Kutsal Kitaptaki Sırası 57​—Filimon

Yazarı: Pavlus

Yazıldığı Yer: Roma

Tamamlanma Tarihi: MÖ y. 60–61

1. Filimon mektubunun bazı özellikleri nelerdir?

PAVLUS’UN sevgisini ve duyarlılığını yansıtan bu mektup bugün İsa’nın takipçileri için gerçekten dikkate değer. ‘Milletlere gönderilmiş elçinin’ elimizdeki en kısa mektubu olan Filimon, tüm Kutsal Yazılarda da İkinci ve Üçüncü Yuhanna kitaplarından sonra en kısa kitaptır (Rom. 11:13). Ayrıca, Pavlus’un iman kardeşlerinden birine yazdığı tek “özel” mektuptur. Mektup herhangi bir cemaate ya da gözetim sorumluluğu olan biradere değil, Filimon adlı kardeşe hitaben yazılmıştır. Anlaşılan o, Anadolu’daki Frigya kenti Kolose’de oturan varlıklı biriydi. Pavlus’un o kardeşle arasında halletmek istediği bir mesele vardı.

2. (a) Hangi gelişmeler Pavlus’u Filimon’a yazmaya yöneltti? (b) Mektubun amacı neydi?

² Mektubun yazılış amacı açıktır. Pavlus, Roma’daki ilk tutukluluğu sırasında (MS 59-61) kendisine oldukça serbestlik tanındığından Tanrı’nın Krallığı hakkında insanlarla konuşabiliyordu. Onu dinleyenler arasında Onisimos da vardı. Onisimos, Pavlus’un dostu Filimon’un evinden kaçmış bir köleydi. Sonunda İsa’nın bir takipçisi oldu ve Pavlus, onu kendi rızasıyla Filimon’a geri göndermeye karar verdi. Elçi aynı dönemde Efesos ve Kolose cemaatlerine mektuplar yazdı. Bu mektupların her ikisinde de İsa’nın takipçisi kölelerin ve efendilerin aralarında nasıl bir ilişki olması gerektiğiyle ilgili yararlı öğütler verdi (Efes. 6:5-9; Kol. 3:22–4:1). Ayrıca Filimon’a da bir mektup göndererek Onisimos’la ilgili bizzat ricada bulunmak istedi. Pavlus mektubu kendi eliyle yazdı; bu onun için sıra dışı bir durumdu (Filim. 19). Mektubun böylesine özel olması Pavlus’un ricasını çok daha etkili duruma getirmiş olmalı.

3. (a) Filimon mektubu ne zaman yazılmış olmalı? (b) Mektup nasıl gönderildi?

³ Pavlus’un yazdıklarından, Roma’da insanları İsa’nın takipçisi yapacak kadar uzun süre iyi haberi duyurduğu anlaşılır; dolayısıyla mektubun MS 60-61 yılları arasında kaleme alınmış olması muhtemeldir. Elçinin 22. ayette serbest bırakılma ümidinden söz etmesi de tutuklanışının üstünden belli bir zaman geçmiş olduğu düşüncesi uyandırır. Efesos ile Kolose cemaatlerine ve Filimon’a yazılan bu üç mektubun Tihikos ve Onisimos tarafından yerlerine ulaştırıldığı anlaşılıyor (Efes. 6:21, 22; Kol. 4:7-9).

4. Filimon mektubunun yazarı ve doğruluğu hakkında hangi kanıtlar var?

⁴ İlk ayette mektubun yazarı olarak açıkça Pavlus’un adı geçer. Origenes ve Tertullianus gibi ilahiyatçılar da böyle kabul eder.a Kitabın doğruluğunu destekleyen bir kanıt da MS ikinci yüzyıla ait Muratori Fragmanında Pavlus’un diğer mektupları arasında sayılmasıdır.

FİLİMON KİTABININ İÇERİĞİ

5. (a) Mektup hangi dilek ve övgülerle başlar? (b) Pavlus Filimon’a kölesi Onisimos hakkında ne söyledi?

⁵ Onisimos “köleden çok daha üstün” bir kardeş olarak efendisine geri gönderiliyor (1-25. ayetler). Pavlus mektubuna sıcak bir şekilde başlar; Filimon’a, “kız kardeşimiz” Apfia’ya, “Mesih’in askeri olan arkadaşımız” Arhippos’a ve Filimon’un evinde toplanan cemaate iyi dileklerde bulunur (2. ayet). Hem Efendimiz İsa’ya hem de kutsal kişilere olan sevgisi ve imanından ötürü Filimon’u över (Filimon, “Sevgi Dolu” anlamına gelir). Filimon’un sevgisine dair duydukları Pavlus’a büyük sevinç ve teselli kaynağı olmuştur. O şimdi yaşlı bir adamdır ve tutukludur; dolayısıyla, ‘zincire vurulmuş olduğu sırada manevi babası olduğu evladı’ Onisimos’la ilgili isteğini büyük bir rahatlıkla belirtmektedir (10. ayet). Onisimos önceleri Filimon için işe yaramaz biriyken artık hem Filimon hem de Pavlus için çok yararlı biridir (Onisimos, “Kazanç Getiren” ya da “Faydalı” anlamına gelir).

6. (a) Pavlus, Filimon’a Onisimos’a nasıl davranmasını tavsiye etti? (b) Konuyu nasıl duyarlılıkla ele aldı?

⁶ Elçi, tutukluluğu boyunca Onisimos’u kendi hizmetinde tutmayı tercih etmekle birlikte Filimon’un rızası olmadan bunu yapmak istemez. Bu nedenle Onisimos’u kendisine geri göndermektedir; o Filimon için ‘artık bir köle değil, köleden çok daha üstün, sevgili bir kardeştir’ (16. ayet). Pavlus Filimon’a “Onu benmişim gibi dostça karşıla” der (17. ayet). Filimon’a, Onisimos bir haksızlık etmişse bunu kendi hesabına saymasını söyler ve “Sen de bana hayatını borçlusun” diye ekler (19. ayet). Pavlus yakında serbest bırakılacağını ve Filimon’u ziyaret edebileceğini ümit ettiğini söyler. Ardından selamlarla mektubunu bitirir.

KİTABIN YARARLARI

7. Onisimos’la ilgili meselede, Pavlus elçilik hizmetinin amacına uygun davrandığını nasıl gösterdi?

⁷ Mektubundan görüldüğü gibi Pavlus, mevcut sistemi ve onun kurumlarını (kölelik vs.) ortadan kaldırmaya çalışan bir “toplumsal reform” vaizi değildi. O kendi inisiyatifini kullanarak Hıristiyan köleleri özgürleştirmeye kalkmadı. Bunun yerine efendisinden kaçmış bir köleyi, Onisimos’u, Roma’dan 1.400 kilometre kadar uzaktaki Kolose şehrine, efendisi Filimon’un yanına geri gönderdi. Böylece elçilik hizmetinin amacına uygun davranarak ‘Tanrı’nın Krallığını duyurup Efendimiz İsa Mesih’le ilgili gerçekleri öğretme’ görevine sımsıkı bağlı kaldı (Elçi. 28:31; Filim. 8, 9).

8. Filimon mektubundan Kutsal Yazılardaki bazı ilkelerin uygulanışıyla ilgili neler öğrenilebilir?

⁸ Filimon’a yazılan mektup birinci yüzyıldaki Hıristiyanlar arasında var olan sevgiyi ve birliği ortaya koyar. Onların birbirlerine “kardeş” ve “kız kardeş” diye hitap ettiklerini okuruz (2, 20. ayetler). Mektup aynı zamanda Kutsal Kitap ilkelerinin günümüzde kardeşler arasında nasıl uygulanabileceğini gösterir. Pavlus’un sözleri, kardeşlerine olan sevgisinin yanı sıra, sosyal ilişkilerin gereklerine ve bireylerin haklarına duyduğu saygıyı yansıtır. Kayıtta onun etkileyici duyarlılığı ve övgüye değer alçakgönüllülüğü fark edilir. Pavlus Filimon’un Onisimos’u bağışlamasını istiyordu. Ancak bunun için cemaatte önderlik eden bir gözetmen olarak sahip olduğu yetkiyi kullanmak yerine, aralarındaki sevgi ve dostluğa dayanarak alçakgönüllülükle ricada bulundu. Bugün de gözetmenler Pavlus’un nazik ve düşünceli yaklaşımından çok şey öğrenebilirler.

9. Filimon Pavlus’un ricasına uyarak bugün bizim için ne yönden örnek bir davranış sergiledi?

⁹ Belli ki Pavlus Filimon’dan bu ricasını yerine getirmesini bekliyordu, Filimon bu şekilde İsa’nın Matta 6:14’teki sözlerine ve Pavlus’un Efesoslular 4:32’deki öğüdüne göre davranmış olacaktı. Bugün de İsa’nın takipçilerinden kendilerini kıran kardeşlerine karşı iyi ve bağışlayıcı davranmaları beklenir. Filimon kötü davranmaya yasal olarak hakkı varken kölesini bağışladıysa, bugün İsa’nın takipçilerinin kendilerini kıran bir kardeşi bağışlaması çok daha kolay olmalı.

10. Filimon mektubunda Yehova’nın ruhunun işleyişi nasıl görülür?

¹⁰ Filimon’a yazılan bu mektupta Yehova’nın ruhunun işleyişi açıkça görülür. Pavlus’un çok hassas bir konuyu böyle ustalıkla ele alabilmesini sağlayan budur. Elçinin bir iman kardeşine gösterdiği duygudaşlık, şefkat ve duyduğu güven bu ruhun etkisidir. Filimon mektubunun kutsal ruhun işleyişiyle yazıldığı, Kutsal Yazıların diğer kısımları gibi Tanrısal ilkeleri öğretmesinden, cemaatte birliği teşvik etmesinden ve kardeşler arasındaki büyük sevgiyi ve imanı övmesinden de görülür. Onlar ümitlerini Tanrı’nın Krallığına bağlayan ve Yehova’nın vefalı sevgisini yansıtan ‘kutsal kişilerdir’ (5. ayet).

[Dipnot]