Bölüm 3

Mukaddes Kitabın İçindekiler

1. Mukaddes Kitap bize hayat hakkında ne söylüyor? (Süleymanın Meselleri 21:21)

MASANIN üzerinde duran Mukaddes Kitabı elinize aldığınızda ne düşünüyorsunuz? İçinizden ‛ne büyük bir kitap!’ veya ‛anlaşılması çok güç görünüyor,’ diye mi geçiriyorsunuz? Gerçi bu kitap büyüktür, ama Yaratıcımızın insanla ilgili sevgi dolu amacını açıklamak için de büyük bir kitap gereklidir. Mukaddes Kitap, bizim gibi insanların yaşayışlarını ele alıyor. Sevinçleri ve acıları, başarıları ve hatalarıyla hayatı gerçekten olduğu gibi gösteriyor. Problemlerden nasıl kaçınabileceğimizi veya onları nasıl halledebileceğimizi, hayatımızda nasıl gerçek bir amaca sahip olabileceğimizi anlatıyor. İçindekilere dalarsanız, karşınızda, güç okunan değil insanlara ‛gerçek hayatı nasıl sıkı tutabileceklerini’ açıklayan heyecan verici bir kitap bulacaksınız.—I. Timoteos 6:18.

İLK BEŞ KİTABI

2. (a) Mukaddes Kitabın ilk beş kitabı hangileridir? (b) Onları kim yazdı? Hangi dilde ve ne zaman?

² Mukaddes Kitabın ilk beş ‛küçük kitabı’ olan Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye’ye bir göz atalım. Bunlara sık sık “Beş Tomar” anlamına gelen Pentatök denir; çünkü onlar ilk olarak hayvan derisinden tomarlara ayrı ayrı yazılmışlardı. Musa peygamber 3.400 yıldan fazla bir zaman önce bütün bu kitapları İbrani dilinde kaleme almıştı. Bu kitapların içindekileri öğrenmek, muhakkak yararımızadır.

3. (a) Tekvin, başlangıç hakkında ne söylüyor? (b) Kurtarıcı şahıs hakkında neyi belirtiyor?

³ Bu beş kitabın ilki olan Tekvin, göklerin, yerin, yerdeki şeylerin ve insanın yaratılışını anlatıyor. Âdem ve Havva adlı ilk erkekle kadın, Yaratıcılarına itaatsizlik ettikleri zaman kötülüğün nasıl başladığını ve Tanrı’nın nasıl bir Kurtarıcı, bir “zürriyet” vaat ettiğini açıklıyor. Nuh gibi birkaç insanın sadakatine dikkat çekiyor ve küresel bir tufanın bozulmuş bir dünyayı nasıl yok ettiğini anlatıyor. Bugünkü milletlerin ve dillerinin başlangıcını veriyor ve “zürriyet” olan Kurtarıcı’nın sadık İbrahim’in soyundan geleceğini gösteriyor. (Tekvin 3:15; 12:3; 22:17, 18) Tekvin aynı zamanda İbrahim, İshak, Yakub ve Yusuf gibi ataların hayatlarında geçen olayları ayrıntılı şekilde anlatıyor. Yakub’a İsrail de denir; dolayısıyla onun soyu da İsrailliler diye adlandırıldı. Bu heyecan verici tarihler bize Tanrı’nın amacı hakkında geniş bir görüş açısı kazandırıyor.

4. (a) Çıkış’tan Tesniye’ye kadar olan kitaplarda hangi bilgiler var? Bunların bugün bizim için değeri nedir? (Tesniye 32:46, 47) (b) Bu kitaplarda hangi kanunlar bulunmaktadır? Bunlar insanlığı nasıl etkiledi?

⁴ Pentatök’ün diğer dört kitabı Musa’nın yaşadığı dönemdeki olayları anlatır; örneğin, İsraillilerin Kızıldeniz’den mucizevi şekilde kurtarılışını ve kavmin değişik denemeler altındaki davranışlarını. Bunlar bugün bize bir ibret olsun diye kayda alınmıştı. Bu kitaplarda insanlığa büyük yarar sağlayan On Emir ve başka kanunlar da bulunmaktadır. Musa, Tesniye kitabında bu kanunların birçoğunu genişleterek tekrarlamıştı.

DAHA SONRAKİ TARİHSEL KİTAPLAR

5. Mukaddes Yazılarda daha sonra gelen on iki kitapta hangi olaylar anlatılmaktadır?

⁵ Pentatök’ü, on iki “küçük kitap” izlemektedir. Yeşu’dan Ester’e kadar olan bu kitaplar Mukaddes Kitap kaydının dörtte birini oluşturmaktadır. Onların içinde Tanrı’nın seçilmiş kavmi olan eski İsrail’in tarihi bulunmaktadır. Bu tarihin kapsamı, Musa’nın halefi Yeşu’nun İsraillileri Erden nehrinden geçirerek Vaat Edilen Diyar’a getirdiği MÖ 1473’ten MÖ yaklaşık 443’e kadar geçen bin yılı aşkın bir süredir. Bu sayfalarda okuduğumuz gerçek hayat olayları, heyecan verici ve öğretici niteliktedir. Tanrı’nın eski zamanlarda kendi kavmine nasıl davrandığını gördükçe, bugün hayatımızın O’nun tarafından bereketlenmesi için Kendisini nasıl memnun edebileceğimizi öğrenebiliriz.

6. Yeşu, Hâkimler ve Rut kitaplarında açık sözlülükle hangi olaylar anlatılmaktadır? (Hâkimler 2:7, 11, 20-22)

⁶ Yeşu, Hâkimler ve Rut kitapları MÖ 1107’ye kadar geçen zamanı kapsıyor ve İsrail milletinin Tanrılarına itaatsizlik edip etmeyişlerine göre, nasıl bereket ve felaket gördüklerini açık bir dille anlatıyor.

7. (a) Birinci Samuel’den Ester’e kadar olan kitaplar neler anlatmaktadır? (b) Bunlar neden sadece tarihsel yönden değil başka yönlerden de değerlidir? (Romalılar 15:4)

⁷ Birinci Samuel’den İkinci Kırallar’a kadar olan kitaplardaki olaylar, İsrail krallığının MÖ 1117’de kuruluşunu ve Kral Davud ile Süleyman’ın daha sonraki yüzyılda gerçekleşen şanlı hükümdarlıklarını kapsıyor. Ondan sonra, milletin MÖ 997’de kuzeyde İsrail ve güneyde Yahuda krallıkları olarak ikiye bölünüşünü ve aynı zamanda İsrail’in MÖ 740’ta Asurlular tarafından ve Yahuda’nın ise MÖ 607’de Babilliler tarafından harap edilip ıssız bırakılmasına yol açan olayları anlatıyor. Birinci ve ikinci Tarihler kitapları eski aile listelerini veriyor ve maharetle kopyalar çıkaran kâhin Ezra’nın yazdığı İsrail ve Yahuda krallıklarının tarihlerini tekrarlıyor. Ezra, Nehemya ve Ester adlı kitaplar, Pers Kralı Koreş’in Yahudileri Babil esaretinden kurtaran fermanından MÖ yaklaşık 443’e kadar geçen olayları kaydediyor. Bütün bu kitaplar sırf tarih anlatmakla kalmıyor, aynı zamanda onlarda adaleti sevenlerin tümü için de değerli uyarılar bulunuyor ve insanlığın vaat edilen Kurtarıcısına işaret ediliyor.

ŞİİRSEL KİTAPLAR

8. Eyub kitabını kim yazdı? Bu kitap bizim için neden önemlidir? (Eyub 2:4,5)

⁸ Daha sonraki beş “küçük kitap”, yani şiirsel kitaplar, İsrail’in tarihinde değişik zamanlarda yazılmıştır. Eyub kitabı herhalde Musa tarafından hemen hemen Pentatök’ün yazıldığı sırada yazılmıştır. Bu kitap Tanrı’nın başlıca muhalifinin ruhi bir yaratık, yani Şeytan olduğunu gösteriyor. Şeytan’ın dünyanın işleri üzerindeki kötü hâkimiyetinin bunca zaman devam etmesine Tanrı’nın neden müsaade ettiğini belirtiyor ve Tanrı’nın, Şeytan’ın getirdiği zulüm ve sitemlere rağmen Kendisine karşı bütünlüklerini koruyan kişileri mükâfatlandıracağını bildiriyor.

9. Mezmurların birçoğunu kim yazdı? İçlerinde ne bulunmaktadır? (b) Diğer şiirsel kitapları kim yazdı? Bunlar bizim için ne yönden değerlidir? (Süleymanın Meselleri 3:5, 6) (c) Bu kitaplar ne zaman yazılmıştır?

⁹ Yaklaşık yarısı Kral Davud tarafından yazılan Mezmurlarda Tanrı’nın sevgi dolu inayeti için hamt ve şükür duaları bulunmaktadır. Vaat edilen Kurtarıcı hakkında birçok peygamberlik verilmektedir. Süleymanın Meselleri, Vaiz ve Neşideler Neşidesi kitaplarının tamamına yakın kısmı Davud’un oğlu Süleyman tarafından yazılmıştır. Bunlar özellikle bugün hayatın problemleriyle başa çıkabilmemize yardım eden çok pratik, hikmetli davranış örnekleri vermektedir. Bu şiirsel kitaplar, en geç MÖ on birinci yüzyılda yazılmıştır. Gerçek mutluluğa giden yolu gösterdikleri için özellikle dikkate değerdirler. “Mutluluk” anlamını taşıyan İbranice sözcük bu kitaplarda defalarca geçer.

PEYGAMBERLİK KİTAPLARI

10. (a) Peygamberlik kitaplarında neler bulunmaktadır? Bunlar bugün bizim için neden ilgi çekicidir? (İşaya 2:2) (b) Mukaddes Yazıların peygamberlik kitapları tarihin hangi devresinde yazılmıştır?

¹⁰ Geleceğin size neler getireceğini bilmek ister miydiniz? İsterseniz, bunu bilebilirsiniz. İşaya’dan Malaki’ye kadar olan on yedi “küçük kitap”ın hemen hemen hepsi, yazarının ismini taşımakta ve geçen yüzyıllarda dikkate değer tarzda gerçekleşen peygamberlikleri ihtiva etmektedir. Aynı zamanda yüzyılımızda gerçekleşen olayları da önceden bildirmektedirler; örneğin, Demokratik ve Komünist milletlerin hâkimiyet için yaptıkları mücadeleyi ve bunun şimdi bir zirveye ulaşacağını ve Tanrı’nın kavminin dünyanın en büyük “sıkıntı vakti”nde kurtuluşunu. (Daniel 11:40–12:1) Bu kitaplar, Tanrı’nın hükümlerinden ve O’nu seven bütün insanların yaşayabilecekleri şahane bir cennetten bahsediyor. Bu peygamberlik kitapları, yukarıda ele alınan tarihsel kitapların kapsadığı zaman devresinde yazılmıştır. İlki, MÖ yaklaşık 844’te yazılan Yunus kitabı ve sonuncusu MÖ yaklaşık 443’te kaleme alınan Malaki’nin peygamberliğidir.

DÖRT İNCİL

11. (a) ‛Vaat edilen zürriyet’ nihayet ne zaman ortaya çıktı? (b) Onun ismi ve unvanı ne anlama gelir? (c) İnciller bize Mesih hakkında ne söylüyorlar? (Matta 4:17; Markos 1:14, 15; Luka 7:19, 22; Yuhanna 21:25)

¹¹ Nihayet, MS 29’da, vaat edilen “zürriyet” ve Kurtarıcı ortaya çıkıyor! O, İsa Mesih’tir. “İsa” ismi, “kurtuluş Yehova’dan” anlamına gelir; “Mesih” unvanı ise “Meshedilmiş Olan” demektir. Yehova Tanrı İsa’yı, eski zamanlarda kralların tahtta oturtulduklarında âdet olduğu gibi hoş kokulu yağla değil, güç veren mukaddes ruhuyla meshedip Kurtarıcı olarak görevlendiriyor. Bu ruh, Tanrı’nın “sözü”nü kaleme almaları için Mukaddes Kitap yazarlarına güç veren faal kuvvettir. Adları, Matta, Markos, Luka ve Yuhanna olan bu “küçük kitaplar”, değişik bakış açılarından İsa’nın işlerini ve vaaz etme faaliyetini, şehit edilmesini, diriltilmesini ve İbranice Mukaddes Yazılarda kendisini Kurtarıcı olarak tanıtan peygamberlikleri yerine getirişini anlatmaktadır.

12. (a) İncil kitapları ne zaman ve hangi dillerde yazılmıştır? (b) Bu “iyi haber”den dolayı biz insanlar olarak neden müteşekkir olmalıyız? (II. Korintoslular 9:15)

¹² Matta, İsa’nın hayatı hakkındaki kaydını MS yaklaşık 41’de İbranice olarak yazdı ve bunu daha sonra Yunanca’ya tercüme etti. Markos ve Luka da kayıtlarını Yeruşalim’in 70 yılındaki ikinci harabiyetinden önce yazdılar. Yuhanna kendi kaydını MS yaklaşık 98’de yazdı. Hepsi o günün evrensel dili olan Yunanca ile yazılan bu İncillerde, yönetimi altında “çok hayat”a sahip olabileceğimiz İsa’nın Gökteki Krallığı hakkındaki “iyi haber” bulunmaktadır! (Matta 9:35; Yuhanna 10:10) Tanrı’ya bu harikulade tedariği için teşekkür etmeliyiz.

RESULLERİN İŞLERİ VE MEKTUPLAR

13. (a) “Resullerin İşleri” kitabında neler anlatılmaktadır? (b) Bu kitabı kim yazdı? Hangi zaman devresini kapsamaktadır?

¹³ “Resullerin İşleri” adlı “küçük kitap” diriltilen İsa’nın göğe çıkışını ve Tanrı’nın da meshettiği ve ruhu vasıtasıyla güçlendirdiği Hıristiyan cemaatini kurmasını anlatarak başlıyor. Devamen birinci yüzyıldaki Hıristiyanların dünya çapında iyi haberi ilan etmekte gösterdikleri gayreti ve özellikle resul Petrus ile Pavlus’un vaaz etme faaliyetini konu ediyor. Bu canlı kayıt Pavlus’un yol arkadaşı olan doktor Luka tarafından yazıldı ve MS 33’ten 61’e kadar geçen zamanı kapsadı.

14. (a) Yunanca Mukaddes Yazıların yirmi bir mektubunu kimler yazdı? (b) İçlerinde neler bulunmaktadır? Ve bu, bugün bizi neden ilgilendirmeli? (I. Timoteos 4:15, 16)

¹⁴ Romalılar’dan Yahuda’ya kadar olan kısımda uyarı ve teşviklerle dolu yirmi bir mektup sıralanmaktadır. Onların ilk on dördü Pavlus tarafından, öbürleri İsa Mesih’in diğer bazı resulleri ve şakirtleri tarafından yazıldı. Bu “küçük kitaplar”, dirilme ümidinden güvenle söz etmekte ve Tanrı’yı sevenleri O’nun iradesini yerine getirirken iyi işler yapıp gayret göstermeye teşvik etmektedir. Aynı zamanda birçok peygamberliğin gerçekleşmesine de dikkat çekmektedir. Pavlus’un mektupları, yazdığı cemaat veya kişilerin isimlerini taşımaktadır. Fakat Yakub’dan başlayarak diğer mektuplar yazarlarının isimlerini göstermektedir.

BİR VAHİY

15. (a) “Vahiy” kitabını kim yazdı? Nerede? Ne zaman? İçinde neler anlatılmaktadır? (Vahiy 1:1-3) (b) Kitap şimdiki ‛vaylar’ ve ‛gelecek olaylar’ hakkında ne söylüyor?

¹⁵ Yuhanna’nın Patmos adasında sürgünde bulunduğu sırada, MS yaklaşık 96’da yazdığı bu son peygamberlik kitabı, Tanrı’nın gökten izzetlendirilmiş İsa vasıtasıyla verdiği bir rüyetler dizisini aktarıyor. Bu kitap son derece sembolik bir dille yazılmıştır ve Tanrı’nın hüküm mesajlarını anlatmaktadır. İnsanların neden bunca “vay” çektiklerini ve Mesih’in dünya üzerindeki bin yıllık barış hükümdarlığına hazırlık olarak Tanrı ile Mesihinin insanlığı nasıl bütün dini, siyasi ve askeri düşmanlarından ve cinlerden kurtaracaklarını anlatmaktadır.—Vahiy 12:12.

16. Mukaddes Yazılar’ın bu son “küçük kitap”ı Tekvin 3:15’in şahane gerçekleşmesini nasıl göstermektedir?

¹⁶ Mukaddes Kitabın son “küçük kitap”ı, bu şekilde, ilk kitap olan Tekvin’de bahsedilen, Tanrı’nın insanlığa bir kurtarıcı gönderme vaadinin nasıl muhteşem bir şekilde gerçekleştirildiğini ve nasıl insanların “gözlerinden bütün gözyaşlarını sil”eceğini göstermektedir. (Vahiy 21:3, 4) Gerçekten bu, bugün hepimiz için bir “iyi haber”dir!

[Sayfa 21’deki çizelge]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın.)

İNSAN TARİHİNİN İLK 4.000 YILI

(Başlıca temel olarak Mukaddes Kitap kaydı kullanıldı; sadece parantez içindekiler yaklaşık tarihlerdir)

YAŞAYAN ERKEKLER YILLAR OLAYLAR

MÖ

Âdem yaratıldı 4026 İsyan; Tanrı “zürriyet”i vaat

ediyor

Tanrı Hanok’u alıyor 3039 Hanok hüküm peygamberliğinde

bulunuyor

Nuh’un 600. yılı 2370 Küresel tufan başlıyor

(2189) Babil’de diller karıştırıldı

İbrahim doğdu 2018

1943 İbrahim’in “zürriyet”i hakkında

Tanrı’nın vaadi

İshak doğdu 1918

1913 “Zürriyet”in İshak’tan geleceği

vaat edildi

Yakub doğdu 1858

1781 “Zürriyet”in Yakub’dan geleceği

vaat edildi

Yusuf doğdu 1767

Yakub’un ölümü 1711 Yakub, “zürriyet”in Yahuda

sıptından geleceğini

peygamberlik eder

Eyub bütünlüğünü (1613) Tanrı Şeytan’ın meydan okumasını

koruyor geri çeviriyor

Musa Mukaddes Kitabı 1513 Tanrı İsrail’i Mısır’dan

yazmaya başlıyor kurtarıyor

Musa’nın ölümü 1473 Yeşu İsrail’i “Diyar”a getiriyor

Davud kral oluyor 1077 [“Zürriyet”in Yahuda sıptından

Kral Davud’un soyundan geleceği

vaat edildi]

Süleyman kral oluyor 1037

Süleyman’ın ölümü 997 Krallık İsrail ve Yahuda olmak

üzere ikiye bölünüyor

İşaya peygamberlik (778)

ediyor

Hizkiya Yahuda’da 745

kral oldu

740 Asur, 10 sıptlık İsrail’i yok

ediyor

Yeremya peygamberlik 647

ediyor

Hezekiel peygamberlik 613

ediyor

607 Babil, Yahuda’yı ıssız bırakıyor

Daniel peygamberlik 605

ediyor

537 Pers’li Koreş Yahudileri

“Diyar”a iade ediyor

Malaki son olarak (443) İbranice Mukaddes Yazılar

peygamberlik ediyor tamamlandı

332 Yunanistan Yahuda üzerinde hüküm

sürüyor

63 Roma, Yeruşalim üzerinde hüküm

sürmeye başlıyor

[Sayfa 26’daki şema]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın.)

GEÇMİŞTEKİ VE GELECEKTEKİ TARİHSEL OLAYLAR

[Mukaddes Kitaba, dünyevi kayıtlara ve gerçekleşmekte olan peygamberliklere dayanmaktadır; sadece parantez içindekiler yaklaşık tarihlerdir]

YIL

MÖ

İsa doğdu 2 İbrahim’in, Davud’un soyundan

YIL

MS

İsa meshedildi 29 İsa, Mesihî “zürriyet” oluyor

İsa şehit oldu 33 Şakirtler dağıldı

İsa diriltildi 33 Hıristiyan cemaati kuruldu

Pavlus İsa’nın (34)

takipçisi oldu

Kornelius İsa’nın 36

takipçisi oldu

Matta, İncilini yazıyor (41)

Pavlus’un birinci turu (47-48)

Pavlus’un ikinci turu (49-52)

Pavlus’un üçüncü turu (52-56)

Luka, incilini yazıyor (56-58)

Markos, incilini (60-65)

yazıyor

66 Romalılar Yeruşalim’i

kuşatıyor, geri çekiliyorlar.

İsa’nın takipçileri şehirden

kaçıyor

70 Romalılar Yeruşalim’i ve mabedi

harap ediyorlar

Yuhanna, Vahiy’i kaleme (96)

alıyor

Yuhanna, İncilini (98)

yazıyor

Yuhanna’nın ölümü (100)

325 Konstantin Hıristiyan âlemini

kuruyor

Mesih Kral oluyor 1914 Hıristiyan âlemi I. Dünya

Savaşını başlatıyor

Krallığı vaaz etme 1919 Hıristiyan âlemi Milletler

faaliyeti yoğunlaşıyor Cemiyetini destekliyor

1939 Hıristiyan âlemi II. Dünya

Savaşını başlatıyor

1945-1975 ‛Soğuk savaş’; Sıcak savaş

(Kore, Vietnam, Filistin)

İnsan tarihinin 6.000. yılı

sona eriyor 1975

— BM.’in “boynuzları” “Babil”i

perişan ediyor

“Büyük Kalabalık” — Mesih Armagedon’da

sağ kalıyor milletleri yok ediyor

Mesih, İblis ve cinleri — 1.000 yıllık hükümdarlık

uçuruma kapatıyor başlıyor

[Sayfa 23’teki resim]

Kral Davud gibi, biz de Tanrı’ya sevgi dolu inayetinden ötürü şükretmeliyiz

[Sayfa 25’teki resim]

Tanrı, Kurtarıcı olması için İsa’ya güç verdi

[Sayfa 28’deki resim]

Tanrı’nın vaat edilen Kurtarıcısı insanlığın bütün ırklarına mutluluk veriyor