Sigara Neden Bırakılmalı?

SİGARA, uzun ve mutlu bir hayat yaşamak isteyenlere göre değildir. Uzun süre sigara içen bir kişinin sonunda tütün yüzünden ölme olasılığı yüzde 50’dir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) genel müdürü şöyle söyledi: “Sigara, insanı yaşam boyu bağımlı tuttuktan sonra öldürmek için, nikotini tam doğru miktarda veren, . . . . kurnazlıkla, ustaca yapılmış bir üründür.”

O halde, içilen tütünün sağlığı ve yaşamı tehlikeye sokması, sigarayı bırakmak için bir nedendir. Sigaranın, yaşamı tehdit eden 25’i aşkın hastalıkla bağlantılı olduğu sanılıyor. Örneğin kalp krizi, felç, kronik bronşit, amfizem ve özellikle akciğer kanseri olmak üzere birçok kanserin başlıca etkenidir.

Elbette, bir kişi bu hastalıklardan birine yakalanmadan yıllarca sigara içebilir. Bu arada, sigara içen bir kişi diğerlerine daha çekici gelmez. Reklamlar, sigara içenleri cazip ve sağlıklı kişiler olarak tasvir eder. Oysa, gerçek farklıdır. Sigara, nefesin kötü kokmasına neden olur, dişlerde ve parmaklarda sarımtırak-kahverengi lekeler oluşturur. Erkeklerde iktidarsızlığa yol açabilir. Öksürüğe ve nefes darlığına neden olur. Aynı zamanda sigara içenlerin yüzünün erken kırışması ve başka cilt sorunlarıyla karşılaşma olasığı daha fazladır.

Sigara Başkalarını Nasıl Etkiler?

Mukaddes Kitap şöyle der: “Komşunu kendin gibi seveceksin.” (Matta 22:39) Komşularınızı ve en yakın komşularınız olan aile bireylerinizi sevmeniz, sigarayı bırakmak için güçlü bir nedendir.

Sigara başkalarına da zarar verir. Yakın zamanlara kadar, sigara içen biri sigarasını her yerde yakabiliyordu ve itirazla karşılaşmıyordu. Fakat tutumlar değişiyor; çünkü daha çok kişi, başkalarının sigarasından yayılan dumanı solumanın yol açtığı zararların farkında. Örneğin, sigara içen biriyle evli olan sigara içmeyen birinin, akciğer kanserine yakalanma riski, sigara içmeyen biriyle evli olanınkinden %30 daha fazladır. Hiç kimsenin sigara içmediği bir evde yaşayan çocuklara göre, sigara içen ana-babalarla yaşayan çocuklarda, yaşamlarının ilk iki yılı içinde zatürree veya bronşitin ortaya çıkma olasılığı daha fazladır.

Sigara içen hamile kadınlar doğmamış bebeklerini tehlikeye sokuyorlar. Sigara dumanında bulunan nikotin, karbon monoksit ve başka tehlikeli kimyasal maddeler annenin kan dolaşımına giriyor ve doğrudan rahmindeki bebeğe geçiyor. Bu durumda, düşük, ölü doğum, ve yenidoğan ölümü gibi sonuçlarla karşılaşma olasılığı daha büyüktür. Ayrıca, hamilelik sırasında sigara içmiş annelerin bebeklerinde, sütçocuğunda ani ölüm sendromu (beşik ölümü) görülme riski üç kat fazladır.

Bedeli Yüksek

Sigaranın pahalı oluşu, sigarayı bırakmak için başka bir nedendir. Dünya Bankası’nın yaptığı bir araştırmaya göre, sigaranın doğrudan neden olduğu sağlık giderlerinin yılda yaklaşık 200 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Elbette bu rakam, tütünün neden olduğu hastalıklara yakalananların çektiği ıstırap ve ağrıların bedelini ifade etmiyor.

Sigara içen bir kişinin, doğrudan sigaraya yaptığı harcamayı hesaplamak kolaydır. Sigara içiyorsanız, günlük sigara masrafınızı 365’le çarpın. Bu size, bir yılda ne kadar para harcadığınızı gösterecek. On yıl daha sigara içecekseniz, elde ettiğiniz rakamı onla çarpınca sigaranın size ne kadara mal olacağını göreceksiniz. Sonuç sizi şaşırtabilir. Bu kadar çok parayla başka neler yapabilirdiniz düşünün.

Sigarayı Değiştirmek Daha Güvenli mi?

Tütün endüstrisi, sigaranın yol açtığı sağlık sorunlarını azaltmanın bir yolu olarak, hafif veya yumuşak sigaralar olarak tanıtılan, düşük oranda katran ve nikotin içeren sigaraların reklamını yapıyor. Bununla beraber, düşük oranda katran ve nikotin içeren sigaraları içmeye başlayanlar, önceden aldıkları nikotin dozunu şiddetle arzuluyorlar. Sonunda, sigaralarını değiştirenler, daha fazla sigara içerek, sigaranın dumanını daha derin ve daha sık içlerine çekerek veya her sigarayı daha fazla içerek genellikle nikotin farkını telafi ediyorlar. Sigarayı tamamen bırakmanın sağladığı avantajlarla karşılaştırıldığında, nikotini telafi etmeye çalışmayanların da sağlık konusunda elde ettikleri yarar azdır.

Pipo ve puro hakkında ne denebilir? Tütün endüstrisinin, pipo ve puroyu uzun süredir saygınlık sembolleri olarak tanıtmasına rağmen, bunların dumanı da sigaranınki kadar öldürücüdür. Puro ve pipo içenler dumanı içlerine çekmeseler bile, bu kişilerde dudak, ağız ve dil kanserlerinin gelişme riski daha yüksektir.

Dumansız tütün güvenli midir? Bu iki farklı şekilde ortaya çıkıyor: enfiye ve çiğneme tütünü. Enfiye, toz haline getirilmiş tütündür; genellikle teneke kutu veya torbalar içinde satılır. Çoğu kez, kullananlar bir miktar enfiyeyi alt dudağın veya yanağın iç tarafına yerleştirirler. Çiğneme tütünü uzun lifler halinde, genellikle torba içinde satılır. İsminden de anlaşıldığı gibi bu çiğnenir, emilmez. Enfiye ve çiğneme tütünü, her ikisi de nefesin kötü kokmasına, lekeli dişlere, ağız ve yutak kanserine, nikotin bağımlılığına, ağızda kansere dönüşebilen beyaz lekelere, dişeti çekilmelerine ve dişlerin çevresindeki kemiklerin erimesine neden olur. Açıkçası, tütünü emmek veya çiğnemek, sigara içmeye alternatif akılcı bir yöntem değildir.

Sigarayı Bırakmanın Yararları

Uzun süredir sigara içtiğinizi varsayın. Sigarayı bıraktığınızda neler olacak? Son sigaranızı içtikten sonra, 20 dakika içinde kan basıncınız normal düzeyine inecek. Bir hafta sonra vücudunuz nikotinden temizlenmiş olacak. Bir ay sonra, öksürük, sinüslerdeki damarların kanla dolması, halsizlik ve nefes darlığı azalmaya başlayacak. Beş yıl sonra akciğer kanserinden ölme riskiniz yüzde 50 azalmış olacak. 15 yıl sonra koroner kalp hastalığına yakalanma riskiniz, hiç sigara içmemiş bir kişininkine eşit olacak.

Yemeğiniz daha lezzetli gelecek. Nefesiniz, vücudunuz ve giysileriniz daha güzel kokacak. Artık, tütün satın alma derdiniz veya masrafınız olmayacak. Başarı duygusunu tadacaksınız. Çocuklarınız varsa, sizin örneğiniz, onların ileride sigara içme olasılığını azaltacak. Muhtemelen daha uzun yaşayacaksınız. Ayrıca, Tanrı’nın iradesine uygun davranmış olacaksınız; çünkü Mukaddes Kitap şöyle der: “Bedeni . . . . lekeleyen her şeyden kendimizi arındıralım.” (II. Korintoslular 7:1, Müjde) Sigarayı bırakmak için çok geç kaldığınızı düşünmeyin, ne kadar erken bırakırsanız o kadar iyidir.

Sigarayı Bırakmak Neden Bu Kadar Zor?

Sigarayı bırakmak, bunu çok isteyen kişiler için bile zordur. Bunun başlıca nedeni, tütündeki nikotinin güçlü bağımlılık yaratan bir madde olmasıdır. WHO şöyle bildiriyor: “Zihin ve davranışı etkileyen maddeler bağımlılıklarına göre sıralandığında, nikotinin, eroin [ve] kokainden daha fazla bağımlılık yarattığı saptandı.” Nikotin, eroin ve kokainden farklı olarak, çarpıcı bir sarhoşluk belirtisi meydana getirmez; bu nedenle gücünü küçümsemek kolaydır. Buna rağmen, meydana getirdiği hafif coşku ve heyecan hissi, bunu tekrar tekrar yaşaması için çoğu insana sigara içirtir. Nikotin ruh halinizi gerçekten değiştirir; kaygıyı azaltır. Ancak, sigara gerginliği azaltıyorsa da, aslında bu gerginliğin bir nedeni nikotine duyulan şiddetli arzudur.

Sigara, davranışla ilgili bir alışkanlık olduğu için de bırakmak zordur. Sigara içenler nikotin bağımlısı olmalarının yanı sıra, sigarayı yakmak ve dumanını içe çekmek gibi sık sık tekrarlanan, rutin hareketler yaparlar. Bazıları, ‘Bu ellerinizi oyalayacak bir şey’, ‘Bir tür meşguliyet’ diyebilir.

Sigarayı bırakmayı zorlaştıran üçüncü etken ise, tütünün günlük yaşamın bir parçası olmasıdır. Tütün endüstrisi, sigara içenleri çekici, aktif, sağlıklı ve zeki insanlar olarak tasvir eden reklam kampanyalarına her yıl yaklaşık altı milyar dolar harcıyor. Bu kişiler çok defa ata binerken, yüzerken, tenis oynarken ve başka çekici faaliyetlerle meşgulken gösteriliyor. Filmler ve televizyon programları, sigara içen insanları gösteriyor; ki bunlar her zaman kötü adam rolünde değillerdir. Tütün yasal olarak satılıyor ve neredeyse her yerde kolayca bulunabiliyor. Çoğumuz, sigara içen birinden asla uzakta kalamıyoruz. Sigaranın etkilerinden kaçamazsınız.

Aspirinin baş ağrısını geçirdiği gibi, sigaraya duyduğunuz arzuyu ortadan kaldırmak üzere kullanabileceğiniz bir hap ne yazık ki yok. Bir kişinin, sigarayı bırakmak gibi zor bir işi başarması için motive olması gerekir. Kilo verirken olduğu gibi, uzun süre kesin kararlı olunmalıdır. Başarının sorumluluğu sigara içen kişiye aittir.

[Sayfa 5’teki çerçeve]

Erken Başlamak

ABD’de yapılan bir araştırma, sigarayı deneyen 4 gençten 1’inin er geç bağımlı haline geldiğini gösterdi. Bu oran, kokain ve eroini deneyenlerin bağımlılık oranıyla neredeyse aynıydı. Sigara içen yetişkinlerin yaklaşık yüzde 70’i sigaraya başladıklarına pişman olsalar da, çok azı bırakabiliyor.

[Sayfa 5’teki çerçeve]

Sigara Dumanında Neler Var?

Sigara dumanındaki katran, 4.000’i aşkın kimyasal maddeden oluşur. Bu kimyasal maddelerden 43’ünün kansere yol açtığı biliniyor. Bunların arasında siyanür, benzen, metil alkol ve asetilen (el fenerinde kullanılan bir yakıt) de var. Sigara dumanı, azot oksit ve karbon monoksit gibi iki zehirli gazı da içerir. Dumandaki asıl aktif bileşen, güçlü bağımlılık yaratan bir madde olan nikotindir.

[Sayfa 6’daki çerçeve]

Sevdiklerinizin Sigarayı Bırakmasına Yardım Edin

Sigaranın zararlarını bilen ve sigara içmeyen biriyseniz, dostlarınız ve sevdikleriniz sigara içmeye devam ettiklerinde muhtemelen üzülürsünüz. Sigarayı bırakmalarına yardım etmek için ne yapabilirsiniz? Onların başının etini yemek, yalvarmak, zorlamak ve alay etmek nadiren başarı sağlar. Küçük düşürücü azarlamalar da işe yaramaz. Sigara içen kişi, sigarayı bırakmak yerine, bu tür taktiklerin neden olabileceği duygusal acıdan kurtulmak üzere sigaraya sarılabilir. Bu nedenle, sigarayı bırakmanın ne kadar zor olduğunu ve bunun, bazıları için başkalarına göre daha güç olduğunu anlamaya çalışın.

Bir kişiye sigarayı bıraktıramazsınız. Sigarayı bıraktıracak iç kuvvet ve inanç, sigara içen kişiden kaynaklanmalıdır. Bırakma arzusunu teşvik etmek ve desteklemek için sevgi dolu yöntemler bulmalısınız.

Bunu nasıl yapabilirsiniz? Doğru zamanı seçip, o kişiye duyduğunuz sevgiyi ifade edebilir ve onun sigara alışkanlığının sizi endişelendirdiğini söyleyebilirsiniz. Sigarayı bırakma kararını desteklemek üzere onun yanında olacağınızı açıklayın. Bu yaklaşım fazla kullanılırsa, elbette etkisini ve anlamını yitirecektir.

Sevdiğiniz biri sigarayı bırakmaya karar verirse ne yapabilirsiniz? Onda, sinirlilik ve depresyon gibi yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkabileceğini aklınızda tutun. Baş ağrısı ve uyuma güçlüğü gibi sorunlar da olabilir. Sevdiğiniz kişiye bu belirtilerin geçici olduğunu ve bunların, bedeninin yeni ve sağlıklı bir dengeye alışmaya çalıştığını gösteren belirtiler olduğunu hatırlatın. Neşeli ve iyimser olun. Sigarayı bırakmasının sizi ne kadar mutlu ettiğini anlatın. Bu yoksunluk belirtilerinin görüldüğü dönem boyunca, sevdiğiniz kişinin tekrar sigaraya başlamasına yol açacak stresli ortamlardan uzak durmasına yardım edin.

Tekrar sigaraya başlarsa ne yapılabilir? Aşırı tepki göstermemeye çalışın. Şefkatli olun. Bu durumun, her ikiniz için de kazanılmış bir deneyim olduğunu, bir sonraki denemenin büyük olasılıkla başarılı olacağını düşünün.

[Sayfa 7’deki resim]

Tütün endüstrisi reklamlara her yıl yaklaşık altı milyar dolar harcıyor