Gençler Soruyor . . .
Para Kazanmanın Nesi Yanlış?
“PARA sahiden dünyadaki en önemli şeydir.” Bu iddianın sahibi İngiliz oyun yazarı George Bernard Shaw idi. Ona katılıyor musun? Belki daha çok 17 yaşındaki Tanya gibi düşünüyorsun, o şöyle diyor: “Zengin olmak istemiyorum, sadece maddi yönden rahatımın garanti altında olmasını istiyorum.” Genç Avian da parayı dünyadaki en önemli şey olarak değil, bir amaca hizmet eden faydalı bir araç olarak görüyor. Şöyle diyor: “Para giyim ve ulaşım gibi ihtiyaçlarım için gereklidir.”
Mukaddes Kitabın benzer bir şey söylediğini biliyor muydun? Vaiz 7:12’ye göre ‘para siperdir.’ Yoksulluk, “insanların mutluluğunun büyük bir düşmanı” olarak tarif edilmiştir. Yeteri kadar paraya sahip olman seni yoksulluğun sık sık neden olduğu sorunlardan—en azından bir ölçüde—koruyabilir. Ayrıca, para beklenmedik felaketlerin etkisini de hafifletebilir. Genç Phyllis şöyle diyor: “Mukaddes Kitap ‘vakit ve beklenmedik olayların hepimizin başına gelebileceğini’ söylüyor. Ne zaman zorluklarla karşı karşıya kalacağımızı bilmediğimiz için birikmiş paraya ihtiyacımız var.” (Vaiz 9:11) Üstelik, şu anda paranın önemli olduğunu düşünüyorsan da ileride yaşamında çok daha büyük bir rol oynayabilir.
“Dev Bir Maddecilik Dalgası”
Ancak, yeterince paraya sahip olmakla bir ölçüde ilgilenmek normal ve sağlıklıysa da, bazı gençler için para neredeyse saplantı haline gelmiştir. 160.000’den fazla gence, “Hayatta en çok ne istersin?” diye sorulduğunda, yüzde 22’si “zengin olmak” yanıtını verdi.
Kuşkusuz, paraya karşı duyulan bu tutkuyu besleyen, tüm dünyayı kaplayan bir tutumdur; ve Newsweek dergisi bu tutumu “dev bir maddecilik dalgası” olarak adlandırmıştır. 18 yaşındaki Martin şöyle diyor: “Çok maddeci bir insanım ve ünlü markalara düşkünüm. Satın alınanların kalitesinin ödenen parayla orantılı olduğuna kesinlikle inanıyorum. Bu nedenle istediğim eşyalar için çok para harcarım.” Martin ‘çok para harcayan’ tek genç değil. U.S.News & World Report şu haberi yazdı: “Geçen yıl [Amerika Birleşik Devletlerindeki] 12-19 yaşındakiler bugüne kadar görülmemiş bir alışveriş furyasına kapılıp toplam 109 milyar dolar harcadılar; bu 1990 yılına oranla yüzde 38’lik bir artış demektir.”
Fakat gençler tüm bu yeni giysileri, CD’leri ve bilgisayar ürünlerini almak için parayı nereden buluyorlar? U.S.News & World Report şöyle diyor: “16-19 yaşındakilerin yaklaşık yarısı yarım günlük işlerde çalışıyor.” Dengeli olunduğunda, okuldan sonra yapılan bir iş yarar sağlayabilir, örneğin gence sorumluluk taşımayı öğretebilir. Bununla birlikte, bazı gençler bu konuda açıkça aşırıya kaçıyor. Newsweek dergisinde şunlar belirtiliyor: “Psikologlar ve öğretmenler [çalışan] öğrencilerdeki gerilimi fark ediyorlar. Ev ödevleri için pek vakitleri olmuyor ve sürekli olarak uyanık kalmaya çabalayan bitkin öğrencileri gören öğretmenler ne yazık ki sık sık başarı için koydukları ölçüyü düşürerek karşılık veriyorlar.”
Buna rağmen, çalışan gençlerin pek azı gelir kaynaklarından vazgeçmeyi kabul eder. Genç Vanessa şöyle diyor: “Okul önemlidir, fakat para da öyledir. Ev ödevi yapmak para getirmez.” Para kazanmak senin için ne kadar önemli? Çok para kazanmak yaşamda başlıca hedefin mi?
‘Zengin Olmak İsteyenler’
Mukaddes Kitap bu soruları ele alıyor. Resul Pavlus şöyle yazdı: “Zengin olmak istiyenler imtihana (ayartmaya) ve tuzağa ve insanları helâke ve harabiyete batıran çok manasız ve muzır arzulara düşerler. Çünkü her türlü fenalığın bir kökü para sevgisidir; bazıları bunu arzu ederek imandan saptılar, ve bir çok eziyetlerle kendilerine işkence ettiler.”—I. Timoteos 6:9, 10.
Pavlus sözlerinin taşıdığı anlamı iyi biliyordu. İsa’nın bir takipçisi olmadan önce, Mukaddes Kitabın “parayı severler” dediği, “Ferisiler” olarak bilinen dinsel liderlerden biriydi. (Luka 16:14) Yine de, resulün kınadığı, temelde para kazanmak değildi. Bunun yerine ‘zengin olmak isteyenleri’ veya başka bir çevirinin anlatımıyla ‘varlıklı olmaya özenenleri’ uyardı. (İncil—Çağdaş Türkçe Çeviri) Fakat bunun neresi kötü?
Pavlus’un açıkladığı gibi, böyleleri ‘imtihana ve tuzağa düşerler.’ Süleymanın Meselleri 28:20 şu sözlerle benzer bir noktaya değiniyor: “Zengin olmağa acele eden suçsuz tutulmaz.” Paraya doymayan bazı gençler hırsızlık yapmaya başladılar.
Hırsızlık yapmanın çoğu gencin aklından geçmediği doğrudur. Fakat bazıları belki aynı derecede sakıncalı davranışlarda bulunurlar. Christianity Today şöyle bildiriyor: “Bazı uzmanlar, kumar tutkunluğunun gençleri etkisi altına alan bağımlılık türleri arasında en hızlı gelişeni olduğuna inanmaktadırlar.” ABD’de bir yerde “gençlerin neredeyse yüzde 90’ı lise sona gelmeden yasadışı yollarla loto kuponu almıştı.” Bazı gençler daha da tehlikeli yöntemlere başvururlar. 16 yaşındaki Matthew şöyle diyor: “İyi bir iş zor bulunur, bu nedenle paramın çoğunu bir şeyler alıp satmakla kazanıyorum. . . . . Zaman zaman [uyuşturucu] ticareti [yapardım].”
‘Helake Batmak’
Paraya sahip olmanın bir özgürlük duygusu verdiği doğrudur. Fakat Pavlus’un açıkladığı gibi, paranın peşinde olmak bir süre sonra kişiyi aslında “insanları helâke ve harabiyete batıran çok manasız ve muzır arzulara” köle yapabilir. Evet, para sevgisinin pençesine düştüğünde, açgözlülük, öldüren kıskançlık ve başka zararlı arzular sana hâkim olabilir. (Koloseliler 3:5 ile karşılaştır.) Teen dergisindeki bir makalenin belirttiği gibi, bazı gençler diğer gençlerin sahip oldukları arabaları ve giysileri o kadar kıskanabilirler ki, “kahrolurlar.” Makalenin ayrıca söylediği gibi, böyle bir kıskançlık bazen “kendinden nefret etmeye kadar varabilir ve genç artık sahip olmadığı şeylerin dışında hiçbir şey düşünemez hale gelir.”
Zengin olma arzusunun kişiyi ‘ayartmaya yenik düşürmesinin’ yanı sıra ‘helake ve harabiyete batmasına’ da neden olabilmesi dikkate değerdir. Mukaddes Kitap yorumcusu Albert Barnes şöyle diyor: “Bir geminin içindeki her şeyle birlikte battığı bir deniz kazası tasviri kullanılmaktadır. Yıkım tamdır. Mutluluğun, erdemin, namın ve canın tamamen mahvolması söz konusudur.”—I. Timoteos 1:19 ile karşılaştırın.
Öyleyse, Pavlus’un kişinin tüm benliğini saran ‘para sevgisinin her türlü fenalığın bir kökü’ olduğunu söylemesi yerindedir. Bunun sonucunda birçokları “imandan saptılar, ve bir çok eziyetlerle kendilerine işkence ettiler.” Örneğin, adına Hakan diyeceğimiz bir genci ele alalım. 12 yaşında kumar oynamaya başladı. Şöyle diyor: “Hiçbir şey yapmadan para kazanmanın bir yoluydu.” Çok geçmeden yüzlerce dolar borca girdi ve arkadaşlarını, ailesini ve ev ödevlerini ihmal etmeye başladı. “Bırakmaya çalıştım” diyor; fakat bunda tekrar tekrar başarısız oldu. 19 yaşında yardım isteyene dek kendisine ‘birçok eziyetlerle işkence etti.’ Dolayısıyla, yazar Douglas Kennedy’nin Chasing Mammon adlı kitabında para peşinde koşmaktan “sarsıcı bir tecrübe” olarak söz etmesi abartılı değildir.
Dengeyi Bulmak
Böylece, Süleyman’ın öğüdü yüzyıllarca önce olduğu gibi bugün de geçerlidir: “Zengin olmak için kendini yorma; bu aklından vazgeç. Olmıyan şeye göz diker misin? Çünkü zenginlik mutlaka kanatlanır, kartal gibi göklere uçar.” (Süleymanın Meselleri 23:4, 5) Maddi zenginlik geçici olduğuna göre, böyle bir arayışı yaşamının başlıca hedefi haline getirmen akılsızlık olur. İsa’nın takipçilerinden Maureen adlı bir genç kız şöyle diyor: “Tamamen maddeciliğe yönelik hedeflere sarılmak istemiyorum. Kendimi sırf para kazanmaya kaptırırsam, bunun ruhi düşünüşüme mal olacağını gayet iyi biliyorum.”
Paranın bir gereksinim olduğu doğrudur. Yeterli bir gelirinin olması kendi gereksinimlerini karşılamanı—ve belki zaman zaman başkalarına da maddi destekte bulunmanı mümkün kılacaktır. (Efesoslular 4:28) Dürüst yollarla para kazanabilmek için gayretle çalışmayı öğren. Ayrıca, tasarruf etmeyi, bütçe yapmayı ve paranı akıllıca harcamayı öğren. Fakat paranın yaşamındaki en önemli şey olmasına asla izin verme. Süleymanın Meselleri 30:8’in yazarının dengeli görüşünü benimsemeye çalış; o şöyle dua etti: “Bana ne fakirlik ve ne zenginlik ver.” Ruhi çıkarları ön planda tutmakla, zenginliğin en iyisine sahip olabileceksin. Süleymanın Meselleri 10:22’nin söylediği gibi, “RABBİN bereketi, zengin eden odur; ve onunla beraber keder katmaz.”
[Sayfa 26’daki resim]
Birçok genç, arkadaşlarına ayak uydurabilmek için parası olsun istiyor