Kutsal Kitaptaki Sırası 18​—Eyüp

Yazarı: Musa

Yazıldığı Yer: Çöl

Tamamlanma Tarihi: MÖ y. 1473

Kapsadığı Dönem: MÖ 1657 ile 1473 arasında 140 yılı aşkın bir süre

1. (a) Eyüp isminin anlamı nedir? (b) Eyüp kitabı hangi soruları ele alır?

EYÜP Tanrı ilhamı Kutsal Yazıların içindeki en eski kitaplardan biridir. Edebi açıdan çok değer verilen ve sıkça alıntılanan bir yapıt olmasına rağmen genelde insanlarca pek anlaşılamamıştır. Acaba bu kitap neden yazıldı ve bizim için nasıl bir değer taşır? Eyüp isminin anlamı bu konuda bir ipucu verir: Bu isim “Düşmanlık Hedefi” anlamına gelir. Kitap Eyüp’ün çektiği acıları ve büyük tahammülünü anlatırken şu iki önemli soruyu ele alır: Masum kişiler neden acı çekiyor? Tanrı kötülüğe neden izin veriyor? Evet, Eyüp’ün de istediği gibi tüm bunlar kaleme alınmıştır (Eyüp 19:23, 24).

2. Eyüp’ün gerçek biri olduğuna dair hangi kanıtlar var?

² Eyüp ismi sabır ve tahammülle özdeşleşmiştir. Peki gerçekten böyle biri yaşadı mı? İblis, doğruluk yolundan ayrılmayan bu sadık insanın adını tarihten silmek için elinden geleni yaptıysa da, Eyüp’ün gerçek biri olduğu açıktır. Yehova ondan şahitleri Nuh ve Daniel’le birlikte söz etmiştir ve bu iki imanlı insanın gerçekten yaşadığını İsa Mesih kabul eder (Hez. 14:14, 20; ayrıca Matta 24:15, 37 ile karşılaştırın). Ayrıca, eski İbraniler Eyüp’ü gerçek biri olarak kabul ediyordu. İsa’nın takipçisi Yakup da kitabında, koşullar ne olursa olsun doğruluk yolunda yürümenin mümkün olduğunu göstermek için onun örnek tahammülünden söz etti (Yak. 5:11). Yakup’un Tanrı’ya tapınan kişileri bu konuda ikna etmek için hayali değil, ancak gerçek birini örnek göstermesi anlamlı olurdu. Tüm bunların yanı sıra, Eyüp kitabında kayıtlı konuşmalardaki duygu yoğunluğu da, anlatılan olayın gerçekliğine dair bir kanıttır.

3. Eyüp kitabının Tanrı ilhamı olduğunu gösteren hangi kanıtlar var?

³ Eyüp kitabının Tanrı ilhamı doğru bir kayıt olduğunu gösteren başka bir kanıt, eski İbranilerin bu kitabı her zaman Kutsal Metinler dizisinin bir kısmı olarak kabul etmiş olmasıdır. Eyüp’ün İsrailoğullarından biri olmadığı düşünüldüğünde bu dikkate değer bir noktadır. Ayrıca, Hezekiel ve Yakup’un değinmesinin yanı sıra Pavlus da Eyüp kitabından alıntı yapar (Eyüp 5:13; 1. Kor. 3:19). Başka güçlü bir kanıt, kitabın bilimsel gerçeklerle şaşırtıcı ölçüde uyumlu olmasıdır. Dünyanın neyin üzerinde durduğu konusunda en garip fikirlerin kabul gördüğü bir çağda Yehova’nın ‘hiçliğin üzerine dünyayı astığı’ nasıl bilinebilirdi? (Eyüp 26:7). Eski devirlerdeki bir inanışa göre dünyayı büyük bir deniz kaplumbağasının sırtında duran filler taşıyordu. Peki Eyüp kitabında böyle mantıksız inanışlara yer verilmemesi nasıl açıklanabilir? Çünkü bu kitaptaki hakikatleri Yaratıcı Yehova ilham etmiştir. Yeryüzü, hayranlık uyandıran doğa olayları, yaban hayvanlarının ve kuşların yaşamı öylesine doğru anlatılmıştır ki bu kitabı ilham eden ve yazdıran Yehova Tanrı’dan başkası olamaz.a

4. (a) Eyüp kitabında anlatılan olay ne zaman ve nerede yaşanmıştır? (b) Eyüp kitabı ne zaman tamamlandı?

⁴ Eyüp Uts diyarında yaşadı; burası bazı coğrafyacılara göre kuzey Arabistan’da bir yerdi. İbrahim’in soyuna vaat edilen toprakların doğusuna düşüyordu ve Edomluların topraklarına yakındı. Güneyinde Sebalılar, doğusunda Kaldeliler yaşıyordu (1:1, 3, 15, 17). Eyüp’ün sınandığı dönem İbrahim’in zamanından çok sonraydı. O sırada ahlaksal temizlik ve dürüstlük açısından ‘yeryüzünde Eyüp gibisi yoktu’ (1:8). Bu durumda kitapta anlatılanlar, imanıyla göze çarpan Yusuf’un ölümünden sonra (MÖ 1657) ve sadık Musa henüz hizmetine başlamadan önce yaşanmış olmalıdır. İsrailoğullarının Mısır’da putperestlikle kirlendiği bir dönemde Eyüp pak tapınmaya sıkı sıkıya bağlıydı. Kitabın ilk bölümünde Eyüp’ün yaptığı şeylerden ve Tanrı’nın onun tapınmasını onayladığından söz edilir. Bu da, erkeklerin aileleri için kâhinlik hizmeti yaptığı döneme işaret eder. Dolayısıyla, Eyüp’ün sınanması Tanrı’nın Kanunu vererek İsrail ulusuyla özel olarak ilgilenmeye başladığı MÖ 1513’ten önce olmuştur (Amos 3:2; Efes. 2:12). Eyüp’ün ömrünün uzunluğu göz önüne alındığında kitabın MÖ 1657 ile Musa’nın öldüğü MÖ 1473 arasında bir dönemi kapsadığı sonucu çıkar. Musa’nın kitabı Eyüp’ün ölümünden bir süre sonra, İsrailoğulları çöldeyken tamamladığı açıktır (Eyüp 1:8; 42:16, 17).

5. Eyüp kitabını Musa’nın yazdığını gösteren nedir?

⁵ Kitabı Musa’nın yazdığı neden söylenebilir? Çok eskiden beri Yahudi ve ilk Hıristiyan bilginler böyle olduğuna inanmıştır. Eyüp kitabında İbrani şiirinin özgün ve canlı üslubunu buluruz. Bu, kitabın İbranice, yani Musa’nın konuştuğu dilde yazıldığını gösterir; kitap başka bir dilden, örneğin Arapçadan yapılmış bir çeviri olamaz. Düzyazı kısımları da Kutsal Yazılar içindeki kitaplardan en çok Pentatök’le benzerlik göstermektedir. Ayrıca, ‘Tanrı’nın kutsal bildirileri Yahudilere emanet edildiğinden’ yazar Musa gibi İsrailoğullarından biri olmalıdır (Rom. 3:1, 2). Musa yetişkin olduktan sonra 40 yıl boyunca Uts’tan pek uzak olmayan Midyan diyarında yaşamıştı. Eyüp’le ilgili ayrıntılı bilgileri oradayken öğrenmiş olabilir. Kitabın son kısmındaki ayrıntıları da, İsrailoğullarıyla yaptığı 40 yıllık çöl yolculuğu sırasında Eyüp’ün memleketinin yakınından geçerken öğrenip kaydetmiş olabilir.

6. Eyüp kitabı neden edebi bir başyapıt olmanın çok ötesindedir?

⁶ AnaBritannica ansiklopedisi Eyüp kitabını “Eski Ahit’in, dünya edebiyatının başyapıtları arasında sayılan kitabı” olarak tanıtır.b Ancak bu kitap edebi bir başyapıt olmanın çok ötesindedir. Yehova’nın gücünü, adaletini, hikmetini ve sevgisini yüceltmesi açısından Kutsal Yazıları oluşturan kitaplar arasında göze çarpan bir yere sahiptir. Evrendeki en önemli davayı net bir şekilde ortaya koyar. Ayrıca Kutsal Yazıların diğer kısımlarında, özellikle de Başlangıç, Çıkış, Vaiz, Luka, Romalılar ve Vahiy’de söylenen pek çok şeyi aydınlatır (Eyüp 1:6-12; 2:1-7 ile Başlangıç 3:15; Çıkış 9:16; Luka 22:31, 32; Romalılar 9:16-19 ve Vahiy 12:9’u karşılaştırın; ayrıca sırasıyla, Eyüp 1:21; 24:15; 21:23-26; 28:28’i Vaiz 5:15; 8:11; 9:2, 3; 12:13 ile karşılaştırın). Eyüp kitabı yaşamla ilgili birçok soruya cevap verir. Bu yararlı kayıt Tanrı ilhamı Kutsal Yazıların kesinlikle ayrılmaz bir kısmıdır ve onun hakkında bize önemli bir anlayış kazandırır.

EYÜP KİTABININ İÇERİĞİ

7. Kitabın giriş kısmında Eyüp nasıl tanıtılır?

⁷ Eyüp kitabının girişi (1:1-5). Bu kısım bize Eyüp’ü tanıtır; o ‘temiz ve dürüst biridir, Tanrı’dan korkar, kötülükten sakınır.’ Eyüp yedi oğlu üç kızı olan mutlu bir adamdır. Zengindir, arazileri ve pek çok sürüleri vardır. Çok sayıda hizmetkârı olan Eyüp ‘tüm Doğulular içinde en itibarlı kişidir’ (1:1, 3). Yine de o sahip olduğu şeylere bel bağlayan maddiyatçı biri değildir. Ruhi açıdan zengin, iyiliksever biridir; mazlumlara ya da sıkıntı çekenlere her zaman seve seve yardım eder, ihtiyacı olana giysi verir (29:12-16; 31:19, 20). Herkes ona saygı duymaktadır. Eyüp gerçek Tanrı Yehova’ya tapınır. Putperest halklar gibi güneş, ay ve yıldızlar önünde eğilmeyi reddeder. Doğruluk yolunda yürüyen sadık biri olarak Yehova ile yakın bir ilişkisi vardır (29:4, 7, 21-25; 31:26, 27). Eyüp ailesi için kâhinlik hizmetinde bulunur; işlemiş olabilecekleri günahlar nedeniyle düzenli olarak yakılan kurbanlar sunar.

8. (a) Şeytan Eyüp’ün doğruluğu konusunda nasıl kuşku uyandırmaya çalıştı? (b) Yehova Şeytan’ın meydan okumasını nasıl kabul etti?

⁸ Şeytan Tanrı’ya meydan okuyor (1:6–2:13). Görünmez göklerin perdesi olağanüstü şekilde açılır ve biz orada olan biteni görmeye başlarız. Yehova bir toplantıya başkanlık etmektedir ve tüm Tanrı oğulları orada hazır bulunmaktadır. Aralarında Şeytan da vardır. Yehova sadık hizmetkârı Eyüp’e dikkat çeker. Şeytan ise Eyüp’ün Tanrı’ya hizmet etme nedeninin aldığı maddi nimetler olduğunu iddia eder. Bu şekilde Eyüp’ün doğruluğu konusunda kuşku uyandırmaya çalışır. Bunları Eyüp’ün elinden almak için Tanrı’dan izin ister ve bunu yaptığı takdirde Eyüp’ün doğruluktan ayrılacağını söyler. Yehova Eyüp’e zarar vermemesi koşuluyla Şeytan’ın meydan okumasını kabul eder.

9. (a) Eyüp hangi ağır sınavlarla karşılaştı? (b) Buna rağmen doğruluktan ayrılmadığını gösteren neydi?

⁹ Hiçbir şeyden haberi olmayan Eyüp’ün başına felaketler gelmeye başlar. Sebalılar ve Kaldeliler akınlar düzenleyerek tüm hayvanlarını alıp götürürler. Bir fırtına sonucu oğulları ve kızları ölür. Fakat bu ağır sınavlara rağmen Eyüp Tanrı’ya lanet etmez ve O’na sırt çevirmez. Aksine, “Yehova’nın ismine her zaman şükredilsin” der (1:21). Yenik düşen ve yalancı çıkan Şeytan tekrar Yehova’nın huzuruna gelir ve bu kez şu iddiada bulunur: “İnsan derisi için deri, canı için de her şeyini verir” (2:4). Sonra Tanrı’dan onun bedenine zarar vermek için izin ister ve bunu yaptığı takdirde Eyüp’ün Tanrı’ya, yüzüne karşı lanet edeceğini söyler. Tanrı Şeytan’a, onun canına dokunmaması koşuluyla her şeyi yapabileceğini söyler ve Şeytan Eyüp’ün başına korkunç bir hastalık getirir. Bedeni ‘kurtlarla, toz toprakla kaplanır’, vücudu ve soluğu iğrenç şekilde kokar, karısı ve yakınları ondan tiksinir (7:5; 19:13-20). Karısının şu sözleri Eyüp’ün doğruluktan ayrılmadığını gösterir: “Sen hâlâ doğruluğundan vazgeçmiyor musun? Tanrı’ya lanet et de öl!” Eyüp onu azarlar, ancak ‘bu olanlar karşısında ağzından günah sayılacak bir söz çıkmaz’ (2:9, 10).

10. Şeytan Eyüp’e nasıl bir “teselli” sağladı?

¹⁰ Şeytan bu kez de Eyüp’ün üç arkadaşını kullanır. Bunlar onu “teselli etmek” için gelen Elifaz, Bildad ve Tsofar’dır (2:11). Uzaktan bakınca onu tanıyamazlar ama sonra feryat figan ederek başları üzerine toprak savururlar. Sonra Eyüp’ün karşısında yere otururlar, onu sözde “teselli etmek” amacıyla yedi gün yedi gece tek bir söz söylemeden dururlar. Sonunda Eyüp sessizliği bozar ve bu sözde dostlarıyla arasında uzun süren bir tartışma başlar.

11-13. (a) Eyüp’ün hangi sözleri tartışmayı başlattı? (b) Elifaz hangi suçlamada bulundu? (c) Eyüp ona nasıl karşılık verdi?

¹¹ Tartışmanın birinci turu (3:1–14:22). İbranice metinde bu noktadan sonra olaylar muhteşem bir şiir şeklinde anlatılır. Eyüp doğduğu güne lanetler yağdırır ve Tanrı’nın hâlâ yaşamasına neden izin verdiğini merak eder.

¹² Eyüp’ün bu sözleri üzerine Elifaz onu doğruluk yolundan ayrılmakla suçlar. “Dürüst insanın yok olduğu nerede görülmüş?” der (4:7). Sonra bir gece görüntüsünde duyduğu sesten söz eder; bu ses Tanrı’nın Kendi hizmetkârlarına, özellikle de topraktan yaratılmış olanlara güvenmediğini söylemiştir. Elifaz Eyüp’ün çektiği acıyı Mutlak Gücün Sahibinden gelen terbiye olarak niteler.

¹³ Eyüp Elifaz’a cesaretle karşılık verir. O, zulüm ve sıkıntı yaşayan her insanın yapacağı gibi feryat eder. Ölüm kendisi için bir kurtuluş olacaktır. Arkadaşlarını art niyetli davranmakla suçlar ve şöyle isyan eder: “Bana anlatın da susayım; ne yanlış yaptığımı anlayayım” (6:24). Eyüp “insanın Gözcüsü” olarak nitelediği Tanrı’nın önünde kendi doğruluğunu savunma mücadelesine girer (7:20).

14, 15. (a) Bildad neyi savundu? (b) Eyüp Tanrı’yla olan davasında haksız çıkmaktan neden korktu?

¹⁴ Bunun üzerine Bildad söze başlar. O Eyüp’ün oğullarının günah işlediğini ima eder. Tanrı tarafından işitilmediğine göre Eyüp’ün de dürüst biri olmadığını söyler. Eyüp’e önceki nesillere bakmasını ve ataların vardığı sonuçlara göre hareket etmesini öğütler.

¹⁵ Eyüp cevabında ısrarla Tanrı’nın hiçbir zaman haksız olmayacağını söyler. Ayrıca insana hesap vermek zorunda değildir, çünkü “Akıl almaz büyük işler, sayısız harikalar gerçekleştiren O’dur” (9:10). Eyüp, Yehova kendisinden davacıysa O’nun karşısında asla haklı çıkamayacağını söyler. O yalnızca Tanrı’dan merhamet dileyebilir. Peki, doğru olanı yapmaya çalışmanın bir yararı var mıdır? Eyüp, “Temiz insanın da sonunu O getiriyor, kötünün de” der (9:22). Yeryüzünde adil bir yargılama yoktur. Eyüp Tanrı’yla olan davasında da haksız çıkmaktan korkar. Bir aracıya ihtiyaç duyar. Neden böyle sınandığını sorar ve “topraktan” yaratıldığını hatırlaması için Tanrı’ya yalvarır (10:9). Tanrı’nın geçmişteki iyiliklerini takdirle anar. Ancak eğer Tanrı’yla tartışırsa, haklı bile olsa bunun O’nu öfkelendirmekten başka bir işe yaramayacağını söyler. Bu durumda en iyisinin ölmek olduğunu düşünür!

16, 17. (a) Tsofar kendini beğenmiş bir şekilde hangi öğüdü verdi? (b) Eyüp sahte dostları hakkında ne söyledi? (c) Hangi konudaki güçlü güvenini dile getirdi?

¹⁶ Bu noktada Tsofar konuşmaya başlar. O aslında şöyle der: ‘Biz çocuk muyuz ki senin boş sözlerini dinleyelim? Sen temiz olduğunu söylüyorsun ama Tanrı konuşsaydı işlediğin suçu açığa vururdu.’ Sonra Eyüp’e “Tanrı’nın derinliğini kavrayabilir misin?” diye sorar (11:7). Ona fenalık etmeyi bırakmasını öğütler; bunu yapanların nimetler göreceğini, ‘kötülerin ise gözlerinin ferinin söneceğini’ söyler (11:20).

¹⁷ Eyüp şu alaylı ifadelerle karşılık verir: “Öyle ya, sizden başka adam yok, zaten hikmet de sizinle birlikte ölecek!” (12:2). Eyüp arkadaşlarına alay konusu olabilirse de aslında onlardan aşağı değildir. Arkadaşları eğer Tanrı’nın eserlerini incelerlerse onlardan bile bazı şeyler öğrenebilirler. Güç ve hikmet Tanrı’ya aittir, her şey O’nun kontrolü altındadır; ‘ulusları yok etmek için büyüten’ de O’dur (12:23). Eyüp durumunu Tanrı’yla tartışmaktan sevinç duyacaktır; üç sahte dostuna gelince, onlara şöyle der: “Siz ise yalanlarla insanı karalarsınız, hepiniz işe yaramaz hekimlersiniz” (13:4). Susmaları onlar için akıllılık olacaktır! Eyüp, davasında haklı olduğuna dair güvenini dile getirir ve kendisini dinlemesi için Tanrı’ya seslenir. Sonra farklı bir düşünceye geçer: “İnsan ki, kadından doğar, ömrü kısadır, sıkıntıya doyar” (14:1). İnsan hayatı bir çiçek ya da gölge gibi çabucak geçer. Kimse kirli birinden temiz bir insan meydana getiremez. Sonra Eyüp Tanrı’dan öfkesi geçinceye kadar kendisini ölüler diyarında saklamasını diler ve şöyle sorar: “Ölen insan dirilir mi?” Ardından güçlü ümidini dile getirerek bu soruya kendi cevap verir: “Hep bekleyeceğim; kurtuluşum gelene dek” (14:13, 14).

18, 19. (a) Elifaz tartışmanın ikinci turunu hangi alaylı sözlerle başlattı? (b) Eyüp arkadaşlarının sözde tesellisi hakkında ne düşünüyordu? (c) Eyüp hangi konuda Yehova’ya güveniyordu?

¹⁸ Tartışmanın ikinci turu (15:1–21:34). Elifaz ikinci kez söze başlar ve Eyüp’ün bilgisini aşağılamak amacıyla onun ‘karnını doğu rüzgârıyla doldurduğunu’ söyler (15:2). Bir kez daha ölümlü insanın, hatta kutsal meleklerin bile Yehova’nın güvenini kazanamayacağını öne sürerek Eyüp’ün doğru bir insan olduğu iddiasıyla alay eder. Elifaz imalı sözlerle Eyüp’ü Tanrı’dan üstün çıkmaya çalışan, O’nu terk etmiş, rüşvetçi ve hilekâr biri olmakla suçlar.

¹⁹ Eyüp kızgınlıkla, ‘Boş sözlerinizle teselli değil, üzüntü kaynağısınız hepiniz!’ der (16:2, 3). Kendisinin durumunda olsalar onları aşağılamayacaktır. Eyüp haklı çıkmayı çok arzu etmektedir; bunun için de kendisiyle ilgili her şeyi bilen ve davasında karar verecek olan Yehova’ya güvenmektedir. Eyüp arkadaşlarında hikmet bulamaz. Onlar tüm umudunu yok etmiştir. Sözde tesellileri geceye gündüz demek gibidir. Eyüp için artık tek umut ‘ölüler diyarına inmektir’ (17:15, 16).

20, 21. (a) Bildad Eyüp’e nasıl çıkıştı? (b) Eyüp nasıl karşılık verdi? O hangi şeyden emindi?

²⁰ Tartışma giderek kızışmaktadır. Bildad Eyüp’ün kendilerini anlayıştan yoksun hayvanlara benzettiğini düşündüğünden daha da sert konuşur. Eyüp’e “Senin uğruna dünya mı terk edilecek” diye çıkışır (18:4). Korkunç bir tuzağa düşmek üzere olduğunu ve başkalarına ibret olacağını söyleyerek onu uyarır. Eyüp’ün soyunu sürdürecek evladı olmayacaktır.

²¹ Eyüp şöyle karşılık verir: “Beni daha ne kadar kızdıracaksınız, sözlerinizle ezip duracaksınız?” (19:2). Ailesini ve dostlarını kaybetmiştir, eşi ve ev halkı ona sırt çevirmiştir. Eyüp ancak ‘dişinin derisini’ kurtarabilmiştir (19:20). Yine de, kendisi uğruna bu meseleyi halledecek bir kurtarıcının çıkacağından ve sonunda ‘Tanrı’yı göreceğinden’ emindir (19:25, 26).

22, 23. (a) Tsofar neden kızdı ve Eyüp’ün sözde günahları hakkında ne söyledi? (b) Buna karşılık Eyüp nasıl akıl yürüttü?

²² Bildad gibi Tsofar da Eyüp’ün ‘onur kırıcı öğütlerini’ işitmekten hiç hoşnut değildir (20:3). Yine, Eyüp’ün günahlarının onun yakasına yapıştığını öne sürer. Kötülerin her zaman Tanrı tarafından cezalandırıldığını söyler; refah içindeyken bile onlara rahat yoktur.

²³ Eyüp şöyle akıl yürüterek bu iddiayı çürütür: ‘Eğer Tanrı onların dediği gibi her zaman kötüleri cezalandırıyorsa, neden kötüler uzun yaşıyor ve servetlerine servet katıyor? Onlar iyi bir yaşam sürüyorlar. Başlarına felaket geldiği kaç kere görülmüştür?’ Eyüp zenginin de yoksulun da öldüğünü söyler. Aslında kötü biri çoğu kez “kaygısız ve huzur içinde” ölürken doğru bir insan “yüreği buruk” ölebilir (21:23, 25).

24, 25. (a) Elifaz üstünlük taslayarak Eyüp’e nasıl iftira attı? (b) Eyüp onu nasıl yalanladı? Sonra nasıl meydan okudu?

²⁴ Tartışmanın üçüncü turu (22:1–25:6). Elifaz Eyüp’ün Tanrı’nın önünde temiz olduğu iddiasıyla alay ederek tekrar acımasızca saldırır. Eyüp’ün kötü biri olduğunu, yoksulları sömürdüğünü, açlardan ekmeğini esirgediğini, dul ve yetimlere kötü muamele ettiğini iddia ederek iftiralar atar. Elifaz Eyüp’ün özel yaşamında aslında söylediği gibi temiz bir insan olmadığını iddia eder ve bu yüzden böyle kötü bir duruma düştüğünü söyler. Tekrar ‘Eğer sen Mutlak Gücün Sahibine dönersen seni dinler’ diye öğüt verir (22:23, 27).

²⁵ Eyüp Elifaz’ın çirkin suçlamalarını yalanlayarak davasını Tanrı’nın önüne götürmek istediğini, doğru yolda yürüdüğünü O’nun iyi bildiğini söyler. Evet, yetimi, dulu, yoksulu ezenler, katiller, hırsızlar ve zina yapanlar vardır. Onlar bir süre refah içinde görünebilirlerse de sonra yaptıklarının karşılığını bulurlar. Bir hiç olurlar. Eyüp “Öyleyse şimdi kim beni yalancı çıkarabilir” diyerek meydan okur (24:25).

26. Bildad ve Tsofar Eyüp’e nasıl karşılık verdi?

²⁶ Bildad kısa ama sert bir karşılık verir. Tanrı’nın önünde kimsenin temiz olamayacağı iddiasında ısrar eder. Tsofar bu üçüncü turda konuşmaz. Söyleyecek sözü yoktur.

27. Eyüp Tanrı’nın büyüklüğünü nasıl övdü?

²⁷ Eyüp’ün son savunması (26:1–31:40). Eyüp bu uzun ve ayrıntılı konuşmasıyla arkadaşlarını tamamen susturur (32:12, 15, 16). İğneleyici bir şekilde şöyle der: “Güçsüz insana ne kadar da yardımcı oluyorsun! . . . . Hikmetten yoksun olana pek güzel öğüt veriyorsun” (26:2, 3). Ancak herhangi bir şeyi Tanrı’dan gizlemek mümkün değildir, ölüler diyarı bile bunu başaramaz. Eyüp, uzayda, yeryüzünde, bulutlarda, denizde, rüzgârda, kısacası insanın gözlemleyebildiği her şeyde var olan Tanrı’nın hikmetini anlatır. Yine de, bunlar O’nun işinin küçük ayrıntılarıdır; Mutlak Gücün Sahibinin büyüklüğü hakkında duydukları ‘yalnızca bir fısıltıdır’ (26:14).

28. Eyüp kendisi hakkında açıkça ne dedi?

²⁸ Suçsuzluğundan emin olan Eyüp şöyle der: “Son soluğuma kadar doğruluktan ayrılmayacağım!” (27:5). Evet, Eyüp başına gelenleri hak edecek bir şey yapmamıştır. Üç arkadaşının iddialarının aksine, Tanrı doğruluk yolunda yürüyeni ödüllendirecek, kötünün refah içindeyken biriktirdiği serveti ona miras verecektir.

29. Eyüp hikmeti nasıl tarif etti?

²⁹ İnsan gümüş, altın, bakır gibi topraktan çıkan hazineleri nerede bulacağını bilir; fakat “Hikmet nereden gelir?” (28:20). Onu canlılar dünyasında aramış, denizlere bakmış ama bulamamıştır. Hikmet altın ya da gümüşle de satın alınamaz. Hikmeti bilen yalnızca Tanrı’dır. O göklerin ve yerin uçlarına kadar bakar, rüzgârı ve suları ölçekle paylaştırır, yağmuru ve fırtına bulutlarını koyduğu kurallara göre yönetir. Eyüp şu sonuca varır: “Yehova korkusu, işte hikmet budur, ve kötülükten yüz çevirmek anlayıştır” (28:28).

30. (a) Eyüp neyi özlüyordu? (b) Artık ne durumdaydı?

³⁰ Sıkıntı içindeki Eyüp bundan sonra kendi yaşamını anlatmaya başlar. Tanrı’nın dostluğuna sahip olduğu, kentin ileri gelenleri de dahil herkesten saygı gördüğü eski günleri özlemektedir. O günlerde mazlumların yardımına koşar, körlere destek olurdu. Öğüdü beğenilir, insanlar onun ağzından çıkacak sözü beklerdi. Oysa şimdi saygı görmek bir yana dünkü çocukların eğlencesi olmuştur; o kişiler Eyüp’ün sürüsünü bekleyen köpeklerin yanına koymaya bile layık görmediği adamların çocuklarıdır. Onlar Eyüp’ün yüzüne tükürür ve ona sıkıntı verirler. Bu kara günlerinde onu rahat bırakmazlar.

31. (a) Eyüp kimin yargısına güvendiğini söyledi? (b) Kendi geçmişi hakkında ne dedi?

³¹ Eyüp kendini Yehova’ya bağlı biri olarak tarif eder ve O’nun tarafından yargılanmak ister. “Tanrı beni doğru terazide tartar ve doğruluğumu görür” der (31:6). Sonra geçmişteki davranışlarından söz ederek kendini savunur. Hiçbir zaman zina yapmamış, hileye başvurmamıştır. Muhtaç durumdaki kişileri unutmamış, yardımlarına koşmuştur. Zengin olduğu halde servete bel bağlamamıştır. Güneşe, aya, yıldızlara tapmamıştır; “Bu da mahkemelik bir suç olurdu, çünkü göklerdeki Tanrı’yı inkâr etmiş olurdum” der (31:28). Eyüp yaşamıyla ilgili bu gerçekler karşısında isteyeni kendisine dava açmaya davet eder.

32. (a) Kim konuşmaya başladı? (b) Elihu Eyüp’e ve arkadaşlarına neden kızdı? (c) Onu konuşmaya zorlayan neydi?

³² Elihu’nun konuşması (32:1–37:24). Bu arada Elihu tartışmayı dinlemektedir; Elihu, Nahor’un oğullarından biri olan Buz’un soyundandır, dolayısıyla İbrahim’le uzaktan akrabadır (Başl. 22:20, 21; Eyüp 32:2, 3). Yaşça büyük kişilerin daha bilgili olması gerektiğini düşündüğünden konuşmak için beklediğini söyler. Oysa insana anlayış kazandıran yaşı değil Tanrı’nın ruhudur. Elihu, “Tanrı’yı değil de kendini doğru gösterdiği için” Eyüp’e kızar. Fakat Eyüp’ün üç dostuna olan kızgınlığı çok daha büyüktür; onlar Tanrı’yı kötü göstermiş böylece hikmetten ne kadar yoksun olduklarını ortaya koymuşlardır. Elihu, “Diyecek çok sözüm var” der; Tanrı’nın ruhu onu konuşmaya zorlamaktadır ve bunu “kimsenin tarafını tutmadan, ölümlü insana paye vermeden” yapacaktır (32:18-22).

33. (a) Eyüp’ün yanlışı neydi? (b) Yine de Tanrı ona nasıl lütuf gösterdi?

³³ Elihu, Tanrı’nın Yaratıcısı olduğunu kabul ederek içtenlikle konuşur. Eyüp’ün, kendi haklılığıyla Tanrı’nın haklılığından daha çok ilgilendiğine dikkat çeker. Tanrı Kendi davranışlarıyla ilgili açıklama yapmak zorunda değildir, bu yüzden de Eyüp’ün her sözüne cevap vermesi gerekmez. Eyüp buna rağmen Tanrı’yla çekişmektedir. Yine de, Tanrı ölümün eşiğindeki Eyüp’e bir ulak yoluyla lütuf gösterip şöyle der: “Onu çukura inmekten kurtar, ben bir fidye buldum! Teni gençlik çağındakinden körpe olsun, gençlik günlerindeki dinçliğine yeniden kavuşsun” (33:24, 25). Evet, doğru insan eski durumuna yeniden kavuşacaktır!

34. (a) Elihu Eyüp’e yanlışını nasıl gösterdi? (b) Eyüp kendi doğruluğunu önemsemektense ne yapmalıydı?

³⁴ Elihu hikmetli kişileri kendisini dinlemeye davet eder. Doğruluk yolunda yürümenin bir yararı olmadığını söyleyen Eyüp’e bu konuda yanıldığını gösterir: “Tanrı asla kötülük etmez, Mutlak Gücün Sahibi asla haksız davranmaz! İnsana tuttuğu yola göre karşılığını verir” (34:10, 11). Tanrı, hayat nefesini canlılardan alırsa hepsi ölür. Ayrıca O yargılarken taraf tutmaz. Eyüp kendi doğruluğuna çok fazla önem vermiştir. Fakat isteyerek değil, ‘bilgisizliğinden’ akılsızca davranmıştır ve Tanrı ona çok tahammül etmiştir (34:35). Tanrı’nın haklılığı üzerine söylenecek daha çok şey vardır. Tanrı doğru insandan gözünü ayırmaz, ama ona yanlışını da gösterir. “Hiçbir kötüyü yaşatmaz, mazlum için adil hüküm verir” (36:6). Tanrı gibi eğiten kimse olmadığından Eyüp O’nun işlerini yüceltmelidir.

35. (a) Eyüp dikkatini neye vermeliydi? (b) Yehova kimlere değer verir?

³⁵ Kasırganın işareti olan bulutlar toplanırken, Elihu Tanrı’nın büyük işlerinden ve doğa kuvvetlerini nasıl kontrolü altında tuttuğundan söz eder. Eyüp’e, “Dur da, Tanrı’nın şaşılacak işlerine dikkat et” der (37:14). Tanrı’nın korku uyandıran görkemini altın parıltısına benzeterek insanın O’nu keşfedemeyeceğini söyler. Tanrı’nın “gücü çok yücedir, adaleti ve doğru işleri hafife almaz.” Evet, Yehova “akıllı geçinenleri” değil Kendisinden korkanları dikkate alır (37:23, 24).

36. (a) Yehova Eyüp’e hangi konuda ders verdi? (b) Neler sordu?

³⁶ Yehova Eyüp’e cevap veriyor (38:1–42:6). Eyüp Tanrı’dan kendisiyle konuşmasını istemiştir. Yehova da görkemli bir şekilde, kasırganın içinden Eyüp’e cevap verir. Ona bir dizi soru sorar; bu soruların her biri insanın küçüklüğünü ve Tanrı’nın yüceliğini gösteren bir ders niteliğindedir. “Ben dünyanın temelini atarken sen neredeydin? . . . . [Onun] köşe taşını kim koydu, sabah yıldızları hep birlikte sevinç çığlıkları atarken, tüm Tanrı oğulları coşkuyla haykırırken?” (38:4, 6, 7). Bunlar Eyüp doğmadan çok önce olmuştur! Yehova ardı ardına Eyüp’ün cevaplayamayacağı sorular sorarak denizlere, dünyanın buluttan giysisine, şafağa, ölümün kapılarına, ışığa ve karanlığa dikkat çeker. “O zaman mı doğdun da bunları biliyorsun, o kadar çok gün mü yaşadın?” diye sorar (38:21). Ya karın ve dolunun ambarları, fırtına, yağmur ve çiy damlaları, buz ve kırağı, görkemli takımyıldızlar, yıldırımlar ve bulut katmanları, hayvanlar ve kuşlar hakkında Eyüp ne diyebilir?

37. (a) Hangi sorular Eyüp’ün Tanrı’nın önündeki durumunu kavramasını sağladı? (b) Eyüp bunun üzerine ne yapma zorunluluğu duydu?

³⁷ Eyüp alçakgönüllülükle şunları kabul eder: “Evet, ben bir hiçim. Sana ne cevap vereyim? Elimi ağzıma kapadım” (40:4). Yehova Eyüp’ten durumu kabullenmesini ister. Doğadaki eserlerinde görülen itibarına, haşmetine ve kuvvetine dikkat çeken bir dizi düşündürücü soru daha sorar. Yarattığı suaygırı ve timsah bile Eyüp’ten çok daha güçlüdür! Tanrı’nın önünde ne kadar küçük olduğunu kavrayan Eyüp, bakış açısının yanlışlığını kabul eder ve bilgisizce konuştuğunu itiraf eder. Artık Tanrı’yı kulaktan dolma bilgiyle değil, adeta gözleriyle görerek tanımış, O’nun hakkında anlayış kazanmıştır. Sözlerini geri alır ve “kül ve toprak içinde” tövbe eder (42:6).

38. (a) Yehova Elifaz ve arkadaşları hakkında son olarak ne söyledi? (b) Tanrı Eyüp’ü onayladığını nasıl gösterdi?

³⁸ Yehova’nın verdiği hüküm ve bereket (42:7-17). Yehova Kendisi hakkında doğruyu söylemedikleri için Elifaz ve iki arkadaşını suçlu bulur. Günahları için kurban sunmalıdırlar ve Eyüp onlar adına dua etmelidir. Bundan sonra Yehova Eyüp’ü içine düştüğü sıkıntıdan kurtarır ve ona öncekinin iki katı bereket verir. Kardeşleri, eski dostları Eyüp’ün yanına gelir, hediyeler getirirler. Eyüp öncekinin iki katı koyun, deve, sığır ve dişi eşek sahibi olur. Yeniden on çocuğu olur; üç kızı tüm diyarın en güzel kadınlarıdır. Ömrü mucizevi şekilde 140 yıl uzatılır; böylece torunlarının torunlarını görür. Sonunda “yaşlı ve hayata doymuş bir adam olarak” ölür (42:17).

KİTABIN YARARLARI

39. Eyüp kitabı Yehova’yı nasıl yüceltir ve över?

³⁹ Eyüp kitabı Yehova’yı yüceltir, O’nun engin hikmetini ve gücünü ortaya koyar (12:12, 13; 37:23). Bu kitapta Tanrı’dan 31 kez Mutlak Gücün Sahibi olarak söz edilir, Kutsal Yazıların başka hiçbir kitabında bu ifade bu kadar sık geçmez. Kayıt O’nun ezelden ebede kadar var olduğuna ve üstün konumuna dikkat çeker (10:5; 36:4, 22, 26; 40:2; 42:2), adaletini, vefalı sevgisini ve merhametini över (10:12; 36:5-7; 42:12). Yehova’nın haklılığının insanın kurtuluşundan daha önemli olduğunu vurgular (33:12; 34:10, 12; 35:2; 36:24; 40:8). Yehova’nın İsrail’in Tanrısı olduğu gibi Eyüp’ün de Tanrısı olduğu görülür.

40. (a) Eyüp kitabı Tanrı’nın eserleri hakkında neler söyler? (b) Bu kitap Yunanca Kutsal Yazılardaki öğretilere nasıl zemin hazırlar? (c) Eyüp kitabıyla Kutsal Yazıların diğer kısımları arasında nasıl bir uyum vardır?

⁴⁰ Eyüp kaydı Tanrı’nın eserleri hakkında bilgi verir ve onlardan övgüyle söz eder (35:10; 38:4–39:30; 40:15, 19; 41:1). Bu kayıt, insanın topraktan olduğunu ve yine toprağa döndüğünü söyleyen Başlangıç kaydıyla uyumludur (Başl. 2:7; 3:19; Eyüp 10:8, 9). Eyüp kitabı “kurtarıcı”, “fidye” ve dirilme gibi kavramlara yer vererek Yunanca Kutsal Yazılardaki temel öğretilere zemin hazırlar (14:13, 14; 19:25; 33:24). Peygamberler ve Yunanca Kutsal Yazıları kaleme alanlar bu kitaptaki ifadelerden birçoğunu kullanmış ya da bunları farklı şekilde ifade etmiştir. Örneğin, Eyüp 7:17 ile Mezmur 8:4’ü; Eyüp 9:24 ile 1. Yuhanna 5:19’u; Eyüp 10:8 ile Mezmur 119:73’ü; Eyüp 12:25 ile Tekrar 28:29’u; Eyüp 24:23 ile Özdeyişler 15:3’ü; Eyüp 26:8 ile Özdeyişler 30:4’ü; Eyüp 28:12, 13, 15-19 ile Özdeyişler 3:13-15’i; Eyüp 39:30 ile Matta 24:28’i karşılaştırın.c

41. (a) Eyüp kitabında hangi standartlar vurgulanır? (b) Tanrı’nın hizmetçisi Eyüp hangi yönlerden bizim için çok değerli bir örnektir?

⁴¹ Kitabın birçok kısmında Yehova’nın yaşamla ilgili koyduğu standartlar belirtilir. Maddiyatçılık (Eyüp 31:24, 25), putperestlik (31:26-28), zina (31:9-12), birinin başına gelen felakete sevinmek (31:29), haksızlık etmek ve taraf tutmak (31:13; 32:21), bencillik (31:16-21), sahtekârlık ve hile (31:5) sert bir dille mahkûm edilir. Bunları yapanların Tanrı’nın onayını ve sonsuz yaşamı kazanamayacakları gösterilir. Elihu saygılı ve mütevazı tutumunun yanı sıra korkusuzluğu, cesareti ve Tanrı’yı yüceltmesiyle mükemmel bir örnektir (32:2, 6, 7, 9, 10, 18-20; 33:6, 33). Eyüp de konukseverliğiyle, ailesini düşünen, onlara iyi reislik eden bir baba olmasıyla güzel bir örnektir (1:5; 2:9, 10; 31:32). Tabii Eyüp en çok doğruluk yolundan ayrılmaması ve sabırla tahammül etmesiyle hatırlanır. Böylece Tanrı’ya hizmet edenler için her çağda, özellikle de sınavlarla dolu bu dönemde iman güçlendiren bir örnek olmuştur. “Eyüp’ün tahammülünü işittiniz ve Yehova’nın belirlediği sonucu gördünüz. Yehova çok şefkatli ve merhametlidir” (Yak. 5:11).

42. (a) Eyüp kitabında Krallıkla bağlantılı hangi temel dava netlik kazanır? (b) Kitapta bu davanın kapsamındaki hangi ilginç konular açıklanır?

⁴² Eyüp Krallıkla ilgili vaatleri alan İbrahim’in soyundan gelmemiştir ancak onun sadakatiyle ilgili kaydın Yehova’nın Krallıkla ilgili amaçlarının net olarak kavranmasına katkısı büyüktür. Bu kitap Tanrısal kaydın vazgeçilmez bir kısmıdır. Çünkü Şeytan ile Tanrı arasındaki temel davayı ortaya koyar; bu davada, insanın doğruluğu ve egemeni olarak Yehova’ya sadakati de konu edilmektedir. Kayıt, yeryüzünden ve insandan çok önce yaratılmış olan meleklerin de olayları izlediğini, bu mücadelenin sonucuyla ve dünyamızla yakından ilgilendiğini gösterir (Eyüp 1:6-12; 2:1-5; 38:6, 7). Ayrıca, Tanrı ile Şeytan arasındaki mücadelenin Eyüp’ün döneminden çok önce başladığını ve Şeytan’ın gerçek bir ruhi varlık olduğunu da anlarız. Eyüp kitabı düşünüldüğü gibi Musa tarafından yazılmışsa, Kutsal Kitabın İbranice metninde has Satan ifadesinin ilk geçtiği yer burasıdırd (1:6). Bu ifade “eski yılan” olarak adlandırılan varlığı tanıtan bir isimdir (Vah. 12:9). Kitap aynı zamanda insanların çektiği acılara, hastalıklara ve ölüme Tanrı’nın sebep olmadığını gösterir. Doğrular zulüm görürken kötülere ve kötülüğe neden izin verildiğini açıklar. Ve bu davayı kesin sonuca ulaştırmanın Yehova için ne kadar önemli olduğunu gösterir.

43. Tanrı’nın Krallığındaki nimetlere erişmek isteyen herkes, Eyüp kitabındaki Tanrısal açıklamalarla uyumlu olarak ne yapmalıdır?

⁴³ Tanrı’nın Krallığının yönetimi altında yaşamak isteyen herkesin, kendilerini “suçlayan” Şeytan’a doğruluk yolunda yürüyerek cevap vermesinin zamanı şimdidir (Vah. 12:10, 11). Bu kişiler “ateşli sıkıntılar” içindeyken bile Tanrı’nın isminin kutsal kılınması, Krallığının gelmesi ve Şeytan ile soyunu yok etmesi için dua etmeyi sürdürmelidir (1. Pet. 4:12; Mat. 6:9, 10). O zaman Tanrı’nın “kavga ve savaş günü” yaşanacak ve ardından Eyüp’ün de ümitle beklediği kurtuluş ve nimetler gelecek (Eyüp 38:23; 14:13-15).

[Dipnotlar]