Yeni İsimli Ceviz

AMAZONYA’NIN yoğun yağmur ormanlarından lezzetli ve besleyici bir ceviz geliyor. Eski ismi “Brezilyacevizi” artık onun için uygun değil, çünkü cevizlerin yaklaşık yarısı, başta Bolivya olmak üzere Brezilya sınırının ötesindeki ormanlardan gelmektedir.

Buna uygun olarak, 18 Mayıs 1992 tarihinde Uluslararası Ceviz Konseyi cevizin adını değiştirmeye karar verdi. Bu ceviz önceleri Brezilya cevizi, kaymak cevizi, tereyağı cevizi, castana do Pará, Paranuss ve noix du Brésil olarak biliniyordu. Artık ona Amazonya cevizi denecek.

Bir Ceviz Toplayıcısının Öyküsü

Altı yaşından beri ceviz toplama işinde çalışan Cornelio’nun bu egzotik vahşi orman cevizinin toplanması hakkında söylediklerini dinliyelim:

“Amazonya cevizlerinin çoğu yabanıl bölgelerde toplanıyor. Onları bulmak için balta girmemiş ormanın derinlerine girmek zorundayız. Kavisli nehirler tek ulaşım yoludur. 19 yaşında olan oğlum ve ben çift güverteli bir nehir teknesiyle günlerce yolculuk yapıp ormanın bir bölümüne tayin edilmek üzere bir kampa gideriz.

Gün ışığından tam olarak istifade etmek için, sabah 4.30’da kalkarız ve tan yeri ağardığında yolda oluruz. Patikalar sadece toplama noktalarına kadar birkaç kilometre uzanır; oradan başlayarak ağaçların dibindeki yoğun çalıları palalarla keserek kendi yolumuzu açmak zorundayızdır. Belirli noktalar yoktur. Güneşi rehber olarak kullanmasını bilmeliyiz, yoksa dönüş yolunu asla bulamayız.

Balta girmemiş orman, hazinelerini arayan herkesi çok sayıda tehlikeyle karşı karşıya bırakır. Sıtma gibi hastalıkların yanısıra, yılanlar sürekli bir tehdittir. Dev boalar bizi pek kaygılandırmaz—çünkü bizi rahat bırakırlar—fakat yere düşmüş yaprakların arasında, zehirleri öldürücü olan ufak yılanlar vardır. Renkleri ve desenleri onları mükemmel bir şekilde kamufle eder. Sokması başlangıçta acı vermez, fakat kurban zehrin etkisiyle yavaş yavaş felç olur. Dallar arasına saklanmış ufak yeşil yılanlar da aynı derecede tehlikelidirler.

Boyları 30-50 metre olan ve ormanın diğer ağaçlarının çoğundan daha yüksek olduklarından almandro adı verilen ceviz yüklü görkemli ağaçları bulmamız kolaydır. Vahşi ormanın üstüne çıkan yere kadar genelde gövdeleri dalsızdır. Dalların ucunda, sert, küremsi kabukları bulunan ve çapı 10-15 santimetre olan coco’lar yetişir. Bunlar, bir portakalın dilimleri gibi dizilmiş, her birinin kendi kabuğu olan 10 ila 25 ceviz içerir.

Coco’lar, kasımdan şubata kadar süren yağmurlu mevsimde yere düşerler. Hemen toplanmaları gerekir, aksi takdirde çürürler. 15 katlı bir binanınkine eş yükseklikten düşen coco’lar da hayati bir tehlike oluşturur. Tehlikeyi asgariye indirmek amacıyla, çok hızlı şekilde çalışarak coco’ları almendro’dan uzak bir yerde bir yığına atarız. Fakat yılanlara dikkat! Başları en yukarıda olmak üzere kıvrılmış vaziyette uyurlarken, tam coco’lara benzerler. Hatta bazen işçiler, coco olduğunu zannederek bir yılanı kaldırıp atmışlardır.

Coco’yu kesip açmak beceri ister. Cevizleri zedelemeden çıkarmak için, tam doğru yere isabet eden birkaç güçlü pala darbesi gereklidir. Çok geçmeden, ceviz dolu ağır çuvallarla kampa döneriz. Taşıtlarımız veya yük hayvanlarımız yoktur. Hasat yılın en sıcak ve en nemli mevsiminde yapıldığından, toplayıcıların güçlü ve atletik yapıda olmaları gerekmektedir.”

Toplama İşinden Sonra

Cevizler toplandıklarında yeşil olduklarından, su oranlarının yüksek olması nedeniyle (yaklaşık yüzde 35) çürüyebilirler. Bozulmalarını önlemek için, yığının altında kalanların da kuruması amacıyla, her gün kürekle karıştırılmaları gerekir. Bolivya’nın cevizlerinin çoğu ihracat için hazırlanır. Hasadı işlemek altı ay sürer.

İşlemin ilk adımı, cevizlerin büyük, basınçlı bir tencerede ısıtılmasıdır. Isı cevizi kabuğundan ayırır. Dolayısıyla, kabuklarından ayrılınca, cevizlerin çoğu parçalanmadan çıkar.

Sonra cevizler büyüklüklerine göre ayrılır, eleklerin üstüne serilip su oranının yüzde 4-8’e kadar inmesi için fırınlarda ısıtılır. Kabuklar fırınları ısıtmak için yakıt olarak kullanılır. İndirilmiş su oranı cevizlerin bir yıl veya soğutulduklarında da birkaç yıl saklanmasını mümkün kılar. Kalitesini ve tadını muhafaza etmek için, cevizler alüminyum folyoya sarılıp vakumlu paketler halinde ihraç edilir.

Dünya çapında milyonlarca insan Amazonya cevizini çeşitli şekillerde tadar. Bazıları cevizi kahvaltılık tahılla birlikte yerler. Başkaları onları çikolatayla kaplı olarak veya kurutulmuş meyvelerle birlikte severler. Gelecek defa, bu iştah açıcı cevizi yerken, onun artık yeni bir ismi olduğunu unutmayın—Amazonya cevizi!

[Sayfa 31’deki resimler]

Amazonya cevizleri ve onları üreten ağaç