Gençler Soruyor . . .

Gelip Geçici Akımların Cazibesi Nedir?

GENÇ Avery, sloganlı tişört giyme modasına kapılan binlerce—belki de milyonlarca—gençten biridir. Tabii, sloganlı tişörtler uzun bir zamandan beri var; hatta ana-baban da gençken onlardan giymiş olabilir. Ancak, Newsweek dergisine göre, bu modanın yeni bir yönü var. Şimdi bazı gençler “en adi sokak argosundan olduğu gibi alınmış mesajlar yazılı tişörtler sergiliyor.”

Yeni tişörtler çoğunlukla basılamayacak kadar çirkin sloganlar taşıyor. Irksal aşağılamalardan kadınlar hakkındaki bayağı değerlendirmelere kadar her şey var. Göründüğü kadarıyla, bu modayı takip edenler, ana-babaları dahil, başkalarının bu çirkin sloganlar hakkındaki düşüncelerini umursamıyorlar. 18 yaşındaki Andrea bir gence neden özellikle tiksindirici sloganlı bir tişört giydiğini sorduğunda, onun, “ne söyleyeceğini şaşırarak, ancak ‘çünkü havalı’ ve ‘herkes giyiyor’ gibi bahaneler ortaya attı”ğını söylüyor.

Geçen onlarca yıl boyunca yüzlerce geçici akım gençlerin dikkatini çekmiştir. En gözde—ve en kârlı—modalardan biri 1950’lerde Amerika Birleşik Devletlerinde ortaya çıkan hulahup tutkusuydu. Ondan birkaç yıl önce japonbalıklarını canlı canlı yutmak ve bir telefon kulübesine kaç kişinin sığdığını denemek rağbetteydi. Son yıllarda, break dans, eski püskü kotlar, kaykaylar ve herkesin ortasında çırılçıplak koşuşmak zaman zaman gözde oldu. Bir Mukaddes Kitap yazarı şu gözlemde bulundu: “Bu dünyanın heyeti (sahnesi) geçiyor” (I. Korintoslular 7:31) Bugün, bazıları saçma sapan, bazıları da tehlikeli düzinelerce heves gençler arasında revaçtadır.

Gençler ve Giyimlerindeki Geçici Akımlar

Giyimi ele alalım. Time dergisine göre, çoğu kez hip-hop olarak da bilinen rap müziği “şu anda belki mikroçipten bu yana en başarılı Amerikan ihracat ürünü olarak dünya çapında gençlerin kültürüne iyice sinip ona neredeyse tamamen hâkim oldu.” Fakat, gayet iyi bildiğin gibi, rap, müzikten daha fazla şey ifade eder. Time şöyle ekliyor: “Rap aynı zamanda küresel bir moda olayıdır. Temel Amerikan sokak giyiminin yöresel çeşitleri—bol pantolonlar, pahalı spor ayakkabıları, kapşonlu sweat-shirtler ve gösterişli mücevherler—her yerde görülüyor.” Gözde müzik gruplarının—ve müzik kliplerinin—yoğun reklamı hip hop stiline karşı sürekli artan talebi alevlendirmiştir.

Bu bol giysiler kesinlikle ucuz değil—sadece bir basket ayakkabısı bile bazen dünyanın parası tutuyor! Fakat birçok genç bunların verilen paraya değdiğini düşünüyor. Marcus adlı bir gence göre “bol giysiler giymezsen hip hopçu olamazsın.”

Bu çok gözde olan “grunge” görünümüne eğilimli gençler için sorun değil. Bu stilin simgesi olan yırtık kotlar ve oduncu gömlekleri bazı Amerikalı underground rock grupları tarafından yaygınlaştırıldı. Bir yazar “grunge” üniformasını “göstermelik fakirlik” olarak niteledi. Tam anlamıyla ‘göstermelik.’ Çapaçul görünümlü giysiler oldukça pahalı olabilir. Sonra, “retro-chic” de var. Kanada’da yayımlanan Maclean’s dergisine göre, bu, “1960’ların sonunda ve 1970’lerin başındaki akımları yeniden canlandıran modalar”dır. Gençler, çoktan beri disko müziği gibi modası geçmiş görünen kalın tabanlı ayakkabılar ve İspanyol paça pantolonlar gibi eşyalar için büyük paralar harcarken, yetişkinler hoş bir şaşkınlık içinde onları seyrediyor.

Yüksek Teknoloji Modası

Elektronik çağrı cihazları, hayal gücü kuvvetli gençlerin neredeyse her şeyi son moda haline getirme yeteneklerinin başka bir örneğidir. İlk başta sürekli hazır durumda olan doktorlar ve başka profesyoneller tarafından kullanılan bu cihazlar çok geçmeden şehirlerdeki uyuşturucu satıcılarının beğenisini kazandı. Çağrı cihazları uyuşturucu satıcılarının olası müşterilerle buluşmalar düzenlemelerini kolaylaştırdı. The New York Times gazetesine göre, “[çağrı cihazları] o kadar yaygın çapta kullanıldı ki, uyuşturucu kültürünün bir sembolü haline geldi.” Böylece, okul idarelerinin ülke çapında bu ufak cihazları okullarda yasaklamaya başlamasına şaşmamak gerek!

Ancak, bu yasak bir işe yaramadı. Çağrı cihazları şehirde yaşayan gençler arasında çok büyük bir beğeni kazandı. Bazıları onları esas amacına göre iletişim araçları olarak, yani ana-babalarının kendilerini daha iyi izleyebilmeleri için ya da acil bir durumda onlarla irtibat kurmak gibi amaçlarla kullanıyorlar. Fakat başka gençler için, cihaz sadece bir moda aksesuarıdır. Times’a göre, “gençler sırt çantalarına, mont ceplerine ve kemerlere çağrı cihazları takıyorlar. Çağrı saatleri, çağrı kravatları, çağrı kalemleri, mavi, pembe ve kırmızı çağrı cihazları ve eski türden sade siyah ve kahverengi çağrı cihazları var.” Bazı yetişkinlerin çağrı cihazlarını hâlâ otomatik olarak uyuşturucu kullanımıyla bağdaştırmalarına karşın, bir New York City polis memuru şöyle diyor: “Sadece çok rağbet gören bir ürün. Onları kullanan gençlerden bazılarının uyuşturucularla ilgisi var, fakat çoğunun yok. Sadece geçici bir moda.”

Tuhaf Ve Tehlikeli Akımlar

Giyim modaları için söylenebilecek en iyi şey hoş görülebilir oldukları, en kötü şey ise çirkin olduklarıdır; bununla birlikte çok tutulan bazı akımlar sağduyudan tamamen yoksun görünüyor. Bazı gözde mankenler gibi zayıf görünmek için, birçok genç kız sağlıklarına ve rahatlarına yapacağı etkiyi hiç düşünmeden diyet hevesine kapılıyor. Alvin Rosenbaum şöyle yazıyor: “Diyet yapmak ulusal bir saplantıdır. En çok satılan 10 kitabı sıralayan herhangi bir listeyi gözden geçirirseniz, aralarında genellikle bir diyet kitabının da bulunduğunu görürsünüz.” Rosenbaum, bu gözde kitaplardan birçoğunun yararı kuşkulu diyetler önerdiğine işaret ediyor. Birçok uzman iştahsızlık nevrozu gibi yeme bozukluklarının gençler arasındaki rahatsız edici tırmanışından zayıflık tutkusunu sorumlu tutuyor.a

Kişisel görünümü ilginç hale getirmekle ilgili başka akımlar da aynı oranda tehlikeli ve aşırı olabilir. Newsweek dergisindeki bir makaleye göre, “ilkellerin ve kanunsuzların sanatı olan dövme, moda dünyasının ana akımı olmaya doğru kararlı adımlarla ilerlemektedir.” Bazı gençler, film yıldızlarının ve heavy-metal rock müzisyenlerinin örneğiyle isteklendirilmiş şekilde şatafatlı dövmelerin kalıcı şekilde vücutlarına işlenmesinin özlemini çekiyorlar. Doktorların, hepatite ve dövme mürekkebinin yol açtığı alerjik tepkilere ilişkin uyarıları göründüğü kadarıyla onları pek rahatsız etmiyor.

Ya vücut deldirmek denen acayip akım hakkında ne denebilir? Bazı kültürlerde kadınların kulaklarını delmesi âdet ise de, bazıları makullük ölçülerini tamamen aşarak dillerini ve göbeklerini deldirip gösterişli mücevherler takmışlardır. Ne olursa olsun, ana-babasını kızdırmak isteyen herhangi bir genç için, koskoca bir burun halkası kullanmaktan daha şoke edici bir şey bulmak zor olsa gerek.

Gelip Geçici Akımların Ardında Ne Var?

Adolescents and Youth isimli kitap gelip geçici akımları “külte benzer, ara sıra görülen kısa süreli bir moda olayı” olarak tanımlar. “Gelip geçici akımlar, tanımı gereği geçici ve kararsızdır ve özellikle gençler arasında yaygındır.” Fakat milyonlarca gencin birdenbire bol kot giymesine veya çağrı cihazı taşımasına neden olan nedir? Üreticiler ve reklamcılar bu sorunun bilimsel yanıtını bilmek için can atarlar. İngiltere’nin The Economist dergisindeki bir makale şunu kabul ediyor: “Akımların ve modaların mantıksal açıklamanın ötesinde olduğu görülüyor.”

Bununla birlikte Adolescents and Youth kitabı bir açıklama yapmaya çalışıyor: “Çeşitli faktörler akımların popüler oluşunu açıklayabilir: dikkat çekme isteği; arkadaş gruplarının değerli gördüklerine uyma dürtüsü; birey ve yaş grubu olarak ayrı olma gereksinimi; ve alışılmışın dışında olmanın cazibesi.” Bir genç bunu basit sözlerle şu şekilde ifade etti: “Lise çağı hem çılgınca davranmak hem de bundan kurtulmak için iyi bir zamandır.”

Mukaddes Kitap gençliğe özgü davranış tarzını kınamaz. Hatta, şöyle der: “Gençler, gençliğinizin tadını çıkarın. Henüz gençken mutlu olun. Yapmak istediğinizi yapın ve yüreğinizin isteklerine göre davranın.” Bununla birlikte, Mukaddes Kitap bu öneriden hemen sonra şu uyarıda bulunur: “Fakat Tanrı’nın size yaptıklarınıza göre hükmedeceğini aklınızda tutun.” (Vaiz 11:9, Today’s English Version) Bu düşündürücü öğüdün ışığında İsa’nın takipçisi bir gencin en yeni akımlara karşı dikkatli olması gerekmez mi? Böyle bir genç herhalde bir akıma ilk kapılanlandan olmak istemeyecek.

[Dipnotlar]

[Sayfa 14’teki pasaj]

“Bu tişörtler . . . . Herkes giyiyor.” 17 yaşındaki Avery

[Sayfa 15’teki resim]

Vücudu delmek ve dövme yapmak çok rağbet görüyor