Yonatan—“Binde Bir Erkek”

HİKMETLİ kral Süleyman şu gözlemde bulundu: “Binde bir erkek buldum.” (Vaiz 7:28) Bu söz, ideal bir erkeğin pek az bulunduğunu gösterir. Çok az kişi mükemmellikleriyle göze çarpar. Bunlardan bir tanesi Kral Saul’un oğlu Yonatan idi. O, cesur, vefakâr ve bencil olmayan bir adamdı. Eğer kıskanma, rekabet ve imrenme duygularına kapılmakta haklı görülebilecek bir adam olabilseydi, bu ancak Yonatan olabilirdi. Fakat o, kendisinden daha az asil kişilerin, mevkilerini ciddi şekilde tehdit ettiğini düşünecekleri şahsa karşı, büyük sevgi ve vefa gösterdi.

Babasının hükümdarlığının ilk döneminde Yonatan, cesur bir savaşçı olarak isim yaptı. Eksik donatılmış bin kadar askerle Geba’daki Filisti ordusunu mağlup etti. (I. Sam. 13:1-3) Yonatan o zaman hiç değilse, yirmi yaşlarında olmalıydı; çünkü İsrail’in askerleri için asgari yaş bu idi.—Say. 1:3.

Daha sonraları, Tanrı’dan yardım gören Yonatan ve silahlarını taşıyan hizmetçileriyle aşağı yukarı 20 Filisti’li düşmanı kılıçtan geçirdiler. Bu hareket İsraillilerin düşmanlarına karşı zafer kazanmalarına neden oldu. Bu sefer sırasında Yonatan, babasının aceyle ve düşüncesizce yaptığı yemini bilmeden çiğnedi. Saul’un yemininin tam yerine getirilmesinin sonuçları, Yonatan’ın idam edilmesini gerektiriyordu. Yonatan çekinmeden babasına: “İşte, ben ölmeliyim” dedi. Yehova’nın Yonatan ile beraber olduğunu anlayan halk onu kurtardı.—I. Sam. 14:1-45.

Hemen hemen 20 yıl sonra Davud Filistili dev Golyat’ı öldürdü. Davud’un, Yehova’nın kurtarma gücünde [gücüne] olan tam imanıyla yaptığı bu cesur hareket Yonatan’ın yüreğini etkiledi. Mukaddes Kitap şöyle diyor: “Yonatanın canı Davudun canına bağlandı, ve Yonatan onu canı gibi sevdi.” (I. Sam. 18:1) Yonatan, dostluğunun bir işareti olarak, Davud’a esvabını, kılıcını, yayını ve kuşağını verdi.—I. Sam. 18:4.

Daha sonraları Davud, Filistilere karşı savaşan İsrailli kuvvetlere önderlik etmekte cesaret gösterdiği zaman, kadınlar, savaştan dönen muzaffer savaşçıları terennümle ve dans ederek karşıladılar. Şunları söylediler: “Saul vurdu binlerini, Davud da on binlerini.” (I. Sam. 18:5-7) Bu durum Saul’u daha da kıskanç yaptı ve Davud’u mızrakla öldürme girişimi başarısız kaldıktan sonra Saul, Davud’un Filistili 100 düşman öldürdüğünü ispat eden bir delil getirdiği takdirde ona kızı Mikal’i karı olarak vermeye razı olduğunu söyledi. Böylece Saul, Davud’un düşmanlarının eline düşeceğine inanıyordu. Oysa Davud, Filistili 200 kişinin gulfesiyle dönerek 200 kişiyi vurmuş olduğunu ispat etti. Saul bu yüzden Davud’dan daha da korkmaya ve ondan nefret etmeye başladı.—I. Sam. 18:8-29.

Yonatan ise, babasının beslediği kıskançlık dolu nefretin, Davud ile dostluğunu bozmasına izin vermedi. Saul, Davud’u öldürme arzusunu açıkça söyleyince Yonatan babasının dostunu öldürmemek için kendisine söz vermesini sağladı. Buna rağmen daha sonra Saul, ona mızrakla saldırdığından, Davud, hayatını kurtarmak için kaçmaya mecbur kaldı. Kral aynı zamanda, geceleyin Davud’un evini gözetlemek için adamlar gönderip sabahleyin onu öldürmelerini istedi. O gece Davud evinin penceresinden kaçmayı başardı.—I. Sam. 19:1-12.

Bunun üzerine Yonatan, Davud ile anlaşarak babasının kendisinin dostu hakkında neler düşündüğünü anlamaya çalıştı. Saul çok öfkelenerek oğluna şöyle çattı: “Ey sapık ve âsi kadının oğlu, kendi utancın ve ananın çıplaklığı utancı için Yessenin oğlunu kendine seçmiş olduğunu ben bilmiyor muyum? Çünkü Yessenin oğlu yeryüzünde yaşadıkça, ne sen yerinde duracaksın, ne de kırallığın. Ve şimdi gönderip onu yanıma getirt, çünkü o ölmelidir.” Yonatan itiraz edince kızgın babası ona da mızrağını fırlattı.—I. Sam. 20:1-33.

Bundan sonra önceden anlaştıkları yerde, Yonatan, Davud ile buluştu. Her ikisi de dostluklarını ve vefalarını yeniden pekiştirdiler. (I. Sam. 20:35-42) Böyle bir dostluğun oluşması ve devam etmesi gerçekten olağanüstü bir şeydi. Yonatan veliaht idi, fakat krallığın, sonunda Davud’un eline geçeceğini biliyordu. Üstelik, kendisi Davud’dan 30 yaş büyüktü. Böyle olmakla beraber Yonatan, Davud’un başarılarına sevindi ve çektiği ıstıraplarda onunla beraber ağladı. Davud’un Krala zarar vermek üzere çıkan fırsatlardan faydalanmamasına ve ona karşı gereken saygıyı korumasına her halde Yonatan’ın dostluğu yardım etti. Saul, Davud’u acımasızca kovalarken, Yonatan dostunu kuvvetlendirmek fırsatı buldu. Bir keresinde şunları okuyoruz: “Saul’un oğlu Yonatan kalktı, ve ormana Davud’un yanına gitti, ve onun elini Allah ile kuvvetlendirdi. Ve ona dedi: Korkma, çünkü babam Saulun eli seni bulmıyacaktır; ve sen İsrail üzerine kral olacaksın, ve ben sana ikinci olacağım; babam Saul da bunu biliyor.”—I. Sam. 23:16, 17.

Yonatan, krallıkta ikinci mevkii almakla yetindi; bu ne kadar soylu bir davranıştı! Yonatan, Davud’u Yehova’nın krallık için seçtiği kişi olarak kabul etti ve Davud’un iyi nitelikleri yüzünden onu sevdiğinden, kendini hiç düşünmeyerek böyle bir vefa gösterebildi.

Ne var ki, Yonatan krallıkta ikinci dahi olamadı; babasıyla birlikte savaşta öldü. (I. Sam. 31:2) Saul ve Yonatan’ın ölümü Davud’un “Yay” adlı bir mersiye bestelemesine yol açtı. İlk zamanlarda bu mersiye Yaşar Kitabını teşkil eden şiirler, neşideler ve başka yazıların koleksiyonunun bir parçası oldu. Daha sonraları ise “Yay”, ilham edilmiş II. Samuel kitabına dahil edildi. Bu beste Yahuda oğullarına öğretilmeliydi.—II. Sam. 1:17-27.

Davud ile Yonatan arasındaki harikulade dostluk bağını düşünürsek, Davud’un “Yay” mersiyesinde kaleme aldığı ifadeleri neden kullandığını hemen anlayabiliriz. Kederle şöyle dedi: “Ey kardeşim Yonatan, senin için acıklıyım; sen benim için çok tatlı idin; senin sevgin benim için şaşılacak şeydi, kadının sevgisinden ziyade idi. (II. Sam. 1:26) Gerçekte, Yonatan “binde bir erkek”lerden biri idi.