15. Bölüm
Neden Bu Kadar Çekingenim?
“HERKES çok güzel olduğumu söylüyor.” Bir gazete sütununda genç bir kadının bu sözleri yer aldı. Fakat sonra şöyle devam ediyordu: “İnsanlarla konuşmak benim için bir sorun. Konuşurken birinin gözlerine bakarsam, yüzüm kıpkırmızı oluyor, dilim tutuluyor ve konuşamıyorum . . . . İş yerinde, kimseyle konuşmadığım için ne kadar kendini beğenmiş biri olduğumu söylediklerini duydum. . . . . Kendini beğenmiş değilim, sadece çekingenim.”
Bir anket, katılanların yüzde 80’inin yaşamlarında bir dönem çekingen olduklarını ve yüzde 40’ının da kendini hâlâ çekingen saydığını gösterdi. Aslında, çekingenlik çok eski zamanlardan beri insanlar arasında yaygın olarak görülmüştür. Mukaddes Kitap, Musa’nın İsrailoğulları’na Tanrı’nın sözcülüğünü yapmayı çekingenliğinden ötürü kabul etmek istemediğini anlatır. (Çıkış 3:11, 13; 4:1, 10, 13) Ayrıca, İsa’nın takipçisi Timoteos’un da konuşmakta ve yetkisini kullanmakta çekingen ve sıkılgan olduğu anlaşılıyor.—I. Timoteos 4:12; II. Timoteos 1:6-8.
Çekingenlik Nedir?
Çekingenlik, kişinin kendisini yabancıların, yetkili kişilerin, karşı cinsten olanların ve hatta arkadaşlarının yanında huzursuz hissetmesidir. Aşırı çekingenlik, kurbanlarını çok çeşitli şekillerde etkiler. Bazıları kendini çok tedirgin hisseder; gözlerini yerden kaldıramaz ve kalpleri küt küt atar; konuşamayacaklarını düşünürler. Başkaları ise soğukkanlılığını yitirir ve sürekli olarak gevezelik etmeye başlar. Kimileri de, düşüncelerini ve tercihlerini yüksek sesle söylemekte zorluk çeker.
Aslında, biraz çekingen olmanın bazı olumlu yönleri vardır. Bu, alçakgönüllülüğe ve yumuşak huylu olmaya yakın bir şeydir; Tanrı’nın da istediği ve tembih ettiği şeylerden biri, O’nunla ‘alçakgönüllü olarak yürümektir.’ (Mika 6:8) Zorba tavırlı ve aşırı girişken olmayıp ağzı sıkı ve mütevazı olmanın daha başka yararları da vardır. Çekingen bir insan çoğu zaman iyi bir dinleyici olarak görülür. Fakat çekingenlik yeteneklerimizi tam olarak kullanmamızı kısıtlıyor ve engelliyorsa; ayrıca ilişkilerimizi, işimizi ve duygularımızı olumsuz yönde etkiliyorsa, artık bir şeyler yapma vakti gelmiş demektir!
Sorunu tam olarak anlamak iyi bir başlangıçtır. (Süleymanın Meselleri 1:5) Çekingenlik senin nasıl biri olduğunu değil; senin davranışlarını, belirli durumlardaki tepkilerini, başkalarıyla birlikteyken edindiğin ve geliştirdiğin alışkanlıkları tanımlar. Sen, başkalarının senin hakkında olumsuz düşünceleri olduğunu ve seni sevmediklerini düşünürsün. Başkalarının senden daha iyi ya da daha normal olduklarını düşünürsün. Başkalarıyla ilişki kurmaya çalışırsan, her şeyin ters gideceğini düşünürsün. Olayların kötü gitmesini beklersin ve çoğunlukla da öyle olur; çünkü gerginsindir ve inandıkların doğrultusunda davranıyorsundur.
Çekingenliğin Yaşamındaki Etkisi
İçine kapanırsan, konuşmazsan veya kendinle başkalarıyla ilgilenemeyecek kadar çok meşgul olursan, kendini beğenmiş, kaba, sıkkın, hatta ilgisiz ve cahil olduğun düşünülebilir. Düşüncelerin sürekli kendinle ilgili olursa, dikkatini konuşulanlar üzerinde toplaman zordur. Dolayısıyla sana söylenenlere daha az dikkat edersin. O zaman da en çok korktuğun şey gerçekleşir, aptal gibi görünürsün.
Aslında, kendini çekingenlik zindanına kilitleyip, anahtarı da fırlatıp atmış durumdasındır. Fırsatların kaçmasına izin verirsin. Sırf düşüncelerini yüksek sesle ifade etmekten ve fikrini açıklamaktan korktuğun için, gerçekten istemediğin şeyleri ve durumları kabullenirsin. İnsanlarla tanışma ve yeni arkadaşlar edinme, ya da yaşamına anlam katacak şeyler yapma zevkini kaçırırsın. Fakat başkaları da kaybeder. Hiçbir zaman seni gerçek kimliğinle tanıyamazlar.
Çekingenliği Yenmek
Davranışlar, zaman ve çabayla değiştirilebilir. Her şeyden önce, karşındakinin seni nasıl değerlendirdiğini düşünmeyi bırak! Büyük ihtimalle onun kafası kendisiyle ilgili düşüncelerle meşgul; kendisinin ne söyleyeceğini ve ne yapacağını düşünüyor. Eğer bu kişi çocukça davranarak seninle alay ediyorsa, sorunun onda olduğunu bil. “Komşusunu hor görenin anlayışı eksiktir.” (Süleymanın Meselleri 11:12) Arkadaşın olacak kadar değerli olan kişiler seni dış görünüşüne göre değil, bir insan olarak sahip olduğun niteliklere göre değerlendirecektir.
Ayrıca, olumlu düşünmeye çalış. Kimse kusursuz değildir; hepimizin güçlü ve zayıf yönleri vardır. Unutma ki, insanlar olaylara farklı açılardan bakabilirler, sevdikleri ve sevmedikleri şeyler farklı olabilir. Bir görüş farklılığı, senin bir insan olarak reddedildiğin anlamına gelmez.
Başkalarını adil şekilde değerlendirmeyi de öğren. Önceleri çekingen olan genç bir adam şöyle dedi: “Kendimle ilgili iki şeyi fark ettim . . . . İlk olarak, çok benmerkezciydim. Kendimi fazla düşünüyordum ve başkalarının söylediklerimle ilgili ne düşündüğü konusunda kaygılanıyordum. İkincisi, diğer insanlara kötü düşünceler yüklüyordum; onlara güvenmiyor ve beni küçümseyeceklerini düşünüyordum.”
Bu genç adam Yehova’nın Şahitlerinin bir ibadetine katıldıktan sonra şöyle dedi: “Orada bana gerçekten yararlı olan bir konuşma dinledim. Konuşmacı, sevginin dışa dönük olduğunu söyledi; yani eğer sevginiz varsa insanlar hakkında en kötüsünü değil, en iyisini düşünürsünüz. Böylece, insanlara kötü niyetler yüklememeyi öğrendim. Kendime şöyle dedim: ‘Onlar anlayışlı, onlar nazik, onlar düşünceli.’ İnsanlara güvenmeye başladım. Bazılarının benimle ilgili yanlış yargıya varabileceklerini fark ettim, fakat şimdi bunun benim değil, onların sorunu olduğunu düşünüyorum.”
O şunları anlattı: “Ayrıca, etkin bir şekilde sevgi göstermem, yani dostça davranmam gerektiğini öğrendim. Bunu ilk olarak benden küçükler üzerinde denedim. Daha sonra başkalarını evlerinde ziyaret etmeye başladım. Onların ihtiyaçlarına duyarlı olmayı ve onlara nasıl yardım edebileceğimi düşünmeyi öğrendim.” Böylece o, İsa’nın Luka 6:37, 38 [Müjde] ayetlerindeki öğüdünün doğruluğunu öğrendi: “Başkasını yargılamayın siz de yargılanmazsınız. Suçlu çıkarmayın, siz de suçlu çıkarılmazsınız. . . . . Sizde olanı verin, size verilecek. . . . . Hangi ölçekle ölçerseniz, size de aynı ölçek uygulanacak.”
Başlangıç Yapmak
O halde girişken olmayı, insanlara merhaba demeyi ve bir sohbete başlamayı öğren. Bu, o günkü havadan bahsetmek kadar basit bir şey olabilir. Unutma: Sorumluluğun sadece yüzde 50’si senin; diğer yarısı karşındaki kişinin. Eğer herhangi bir şekilde pot kırarsan kendini suçlu hissetme. Eğer sana gülerlerse, onlarla birlikte gülmeyi öğren. “Tamam, söylediğim pek de doğru çıkmadı” demek rahatlamana ve sohbete devam etmene yardım edecektir.
Rahat bir şekilde giyin, fakat kıyafetlerin temiz ve ütülü olsun. Olabilecek en iyi şekilde göründüğünü hissetmek bu konudaki endişeni en az seviyeye indirecek ve dikkatini konuşulan konuya vermeni sağlayacaktır. Dik dur; ancak rahat ol! Neşeli görün ve gül. Dostça karşındakinin gözlerine bak ve başını sallayarak ya da sözlerinle onun söylediklerini anladığını göster.
Başkalarının önünde konuşma yapmak ya da iş görüşmesine gitmek gibi zor bir durumla karşılaştığında, olabildiğince hazırlıklı ol. Söyleyeceklerinin provasını önceden yap. Konuşmayla ilgili sorunlar, pratik yaparak yenilebilir ya da en aza indirilebilir. Tıpkı yeni beceriler kazanmak gibi bu da zaman alacaktır. Fakat olumlu sonuçları gördükçe, başarmak için daha fazla cesaret kazanacaksın.
Tanrı’nın da sana yardım edebileceğini unutma. Eski İsrail milletinin ilk kralı olan Saul başlangıçta sıkıntı verici ölçüde çekingendi. (I. Samuel 9. ve 10. baplar) Fakat harekete geçme vakti geldiğinde, “Saulun üzerine Allahın Ruhu kuvvetle geldi” ve kavminin zafer kazanmasını sağladı!—I. Samuel 11. bap.
Bugün İsa’nın genç takipçilerinin, başkalarının Tanrı ve O’nun vaat ettiği adil yeni dünyası hakkında bilgi almalarına yardım etme sorumlulukları var. (Matta 24:14) Bu iyi haberi taşımak ve evrendeki en üstün Yetkiliyi temsil etmek, kişiye mutlaka özgüven kazandıracaktır; ayrıca kişinin dikkatini kendisinden başka bir yöne çevirmesine yardım edecektir. O halde, eğer Yehova’ya sadakatle hizmet edersen, seni bereketleyeceğinden ve çekingenliğini yenmene yardım edeceğinden emin olabilirsin.
Ele Alınacak Sorular
◻ Çekingenlik nedir ve çekingen biri başkalarının önünde nasıl davranır? Bu kısmen senin için de doğru mu?
◻ Çekingen biri başkalarının yanındayken neden kendine olan güvenini yitirir?
◻ Çekingenlik insanda nasıl bir kayba yol açar?
◻ Çekingenliği yenmenin bazı yolları nelerdir? Bu önerilerden herhangi biri senin işine yaradı mı?
[Sayfa 121’deki pasaj]
Çekingen kişi dostlukları ve fırsatları kaçırır
[Sayfa 124’teki çerçeve]
Çekingenliği yenmek için
Değişmeye istekli ol ve değişebilmenin gerçekten mümkün olduğuna inan
Olumsuz düşünceleri bırakıp, olumlu davran
Önüne gerçekçi ve anlamlı hedefler koy
Rahatlamayı ve kaygıyla başa çıkmayı öğren
Zorlanacağını düşündüğün bir durumla ilgili önceden prova yap
Adım adım başarılı deneyimler edinerek özgüvenini geliştir
Farklı görüşler olabileceğini ve başkalarının da hata yaptığını unutma
Becerilerini artırmak ve yenilerini öğrenmek için pratik yap
Başkalarına sevgi göstermek ve yardım etmek konusunda ilk adımı sen at
Zevkli bir şekilde giyin ve kendinden emin davran
Tanrı’nın yardımına güven
İbadetlere katıl ve inancını başkalarıyla paylaşma işinde etkin ol
[Sayfa 123’teki resimler]
Çekingen kişi başkalarının kendisini küçük gördüğünü sanır
[Sayfa 125’teki resim]
Girişken olmayı, gülmeyi, insanlara merhaba demeyi ve bir sohbete başlamayı öğren