“Mukaddes Kitap Metinlerinden Bilinen En Eski Alıntılar”
YİRMİ BEŞ yıl önce İsrailli arkeologlar şaşırtıcı bir keşif yaptı. Yeruşalim’deki Hinnom Vadisi yamaçlarındaki bir mağarada, iki küçük gümüş tablet buldular. Üzerlerinde Mukaddes Kitaptan birkaç ayet yazılıydı. Bu tabletler, Yeruşalim’in MÖ 607’de Babilliler tarafından yıkılmasından önceki bir dönemden kalmaydı. Bu metinlerde, Sayılar 6:24-26’da kayıtlı hayırduadan alıntı vardı. Tanrı’nın özel ismi olan Yehova her iki tablette de birkaç kez geçiyordu. Bu yazıtların “İbranice Mukaddes Kitaptan pasajlar gösteren, antik dünyanın bilinen en eski eserleri” olduğu söyleniyor.
Bununla birlikte, bazı bilginler tarihlendirmenin doğru olmadığını söyleyerek tabletlerin MÖ ikinci yüzyılda yazılmış olduğunu iddia ettiler. Bu anlaşmazlığın bir nedeni, bu çok küçük tabletlerin orijinal resimlerinin, ayrıntıları inceleyecek kadar kaliteli olmamasıydı. Tarihlendirme sorununu çözmek için bir grup bilgin yeni bir inceleme yaptı. Tabletlerin yüksek kalitede dijital görüntülerini elde edebilmek için en son fotoğraf ve bilgisayar destekli görüntü işleme teknolojisi kullandılar. Yeni analizlerin sonuçları yakın zamanda yayımlandı. Bilginler hangi sonuca varmıştı?
Her şeyden önce, bilginler arkeolojik verilere dayanarak, bu tabletlerin Babil sürgününden önceki bir tarihe ait olduğunu vurguluyorlar. Yazıtları harflerin şekline, tarzına, yerine, harflerin sırasına ve yönüne göre tarihlendirmeye dayanan Paleografik gözlemler de aynı döneme, yani MÖ 7. yüzyılın sonuna işaret etmektedir. Ayrıca yazım yöntemi (ortografi) göz önüne alındığında bu ekip şu sonuca vardı: “Tabletlerdeki [rulolardaki] ortografik veriler yazıtların tarihlendirilmesi konusunda arkeolojik ve paleografik kanıtlarla tutarlıdır.”
Bir dergi, Ketef Hinnom yazıtları olarak da bilinen bu gümüş tabletlerin incelenmesi sonucunda özet olarak şunları açıklıyor: “Tabletlerin üzerinde bulunan yazıların, Mukaddes Kitap metinlerinden bilinen en eski alıntıları içerdiğine dair çoğu bilginin vardığı sonucu biz de doğrulayabiliriz” (Bulletin of the American Schools of Oriental Research).
[Sayfa 32’deki resim tanıtım notları]
Mağara: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.; yazıtlar: Fotoğraf © İsrail Müzesi, Yeruşalim; İsrail Eski Yapıtlar İdaresi