Tasarım Ürünü Mü?
Doğa Harikası Kanatlar
◼ Sizce şunlardan hangisi havada daha beceriklidir? Uçaklar mı yoksa yarasalar, böcekler ve kuşlar gibi canlılar mı? Michigan Üniversitesi’nde profesör olan uzay mühendisi Wei Shyy’nın dediğine göre ister inanın ister inanmayın “fırtına, yağmur ve karda havada kalabilmek üzere üstün yeteneklere sahip” doğanın bu küçük harikalarıyla hiçbir uçak kesinlikle boy ölçüşemez.a Peki bu doğa harikalarının sırrı nedir? Kanatlarını çırpabilmeleri. Bu, havacıların en başından beri imrendikleri bir şeydir.
Şunu düşünün: Uçuş halindeyken bazı kuşların ve böceklerin kanatları çevreye uyum sağlamak için sürekli olarak şekilden şekle girer. Bu, onların havada hareket etmeden durabilmelerini ve keskin manevralar yapabilmelerini sağlar. Science News dergisi yarasalarda gözlemlenen şu özelliği bildiriyor: “Yarasalar yavaş uçtukları zaman, yani saniyede yaklaşık 1,5 metre yol alırken, kanat uçlarını ters çevirdiler, kanatlarını yukarı kaldırırken de uçlarını aniden arkaya doğru çevirdiler. Bilim insanları bu tekniğin . . . . kaldırma ve itme kuvveti sağladığını tahmin ediyorlar.”
Kuşkusuz, uçan canlılarla ilgili öğrenilecek daha çok şey var. Florida Üniversitesi’nde profesör olan makine ve uzay mühendisi Peter Ifju şöyle soruyor: “Bu canlılar, bu derece etkili bir kaldırma kuvvetine sahip olmak için havayı nasıl kullanıyor?” O şöyle ekliyor: “Akış fiziğiyle ilgili anlayamadığımız birçok kural var. [Kuşların ve böceklerin] neler yaptığını görebiliyoruz fakat havayla nasıl bir etkileşim içinde olduklarını anlayamıyoruz.”
Siz ne düşünüyorsunuz? Doğadaki uçan canlıların çok yönlü kanatları bir tesadüf eseri mi? Yoksa tasarım ürünü mü?
[Dipnot]
a Kanatlı canlıların çoğu yağmurun altında uçabilirse de birçoğu saklanacak yer arar.
[Sayfa 24’teki resim]
Geniş gagalı kolibri
[Tanıtım notu]
Laurie Excell/Fogstock/ age fotostock
[Sayfa 24’teki resim]
Farekulak yarasa
[Tanıtım notu]
© Delpho, M/age fotostock