Siyah Kadife Kostümlü Küçük Beyefendi

İNGİLTERE’NİN Kuzeyinde oldukça çok köstebek vardır; buna rağmen, çiftlik avlusunun girişinin ötesindeki çayıra baktığımda, hiçbir zaman bu kadar çok köstebek tepeciği görmemiştim. Ufak, yeni eşilmiş toprak yığınları çayırı kaplıyordu. Köstebeğin ne tür bir hayvan olduğunu ve nasıl yaşadığını biliyor musunuz?

Yaşamının büyük kısmını yerin altında geçirdiğinden, çok az kişi bir köstebek görmüştür. Boyu yaklaşık 14 santimetre olan küçük bir yaratıktır. Erkeğinin ağırlığı yaklaşık 110 gramdır. Britanya köstebeğinin koyu gri, siyaha çalan bir postu vardır ve yaygın şekilde, hatta sevgiyle, siyah kadife kostümlü küçük beyefendi olarak adlandırılır.

Köstebeğin postundaki tüyler yatık değildir; yani, dik dururlar. Böylece, köstebek yerin altında kolaylıkla her yöne kıvrılıp dönebilir. Yıllar önce köstebek avcıları postunu giyim malzemesi olarak satarlardı, fakat bir köstebek avcısının yüzünü ekşiterek söylediği gibi, “bir manto yapmak için korkunç sayıda köstebek postu gerekiyor.”

Köstebeğin vücudu tünel açma işi için çok özel şekilde tasarlanmıştır. İç kısmı dışa dönük olan ön ayakları oldukça öndedir. Beşer parmak ve buna ek olarak hilal şeklinde birer kemik iki etkili kürek oluşturur. Güçlü ön ayaklarına göre daha zayıf sayılabilecek küçük arka bacakları köstebeğin ileri hareket etmesini sağlar. Bir köstebeği yumuşak toprağa koyarsanız, beş saniye içinde yerin altına inip gözden kaybolur! Karanlık, rutubetli tünellerinde veya yerin üstünde saatte beş kilometreye kadar hız yapabilir.

Olağandışı Duyular

Köstebek bazı kişilerin sandığı gibi tamamen kör değildir, fakat postunda saklı ufacık gözleri herhalde ancak ışığı karanlıktan ayırt etmesini mümkün kılacak kadar görmesini sağlıyor. Köstebek toprağın altında kazarak ilerlerken, uzun kıllar gözlerinin önüne inerek onları koruyor. Öte yandan, köstebeğin koku alma ve dokunma duyusu görmesinden çok daha önemlidir.

Avrupa köstebeğinin pembe burnunun ucunda, üzerlerinde dokunmaya duyarlı kıllar olan binlerce küçük çıkıntı bulunur. Aynı zamanda başının çeşitli yerlerinde uzun bıyıkları ve kuyruğunun ucunda duyusal kılları vardır. Köstebek, tünelinde ilerlerken biriken basınç dalgalarını algılar. Bu şekilde, büyük taşlar ve hatta yırtıcı hayvanlar gibi engelleri saptayabilir ve onlardan kaçınır.

Köstebeğin dış kulakları pek gelişmiş değilse de, işitme duyusu çok keskindir. Yerdeki titreşimleri algılama ve buna göre davranma yeteneği vardır. Köstebek kulaklarını, toprak parçalarının hassas oyuklara girmemesini sağlayan büzgen kaslarla kapatabilir.

Beslenme ve Yuva Yapımı

Çayıra bakarken, köstebeklerin kullandığı yeraltı hattını veya yolunu fark edebildim. Yol yüzeyin hemen altından geçiyordu ve hafifçe kabarıktı. Köstebekler az önce kazdıkları toprağı çıkardıklarında oluşan yeni toprak tepecikleri de görünüyordu. Toprağın böyle eşelenmesi bir nevi alt üst etme olduğundan, toprakta birikmiş suyun akmasına ve verimliliğini korumasına yardım ediyor.

Köstebeğin başlıca yiyeceği solucanlardır ve tünellerin kazılma nedeni de budur. Solucanlar toprakta hareket ederken köstebeğin geçit ağına girerler. Sonra, karanlık tünellerde hızla ilerleyen köstebek çok geçmeden yiyeceğini bulur. Fakat tipula kurtlarını ve kök kurtlarını da yer. Köstebek her iki saatte bir yemek zorundadır, yoksa ölür.

Köstebeğin oluşturduğu küçük toprak tepecikler köstebeğin yuvasıyla karıştırılmamalı. Yüksekliği yaklaşık 30 santimetre ve genişliği yaklaşık bir metre olan yuva çok daha büyüktür. Genellikle, bir ağacın altı veya ot, dal ve yaprağa benzer yuva yapmaya elverişli malzemelerin bol bulunduğu çalılık gibi barınacak yerlerin yakınında bulunur.

İlkbaharın başında yaptığı doğumda yedi kadar yavru doğurur. Köstebek yavruları doğduklarında kör ve tüysüz olurlar, ağırlıkları üç gramdan daha hafiftir. Beş hafta sonra kendilerine bakacak kadar büyürler ve 1,5 kilometre kadar uzakta olan başka bir yere taşınırlar. Dokuz ay geçtikten sonra ise çiftleşmeye hazır duruma gelirler. Köstebeğin ortalama ömrü üç yıldır. Fakat yırtıcı hayvanlar onlardan birçoğunu o süre dolmadan çok önce öldürürler.

Gerçi, bir köstebek yiyecek ararken düzgün bir çim alanının veya bir golf sahasının altını kazdığında sorunlara neden olabilirse de, siyah kadife kostümlü küçük beyefendimiz kır yaşamının ilginç bir kısmı olmaya devam ediyor.