Gençler Soruyor . . .
Ana Babam Neden Hayatımı Kontrol Etmeye Çalışıyor?
“Ben, bir şeyler yapmak, kaslarımı kullanmak, kuvvetimi hissetmek için fırsat arıyorum . . . . Ben acıyı tatlıdan konuşarak değil, tadarak ayırt edebilmek istiyorum. Ben tecrübe görmeye susamışken; [ana babam] bana açıklamalar içiriyor.”—16 yaşındaki bir delikanlı.
“Annem ve ben tam bir uyuşmazlık içindeyiz . . . . O bana bebek muamelesi yapmaya çalışıyor . . . . bense uzaklaşmaya çalışıyorum; kafese kapatılmış gibi olmaya dayanamıyorum . . . . Ben büyümeye çalışıyorum, annemse beni bırakmıyor.”—17 yaşındaki bir kız.
GENÇLER arasında sık sık duyulan bir yakınma, ana babalarının hayatlarını kontrol etmeye çalıştıklarıdır. Belki senin de aynı derdin var. Sen eve geç gelmek istediğini söylersin; onlar erken dönmeni isterler. Sen karşı cinsten biriyle buluşmaya hazır olduğunu söylersin; onlar daha küçük olduğunu iddia ederler. Sanki her ‘İzin verir misiniz?’ sorusu, bir ‘Hayır’ cevabı ile karşılanıyormuş gibidir.
Bu arada, ana babalara haksızlık etmeyelim, çoğu gencin, ara sıra da olsa, istediği şeyi yapmasına izin veriliyor. Sen de herhalde bir istisna değilsindir. Ayrıca ana baban senin artık bebek olmadığının, doğduğundan beri üzerinde sahip oldukları kontrolü er ya da geç bırakacaklarının da herhalde farkındalar. Ve çoğu ana baba gibi, büyük ihtimalle onlar da senin dengeli, bağımsız bir yetişkin olmanı istiyorlar.
Öyleyse, şunu merak edebilirsin: ‛Madem ki ana babam böyle hissediyor, bunu niçin göstermiyorlar?’ Bu sanki seni boğazından yakalayıp bırakmayacaklarmış gibi hissetmene neden olabilir. Gerçek sorun senin kendi hayatını kontrol edip etmeyeceğin değildir. Tek sorun bunun ne zaman olacağıdır. Sen bunu şimdi istiyorsun. Oysa ana baban o kontrolü yavaş yavaş elde etmeni isteyebilirler.
Bir genç kız bu davranışı ana babası tarafından, sanki ona hakaret edercesine, kendisinde “kontrol edilmesi gereken bir kendini mahvetme eğilimi” varmış gibi, verilmiş bir “güvensizlik oyu” olarak görüyordu. Fakat ana babanın öyle davranmaları için iyi nedenleri olamaz mı? Durum ne olursa olsun, onların görüşünü anlaman, sana karşı davranışları yüzünden duyabileceğin herhangi bir dargınlığı bastırmana yardımcı olabilir. Süleymanın Meselleri 19:11’in dediği gibi: “İnsanın basireti öfkesini geciktirir.”
Kontrolü Niçin Ellerinde Tutuyorlar
Önce, ana babanın gençlik günlerinden bu yana dünyanın gitgide daha tehlikeli ve bozuk bir hale geldiğini unutma. (II. Timoteos 3:1, 13) Birisi şöyle itiraf etti: ‘Oğlumuzun veya kızımızın 14, 15 veya 16 yaşındayken yaşadığı dünya, bizim büyüdüğümüz zamankinden çok daha tehlikeli. Tek başına çıkmak daha az emniyetli. Bizim gençliğimizde olduğundan daha çok genç kız hamile kalıyor.’ Ana babanın seni korumak istemesi şaşılacak şey değildir!
Eğer Tanrı’dan korkan bir ana baban varsa, senin ruhi sağlığın da onları derinden ilgilendiriyor. Mukaddes Kitap ana babalara çocuklarını ‛Yehova’nın disiplin ve yetkili öğüdüyle yetiştirmelerini’ emrediyor. (Efesoslular 6:4) Onlar kendileri inandıkları için, senin de otomatikman İsa’nın takipçilerinin değer ve inançlarını paylaşmayacağının farkındalar. Aynı zamanda ‛kendi haline bırakılan çocuğun anasını utandıracağını’ da biliyorlar. (Süleymanın Meselleri 29:15) Seni bir çocuk olarak görmeseler bile, yine de eve dönüş vakti ve başka konularda sana sınır koyma zorunluluğunu hissedebilirler.
Sen bu gibi kontrollerin çocukça şeyler olduğunu ve onuruna dokunduğunu düşünebilirsin. Fakat unutma ki, ana babanın kollarında yardıma muhtaç küçücük bir bebek olduğundan bu yana o kadar zaman geçmedi. Bir zamanlar seni nasıl fiziksel zarardan korudularsa, şimdi de ahlaksal zararlardan korumak istiyorlar. Hatırla ki, ana baban da bir zamanlar gençti ve bir gencin başına neler gelebileceğini iyi biliyorlar. Doğru adam Eyub bile ‘gençliğinin fesatlarını’ itiraf ediyordu. (Eyub 13:26) Bazı ana babalar da gençken hayatlarını sonradan çok zorlaştıran hatalar yapmışlardı.
Bir anne şöyle itiraf etti: “Ben evlenmek zorundaydım. Bunun nedeni çok genç yaşlardayken bir erkek arkadaşımın olmasıydı. Onaltı yaşında hamile kaldım. Şimdi ikisi erinlik çağında, üç çocuğum var. Kendimi otuz yedi yerine elli yaşında hissediyorum. Gençliğimi yaşamadım.”
Senin ana babanın belki böyle acı tecrübeleri olmadı. Fakat buna rağmen, genç yaşta karşı cinsten biriyle buluşmanın tehlikesinin bütünüyle farkında olup bunu sana yasaklayabilirler. Bu yasaklara bozulman mı gerek? Eğer bozuluyorsan, Süleymanın Meselleri 27:12’deki sözleri düşün: “Basiretli adam şerri (felaketi) görüp gizlenir; bön (tecrübesiz) adamlar ise, ileri geçip zarar görürler.” Ana babanın öğüdüne kulak verirsen felaketten kaçınabilirsin.
Geçiş Döneminde Bir Kişilik
Bununla birlikte senin duyguların şunu diyen gencinki gibi olabilir: “Ben ne yaptığımı biliyorum. Hayatımı mahvetmeyeceğim. Niçin benim kendi hayatımı yaşamama izin vermiyorlar?” Oysa asıl sorun senin farkında olmadan ana babana çelişkili sinyaller vermen olabilir. Bazen sorumlu bir yetişkin gibi davranırken, başka zamanlarda ana baba yardımına muhtaç bir çocuk gibi görünebilirsin.
How to Single Parent adlı kitabında Dr. Fitzhugh Dodson bir annenin 15 yaşındaki kızıyla alışveriş yaparken edindiği tecrübeyi anlatıyor. Seçimi üç elbise arasında yapmaya karar verdikten sonra genç kız annesine hangisinin en iyisi olduğunu sordu. Annesi bir süre düşündükten sonra “Bence mavi olanı kesinlikle en güzeli” dedi. Kendi isteği üzerine verilen bu öğüde genç kız nasıl mı tepki gösterdi? “Aman anne, sen her zaman hayatımı yönlendirip ne yapmam gerektiğini anlatmaya çalışıyorsun!”
Birkaç ay sonra yine alışverişe çıktılar. Genç kız birkaç elbise beğenip şöyle sordu: “Anne, bu takımlardan hangisi üstümde en güzel durur, dersin?” Önceki olayı hatırlayarak, anne ihtiyatlı olmak istedi ve “buna kendin karar verebileceğinden eminim” deyince, genç kız “aman anne, ihtiyacım olduğunda bana hiçbir zaman yardımcı olmuyorsun” diye haykırdı.
Kâh cesurca kendinden emin olma, kâh bebek gibi birine tutunma arasında değişen duygular ana babaları şaşırtır. Ve bütün gençler bir dereceye kadar gelgit olayına benzeyen böyle davranışları göstermektedir; bu, büyümenin doğal bir kısmıdır. Doğal olmakla beraber, ana babana senin hâlâ ‛çocukça şeylerin’ olduğu, kontrollerinin tamamıyla gevşetilmesine hazır olmadığın mesajını veriyorsun.—I. Korintoslular 13:11.
Daha Fazla Kontrol Elde Etmek
Yine de verilen bütün bu destek ve dikkatler olmaksızın da idare edebileceğini düşünebilirsin. Ve arzuladığın özgürlüğü elde etme ümidiyle, bazen kurnaz yöntemlere başvurma isteğini duyabilirsin. Bir genç kızın yazdığı gibi: “Yalan söylememem gerektiğini biliyorum, fakat olayı basitleştirmek için söyledim işte. [Annem] çok fazla sıkıdır ve ona doğruyu söyleseydim beni hiçbir zaman bırakmayacaktı.” Fakat ana babanı aldatmak hiçbir zaman işleri basitleştirmez. Yalan açığa vurulduğu zaman (ki büyük ihtimalle vurulacaktır) durum çok daha güçleşebilecek.
Options kitabının yazarı hikmetlice şöyle yazıyor: “[Ana babanın] sana güvenmelerini isterken yalan söylemek, ne kadar dürüst olduğunu göstermek için hırsızlık yapmak kadar mantıklıdır. Seni yakaladıkları zaman, sadece yalancı olduğun için herhalde çok daha sıkı önlemler alacaklardır.” Daha önemlisi, yalan söylemek Tanrı’nın lütfunu kaybetmek demektir. Süleymanın Meselleri 3:32 şöyle diyor: “Sapık adam RABBE (Yehova’ya) mekruhtur.”
Böylece kendi ana babana karşı dürüst ol. Nereye gitmek istediğin ve kiminle gideceğinle ilgili tam ve doğru ayrıntıları ver. Ne zaman evde olman gerektiğini söylerlerse buna uy. Bu davranış da senin sorumlu biri olduğun konusunda onları ikna edecek. Evde olmadığın zamanlarda seni daha az merak edecekler. Ve zamanla sana daha büyük özgürlük tanımaktan korkmayacaklar. Mukaddes Kitabın dediği gibi: “Kime çok verilmişse, ondan çok istenecektir; ve kime çok emanet edilmişse, ondan fazla istenecektir.”—Luka 12:48.
Hayatla ilgili sorumluluğunu kendi başına taşıyacağın zaman nasıl olsa çabuk gelecektir. O zamana kadar sabırlı ol. Gençliğinin tadını çıkar. (Vaiz 11:9) Evden dışarı çıkmak, karşı cinsten biriyle buluşmakla ilgili kural ve yasaklamalarda ve benzer konularda ana babanla işbirliği yap. Şimdi böyle hareket etmen seni sonradan duyabileceğin pişmanlık ve acılardan koruyabilir. Belirli kısıtlamaların senin yaşında uygunsuz veya çok aşırı olduğunu düşünürsen, isyan etme. Ana babanla bu meseleyi sakin bir şekilde görüş. Belki gerçekten kaç yaşında olduğunun veya ne kadar büyüdüğünün farkında değiller. Durum ne olursa olsun, aslında senin hayatını kontrol etmek istemediklerini göreceksin. Onlar sadece senin gelecekteki mutluğunu güvence altına almak istiyorlar.
[Sayfa 26’daki resim]
Yasaklar ve sınırlandırmaları nasıl telakki ediyorsun?