Bölüm 34
Uygun Tasvirler
1, 2. Tasvirlerin bir konuşmaya nasıl katkısı olabileceğini kısaca göster.
1 Konuşmacı tasvirler kullandığında dinleyicilerin zihinlerinde anlamlı görüntüler yaratır. Tasvirler, ilgi uyandırır ve önemli fikirleri göze çarpar hale getirir. Bir kimseyi düşündürür ve yeni düşünceleri kavramasını kolaylaştırır. İyi seçilen tasvirler hem zihne hitap eder hem de duygulandırır. Bunun bir sonucu olarak sunulan mesaj çoğu kere yalnızca gerçekleri ifade etmekle başarılamayacak bir vurgu ile zihne yerleştirilmiş olur. Fakat bu, sadece tasvirler uygun olduğu zaman geçerlidir. Tasvirler malzemene uygun olmalı.
2 Bazen bir tasvir önyargıların aşılması için kullanılabilir. Tartışma konusu olan bir öğreti ileri sürülmeden önce, itirazlar kullanılan tasvirlerle bertaraf edilebilir. Örneğin şöyle diyebilirsin: “Hiçbir baba çocuğunu cezalandırmak üzere onun elini sıcak bir sobanın üzerine koymaz.” Cehennem öğretisini ele alırken kullanılan böyle bir tasvirle “cehennem”le ilgili sahte dinsel kavrama karşı tiksinti uyandırılıp neticede bu kavram zihinlerden daha kolay bir şekilde silinebilir.
3-6. Tasvirler hangi kaynaklardan alınabilir?
3 Tasvirin birçok türü vardır. Kıyaslamalar, karşılaştırmalar, tezatlar, benzerlikler, mecazlar, kişisel tecrübeler ve örnekler kullanılabilir. Tasvirler birçok kaynaktan seçilebilir. Bunlar canlı ve cansız şeylerle ilgili olabilir. Dinleyicilerin işleri, insanlara özgü özellik veya nitelikler, ev eşyaları veya evler, gemiler vb. gibi insan yapısı şeyler kullanılabilir. Tasvir, konuşmacının hoşuna gittiği için değil, malzemeye ve duruma uygun olduğu için seçilmelidir.
4 Bir uyarı: Konuşmanı fazla tasvirlerle doldurma. Tasvir kullan fakat aşırılığa gitme.
5 Tasvirlerin uygun şekilde kullanılması bir sanattır. Ustalık ve tecrübe gerektirir. Fakat iyi kullanılırsa son derece etkilidirler. Tasvirler kullanmayı öğrenmek için, düşünürken bile zihninde tasvirler canlandırmayı alışkanlık haline getirmelisin. Yayınları okurken kullanılan tasvirlere dikkat et. Günlük gözlemlerinde bunların İsa’nın bir takipçisinin hayatı ve hizmetiyle nasıl karşılaştırılabileceğini düşün. Örneğin, saksı içinde kurumuş ve solmuş bir çiçek gördüğünde şunları düşünebilirsin: “Dostluk bir bitkiye benzer; gelişmesi için onu sulamak gerek.” Bugün bazı kimseler aya baktıkları zaman sadece uzay yolculuklarını düşünüyorlar. İsa’nın takipçileri ise buna Tanrı’nın bir eseri, yarattığı bir uydu, ebediyen yerinde kalacak olan bir nesne, gelgit olayına neden olarak günlük hayatımızı etkileyen bir cisim olarak bakarlar.
6 Bir konuşma hazırlarken basit tasvirler hemen aklına gelmezse Yehova’nın Şahitlerinin inancını yansıtan yayınlarda konunla ilişkili başka malzemeye başvur. Oralarda hangi tasvirlerin kullanıldığına bir göz at. Konuşmanda geçen kilit sözcükleri ve bunların zihninde uyandırdığı görüntüleri düşün. Konuşmanı bunlar üzerine kur. Fakat şunu hatırla ki, hiçbir tasvir kullanmamak, malzemene uymayan tasvirler kullanmaktan iyidir. Konuşmalar İçin Nasihat fişindeki “Malzemeye uygun tasvirler” noktası ele alındığı zaman bu meselenin birçok yönü zihinde tutulmalı.
7-9. Basit tasvirler neden çok etkilidir?
7 Basit tasvirler. Basit bir tasvir daha kolay hatırlanabilir, yürüttüğün muhakemeye katkıda bulunur. Karmaşık bir tasvir kullanırsan, bu, istediğin etkinin tersini yaratacak, dinleyicilerinin zihnini daha fazla karıştıracaktır. İsa’nın kullandığı tasvirler çoğu kere sadece birkaç sözcükten ibaretti. (Örneğin, Matta 13:31-33; 24:32, 33) Tasvirlerin basitliği, terimlerin anlaşılır olmasını da gerektirir. Eğer bir tasvirin anlamını uzun uzun açıklamak gerekecekse, bu gereksiz bir çabadır. Tasvirini basit hale getirmiyorsan, onu hiç kullanmaman daha iyi olur.
8 İsa, büyük şeyleri açıklamak için küçük şeyleri, güç şeyleri açıklamak için basit şeyleri kullandı. Bir tasvir zihinde kolayca canlandırılabilmeli, fazla ayrıntılı olmamalı. Asıl konuya değinmeli ve somut olmalıdır. Böyle tasvirlerin dinleyiciler tarafından yanlış anlaşılma olasılığı azalır.
9 Bir tasvir, aydınlatılması gereken malzemeye her yönden uygunsa mükemmeldir. Eğer tasvirin herhangi bir yönü uymuyorsa onu kullanmamak daha iyi olur, çünkü bazıları uygun olmayan yönünü düşünecekler ve böylece tasvir etkisiz hale gelecek.
10, 11. Tasvirleri uygulama tarzını açıklamanın neden gerekli olduğunu göster.
10 Tasvirlerin uygulanma nedeninin açıklanması. Eğer bir tasvir konuya uygulanmazsa, belirtilmek istenilen noktayı bazıları kavrayabilir, fakat başkaları bunu kavramayabilir. Kullanılan tasvir konuşmacının zihninde açık olup amacı onun tarafından bilinmeli. Kendisi sadece tasvirin hangi yönden değer taşıdığını belirtmelidir. (Matta 12:10-12’e bak.)
11 Bir tasvir birçok şekilde uygulanabilir. Sırf tasvirden önce veya sonra söylenen bir prensibi sağlamlaştırmak üzere kullanılabilir. Tasvir, desteklediği muhakemeden sonuçlar çıkarmak gayesiyle de uygulanabilir. Veya sadece tasvirle muhakemen arasındaki ortak noktaları göstererek de bir uygulama yapabilirsin.
12-14. Hangi tasvirin uygun olduğunu saptamak için sana neler yardımcı olacaktır?
12 Önemli noktaları belirtmek. Bir tasviri sırf aklına geldiği için kullanma. Ana noktaları belirlemek üzere konuşmayı incele ve ondan sonra bunların hiç şüpheye yer kalmayacak surette anlatılmasına yarayan tasvirleri seç. Önemsiz noktalarla ilgili kuvvetli tasvirler kullanılırsa dinleyiciler ana noktalardan çok bu önemsiz noktaları hatırlamaya eğilimli olacaklar. (Matta 18:21-35; 7:24-27’e bak.)
13 Tasvir, yaptığın muhakemeyi gölgede bırakmamalı. Dinleyiciler tasviri kolay unutamayabilirler, ama tasvir akıllarına geldiği anda, açıklamak için kullanıldığı ana nokta da akla gelmelidir. Eğer tasvirle birlikte ana nokta dinleyicilerin aklına gelmezse, tasvirin gerektiğinden fazla göze çarpmıştır.
14 Bir konuşma hazırlayıp gereken tasvirleri seçerken tasvirin değerini vurgulanması gereken noktalarla karşılaştır. Bu noktaları pekiştiriyor mu? Acaba onları belirginleştiriyor mu? Onları daha kolay anlaşılır kılıp hatırlanmalarına yardım ediyor mu? Eğer tasvir bunları başaramıyorsa uygun değildir.
**********
15, 16. Tasvirlerin neden dinleyicilerine uygun olması gerektiğini açıkla.
15 Tasvirler sadece malzemeye uygun olmakla kalmayıp, dinleyiciler için de uygun olmalı. Bu nokta, Konuşmalar İçin Nasihat fişinde ayrı bir madde halinde “Dinleyicilere uygun tasvirler” olarak belirtilmiştir. Natan, Davud’u Bat-şeba ile olan günahı yüzünden tedip etmekle görevlendirildiği zaman fakir bir adam ile tek küçücük kuzusunu örnek olarak seçti. (II. Samuel 12:1-6) Bu tasvir, sadece takt dolu olmakla kalmayıp bir çoban olan Davud’a da uygundu. Kendisi belirtilmek istenen noktayı hemen kavradı.
16 Eğer dinleyicilerin arasında yaşlı olanlar çoğunluktaysa sadece gençlere hitap eden tasvirler kullanmamalısın. Oysa yüksek öğrenim gören öğrencilerden meydana gelen bir gruba hitaben konuşurken bu gibi tasvirler tam anlamıyla uygun olabilir. Bazen dinleyiciler düşünülerek tasvirler yaşlı ve genç, erkek ve kadın gibi iki karşıt bakış açısından kullanılabilir.
17-19. Tasvirlerin dinleyicilerine hitap etmesi için bunlar nereden alınmalı?
17 Bilinen durumlardan alınan tasvirler. Eğer tasvir için bilinen şeyleri kullanırsan, dinleyicilerin de kendilerini bunlara yakın hissedecekler. İsa bunu yaptı. Kuyunun başındaki kadınla konuşurken sahip olduğu hayat verici nitelikleri suya benzetti. Kendisi hayattaki olağanüstü şeylerden değil, küçük şeylerden bahsetti. Kullandığı tasvirler dinleyicilerinin zihinlerinde hemen bir görüntü meydana getirdi veya hemen hayatlarındaki kişisel bir tecrübeyi hatırlattı. İsa, öğretmek için tasvirler kullandı.
18 Bugün de değişen bir şey yoktur. Ev kadınlarının ticaretle ilgili bilgileri olabilir, fakat hayatlarının bir kısmı olan şeyler, örneğin çocuklar, ev işleri, evde ve çevrelerinde kullandıkları şeyler hakkında tasvirler kullanırsan daha iyi edersin.
19 Tam anlamıyla yöresel, belki de sadece o çevrede bulunan bir şeye dayanan tasvirler de çok etkilidir. Yakışır olmaları şartıyla, gazetelerde çıkan ya da herkesçe bilinen yöresel günlük olaylar da uygun olabilir.
20-22. Tasvirler kullanırken sakınılması gereken birkaç tehlikeyi say.
20 Yakışır surette olan tasvirler. Kullanılan her tasvir bir Mukaddes Kitap müzakeresine yakışır olmalı. Tasvirlerin “mahiyeti şüpheli”, yani ahlak açısından “yakışık almaz” olmaması gerektiği açıktır. Yanlış anlaşılabilecek, çift anlamlı ifadelerden kaçın. Eğer şüphen varsa, bu tasviri kullanmamanı öneririz.
21 Tasvirler dinleyicilerin arasında hiç kimseyi, özellikle yeni gelenleri gereksiz yere gücendirmemeli. Bu nedenle konuşmanda aslında ele alınmayan öğretileri ve tartışma konusu olan meseleleri ortaya atman iyi olmaz. Örneğin, eğer kan nakli veya ulusal sembollere tapınma niteliğindeki davranış meseleleri konuşmanın ana noktaları değillerse bu gibi şeyleri örnek olarak kullanman herhalde iyi olmaz. Hazır bulunan bir kimsenin dikkati sadece bunlara çekilebilir, hatta sürçebilir de. Eğer bu gibi meselelerin ele alınması konuşmanın bir kısmı ise, bu gayet tabii farklı bir şeydir. O zaman bunlar üzerinde muhakeme etmen ve dinleyicilerini ikna etmen için sana bir fırsat verilmiştir. Fakat tasvirler vasıtasıyla ele aldığın hakikatlere karşı dinleyicilerinde önyargı uyandırılmasına meydan vererek konuşmanın asıl gayesini kaybetme.
22 Böylece kullanacağın tasvirleri seçerken, ayırt etme yeteneğini kullan, bunların uygun olduğundan emin ol. Eğer tasvirler hem malzemene hem dinleyicilerine uygunsa, yerinde seçilmiş olacaklar.