘wok strong long lukautim bilip bilong ol.’ Ol tok bilong pas bilong em i stret tru bilong helpim yumi long nau olsem em i bin helpim ol Kristen bilong pastaim. Long nau tu yumi mas tingim dispela tok lukaut bilong Jut na was gut. Yumi mas pait strong bilong lukautim gut bilip bilong yumi, na rausim ol pasin nogut olsem pasin pamuk, na ol man bilip bilong ol i no strong, yumi mas marimari long ol, na sapos yumi inap, yumi mas ‘kisim bek ol long paia.’ Ol Kristen long nau i mas wok long strongim bilip bilong ol bambai ol inap holimpas stretpela pasin, na i stap strong long spirit, na bihainim lotu i tru. Ol i mas strong long bihainim ol stretpela lo, na stap klostu long God long rot bilong beten. Ol i mas kisim stretpela tingting long ol man God i givim namba long ol insait long kongrigesen Kristen.—Ju. 3, 23, 8.
10 Ol man “i save bihainim tingting bilong ol man bilong graun tasol, na Holi Spirit i no i stap long ol,” ol dispela man i no inap i go insait long Kingdom Bilong God, na bai ol i wok long bagarapim ol narapela i stap long rot bilong kisim laip oltaim. (Ju. 19; Ga. 5:19-21) Kongrigesen i mas was gut long ol kain man olsem, na rausim ol! Olsem bai “pasin bilong marimari na bel isi na pasin bilong laikim tru ol arapela” i ken kamap strong long laip bilong ol brata tru, na bai ol i stap klostu long God, na ‘wetim Bikpela bilong ol Jisas Krais i kamapim sori bilong em, na bai ol i kisim laip i stap oltaim.’ God, em Man bilong kisim bek yumi, em bai bringim lain bilong kisim Kingdom “i go i stap long gutpela ples bilong en, na bai [ol] i no gat asua, na [ol] i gat bikpela amamas tru.” Tru tumas, dispela lain i bung wantaim Jut long litimapim nem bilong God long rot bilong Jisas Krais na tokaut olsem God i stap “namba wan king, na i gat bikpela strong, na em i . . . stap het bilong olgeta samting.”—Ju. 2, 21, 24, 25.
[Ol Futnot]
a Buk The Canon of the New Testament, yia 1987, bilong B. M. Metzger, pes 138.