Alkol Ve Siz

Ev sahibi “Ahmet, galiba biraz fazla içtin” der.

Ahmet, önemsemeyerek cevap verir: “Ben mi? Bana hiç dokunmaz!“

“Olabilir, ama sen gene de eve dönmeden önce sade bir kahve iç.”

Bu iyi bir nasihat mi? Kesinlikle değil! Çok içmişse, bir fincan sade kahve, Ahmet’in güvenle araba kullanarak eve gitmesini sağlayamaz; temiz hava, soğuk bir duş veya idman da bunu yapamaz. Bütün bunlar Ahmet’i sadece biraz uyanık tutabilir. Oysa sadece bir şey ayılmasını sağlayabilir; bu da zamandır. Bunu daha iyi anlayabilmek için vücudumuzun alkole karşı nasıl bir tepki gösterdiğini bilmek faydalı olacaktır.

ALKOL ETKİSİNİ NASIL GÖSTERİR?

Alkollü içki içtiğimiz zaman, alkol, bir an önce kanınıza karışmak için “sabırsızlanır.”(a) Diğer yiyeceklerin aksine, alkolün hazmı söz konusu değildir. yüzde yirmi kadarı hemen mide duvarlarından emilerek kana karışır. Kalanı ise ince bağırsağa geçerek emilir. Alkolun sizi ne derece etkileyeceği, kanınızdaki orana bağlıdır. Bu da birçok etkene bağlıdır.

(1)Alınan alkol miktarı: Normal bir içki ile vücudunuz acaba ne kadar alkol alır? Bir şişe birada, bir ölçek viskidekinden daha az mı alkol var? Bu şaşırtıcı olabilir, ama bir şişe biranın, bir bardak şarabın ve 40°lik viskinin normal ölçülerinde aynı oranda alkol vardır, yani 15cc’den biraz daha fazla.(b)

A.B.D.’deki, Alkolün suistimali ve Alkolizme Karşı Mücadele Milli Enstitüsü’nün yayımladığı Alkolün Fizyolojik Etkileri başlıklı raporda şu sonuca varılmıştır: “İçmenin, kişinin zihnini ve vücudunu nasıl etkilediği konusunda, içilen içkinin bira, şarap veya ‘sert bir içki’ olması o kadar önemli değildir, önemli olan alkolün miktarıdır.”

(2) Kana karışma hızı: Alkolün kana karışma hızı birçok etkene bağlıdır. Yemek bunlardan biridir. Midenizde yemek olması alkolün kuvvetini azaltır ve kanınıza karışmasını yavaşlatır. Dolayısıyla, bir kişi, bir bardak şarabı yemek sırasında içerse, kanındaki alkol yüzdesi boş mideyle içilene oranla daha az olur. İçki içme süresi de alkolün kana karışma hızını etkiler. Birkaç dakika içinde içilen iki kadeh içki de, birkaç saat içinde içilen iki kadehe oranla daha etkili olur.

Vücut ağırlığı da başka bir etkendir. Neden mi? Çünkü bir kişinin ağırlığı ne kadar çok ise, vücudunda, alkolün gücünü hafifletecek daha çok sıvı bulunur. Örneğin A.B.D.’de trafik güvenliği ve alkol hakkında çıkan bir rapor şöyle açıklıyor: “73 kilo ağırlığında olan birinin vücudunda alkolün gücünü hafifletmek için 50 kilo su bulunur. Bir saatte üç kadeh içerse, kanındaki alkol oranı yaklaşık yüzde 0,07 olur. 45 kilo ağırlığındaki bir kişi ise, aynı içkiyi aynı sürede içerse, kanındaki alkoloranı yaklaşık yüzde 0,11 olur ve o bir şoförse, kanunen bir sarhoş olarak tutuklanabilir.”

Alkolün, içindeki oranı da kana karışma hızını etkileyebilir, yani bu oran arttıkça alkolün kana karışma hızı da artar.

Böylece, alkolün kanınıza karışma hızı yukarıdaki etkenlerle bağlantılı olarak hızlanabilir veya yavaşlayabilir. Ancak kanınızda ne kadar alkol birikeceğini saptayan bir etken daha vardır.

(3)Alkolün yakılma hızı: Alkol kanınıza karıştıktan sonra, vücut onu yok etmeğe çalışır. Küçük bir yüzdesi (2 ila 10 kadarı) değişmeden nefes, ter, ve idrar yoluyla vücuttan atılır. Kalanı da, çoğunlukla alkolün kimyasal yapısına göre karaciğer tarafından ısı ve enerjiye dönüştürülmek üzere oksitlenir veya “yakılır.”

Karaciğeriniz alkolü acaba ne kadar sürede yakabilir? Yakılma hızı, ağırlık ve sağlığı gibi etkenlere bağlı olarak küçük değişikliklere uğrar. Malfetti ve Winter’in incelemelerinin sonucuna göre, “genelde, 68 kilo ağırlığında olan biri bir bardak içkideki alkolü bir saat içinde “yakar.”

Karaciğeriniz alkolü yok etmek için hemen devreye giriyorsa, o zaman kanınızda alkol nasıl birikebilir? Bu sorunun cevabı basittir: Kana karışma hızı, yakma hızını aşarsa, kandaki alkol oranı artar. Alkolün fizyolojik etkileri başlıklı raporda şöyle bir örnek veriliyor: “Bu, su alan bir kayıktaki suyu boşaltmaya benzer: Alkol vücudun atabileceğinden daha hızlı kana karışıyorsa, o zaman alkol seviyesi veya oranı artar.” Kandaki alkol oranı arttıkça da kişi giderek sarhoş olmaya başlar.

Böylece alkol sabırsızca, yani hemen kana karışıyorsa da, kandan çıkmamak için direnir. Kısacası, vücudunuz, alkolü değişmeyen bir hızla yakar. Bu iş tamamlanıncaya kadar da yola çıkmamalısınız. Neden? Çünkü alkol, güvenli bir şekilde araba kullanmanızı engellemek üzere birçok alanda sizi etkiler.

[Dipnotlar]

[Sayfa 5’teki resim]

Fazla içki içtiyse, bir sade kahve içtikten sonra daha güvenilir bir şekilde araba kullanabilir mi?