8. Bölüm
Nasıl Gerçek Dostlar Edinebilirim?
“SEKİZ yıldır bu semtteki bir okula gidiyorum, fakat bu süre boyunca tek bir dostum olmadı! Bir tane bile!” Bu sözleri Rafet isimli bir genç söyledi. Benzer şekilde, belki sen de bazen dostluk kurma konusunda başarısız olduğunu düşünüyorsun. Peki tam olarak kimlere gerçek dost denir? Böyle dostlara sahip olmanın sırrı nedir?
Bir özdeyiş şöyle diyor: “Dost her vakit sever; ve sıkıntı için kardeş doğmuştur.” (Süleymanın Meselleri 17:17) Fakat dostluk, yaslanacak bir omuzdan daha fazlasını gerektirir. Merve isimli genç kadın şöyle dedi: “Bazen, başınızın derde girdiğini gören sözde bir dostunuz, ‘Aslında sonunda böyle olacağını biliyordum, fakat söylemeye korktum’ der. Fakat gerçek bir dost, yanlış yolda gittiğinizi görünce, söylediklerini beğenmeyeceğinizi bilse bile, çok geç olmadan sizi uyarmaya çalışır.”
Seni sevdiği için doğruyu söyleyen biriyle sırf onurun zedelendiği için ilişkini keser miydin? Süleymanın Meselleri 27:6 şöyle diyor: “Dostun açtığı yaralar sadıktır [güvenilirdir]; fakat düşmanın öpüşleri boldur.” Bu yüzden, dostun olmasını istediğin kişi, doğru düşünen ve açık sözlü biri olmalıdır.
Sahte ve Gerçek Dostlar
“Yaşamım, tüm ‘arkadaşların’ iyi yönde teşvik etmediğinin bir kanıtıdır.” Bu sözleri 23 yaşındaki Peggy söyledi. Peggy, daha yirmili yaşlara gelmeden evi terk etmeye zorlandı. O daha sonra, Bill ve Lloy ile arkadaş oldu. Yehova’nın Şahidi olan bu çift, Peggy ile Mukaddes Kitabı incelemeye başladı. Peggy şöyle diyor: “Onlarla geçirdiğim aylar gerçek sevinç, doyum ve huzur doluydu.” Ancak o, Bill ve Lloy yerine yeni tanıştığı başka gençlerle görüşmeyi tercih etti.
Peggy şöyle devam etti: “Yeni ‘arkadaşlarımdan’ birçok şey öğrendim: hırsızlık yapmak, sahte çek bozdurmak, marihuana içmek ve hatta, alışkanlık haline gelen uyuşturucuyu temin etmek için günde 200 dolar bulmak.” 18 yaşındayken, Ray isimli genç bir adamla tanıştı ve Ray ona istediği kadar uyuşturucu sağlayabileceğini söyledi; hem de ücretsiz! Peggy şöyle dedi: “Tüm sorunlarımın sona erdiğini düşündüm. Bir daha hırsızlık ve dolandırıcılık yapmam gerekmeyecekti.” Ancak Ray onu fahişeliğe sürükledi. Peggy sonunda şehirden ve hızlı “arkadaşlarından” kaçtı.
Yeni taşındığı yerde bir gün Peggy’yi Yehova’nın iki Şahidi ziyaret etti. Peggy şunları söyledi: “Şaşkına dönen bu iki kadına sarılıp sevinç gözyaşları döktüm. Eski ‘arkadaşlarımın’ ikiyüzlülüğünden nefret etmiştim, fakat gerçek dost olanlar şimdi yanımdaydı.” Peggy Mukaddes Kitabı incelemeye yeniden başladı.
Ancak yaşamını Tanrı’nın yollarına göre ayarlaması kolay değildi. Özellikle sigarayı bırakması zordu. Bununla birlikte, Şahit olan bir arkadaşı şunu tavsiye etti: “Başarısız olduğunda dua edip af dilemek yerine, sigara içmek istediğinde güç vermesi için önceden dua etmeye ne dersin?” Peggy şöyle dedi: “Bu iyi ve pratik öğüt işe yaradı . . . . Yıllar sonra ilk defa kendimi temiz hissettim ve özsaygıya sahip olmanın nasıl bir şey olduğunu anladım.”
Peggy’nin deneyimi Mukaddes Kitapta Süleymanın Meselleri 13:20’de söylenen sözlerin doğruluğunu vurgulamaktadır: “Hikmetlilerle yürüyen adam hikmetli olur; fakat akılsızların arkadaşı zarar görür.” Peggy şöyle dedi: “Eğer Tanrı’yı seven o kişilerle arkadaşlığımı sürdürseydim, şimdi çirkin bir anı olarak kalan tüm o kötü şeylerden sakınmış olacaktım.”
Dostlar Edinmek
Tanrı’yı seven dostları nerede bulabilirsin? İsa’nın takipçilerinin cemaatinde. İmanlı olduğunu sadece iddia eden gençleri değil, imanlarını ve bağlılıklarını işleriyle gösterenleri ara. (Yakub 2:26 ile karşılaştır.) Eğer böyle gençler bulamazsan, İsa’nın yaşça daha büyük takipçileriyle arkadaşlık et. Yaş, arkadaşlık konusunda bir engel değildir. Mukaddes Kitap, Davud ile Yonatan arasındaki örnek dostluktan bahsetmektedir; Yonatan, Davud’un babası olacak yaştaydı!—I. Samuel 18:1.
Peki dostlukları nasıl başlatabilirsin?
Başkalarına İlgi Göster
İsa Mesih o kadar güçlü dostluklar kurdu ki, dostları, onun için ölmeye bile hazırdı. Neden? Çünkü, İsa insanlara ilgi gösteriyordu. O başkalarına yardım elini uzatırdı. İlgi göstermeye ‘istekliydi.’ (Matta 8:3) Gerçekten de, dostluk kurmak için atılacak ilk adım, başkalarına ilgi göstermektir.
Örneğin, Doğan isimli bir genç “başkalarına gerçek sevgi ve ilgi gösterdiği” için dostluk kurmakta başarılı olduğunu söyledi. Şunları ekledi: “En önemli şeylerden biri öncelikle kişinin adını bilmektir. İnsanlar, kendileriyle isimlerini hatırlayacak kadar ilgilendiğinizi görünce çoğunlukla etkilenirler. Böylece yaşadıkları bazı şeyleri ya da sorunlarını sizinle paylaşabilirler ve dostluğun temelleri atılır.”
Tabii bu, aşırı girişken biri olman gerektiği anlamına gelmez. İsa ‘alçakgönüllüydü’, aşırı davranışlarıyla göze çarpan ya da gösteriş meraklısı biri değildi. (Matta 11:28, 29) Gösterdiğin samimi ilgi insanlara çekici gelir. Bir yemeği paylaşmak ya da birine işinde yardım etmek gibi en basit şeyler çoğu zaman bir dostluğun gelişmesini sağlayabilir.
Nasıl Dinliyorsun?
İsa şunu önerdi: “Nasıl dinlediğinize dikkat edin.” (Luka 8:18) İsa aslında Tanrı’nın sözlerini dinlemenin değerine değindiyse de, bu ilke ilişkileri geliştirmekte de çok yardımcı olabilir. İyi bir dinleyici olmak, dostluk kurmanın temelidir.
İnsanlar genelde söylediklerine gerçek ilgi gösterirsek, kendilerini bize yakın hissederler. Fakat şu öğüdü tutman gerekir: “Sizden her biri kendi işlerine [ya da sadece kendi söylemek istediklerine] değil, fakat her biriniz diğerlerin de işlerine baksın.”—Filipililer 2:4.
Vefalı Ol
İsa dostlarına bağlıydı. “Onları sona kadar sevdi.” (Yuhanna 13:1) Gökhan isimli genç, arkadaşlarına benzer şekilde davranıyor: “Bir dostun en önemli özelliği onun vefalı olmasıdır. İşler yolunda gitmediği zaman size gerçekten bağlı kalacak mı? Dostum ve ben, başkaları alçaltıcı şeyler söylediğinde birbirimizi savunurduk. Birbirimize gerçekten arka çıkardık; fakat sadece haklı olduğumuz zamanlar.”
Ancak sahte arkadaşlar, ikiyüzlü bir şekilde karşısındakini sırtından bıçaklamaktan çekinmezler. Çağdaş bir tercümede Süleymanın Meselleri 18:24 şöyle çevriliyor: “Dost vardır, karşısındakini parça parça etmeye eğilimlidir.” Bir arkadaşının adını kötüye çıkaracak bir dedikoduya katılarak onu ‘parçalar mısın’ yoksa vefalı bir şekilde onu savunur musun?
Duygularını Paylaş
İsa en derin duygularını anlatarak kendisini insanlara daha da sevdirmişti. O ‘acıdığını’, ‘sevgi duyduğunu’ ya da ‘kederlendiğini’ saklamadı. Hatta bir keresinde “ağladı.” İsa güvendiği insanlara içini açmaktan utanmadı.—Matta 9:36; 26:38; Markos 10:21; Yuhanna 11:35.
Tabii, bu karşılaştığın herkese duygularını anlatman gerektiği anlamına gelmez! Fakat herkese karşı dürüst olabilirsin. Böylece birini tanıdıkça ve ona güvendikçe, yavaş yavaş en derin duygularını anlatabilirsin. Aynı zamanda, anlamlı dostluklar için başkalarına duygudaşlık göstermeyi ve ‘derttaş’ olmayı öğrenmek gereklidir.—I. Petrus 3:8.
Mükemmellik Bekleme
Dostluk iyi bir şekilde başlasa bile mükemmellik bekleme. “Hepimiz çok hata yaparız. Eğer bir kimse sözleriyle hiç hata yapmazsa, bütün bedenini de dizginleyebilen yetkin [kusursuz] bir kişidir.” (Yakup 3:2, Müjde) Ayrıca, dostluğun bir bedeli vardır: vakit ve duygu. Presley isimli genç bir adam şöyle diyor: “Vermeye istekli olmalısınız. Bu, dostluğun önemli bir kısmıdır. Bazı şeyler hakkında kişisel düşünceleriniz vardır, fakat arkadaşınızın duygularına ve fikirlerine yer vermek istersiniz.”
Bununla birlikte dostluğun bedeli, seveceğin birinden yoksun kalmanın, yani tamamen yalnız bir yaşamın bedeliyle karşılaştırılamaz bile. Bu yüzden kendine dostlar edin. (Luka 16:9 ile karşılaştır.) Kendinden bir şeyler ver. Başkalarını dinle ve onlara gerçek ilgi göster. O zaman senin de, İsa gibi “benim dostlarımsınız” diyebileceğin birçok kişi olabilir.—Yuhanna 15:14.
Ele Alınacak Sorular
◻ Gerçek bir dostun özellikleri nelerdir? Ne tür kişiler sahte dosttur?
◻ Nerede dostlar bulabilirsin? Mutlaka yaşıtın olmaları gerekir mi?
◻ Eğer bir arkadaşının ciddi bir sorunu varsa ne yapmalısın?
◻ Dostluk kurmanın dört yolu nedir?
[Sayfa 66’daki pasaj]
“Yeni ‘arkadaşlarımdan’ birçok şey öğrendim: hırsızlık yapmak, sahte çek bozdurmak, marihuana içmek ve hatta, alışkanlık haline gelen uyuşturucuyu temin etmek için günde 200 dolar bulmak”
[Sayfa 68, 69’daki çerçeve]
Arkadaşımı Ele Vermeli miyim?
Eğer bir arkadaşının uyuşturucuya özendiğini , cinsel ilişkiye girdiğini, hile ya da hırsızlık yaptığını fark etseydin, bunu sorumlu birine söyler miydin? Birçok genç aralarındaki özel bir suskunluk anlaşmasına sadık kalarak bunu yapmaz.
Bazıları “ispiyoncu” damgası yemekten korkar. Bazıları da, yanlış bir vefa duygusuyla hareket ederler. Terbiye edilmeyi zararlı bir şey olarak gördüklerinden, sorunu gizleyerek arkadaşlarına iyilik yaptıklarını zannederler. Ayrıca, bu suskunluk anlaşmasını bozmak, arkadaşlarının alay etmesine ve arkadaşlığın bozulmasına yol açabilir.
Ancak, Levent isimli bir genç en iyi dostu Cem’in sigara içtiğini öğrenince harekete geçmeye karar verdi. Levent şöyle diyor: “Vicdanım beni yiyip bitiriyordu, çünkü bunu birine söylemem gerektiğini biliyordum.” Mukaddes Kitap devirlerinde yaşamış bir genç de benzer bir durumla karşılaşmıştı. “Yusuf on yedi yaşında olarak kardeşlerile beraber sürüyü gütmekte idi . . . . ve Yusuf onların fena sözlerini babalarına getirdi.” (Tekvin 37:2) Eğer Yusuf sessiz kalsaydı, ağabeylerinin ruhi durumlarının tehlikeye gireceğini biliyordu.
Günah, çürütücü ve bozucu bir etkidir. Suç işleyen arkadaşına yardım edilmezse, hatta belki de Kutsal Yazılara uygun şekilde terbiye verilmezse, daha fazla kötülüğün içine dalabilir. (Vaiz 8:11) Ayrıca, bir arkadaşının yanlış davranışını gizlemek ona bir fayda sağlamadığı gibi, onarılamaz bir zarara da yol açabilir.
Mukaddes Kitap bu yüzden şuna teşvik eder: ‘Kardeşler, bir adam farkına varmadan yanlış bir adım atsa da, ruhi niteliklere sahip olan sizler böyle birini huy yumuşaklığı ruhuyla düzeltmeye çalışın.’ (Galatyalılar 6:1) Hata yapan bir arkadaşını düzeltmek için ruhi yeterliğe sahip olmadığını düşünebilirsin. Fakat sorunun yardım edecek yeterlikte birine bildirilmesi mantıklı değil mi?
Bu yüzden arkadaşına yaklaşıp hatasını ona açıkça göstermen şarttır. (Matta 18:15 ile karşılaştır.) Bu, cesaret ve yüreklilik gerektirir. İşlediği günah hakkında ona ikna edici kanıtlar göster; özellikle ne bildiğini ve bunu nasıl öğrendiğini anlat; bunları yaparken kararlı ol. (Yuhanna 16:8 ile karşılaştır.) Kimseye söylemeyeceğine dair söz verme; çünkü bu, yanlış davranışı gizlemeyi mahkûm eden Tanrı’nın gözünde geçersizdir.—Süleymanın Meselleri 28:13.
Belki bir yanlış anlama oldu. (Süleymanın Meselleri 18:13) Ama yanlış anlama yoksa ve gerçekten yanlış davranış söz konusuysa, o zaman belki de arkadaşın sorunu ortaya çıktığı için rahatlayabilir. İyi bir dinleyici ol. (Yakub 1:19) “Yapmamalıydın!” gibi yargılayan sözlerle ya da “Bunu nasıl yaparsın!” gibi şok belirten ifadelerle, arkadaşının duygularını rahatça açıklamasını sakın engelleme. Duygudaşlık göster ve arkadaşının neler hissettiğini anlamaya çalış.—I. Petrus 3:8.
Durum çoğu zaman, senin yapabileceğin yardımdan daha fazlasını gerektirir. O halde, arkadaşına hatasını ana babasına ya da başka sorumlu yetişkinlere anlatması için ısrar et. Peki arkadaşın bunu yapmayı reddederse ne olacak? Ona, eğer uygun bir süre içinde sorunu kendisi açıklamazsa, gerçek dostu olarak, onun adına birine gitmek zorunda kalacağını söyle.—Süleymanın Meselleri 17:17.
Başlangıçta arkadaşın senin neden böyle hareket ettiğini anlamayabilir. Hatta kızabilir ve hiç düşünmeden arkadaşlığınızı bitirebilir. Fakat Levent şöyle dedi: “Birine anlatarak doğru olanı yaptığımı biliyordum. Cem ihtiyacı olan yardımı aldığı için vicdanım rahatlamıştı. Cem daha sonra geldi ve yaptığım şeyden dolayı bana kızgın olmadığını söyledi, bu da kendimi daha iyi hissetmemi sağladı.”
Eğer arkadaşın senin cesur davranışın karşısında kırgınlık beslemeye devam ediyorsa, demek ki hiçbir zaman senin gerçek dostun değildi. Fakat sen, Tanrı’ya olan vefanı kanıtladığını ve gerçek bir dost olarak davrandığını bilmenin rahatlığını hissedeceksin.
[Sayfa 67’deki resim]
Dost edinmekte zorluk çekiyor musun?
[Sayfa 70’teki resim]
Dostluklar başlatmanın anahtarı başkalarına ilgi göstermektir