Yirminci Yüzyılda Faks

BİR dakikadan bile kısa bir sürede New York’tan Toronto’ya veya İstanbul’dan Adana’ya bir yazıyı ulaştırmak. Bu faks hızıdır. Acaba faks nedir? Basit olarak tanımlanırsa, telefonla uzaktan fotokopi çekmektir, buna, konuşmaksızın iletişimdir de denilebilir. Sadece Amerika Birleşik Devletlerinde her ay yüz binden fazla faks makinesi satılmaktadır.

Doktorlar raporlarını, avukatlar hukuki yazılarını, bakkallar siparişlerini, radyo istasyonları dinleyici isteklerini hep faksla alıp verirler. Kaliforniya’da bir anne, doğumundan bir saat sonra bebeğinin ayak izini başka bir eyalette oturan ana-babasına faksladı.

Nasıl Çalışır?

Çok basit. Gerekli olan sadece bir telefon, bir priz ve bir de faks makinesidir. Belge, makineye sokulur; sayfa üzerindeki tüm koyu noktaları tarayarak okuyan bir aygıt, okuduklarını vuruşa çevirir ve sonra onları telefonla gönderir. Karşı taraftaki alıcı faks, bu vuruşları yeniden koyu noktalara çevirir ve belgenin aslının tam bir kopyasını çıkarır.

Bu Teknoloji Nereden Kaynaklandı?

Geçmişte, 1843 yılında İskoçyalı bir saat yapıcısı ve mucidi olan Alexander Bain, ilk faksı geliştirip patentini aldı. Onun bulduğu, bugünün standartlarına göre kaba bir tarama aygıtıydı. Metal bloktan harfler üzerinde ileri geri salınan bir sarkacın ucuna tutturulan elektrik telli bir yazıcı, telgraf telleri aracılığıyla bir vuruşu gönderiyordu. Telle sarılmış başka bir sarkaç ise, elektriğe duyarlı bir kağıt üzerinde her vuruşu kara bir noktaya çeviriyordu.

1907 yılında hızla dönen bir silindirin kullanıldığı fakslar geliştirildi. Bir fotosellülün (ışığı elektriğe çeviren bir sistem) yardımıyla silindir üzerine sarılı bir kağıt bobinde normal yazı okunuyordu. Bununla beraber radyo sinyalleri vasıtasıyla yapılan iletim yavaş ve çoğu kez parazitli oluyordu.

Cam elyafı optiği, dijital kodlama ve basıncı ayarlanan sinyal kullanan 1980’lerin teknolojisi, özel koşullar altında faksların her sayfayı üç saniyede okuyup iletebilmesini mümkün kıldı. Genellikle en yaygın kullanılan makineler grubu, bir sayfayı 45 saniyede iletme hızına sahiptir.

Faks Nasıl Kullanılır?

Gece kuryeleri, ya da posta servisi kanalıyla gönderilmesi alışılmış ivedi bilgiler, şimdi birkaç dakikada gönderilebilmektedir. Önemli belgeler fakslanıyor ve bir zarfa adres yazıp, pullayıp, postaya verene dek geçen süre içinde belge karşı tarafın eline geçiyor.

Geçenlerde Kanada’da ciddi, ölümcül bir hastalık teşhisi konulan bir çocuğa kan nakli yapılmak istendi. Çocuğun Yehova’nın Şahidi olan ana-babası hiçbir koşulda kanın kullanılmaması konusunda dinsel açıdan kesin kararlıydı. Müracaat santralı aracılığıyla birkaç dakika içinde doktor ekibinin kansız tedavi seçeneklerini değerlendirebilmesine yardımcı olacak bazı makaleler sorumlu doktora fakslandı. Ana-babanın isteğine saygı gösterildi ve bebek başarıyla tedavi edildi. Hastane ekibinin artık tıbbi raporları paylaşmak üzere faksı da bir araç olarak kullanması, ana-babayı hayran bıraktı.

Haber ajansları da başarıyla faks kullanıyorlar. Çin ordusu 1989 yılında Beijing (Pekin) Tiananmen Meydanında öğrenci ayaklanmasını sert metodlarla sindirdiği zaman hükümet, radyo, televizyon ve yayınlara sansür koydu. Telefon hatları ise, dış ticareti ürkütmemek için denetime alınmadı. Bu sayede gazeteciler, hem Çin’deki, hem de dünyanın diğer ülkelerindeki alıcılara haber ve resimlerini faksladılar.

Aynı şekilde reklamcılık endüstrisi de, bu teknolojiyi sermaye olarak kullanıyor. Bir pazarlama uzmanı, fakslanan reklam testleri hakkında “bu haberler, dolaysızlık ve ivedilik doyumu veriyor. Derhal okunuyorlar” diyor. Fakat birçok faks sahibi, aygıtlarının, gönderilen işe yaramaz fakslarla aşırı yüklenmesi yüzünden, kendi ticari alanlarında önemli bilgileri alamama sıkıntısı çekiyorlar.

Yukarıda gösterildiği gibi, faksın kullanımı, sizin hayal gücünüzle sınırlanmıştır. Bununla beraber, birçok yeni teknolojiyi olduğu gibi, onu da kötüye kullananlar var.

Faksın Geleceği

Bilgisayar uzmanlarının görüşlerine göre, fakslar ilerde daha hızlı ve daha akıllı olacaklar. Yazı masası üzerinde kullanılabilecek yeni aygıtların piyasaya sürülmesiyle, ticari yaşamın iç iletişim sistemi faksın eline geçecek ve posta önemini kaybedecek. Renkli kopyalar yapabilen ve elde taşınabilen fakslar üzerinde de zaten çalışılıyor. Bilgisayar tarafından yönetilen, kopya, baskı ve fakstan oluşan bir aygıtın yapımı da bekleniyor. Hatta büyük bir yapımcı, cep defteri boyutunda bir faks makinesini aşağı yukarı 150 DM’a üreteceğini şimdiden söyledi.

Telefonla sözlü bir iletişim sağlanıyorsa da, bu yolla iletilen haberler, çoğu kez yanlış tekrarlanıp yanlış yorumlanıyor. Buna karşılık faks, gerçek haberi basılı olarak iletiyor ve bunu çok çabuk yapıyor. Bu nedenle o, zamanımızın çok önemli bir iletişim aygıtıdır. Kısacası, faks artık ergenlik çağına girmiş ve toplumumuzdaki yerini garantilemiştir.