Bambu Çiçeklendiği Zaman

BAMBUNUN çiçeklenmesi bitkilerde rastlanan çok ender ve olağanüstü olaylardan biridir.

Birkaç yıl önce Dr. Thomas Soderstrom Porto Rico’dan aldığı bazı bambu örneklerini Washington D.C.’deki (A.B.D.) Smithsonian İnstitution’da dikti. Hayatta kalan tek bitkinin yaprakları dökülüp, bitki hasta bir görünüme bürününce, Dr. Soderstrom büyük hayal kırıklığına uğradı. “Ama o sırada bambu çiçeklenmek üzereyse, ki bu az rastlanılan bir olaydır, böyle olması gerektiğini fark edince heyecanlandım”, dedi Dr. Soderstrom. Onun Porto Rico’daki bir arkadaşı bambunun “tüm adada” çiçeklendiğini bildirdi. Söz konusu olan bambu türü, son olarak 1910 yılında çiçeklenmişti.

1979’da başka güzel ve yaygın bir tür olan şemsiye bambusu da, ilk olarak Kuzey Avrupa’da, daha sonra Kuzey Amerika’da ve zamanla tüm dünyada çiçeklenmeye başladı. Bu tür, 1800 yıllarında Himalayalar’da keşfedildi, fakat 1979 yılında çiçeklendiği ilk defa görülüyordu. Oysa bu, şemsiye bambusunun son gösterisiydi de.

Bambu türlerinin çoğu, hücrelerinde, ne zaman çiçeklenmesi ve ne zaman ölmesi gerektiğini belirleyen bir zaman mekanizmasına sahiptirler. Türe bağlı olarak bu mekanizma 10 ila 20 yıl arasında değişen aralıklarla harekete geçirilebilir. Bu zaman gelince, dünyadaki yeni ve eski tüm bitkiler verilen işarete uyarak son gösterilerini oluşturmaya başlarlar. İlkin belirli bir bitki çiçeklenir, sonra da tüm koru çiçeklenmeye başlar, daha sonra ise, o çevredeki ve en sonunda bu türe ait dünyadaki tüm bambular çiçeklenir. Bir veya iki yıl içinde söz konusu tür ölüp gider. Böylece bitkinin sonu gelmiş mi olur? İyi ki hayır. Onun çiçeklenmesinin sonucu toprağa dökülen pirinç tanelerine benzeyen tohumlar vasıtasıyla, bambu bitkisi yeniden sürer. Ancak bunun için on yıl veya daha fazla zaman gerekli olabilir.

Bambu çiçeklendiği zaman, sapın tepesine yakın başlıca dallarında küçücük beyaz çiçekler açar. Birçok bambu türünde açan çiçekler, yeşil bürgüler tarafından örtülür ve görülmeleri de çok zor olur. Bu yüzden de bambunun çiçekleri çok nadiren görülür. Bilginler bile bu çiçekleri çıplak gözle incelemekte zorluk çekerler; çiçekler laboratuvara getirilip büyüteç altında tetkik edilmelidirler. Onların incelenmesi çok önemlidir, çünkü bambu Uzak Doğu, Hindistan ve Güney Amerika’da yoğun biçimde kullanılmaktadır; böylece bir türü aniden öldüğü zaman, sonuç bir felaket olabilir. Örneğin, şemsiye bambusunun ortadan kaybolması, Çin’in Szechwan ilinde yaşayan dev pandaların temel yiyeceklerini hemen hemen yok etti; durum bir facia olabilirdi.

Böylece bambu ve vakti ayarlanan çiçeklenme olayı bilginler için hâlâ büyük çapta bir bilmecedir. Oysa bambu, yaşayan türlerin yaratılışına tanıklık eden şeylerin hayret verici bir örneğidir.

[Sayfa 17’deki resim]

Bambu, ancak pek çok yıllar sonra çiçeklenir.