Kutsal Yazılar Hakkında Aydınlatıcı Bilgiler

Konu 4​—Kutsal Kitap ve Kutsal Metinler Dizisi

Yunanca “biblia” sözcüğünün kökeni, Tanrısal Kütüphaneye ait kitapların belirlenmesi ve apokrif metinler.

1, 2. (a) Yunanca biblia sözcüğünün anlamı nedir? (b) Bu sözcük ve ondan türemiş sözcükler Yunanca Kutsal Yazılarda nasıl kullanılmıştır?

DÜNYANIN çeşitli yerlerinde Kutsal Kitap için yaygın olarak Yunanca biblia sözcüğünden türetilen bir isim kullanılır. Dolayısıyla, bu sözcüğün kökeni ve anlamı araştırılmaya değer bir konudur. “Küçük kitaplar” anlamına gelen biblia, papirüs bitkisinin iç kısmı için kullanılan biblos’tan gelir. Eski çağlarda papirüs bitkisi yazı yazmak için “kâğıt” üretiminde kullanılırdı. Mısır’dan ithal edilen papirüs, bir Fenike limanı olan Gebal üzerinden geldiği için Yunanlılar Gebal kentine Byblos derdi. Zamanla, papirüs üzerine yazılan çeşitli belgeler için genel olarak biblia ifadesi kullanılmaya başlandı. Böylece, biblia sözcüğü her tür yazı, tomar, kitap, belge, hatta küçük kitaplardan oluşan bir koleksiyon için kullanılır oldu.

² İlginç olarak, günümüzde bu sözcük Kutsal Yazıların neredeyse hiçbir dildeki çevirisinde geçmez. Ancak, MÖ ikinci yüzyılda İbranice Kutsal Yazılardaki kitapların bütününe Yunancada ta biblia deniyordu. Daniel 9:2’de şöyle yazar: “Ben Daniel, kitaplardan . . . . fark ettim.” Septuagint çevirisinde bu ayette, biblos sözcüğünün çoğulu ve –e hali olan biblois geçer. Pavlus 2. Timoteos 4:13’te şöyle yazdı: ‘Gelirken, tomarları [Yunanca, biblia] getir.’ Yunanca Kutsal Yazılarda farklı gramer yapılarıyla 40’tan fazla kez geçen biblion ve biblos sözcükleri, genellikle “tomar(lar)” ya da “kitap(lar)” olarak tercüme edilmiştir. Biblia daha sonra Latincede tekil bir sözcük olarak kullanılmaya başlandı ve bu dilden başka dillere geçti.

3. Kutsal Kitap yazarları bu kitabın Tanrı’nın Sözü olduğunu nasıl doğruladı?

³ Kutsal Kitap Tanrı’nın Sözüdür. Tanrı ilhamı olan Kutsal Kitabın kaleme alınmasında farklı kişiler görev almıştır. Metnin yazıldığı dillerden günümüzdeki dillere tercümesinde de farklı kişilerin payı olmuştur. Böyle olmakla birlikte Kutsal Kitap tam anlamıyla Tanrı’nın Sözüdür, O’nun ruhunun bir ürünüdür. Kutsal Kitap yazarlarının da böyle düşündüğü, kullandıkları şu ifadelerden açıkça görülür: ‘Yehova’nın ağzından çıkan söz’ (Tekr. 8:3), ‘Yehova’nın söylediği sözler’ (Yeşu 24:27), ‘Yehova’nın verdiği emir’ (Ezra 7:11), “Yehova’nın kanunu” (Mezm. 19:7) ve “Yehova’nın sözü” (1. Sel. 4:15).

TANRISAL KÜTÜPHANE

4. Kutsal Kitap nelerden oluşur? Bu kitabın içeriğine kim karar vermiştir?

⁴ Bugün insanların Kutsal Kitap olarak bildiği eser, Tanrı ilhamıyla yazılmış eski belgelerin bütünüdür. Bu belgeler 1.600 yılı aşkın bir dönem boyunca yazılıp derlenmiştir. Bunların tümü Hieronymus tarafından Latince Bibliotheca Divina, yani Tanrısal Kütüphane olarak adlandırılmıştır. Bu kütüphanenin bir kataloğu, yani içindeki yayınların resmi bir listesi vardır. Bu liste yalnızca kütüphanenin ilgili olduğu alandaki kitaplarla sınırlıdır. Listede yer alacak eserler konusunda standardı belirleyen Yehova Tanrı’dır. Standardı karşılamayan kitaplar listenin dışında bırakılmıştır. Dolayısıyla Kutsal Kitabın içerdiği 66 kitabın hepsi de Tanrı’nın kutsal ruhunun eseridir.

5. Kanon nedir? Bu ifadenin kökeni nedir?

⁵ Tanrı ilhamı olan ve gerçekliği kabul edilen kitaplar dizisi ya da listesi, bazı dillerde kanon olarak adlandırılır. Yunanca kanon sözcüğünün İbranice karşılığı kaneh’tir. Geçmişte bu sözcük ölçme çubuğu olan bir kamış için kullanılırdı. Elçi Pavlus kanon sözcüğünü hem bir davranış ‘ilkesi’ için hem de kendisine ayrılmış ‘faaliyet sahası’ için kullandı (Gal. 6:16; 2. Kor. 10:13). Dolayısıyla “kanonik” (Kutsal Metinler dizisine ait) kitaplar, doğru inançların, öğretilerin ve davranışların saptanmasında güvenilir bir ölçü olarak kullanılacak değerde, Tanrı ilhamı gerçek kitaplardır. Bir inşaat sırasında kullanılan çekül ipi düzgün değilse, düz bir bina inşa edilemez. Aynı şekilde, imanımızı dayandırdığımız kitaplar doğru değilse, imanımız da sağlam olamaz ve Tanrı’nın onayını alamayız.

6. Bir kitabın Kutsal Metinler dizisine ait olup olmadığını belirleyen etkenlerden bazıları nelerdir?

⁶ Kutsal Metinler Dizisinin Belirlenmesi. Kutsal Metinler dizisine ait 66 kitabın Tanrı ilhamı olduğunu gösteren bazı kanıtlar nelerdir? Öncelikle bu kitaplar, Yehova’nın yeryüzünde yaptığı işlerden söz eder, insanları O’na tapınmaya yöneltir, ayrıca O’nun ismine, yeryüzüyle ilgili işlerine ve amacına karşı derin bir saygı uyandırır. Bu kitapların kutsal ruhun eseri oldukları açıkça bellidir (2. Pet. 1:21). İnsanları batıl inançlara ve putperestliğe değil, sevgiye ve Tanrı’ya hizmet etmeye yönelten sözler içerir. Kutsal Metinler dizisinde yer alan kitapların hiçbirinde, bütünde görülen ahengi bozacak bir şey bulunmaz. Tersine, her bir kitap diğerleriyle uyum içinde olduğundan tek bir kaynak tarafından yazıldığı açıkça ortadadır. Ayrıca bu yazılar, en küçük ayrıntılarına kadar doğrudur. Bu temel koşullara ek olarak her bir kitabın içeriğinde kanonik, yani Kutsal Metinler dizisine ait olduğunu gösteren başka kanıtlar da bulunur. Bu noktalar Kutsal Yazıların her bir kitabını tek tek ele aldığımız önceki bölümlerde belirtilmiştir. İbranice ve Yunanca Kutsal Yazıların kendine özgü bazı özellikleri de Kutsal Metinler dizisini belirlememize yardımcı olur.

İBRANİCE KUTSAL YAZILAR

7. İbranice Kutsal Metinler dizisi nasıl oluştu? Kutsal Metinler dizisine dahil olacak bir kısım diğer kitaplarla ne açıdan uyumlu olmalıydı?

⁷ İbranice Kutsal Metinler dizisi MÖ beşinci yüzyılda tamamlandı, fakat Kutsal Yazıları oluşturan kitapların Tanrı’nın Sözü olarak kabul görmesi için o zamana dek beklenmesi gerekmiyordu. İsrailoğulları, Musa’nın kutsal ruhun yönlendirmesiyle yazdığı kitapları en başından beri Tanrı ilhamı olarak kabul etmişti. Pentatök (ilk beş kitap) tamamlandığında o zamanki Kutsal Metinler dizisini oluşturdu. Yehova’nın amaçları hakkında insanlara verilen sonraki vahiyler de, Pentatök’te hakiki tapınmayla ilgili belirtilen temel ilkelerle uyumlu olmalıydı ve aynı mantığı izlemeliydi. Kutsal Yazıların içindeki farklı kitapları gözden geçirdiğimizde böyle olduğunu görürüz. Bu özellikle de Kutsal Kitabın temasına doğrudan değinen ayetlerde açıkça görülür. Bu tema, Yehova’nın isminin kutsal kılınması ve vaat edilen Mesih’in yönetimindeki Krallık aracılığıyla egemenlik hakkının doğrulanmasıdır.

8. Peygamberlik sözleri içeren kitapların Kutsal Metinler dizisine ait olup olmadığını belirleyen nedir?

⁸ İbranice Kutsal Yazılar peygamberlik sözleriyle doludur. Yehova, herhangi bir peygamberlik sözünün Kendisine ait olup olmadığının nasıl saptanabileceğini Musa aracılığıyla bildirdi (Tekr. 13:1-3; 18:20-22). Böylece peygamberlik sözleri içeren bir kitabın Kutsal Metinler dizisine ait olup olmadığının belirlenmesine yardımcı oldu. İbranice Kutsal Yazılardaki her peygamberlik kitabının, tüm Kutsal Kitapla ve dindışı tarihle birlikte incelenmesi şu gerçeği kesin olarak ortaya koyar: Peygamberler “sözü” Yehova’nın adıyla bildirdiler, bildirdikleri söz ‘doğru çıktı’ ve insanları Tanrı’ya yöneltti. Kutsal Yazılardaki peygamberlik sözlerinden bazıları tamamen gerçekleşti, bazılarının gerçekleşme süreci ise hâlâ devam ediyor. Bir peygamberlik sözünün bu koşulları karşılaması, onun gerçek ve Tanrı ilhamı olduğunu kanıtlar.

9. Kutsal Metinler dizisinin oluşturulması konusunda hangi önemli nokta akılda tutulmalı?

⁹ İbranice Kutsal Yazılardaki hemen hemen her kitabın, Kutsal Metinler dizisinde yer aldığının diğer bir kanıtı da, bu kitaplardan yapılan alıntılardır. İsa ve Yunanca Kutsal Yazıları kaleme alan kişiler Ester ve Vaiz dışındaki tüm kitaplardan alıntı yaptılar. Fakat Kutsal Metinler dizisinin oluşması konusunda akılda tutulması gereken çok önemli başka bir nokta daha var. Yehova Tanrı insanlara ilham verip mesajlarını kaleme aldırmış ve böylece toplumunu eğiterek Kendisine tapınmaları ve hizmet etmeleri için güçlendirmişti. Aynı şekilde, bu kitapların sıraya konması ve Kutsal Metinler dizisinin oluşturulması işini de Kendisi yönlendirip yönetmiştir. Böylece, hakikat sözünü ve gerçek tapınma için kalıcı ölçüyü hangi kitapların oluşturduğuna dair hiçbir şüphe bırakmamıştır. İnsanların ‘Tanrı’nın Sözü sayesinde yeniden doğması’ ve “Yehova’nın Sözü sonsuza dek kalır” sözlerinin doğru çıkması da ancak bu şekilde mümkün olabilirdi (1. Pet. 1:23, 25).

10. İbranice Kutsal Metinler dizisi ne zaman tamamlandı?

¹⁰ İbranice Kutsal Metinler Dizisinin Oluşturulması. Geleneksel Yahudi inanışına göre İbranice Kutsal Metinler dizisinin derlenmesi ve listelenmesi işini Ezra başlatmış ve Nehemya tamamlamıştır. Ezra bir Kutsal Kitap yazarı olmasının yanı sıra, kâhin, bilgin ve Kutsal Yazıları kopyalama işinde görevli biri olarak, bu iş için kesinlikle yeterli durumdaydı (Ezra 7:1-11). Dolayısıyla İbranice Kutsal Metinler dizisinin MÖ beşinci yüzyılın sonunda tamamlandığı yönündeki genel inanıştan kuşku duymak için bir neden yoktur.

11. Geleneksel Yahudi inanışına göre İbranice Kutsal Yazılar hangi kitapları içerir?

¹¹ Bugün İbranice Kutsal Metinler dizisinde 39 kitap bulunur. Geleneksel Yahudi kanonu aynı kitapları içerse de toplam sayıyı 24 olarak gösterir. Bazı otoriteler, Kutsal Metinler dizisine aynı kitapları dahil etmekle birlikte, Rut’u Hâkimler kitabıyla, Yeremya’yı da Ağıtlar’la bir sayıp kitap sayısını 22 kabul ederler.a Böylece, ilhamla yazılan kitapların sayısını İbrani alfabesindeki harflerin sayısına eşitlemiş olurlar. Aşağıda Kutsal Metinler dizisinin geleneksel Yahudi inanışına göre 24 kitaplık listesi yer alır:

Kanun (Pentatök) Yazılar (Hagiographa)

1. Başlangıç

2. Çıkış

3. Levioğulları

4. Sayılar

5. Kanunun Tekrarı

Peygamberler

6. Yeşu

7. Hâkimler

8. Samuel (Birinci ve İkinci birlikte tek kitap)

9. Krallar (Birinci ve İkinci birlikte tek kitap)

10. İşaya

11. Yeremya

12. Hezekiel

13. On İki Peygamber (Hoşea, Yoel, Amos, Obadya, Yunus, Mika, Nahum, Habakkuk, Tsefanya, Haggay, Zekeriya ve Malaki tek kitap)

Yazılar (Hagiographa)

14. Mezmurlar

15. Özdeyişler

16. Eyüp

17. Ezgiler Ezgisi

18. Rut

19. Ağıtlar

20. Vaiz22. Daniel

21. Ester

23. Ezra (Nehemya da dahil)

24. Tarihler (Birinci ve İkinci birlikte tek kitap)

12. İbranice Kutsal Metinler dizisini doğrulayan başka hangi kanıtlar var? İbranice Kutsal Yazılar hangi kitaplarla tamamlanır?

¹² Bu, İsa Mesih’in ve birinci yüzyıldaki Hıristiyan cemaatinin ilhamla yazılmış Kutsal Yazılar olarak kabul ettiği metinler dizisi ya da listesidir. Yunanca Kutsal Yazıları kaleme alanlar yalnızca bu kitaplardan alıntı yaptılar. Alıntı yaparken “kitapta yazıldığı gibi” ve buna benzer ifadeler kullanarak bu kitapların Tanrı’nın Sözü olduğunu doğruladılar (Rom. 15:9). İsa hizmet ettiği döneme kadar yazılmış olan Kutsal Yazılar hakkında konuşurken, “Musa kanununda, Peygamberlerin yazılarında ve Mezmurlarda” kayıtlı bilgilerden söz etti (Luka 24:44). Her ne kadar “Mezmurlar”, Hagiographa ya da Ketuvim (“Yazılar”) kısmının ilk kitabı olsa da, İsa bu ayette “Mezmurlar” ifadesiyle bu kısmın tümünü kastetmiştir. İbranice Kutsal Metinler dizisine son eklenen tarihsel kitap Nehemya’dır. Bunun kutsal ruhun yönlendirmesiyle olduğu görülüyor; çünkü Daniel’in önceden bildirdiği önemli bir olayın başlangıç noktası yalnızca bu kitap sayesinde hesaplanabilir. Nehemya kitabına göre, ‘Yeruşalim’in onarımı ve yeniden inşasından’ Mesih’in gelişine dek 69 hafta geçecekti (Dan. 9:25; Neh. 2:1-8; 6:15). Nehemya kitabı, aynı zamanda son peygamberlik kitabı olan Malaki’yi anlamamız için tarihsel bilgi sağlar. Malaki kitabının Kutsal Metinler dizisinde yer aldığına kuşku yoktur çünkü İsa da bu kitaptan birkaç kez alıntı yapmıştır (Mat. 11:10, 14). İbranice Kutsal Metinler dizisinde yer alan ve Nehemya ile Malaki’den önce yazılmış kitapların çoğundan benzer alıntılar yapılmıştır. Yunanca Kutsal Yazıların yazarları, Nehemya ile Malaki’den sonra ve Mesih’in döneminden önce yazılan apokrif metinlerden alıntı yapmadılar. Bu, hem Yahudilerin geleneksel görüşünü hem de birinci yüzyıldaki Hıristiyan cemaatinin kabul ettiği şu düşünceyi doğrular: İbranice Kutsal Metinler dizisi Nehemya ve Malaki kitaplarının yazılmasıyla tamamlanmıştır.

İBRANİCE KUTSAL YAZILARIN APOKRİF KİTAPLARI

13. (a) Apokrif kitaplar nedir? (b) Bu kitaplar Katolik Kilisesi tarafından Kutsal Metinler dizisine nasıl dahil edildi?

¹³ Apokrif kitaplar, bazılarının Kutsal Kitap metnine dahil ettiği, fakat Tanrı ilhamı olduğuna ilişkin kanıt bulunmaması nedeniyle bazılarının da reddettiği kitaplardır. Yunanca apokrifos sözcüğü “özenle gizlenmiş” şeyler için kullanılır (Mar. 4:22; Luka 8:17; Kol. 2:3). Bu terim, kişisel olarak okunmaya değer görülmekle birlikte, Tanrı ilhamı olduğuna ilişkin kanıt içermeyen ve asıl kaynağı hakkında kuşku uyandıran kitaplar için kullanılır. Geçmişte bu kitaplar ayrı tutulur ve topluluk önünde okunmazdı. Bu nedenle bu kitaplara “gizlenmiş” anlamı taşıyan bir isim verilmişti. MS 397’deki Kartaca Konsili’nde, Kutsal Metinler dizisindeki Ester ve Daniel kitabına eklemeler yapılması ve apokrif kitaplardan yedisinin İbranice Kutsal Yazılara eklenmesi önerildi. Bununla birlikte, Katolik Kilisesi bu eklerin Kutsal Metinler dizisine dahil edilmesini ancak 1546’daki Trento Konsili’nde kesin olarak onayladı. Ester’e eklemeler ve Daniel’e yapılan üç ekin yanı sıra şu kitapların eklenmesi onaylandı: Tobit, Yudit, Bilgelik, Sirak, Baruk, Birinci Makabiler ve İkinci Makabiler.

14. (a) Birinci Makabiler kitabı ne gibi bilgiler içerir? (b) Kimler hiçbir zaman apokrif kitaplara değinmedi? Neden?

¹⁴ Birinci Makabiler kitabı Tanrı ilhamıyla yazılmış bir kitap olmasa da, tarihsel değeri olan bilgiler içerir. Makabiler MÖ ikinci yüzyılda yaşamış bir kâhin ailesiydi. Bu kitap onların önderliğindeki Yahudi bağımsızlık mücadelesini anlatır. Diğer apokrif kitaplar mitlerle ve batıl inançlarla doludur, içlerinde pek çok hata vardır. Bu nedenle İsa da Yunanca Kutsal Yazıların yazarları da hiçbir zaman bu kitaplara değinmediler ve onlardan alıntı yapmadılar.

15, 16. Josephus ve Hieronymus Kutsal Metinler dizisine ait olan kitapları nasıl belirtti?

¹⁵ MS birinci yüzyıl Yahudi tarihçisi Flavios Josephus, Pros Apiona (Apion’a Karşı) adlı eserinde İbranilerce kutsal kabul edilen tüm kitaplara değinir. O şöyle yazar: “Birbiriyle çelişen binlerce kitabı kendi kitabımız olarak kabul etmiyoruz. Resmen kabul ettiğimiz kitaplar yalnızca yirmi iki tanedir [11. paragrafta gösterildiği gibi bugünkü 39 kitapla aynı] ve tüm devirlerin kaydını içerir. Bunlardan beşi Musa’nın kitabıdır; bu kitaplarda Tanrı’nın kanunları ve insanın doğuşundan bu kanunları bildiren kişinin ölümüne dek yaşanan tarihsel olaylar yer alır. . . . . Musa’nın ölümünden Pers kralı Ahaşveroş’un ardılı olan Artakserkses’e kadar yaşamış peygamberler, on üç kitapta kendi devirlerinde geçen olayları kaleme aldılar. Diğer dört kitap Tanrı’ya ilahiler ve insan davranışlarını şekillendiren genel ilkelerle doludur” (Kitap I, 38-41 [8]). Böylece Josephus, İbranice Kutsal Metinler dizisinin MS birinci yüzyıldan çok önce belirlenmiş olduğunu gösterir.

¹⁶ Latince Vulgata çevirisini MS yaklaşık 405’te tamamlayan Kutsal Kitap bilgini Hieronymus’un da apokrif kitaplar konusundaki tavrı kesindi. O, Tanrı ilhamı kitapları listelerken Josephus’la aynı yöntemi kullanarak İbranice Kutsal Yazılardaki 39 kitabın sayısını 22 olarak belirtti. Samuel ve Krallar kitaplarının Vulgata çevirisindeki önsözünde şunları yazdı: “Anlaşıldığı gibi, toplam yirmi iki kitap var . . . . Bu önsöz İbraniceden Latinceye tercüme ettiğimiz tüm kitaplar için geçerli ve sağlam bir yaklaşım oluşturur; dolayısıyla bunlar dışındaki kitapların apokrif grubuna dahil edilmesi gerektiği sonucuna varabiliriz.”

YUNANCA KUTSAL YAZILAR

17. Roma Katolik Kilisesi hangi yetkinin kendisine ait olduğunu iddia eder? Bu yetki aslında kime aittir?

¹⁷ Roma Katolik Kilisesi, Kutsal Metinler dizisine hangi kitapların dahil edilmesi gerektiğine karar verme yetkisinin kendisine ait olduğunu iddia eder. Ve bu konuda bir listenin oluşturulduğu Kartaca Konsili’ni (MS 397) dayanak gösterir. Oysa gerçek böyle değildir. Yunanca Kutsal Yazılardaki kitapları da içeren Kutsal Metinler dizisi o tarihe kadar zaten belirlenmişti. Bu bir konsil kararıyla değil, Tanrı’nın kutsal ruhunun yönlendirmesiyle yapılmıştı. Aslında bu kitapların yazılması için ilham veren de bu ruhtu. Daha sonraları Tanrı ilhamı olmadan hazırlanan listeler ise, ancak Tanrı’nın ruhuyla düzenlenmiş Kutsal Metinler dizisinin doğruluğunun kanıtlanması açısından bir değer taşıyabilir.

18. Yunanca Kutsal Yazıların ilk listelerini gösteren çizelgeden hangi önemli sonuçları çıkarabiliriz?

¹⁸ İlk Listelerin Ortaya Koyduğu Kanıtlar. Yandaki çizelgeye göre, Kartaca Konsili’nden önce hazırlanmış dördüncü yüzyıla ait listelerden birçoğu Yunanca Kutsal Metinlerin günümüzde kabul edilen dizisiyle tamamen uyuşur. Bunlardan bazılarıysa yalnızca Vahiy kitabını dışarıda bırakır. İkinci yüzyılın sonuna gelmeden dört incil, Elçilerin İşleri kitabı ve elçi Pavlus’un 12 mektubu her yerde kabul edilmişti. Yalnızca belli bölgelerde bazı küçük kitaplarla ilgili kuşkular vardı. Bu, muhtemelen söz konusu kitapların başlangıçta bazı nedenlerle fazla dağıtılmamış olmasından, dolayısıyla da kanonik olarak kabul edilmesinin zaman almasından kaynaklanmıştır.

19. (a) İtalya’da hangi önemli belge bulundu? Bu belge hangi tarihe aittir? (b) Bu fragmana göre o zamanlar kabul edilen Kutsal Metinler dizisinde hangi kitaplar yer alıyordu?

¹⁹ İlk listelerin en ilginçlerinden biri Muratori Fragmanıdır. Bu fragman Milano’da (İtalya), Ambrosian Kütüphanesi’nde L. A. Muratori tarafından bulunup 1740’ta onun tarafından yayımlanmıştır. Başlangıç kısmı kayıp olmasına rağmen, bu fragmanın Luka’dan üçüncü incil olarak söz etmesi, başta Matta ve Markos’a da değindiğini gösterir. Muratori Fragmanı Latincedir ve MS ikinci yüzyılın son yarısına tarihlendirilir. Tercüme edilen şu kısımdan da görüldüğü gibi bu çok dikkat çekici bir belgedir: “İncilin üçüncü kitabı Luka’dır. Bu kitabı tanınmış bir hekim olan Luka yazdı ve kitaba kendi ismini verdi . . . . İncilin dördüncü kitabını öğrencilerden biri olan Yuhanna yazmıştır. . . . . İncil kitaplarının her birinde, yaşanan olaylarla ilgili farklı ayrıntılar yer alsa da, iman edenlerin benimsediği inançlar açısından bir uyumsuzluk yoktur. Çünkü her bir incil ruhun yönlendirmesiyle yazılmıştır. Bu kitaplarda anlatılanlar İsa’nın doğumu, acı çekişi, dirilişi, öğrencileriyle sohbetleri ve onun ilk ve ikinci gelişi hakkındadır. O ilk gelişinde aşağılandı ve hor görüldü, ikinci gelişi ise krallık yetkisiyle ve ihtişamlı şekilde gerçekleşecek. Dolayısıyla Yuhanna’nın ‘Gördüğümüzü ve duyduğumuzu size de bildiriyoruz’ ve ‘Ona ellerimizle dokunduk’ gibi sözlerle, yazdıklarını doğrulaması yerindedir. Çünkü kendisi böylece, Efendimizle ilgili tüm harika şeylerin yalnızca görgü tanığı değil, onları dinleyen ve sırasıyla anlatan kişi de olduğunu söylüyor. Ayrıca, tüm elçilerin işleri tek bir kitapta anlatılmıştır. Luka tüm bunları saygıdeğer Teofilos için derlemişti . . . . Bir kişi Pavlus’un mektuplarını okuduğunda bu mektupların ne olduğunu, nereden ya da hangi nedenle gönderildiğini kolaylıkla anlar. Pavlus, önce hakikat yolundan sapmanın sonucu olan hizipçiliğe karşı koymak konusunda Korintoslulara uzun bir mektup yazdı. Sonra Galatyalılara sünnet konusunda bir mektup yazdı. Daha sonra Romalılara yazdığı mektupta ise, Kutsal Yazıların içindeki düzenden ve bu kitapların başlıca konusunun Mesih olduğundan söz etti. Bu mektupların her birini ele almamız gerekir. Aziz Elçi Pavlus da, kendisinden önce gelen Yuhanna’nın örneğini izlemiş ve şu yedi kiliseden başkasına mektup yazmamıştı: Korintoslulara (birinci), Efesoslulara (ikinci), Filipililere (üçüncü), Koloselilere (dördüncü), Galatyalılara (beşinci), Selaniklilere (altıncı) ve Romalılara (yedinci). Korintoslulara ve Selaniklilere yanlışlarını doğrultmak amacıyla ikinci mektupları da yazdı; buna rağmen, [bu yedi mektupla] tüm yeryüzüne yayılmış tek bir kilise olduğu açıkça ortaya konur. Aynı şekilde Yuhanna, Vahiy’deki sözleri yedi kiliseye yazmış olsa da, aslında tüm kiliselere hitap eder. Fakat [Pavlus] sevgisinden ve şefkatinden ötürü biri Filimon’a, biri Titus’a ve ikisi Timoteos’a hitaben toplam dört mektup daha yazdı, [bunlar] yüce Kilise tarafından kutsal sayılırlar. . . . . Bunlara ek olarak, Yahuda’nın mektubu ve Yuhanna ismini taşıyan iki mektup daha vardır . . . . Elimizde yalnızca Yuhanna’nın ve Petrus’un vahiyleri bulunuyor; bazılarımız [bu ikincisinin] kilisede okunmasını istemiyor” (The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, 1956, Cilt VIII, sayfa 56).

20. (a) Muratori Fragmanında Yuhanna’nın ve Petrus’un birer mektubundan söz edilmemesi nasıl açıklanabilir? (b) Bu liste günümüzde kabul edilen listeyle ne ölçüde uyuşur?

²⁰ Muratori Fragmanının sonlarına doğru, Yuhanna’nın yalnızca iki mektubundan söz edilmesi dikkat çekicidir. Fakat yukarıda adı geçen ansiklopedinin 55. sayfasında belirtildiğine göre, bu mektupların “yazarı kendisini ‘ihtiyar’ olarak tanıtır ve bunlar onun ancak ikinci ve üçüncü mektupları olabilir. Yazar ilk mektuba daha önce dolaylı da olsa dördüncü incille birlikte değindiğinden ve yazarının Yuhanna olduğuna kesinlikle inandığını belirttiğinden, burada yalnızca daha küçük iki mektuptan söz etmenin yeteceğini düşünmüş olmalı.” Aynı kaynak Petrus’un ilk mektubundan söz edilmemesiyle ilgili şöyle diyor: “Büyük olasılıkla, 1. Petrus ve Vahiy (Yuhanna’nın) kitaplarının ‘kabul edilmiş’ olduğunu belirten birkaç sözcük, belki de bir satır kayboldu.” Dolayısıyla, bu ansiklopedi 56. sayfasında, Muratori Fragmanından şu sonucu çıkarıyor: “Yeni Ahdi oluşturan kitaplar arasında dört incilin, Elçilerin İşleri kitabının, Pavlus’un on üç mektubunun, Yuhanna’nın Vahyi’nin ve muhtemelen ona ait üç mektubun, ayrıca Yahuda kitabının olduğu kesindir; buna büyük ihtimalle 1. Petrus kitabı da dahildir; fakat Petrus’un diğer kitabına hâlâ kuşkuyla bakanlar vardır.”

21. (a) Origenes’in Kutsal Yazılar hakkında söyledikleri neden önemlidir? (b) Sonraki dönemlerde yaşamış yazarlar neyi doğruladı?

²¹ MS 230 yıllarında Origenes, Muratori Fragmanında bulunmayan İbraniler ve Yakup kitaplarının da Tanrı ilhamı Kutsal Yazılar içinde olduğunu kabul etti. O, bazı kişilerin bu kitapların Kutsal Metinler dizisine ait olduğundan şüphe duyduklarını da belirtti. Böylece daha az bilinen bazı mektuplar hariç, Yunanca Kutsal Metinler dizisinin büyük kısmının o sırada kabul edilmiş olduğunu gösterdi. Daha sonra, Athanasios, Hieronymus ve Augustinus, Kutsal Metinler dizisinde şimdi sahip olduğumuz 27 kitabın adını sayarak, daha eski listelerin vardıkları sonucu doğruladı.b

22, 23. (a) Çizelgedeki listeler nasıl hazırlanmıştır? (b) Elimizde neden Muratori Fragmanından daha eski listeler yok?

²² Çizelgedeki listelerin çoğu Kutsal Metinler dizisinde yer alan kitapları gösteren özel listelerdir. Irenaeus, İskenderiyeli Clemens, Tertullianus ve Origenes’in listeleri ise söz konusu kitaplarla ilgili görüşlerinden yararlanarak hazırlanmıştır. Eski bir tarihçi olan Eusebios’un kayıtları bunlara yeni eklemeler de yapmıştır. Bununla birlikte, adı geçen yazarların Kutsal Metinler dizisindeki bazı kitaplardan söz etmemesi o kitapların bu listede yer almadığını göstermez. Yazarlar ele aldıkları konuyla ilgisi olmadığı ya da tercih etmedikleri için eserlerinde bazı kitaplara değinmemişlerdir. Peki elimizde neden Muratori Fragmanından daha eski listeler yok?

²³ MS ikinci yüzyılın ortalarında Markion gibi eleştirmenler ortaya çıkana kadar, Hıristiyanların hangi kitapları kabul etmesi gerektiğiyle ilgili bir tartışma söz konusu değildi. Markion sadece elçi Pavlus’un bazı mektuplarından ve Luka İncili’nin bazı kısımları çıkarılmış bir kopyasından, kendi öğretilerini destekleyen bir liste yaptı. O sıralarda tüm dünyaya yayılan pek çok apokrif eser de, hangi kitapların Kutsal Metinler dizisine ait olduğu yönünde yazarların açıklama yapmasına yol açtı.

24. (a) Apokrif kitapların özellikleri nedir? (b) Bazı bilginlerin bu kitaplarla ilgili görüşü nedir?

²⁴ Apokrif Kitaplar. Tanrı ilhamı olan Yunanca Kutsal Yazılarla, Tanrı ilhamı olmayan sahte kitaplar arasındaki net ayrımın kanıtları bizzat kitapların içeriğinden görülür. Apokrif kitapların anlatım düzeyi çok daha düşüktür; içeriği de genellikle hayali ve çocuksudur. Çoğu kez doğru olmayan bilgiler içerirler.c Kutsal Metinler dizisine ait olmayan bu kitaplarla ilgili bazı bilginler şunları diyor:

“Bu kitapları kimin Yeni Ahdin dışında bıraktığını sormaya gerek bile yok. Onlar zaten kendi kendini dışarıda bırakır” (M. R. James, The Apocryphal New Testament, sayfa xi, xii.).

“Yeni Ahitteki kitapları bu tür başka kitaplarla karşılaştırmak, aradaki uçurumun büyüklüğünü görmek için yeterlidir. Sık sık söylendiği gibi, bu listenin dışındaki inciller, aslında hangi kitapların Kutsal Metinler dizisine ait olduğuna ilişkin en güzel kanıtı oluşturur” (G. Milligan, The New Testament Documents, sayfa 228).

“Kilisenin ilk döneminden günümüze dek korunmuş ve Kutsal Metinler dizisinin dışında olup, bu listeye eklenmesi yerinde olabilecek tek bir eser bile yoktur” (K. Aland, The Problem of the New Testament Canon, sayfa 24).

25. Yunanca Kutsal Yazıları kaleme alan kişiler hakkındaki hangi gerçekler onların Tanrı ilhamıyla yazdıklarını ortaya koyar?

²⁵ Kitapları İlhamla Kaleme Alanlar. Başka ilginç bir nokta ise şudur: Yunanca Kutsal Yazıların tüm yazarları şu ya da bu şekilde Hıristiyan cemaatinin ilk yönetim kuruluyla yakın ilişkisi olan kişilerdi. Onlar arasında bizzat İsa’nın seçtiği elçiler de vardı. Matta, Yuhanna ve Petrus ilk 12 elçi arasındaydı; daha sonra Pavlus da elçi olarak seçildi, yine de 12’lerden sayılmadı.d Pavlus Pentekost gününde ruhun döküldüğü özel olayda orada değildi; ancak Matta, Yuhanna ve Petrus, ayrıca Yakup, Yahuda ve belli ki Markos da oradaydı (Elçi. 1:13, 14). Petrus, Pavlus’un mektuplarını “Kutsal Yazıların diğer kısımları” ile bir tuttuğunu özel olarak belirtmişti (2. Pet. 3:15, 16). Markos ve Luka, Pavlus ve Petrus’un seyahat arkadaşları ve yakın dostlarıydılar (Elçi. 12:25; Kol. 4:14; 2. Tim. 4:11; 1. Pet. 5:13). Bu yazarların tümü kutsal ruh aracılığıyla mucizevi yeteneklerle donatıldı. Bu Pentekost’ta ve Pavlus iman ettiğinde olduğu gibi bazen ruhun dökülüşüyle, bazen de Luka’nın durumundaki gibi, elçilerin ellerini koymasıyla oldu (Elçi. 8:14-17; 9:17, 18). Yunanca Kutsal Yazıların tümü kutsal ruhun insanları özel olarak etkilediği dönem içinde tamamlandı.

26. (a) Hangi kitabı Tanrı’nın Sözü olarak kabul ediyoruz? Neden? (b) Kutsal Kitaba değer verdiğimizi nasıl gösterebiliriz?

²⁶ Kutsal Kitabı ilham edenin ve koruyanın Mutlak Güce Sahip Tanrı olduğuna iman ediyoruz. Aynı şekilde, Sözünü oluşturan farklı kısımların bir araya getirilmesi işini de O’nun yönlendirip yönettiğinden eminiz. Dolayısıyla Yunanca Kutsal Yazıların 27 kitabını ve İbranice Kutsal Yazıların 39 kitabını tek bir kaynaktan, yani Yehova Tanrı’dan gelen tek bir kitap olarak güvenle kabul ediyoruz. Toplam 66 kitaptan oluşan Kutsal Yazılar bizim rehberimizdir. Tümünde görülen uyum ve denge onun eksiksiz bir kitap olduğunun kanıtıdır. Tüm onur, bu eşsiz eserin yaratıcısı Yehova Tanrı’ya aittir! Bu kitap sayesinde her iyi iş için tam anlamıyla yeterli olabilir ve hayat yolunda kalabiliriz. O halde hikmetli davranıp onu her fırsatta kullanalım.

[Dipnotlar]

[Sayfa 303’deki çizelge]

Yunanca Kutsal Metinlerin İlk Önemli Listeleri İsim ve Yer

K – Kutsal Yazıların bir kısmı olduğu kuşkusuz kabul edilenler

Ş – Bazı çevrelerce şüpheli bulunanlar

ŞK – Bazı çevrelerce şüpheli bulunan, ancak katalogcular tarafından Kutsal Metinler dizisine kabul edilenler

? – Bilginler, metnin uygun versiyonu ya da kitap hakkındaki görüş konusunda kararsız

□ – Boşluk, söz konusu otoritenin o kitabı kullanmadığını ya da görüş bildirmediğini gösterir

İsim ve Yer

Yaklaşık

Tarih MS 170 180 190 207

Matta A A A A

Markos A A A A

Luka A A A A

Yuhanna A A A A

Elçilerin İşleri A A A A

Romalılar A A A A

1. Korintoslular A A A A

2. Korintoslular A A A A

Galatyalılar A A A A

Efesoslular A A A A

Filipililer A A A A

Koloseliler A A A A

1. Selanikliler A A A A

2. Selanikliler A A A A

1. Timoteos A A A A

2. Timoteos A A A A

Titus A A A A

Filimon A A

İbraniler D DA DA

Yakup ?

1. Petrus A? A A A

2. Petrus D? A

1. Yuhanna A A DA A

2. Yuhanna A A DA

3. Yuhanna A?

Yahuda A DA A

Vahiy A A A A

İsim ve Yer

Yaklaşık

Tarih MS 230 320 348 365

Matta A A A A

Markos A A A A

Luka A A A A

Yuhanna A A A A

Elçilerin İşleri A A A A

Romalılar A A A A

1. Korintoslular A A A A

2. Korintoslular A A A A

Galatyalılar A A A A

Efesoslular A A A A

Filipililer A A A A

Koloseliler A A A A

1. Selanikliler A A A A

2. Selanikliler A A A A

1. Timoteos A A A A

2. Timoteos A A A A

Titus A A A A

Filimon A A A A

İbraniler DA DA A

Yakup DA DA A

1. Petrus A A A A

2. Petrus DA DA A D

1. Yuhanna A DA A A

2. Yuhanna DA DA A D

3. Yuhanna DA DA A D

Yahuda DA DA A

Vahiy A DA A

İsim ve Yer

Yaklaşık

Tarih MS 367 368 370 370

Matta A A A A

Markos A A A A

Luka A A A A

Yuhanna A A A A

Elçilerin İşleri A A A A

Romalılar A A A A

1. Korintoslular A A A A

2. Korintoslular A A A A

Galatyalılar A A A A

Efesoslular A A A A

Filipililer A A A A

Koloseliler A A A A

1. Selanikliler A A A A

2. Selanikliler A A A A

1. Timoteos A A A A

2. Timoteos A A A A

Titus A A A A

Filimon A A A A

İbraniler A A A DA

Yakup A A A A

1. Petrus A A A A

2. Petrus A A A D

1. Yuhanna A A A A

2. Yuhanna A A A D

3. Yuhanna A A A D

Yahuda A A A D

Vahiy A DA D

İsim ve Yer

Yaklaşık

Tarih MS 383 394 397 397

Matta A A A A

Markos A A A A

Luka A A A A

Yuhanna A A A A

Elçilerin İşleri A A A A

Romalılar A A A A

1. Korintoslular A A A A

2. Korintoslular A A A A

Galatyalılar A A A A

Efesoslular A A A A

Filipililer A A A A

Koloseliler A A A A

1. Selanikliler A A A A

2. Selanikliler A A A A

1. Timoteos A A A A

2. Timoteos A A A A

Titus A A A A

Filimon A A A A

İbraniler DA DA A A

Yakup A DA A A

1. Petrus A A A A

2. Petrus A DA A A

1. Yuhanna A A A A

2. Yuhanna A DA A A

3. Yuhanna A DA A A

Yahuda A DA A A

Vahiy DA DA A A