Bilgisayar Karşısında Arı

SIRADAN bir balarısı ne kadar zekidir? Açıkça görüldüğü gibi, günümüzün en güçlü süper bilgisayarlarından çok daha zekidir. Onlar minyatürize etme harikalarıdır.

Dünyanın en güçlü bilgisayarlarından biri, saniyede 16 gigaflopluk şaşırtıcı bir işlem hızına ulaşabilmektedir. Bu meslekten olmayanların anlayabileceği şekilde ifade edilirse, böyle bir bilgisayar saniyede, iki sayıyı toplamak gibi 16 milyar basit aritmetik işlemi yapabilir. Buna karşılık bir arının beyninde meydana gelen elektriksel ve kimyasal olaylarla ilgili yapılan ılımlı bir hesaplama mütevazı bir balarısının saniyede on trilyonluk işleme eşdeğer ölçüde iş yaptığını göstermektedir. Ne kadar şaşırtıcı!

Arı bütün bunları, bilgisayardan çok daha az enerji tüketerek yapar. Byte dergisine göre, “bir balarısının beyni 10 mikrovattan daha az güç tüketiyor. . . . . Günümüzde üretilen en verimli bilgisayarlardan yaklaşık on üzeri yedi kat daha üstündür.” Böylece, 10 milyondan fazla arı beyni, 100 vatlık tek bir ampul için gerekli elektrik enerjisiyle işleyebilir. Günümüzün en verimli bilgisayarları, eşdeğer sayıda işlem yapmak için yüz milyonlarca kat daha fazla enerji tüketir.

Oysa, balarıları bilgisayarlardan çok daha fazlasını yapar. Onlar renkleri ayırt edebilir, koku alabilir, uçabilir, yürüyebilir ve dengelerini koruyabilirler. Balözü kaynaklarının yerini bulmak için çok uzun mesafeler kat edip sonra da diğer arılara yolu anlatmak için kovanlarına geri dönebilirler. Aynı zamanda, oldukça yetenekli kimyacılardır. Balözüne özel bir enzim katarak bal yaparlar. Kovanlarını inşa etmek ve onarmak için balmumu üretirler. Yavrularına arı sütü ve arı ekmeği gibi özel gıda maddeleri hazırlarlar. Davetsiz misafirleri tanıyıp kovarak kovanlarını korurlar.

İyi temizlikçiler olduklarından, düzenli olarak çöpleri ve diğer atıkları kovandan atarlar. Kovandaki hava sıcaklığını da kontrol ederler. Bunu, kışın yeterli sıcaklık için birbirlerine sokularak veya yazın bir pervane gibi serin hava sağlayarak ve su püskürterek yaparlar. Arılar, yuvaları aşırı kalabalık hale geldiğinde bazılarının oradan ayrılmak zorunda olduğunu bilecek kadar zekidirler. Bu nedenle, eski kovan için yeni bir kraliçe arı seçerler; eski kraliçe arı pek çok işçi arı ile birlikte yeni bir koloni kurmak üzere topluca kovandan ayrılır. Önce yeni yerler bulmak amacıyla keşif arıları gönderilir. Bunlar geri döndükten ve bilgilerini paylaştıktan sonra, kovanın nerede kurulacağını bilen arılar sürüyü yeni yuvaya götürür.

Mütevazı balarıları tüm bunları dışarıdan bir yönlendirme veya yardım almadan yaparlar. Bağımsız olarak çalışırlar. Süper bilgisayarlar ise, programcılara, mühendis ve teknisyen ekiplerine muhtaçtırlar. Bir karşılaştırma yapmak olanaksız! Arılar gerçekten minyatürize etme harikalarıdır.

[Sayfa 31’deki resim tanıtım notu]

L. Fritz/H. Armstrong Roberts