“Bütün Günlerimizde Sevinebiliriz”

“Sabahlayın sevgi dolu (YD) inayetin ile bizi doyur, ve bütün günlerimizde mesrur olup sevinelim.—Mezmur 90:14.

1. Yehova kavminin mutlu olmasını istediğini nasıl göstermektedir?

YEHOVA TANRI kavminin mutlu olmasını istemektedir. İçten gelen sevincin, mutlu, sağlıklı bir yaşam için hayati olduğunu bilmektedir. (Sül. Mes. 17:22) Bu nedenle, sevgi dolu inayet Tanrı’sı olarak Yehova, hayatta uyguladığımız takdirde bize sevinç veren bir rehber sağlamıştır.

2. Yehova’nın Şahitleri sevinç için yaptıkları duaların cevaplandırılacağına neden güvenebilirler?

² Tanrı’dan korkmaz bu şeyler sisteminde yaşamanın verdiği gerilimlerle karşılaşan Yehova’nın Şahitleri, kendilerine sevinç vermesi için Tanrı’ya dua edebilirler. Sevinç, Tanrı’nın mukaddes ruhunun bir meyvesidir ve Tanrı bu ruhu, onu dileyen vakfolmuş sadık kavmine vermektedir. (Luka 11:13; Gal. 5:22, 23) Onlar Tanrı’ya şöyle dua eden peygamber Musa gibi duygularını dile getirebilirler: “Sabahlayın sevgi dolu (YD) inayetin ile bizi doyur, ve bütün günlerimizde mesrur olup sevinelim.” (Mezm. 90:14) Yehova’ya inananlar, O’nun, içten gelen bu dileklerine cevap vereceğine güvenirler.—I. Yuh. 5:13-15.

3. ‘Bütün günlerimizde sevinmek’ istiyorsak, hangi iki temel etkeni göz önünde tutmalıyız?

³ Fakat ‘bütün günlerimizde sevinmek’ istiyorsak, dua etmekten başka iki temel etkeni de aklımızdan çıkarmamalıyız. Eskiden Tanrı’nın kavmine, ‘kanunlarını tutmak için’ Yehova’nın sözünü dinlemediği ve ‘Yehova’ya sevinçle, ve yürek meserretiyle hizmet etmediği’ takdirde üzerine lanetler geleceği söylendiği zaman, bu etkenler belirtilmişti. (Tesn. 28:45-47) Şu halde eğer biz de hayatımız boyunca mutlu olmak istiyorsak, (1)  Yehova’ya itaat ve (2) O’na sevinçli bir yürekle hizmet etmeliyiz.

4. (a) Yehova, Kendisine sevinçli yürekle hizmet etmesi için, kavmine ne sağlamaktadır? (b) Hangi hikmetli sözleri ele alabiliriz? Bu sözler, bize ne sağlayacaktır?

⁴ Yehova, Kendisine sevinçli yürekle hizmet etmesi için, kavmine gereken teşviki ve yardımı sağlamaktadır. Ayrıca sevinçlerini artırmak için onlara güvenilir bir rehber de vermiştir. Örnek olarak Süleymanın Meselleri kitabının bazı bölümlerinde ifade edilen hikmetli sözlerin nasıl derin bir sevinç meydana getirebileceğini görebilirsin. Gerçekten de bu öğütleri hayatımızda uygulayacak olursak, ‘bütün günlerimizde sevineceğiz.’

Aile İçinde Sevinç

5. (a) Yehova, ana-babalardan ne beklemektedir? (b) Çocuklar itaat açısından ailelerine ne verirler?

⁵ Aile mutluluğunu kazanıp koruyabilmek için, Tanrı’ya itaat etmek ve O’nun sözündeki öğütleri titizlikle tutmak gerekir. Örneğin Yehova, ana-babalardan çocuklarının eğitimi için ellerinden geleni yapmalarını beklemektedir. Bu işe baba önderlik etmeli, fakat anne de faal bir şekilde bu işe katılmalıdır. (Sül. Mes. 22:6; 31:1) Ya çocuklar ne yapmalı? “Babası ile istihza eden, ve anasına itaat etmeği hor gören” bir çocuk şüphesiz kendi başına dert açacak ve ana-babasına sevinç yerine keder verecektir. (Sül. Mes. 30:17; 17:21) Diğer yandan Tanrı’dan korkar ana-babaların disiplinini itaatle kabul eden ve Mukaddes Yazılardaki prensiplere uygun yaşayan hikmetli oğullar ve kızlar, ailelerine sevinç ve onur verirler.—Sül Mes. 10:1; 15:20; 23:15, 16.

6, 7. (a) Süleymanın Meselleri 23:22-25’de hangi öğüt verilmektedir? Bu öğüt tutulduğu zaman sonuç ne olur? (b) “Hakikati satın al, ve onu satma” diyen sözler ne anlama gelir?

⁶ Doğru bir yol izleyecek şekilde çocuklarını yetiştiren, Tanrı’dan korkan ana-babaların gerçekten sevinmek için nedenleri vardır. Mukaddes Yazılar bize bu konuda şunları söylemektedir: “Kendi babanı dinle, ve ihtiyar olduğu zaman, ananı hor görme. Hakikati satın al, ve onu satma; hikmeti ve disiplini (YD) ve anlayışı da. Adil olanın (YD) babası çok sevinir; ve hikmetli adamın babası onunla mesrur olur. Baban ve anan sevinsinler, ve seni doğuran mesrur olsun.”—Sül Mes. 23:22-25.

⁷ Hikmetli bir çocuk, Şahit olan babasının verdiği ruhi eğitime kulak verecek ve yaşlı olduğu halde, Tanrı’dan korkan annesinin sözlerini görmezlikten gelmeyecektir. Yetişkin bir kimse bile, yaşlı ana-babasından hâlâ bir şeyler öğrenebilir. “Hakikati satın al, ve onu satma” diyen öğüt açıkça hayatımızda rehber olarak doğru prensiplere bağlı kalmamızın gereğini vurgular. Doğru eğilimli bir çocuk zevk, zenginlik veya onur peşinde koşmak için hakikati bir tarafa itmeyecektir. Bütün üyeleri Yehova’ya sıkıca bağlı kalan bir aile, şüphesiz sevinçli olacaktır.—Tesn. 10:20, 21.

Kötülere Rağmen Sevinci Korumak

8, 9. Süleymanın Meselleri 2:10-14’de gösterildiği gibi, Tanrısal hikmetle hareket edersek, kötülerden nasıl korunabiliriz?

⁸ Yehova’nın öğüdünü tutmak, çeşitli durumlarda sevincimizi korumamıza da yardım eder. Örneğin, Tanrısal hikmetle hareket edersek, kötülerden korunabiliriz. Mukaddes Yazılar şunları söylemektedir: “Senin yüreğine hikmet girecek, ve canına bilgi hoş gelecek; düşünme yeteneği (YD) sana bekçilik edecek; anlayış seni koruyacak; ta ki, seni kötü (YD) adamın yolundan, iğri sözlü adamdan korusun; onlar karanlığın yollarında yürümek için, doğruluk yollarını bırakırlar; kötülük (YD) yapmakla sevinirler, kötülüğün (YD) iğriliğile mesrur olurlar.”—Sül. Mes. 2:10-14.

⁹ Yehova, gerçek hikmeti sevenleri ve yüreklerinin onunla etkilenmesine izin verenleri tasvip eder. Onlar, “iğri sözlü”, yani gerçek ve doğru olmayan sözler söyleyen kimselerle arkadaşlık etmekten hikmetle kaçınırlar. Doğru bir düşünme yeteneğine ve gerçek anlayışa sahip olmaları, onları Tanrısal hikmeti reddedip kötü işlerden zevk alan ve başkalarını da bozmağa çalışanlardan korur.—Süleymanın Meselleri 4:16 ile karşılaştır.

10. Kötü adamın günahı kendisine nasıl tuzak kurar?

¹⁰ Kötüler, “kötülük etmekle sevinirler”, fakat acaba gerçek sevince kim sahiptir? Başka bir mesel şu cevabı veriyor: “Kötü (YD) adamın günahında tuzak vardır; fakat adil (YD) adam terennüm eder ve sevinir.” (Sül. Mes. 29:6) Evet, kötü adamın günahı kendisine tuzak kurar. İşlediği günah, başka bir günaha yol açabilir ve beklemediği bir anda başına vaylar gelebilir. Örneğin, başkası için kötü bir düzen kurabilir, fakat kazdığı kuyuya genellikle kendisi düşer. Eski İsrailde masum bir kimseye karşı yalan şahadet ederek, onun ölümünü isteyen yalancı bir şahidin çevirdiği düzen anlaşıldığı zaman, o yalancı şahit öldürülürdü.—Tesn. 19:16-21.

11. Adil olan bir kimse nasıl “terennüm eder ve sevinir?”

¹¹ Adil adama ise, ne kadar iyi şeyler verilir! O, ne komşusuna düzen kurar ne de günah işlemeyi sürdürür. Böylece günahın tuzağına düşmekten kurtulur. Kötülük yapanların başına gelen cezaları ve kötülüğün getirdiği sıkıntıları da çekmez. Böylece doğru eğilimli olan bir kimse “terennüm eder ve sevinir.” Diğer yandan suçlu olarak vicdan azabı da çekmez. Ayrıca Tanrı’dan da lütuf görür “çünkü sapık adam Yehova’ya (YD) mekruhtur; fakat Yehova’nın (YD) dostluğu doğrularladır.”—Sül. Mes. 3:32.

Düşmanımızın Başına Felaket Geldiği Zaman Sevinelim Mi?

12. Yehova’nın bir Şahidi düşmanının başına felaket geldiği zaman, nasıl bir tepki gösterecek? Neden?

¹² Yehova’nın bir Şahidi, düşmanının başına dert geldiği zaman nasıl bir tepki göstermelidir? Başka bir mesel, “düşmanın yıkılınca sevinme, düştüğü zaman yüreğin mesrur olmasın” diyor. Neden? “Yoksa Yehova (YD) bunu görür, gözünde kötü olur, ve öfkesini ondan çevirir.” (Sül. Mes. 24:17, 18) Bu, bir düşmanın başına felaket geldiği zaman, o felaketten dolayı sevinmek anlamına gelir. Sadece kişisel yönden tatmin duymak amacıyla düşmanın başına felaket gelmesini istemek, kötü bir duygu olduğundan, böyle bir felakete sevinen kimse, işlediği günah için Yehova’ya hesap verecektir. Tanrı, bu konuda yüreklerimizi okuyabildiğinden, bizim başkasının felaketine gizlice sevinip sevinmediğimizi de bilir. Böylece “öç ve ceza benimdir” diyen Yehova, bir kimse hemcinslerinden gizlese bile, onun sahip olduğu kötü ruhunu anlayabilir. (Tesn. 32:35; İbr. 10:30) Buna uygun olarak Tanrı, başkasının felaketinden kötü niyetle haz duyan kişiyi her hangi bir yolla cezalandırır.—Süleymanın Meselleri 17:5 ile karşılaştır.

13. Süleymanın Meselleri 11:10 ne anlama gelir?

¹³ Öte yandan bize: “Adiller (YD) iyilikte olunca şehir şenlik eder; ve kötüler yok olunca sevinçle bağırış olur” deniliyor. (Sül. Mes. 11:10) Bu sözler nasıl anlaşılmalıdır? Adil insanlar, genellikle sevilirler ve komşularını mutlu ederler. Oysa, ‘kötüleri’ kimse sevmez. ‘Gaddar bir kimse kendi etine işkence eder.’ (Sül. Mes. 11:17) Ayrıca kötüler öldüğü zaman insanlar genellikle yas tutmazlar; Yehova kötüleri yok edeceği zaman da, şüphesiz kimse üzüntü duymayacaktır. Bunun tersine, onlar dünyadan kaldırıldıklarından dolayı sevinç olacaktır. Acaba bizler, başkalarına sevinç ve çoşku verecek şekilde mi davranıyoruz?

Sevinçli Yürek Bir Nimettir

14. Buraya kadar müzakere ettiğimiz gibi, Yehova’ya itaat etmekle nasıl bütün günlerimizde sevinebileceğiz?

¹⁴ Yehova’ya itaat edersek ‘bütün günlerimizde sevinebiliriz.’ Zaten görüldüğü gibi, hayatta Tanrısal öğüt uygulandığı takdirde, ana-baba ve evlat ilişkisi mutlu bir düzeyde olacaktır. Tanrı’nın rehberliğini kabul etmek, bizi kötülerin etkilerinden koruyacak ve sevinçli kılacaktır. Ayrıca, Yehova’nın talimatlarına uymak, bizi kötülerin gördüğü olumsuz etkenler karşısında da, yanlış bir tutum geliştirmekten koruyacak ve böylece sevincimizin devam etmesini sağlayacaktır. Evet, Yehova Tanrı’ya itaat etmekle sevinçli bir yüreğe sahip olacağız. Bizzat bu bir nimettir.

15. ‘Kaygının’ yüreğimizi üzüntüyle ‘çökertmesine’ izin vereceğimiz yerde ne yapmalıyız? Neden?

¹⁵ Hikmetli Kral Süleyman: “Sevinçli yürek yüzü iyileştirir; fakat yüreğin elemile ruh kırılır” demişti. (Sül. Mes. 15:13) Gerçekten de duyduğu sevinç veya üzüntü bir kimsenin yüz ifadesinden anlaşılır. Tabii, hayatta kaygı çekilecek çok şeyler var ve bunlar bizi üzmektedir. Başka bir mesel şunları demektedir: “Yüreğindeki kaygı insanı çöktürür; fakat iyi söz yüreğini sevindirir.” (Sül. Mes. 12:25) ‘Kaygının’ yüreğimizi üzüntüyle ‘çökertmesine’ izin vereceğimiz yerde, iyi şeylerle dolu Tanrı’nın ambarı olan ilham edilmiş Sözü üzerinde derin düşünerek, Yehova’ya yaklaşmak ne kadar daha hikmetli bir yoldur! Şüphesiz bu tutum, üzüntülü fakat doğru bir yüreğe yeniden sevinç verecektir.

16. (a) İyi haber nasıl “kemikleri kuvvetlendirir?” (b) “Sevinçli yürek, iyi ilaç” olmasına rağmen, devamlı ve anlamsız bir neşe de nasıl görülmeli?

¹⁶ Süleyman “gözlerin parlaklığı (YD) yüreği sevindirir; iyi haber kemikleri kuvvetlendirir” de demişti. (Sül. Mes. 15:30) İyi haber “kemikleri kuvvetlendirir”, yani onları ilikle doldurur. Böylece bütün beden dinçleşir ve parıldayan gözler, yüreğin sevincini yansıtır. Ruhsal depresyonun veya ‘kırılmış ruhun’ fiziksel kötü etkilerine karşın, “sevinçli yürek iyi ilaçtır.” (Sül. Mes. 17:22) Ne var ki yürekten daima anlamsız bir neşe de gelmemelidir, zira Süleyman “gülme için: Deliliktir; sevinç için de: Neye yarar? de”mişti. (Vaiz 2:2) Bununla beraber Tanrı’nın iradesini yaptığına sevinen bir yürek o kişiye şüphesiz yarar sağlar.

17, 18. (a) Vefakâr bir dost neden ‘yüreği sevindiren’ ‘yağ ve buhura’ benzetilebilir? (b) İsa Mesih doğru konuşan semavi bir Dost olduğunu nasıl göstermiştir? (c) Bize hangi kişisel soru soruluyor?

¹⁷ Sevinç veren başka bir noktaya işaret eden bir mesel de şunları söylemektedir: “Yağ ve buhur yüreği sevindirir; dostun tatlılığı da candan gelen öğüttendir.” (Sül. Mes. 27:9) Yağ yatıştırıcı ve buhur da tatlı kokusundan dolayı zevk verici olduğu gibi, karşısındakine yardım etmek amacıyla öğüt veren vefakâr bir dost da, o kişinin yüreğini sevindirir. Böyle bir dostluk tatlıdır, çünkü açık sözlülükle konuşan kimseler birbirlerinin hayatta zayıf oldukları noktalarda gelişip, düzeltmeler yapmalarına ve kuvvetlenmelerine yardım edebilirler. Doğru düşünüp doğru konuşan iyi bir dost gerçekten insana sevinç verir.

¹⁸ Vahiy’in ikinci ve üçüncü baplarında adı geçen yedi cemaate mesaj gönderen izzetlendirilmiş İsa Mesih, doğru konuşan semavi bir Dost’tur. İsa, o cemaatleri gerektiği zaman övmüş, gerektiği zaman ise uyarmıştır. Örneğin, Efesos cemaati başlangıçta Yehova’ya karşı duyduğu Hıristiyan sevgisini yitirmişti. İsa, onlarda sönmeye yüz tutan bu sevgiyi, yeniden körüklemeye çalışmıştı. (Vah. 2:1-7) Bu semavi Dost’un öğüdünü dua ile düşünen ve kendini düzelten Efesoslu Hıristiyanlar sevinçli yürekle Yehova’ya hizmet etmeğe devam edebildiler. Acaba sen de kendinde, Yehova’ya sunduğun hizmeti geliştirmek suretiyle, O’na duyduğun sevgiyi göstermek üzere atman gerekli bazı yararlı adımlar görüyor musun?

‘Kutsal İşte’ Sevinç Duymak

19. Yehova’ya vakfolmuş herkes başka insanlara ‘iyi haberi’ va’zetme işine neden muntazam bir şekilde katılmalıdır?

¹⁹ Şöyle bir soru da var: Acaba sen “Tanrı’nın iyi haberinin kutsal işi”ne candan, muntazam bir şekilde ve sevinçle katılıyor musun? (Rom. 15:16, YD) Bugün yeryüzünde hiçbir iş bundan daha önemli olamaz. Bu iş, Hıristiyan cemaatinin varlığı için başlıca nedenlerden biridir! (Mat. 24:14; 28:19, 20) Şu halde Yehova’ya vakfolmuş herkes, başka insanlara muntazam şekilde “iyi haberi” vazetme işine katılmalıdır. Krallığı etkili şekilde va’zeden kimseler, Yehova’nın hizmetinde ‘mesrur olup sık sık sevinmelerine’ yol açan böyle mükâfat verici bir tecrübeye ve nimetlere sahip olmuşlardır.—Mezm. 90:14; Mal. 3:10.

20. Mukaddes Yazıların verdiği ağır sorumlulukları taşıyan ve gayretle çalışan cemaat müjdecileri, Yehova’ya hizmet etmekten duydukları sevinci sık sık nasıl artırmışlardır?

²⁰ Mukaddes Yazıların verdiği ağır sorumlulukları taşıyan ve gayretle çalışan cemaat müjdecileri, Yehova’ya yaptıkları hizmetin kalitesini artırmakla sık sık sevinçlerini çoğaltmaktadırlar. Ayrıca, tüm üyeleri Yehova’nın Şahidi olan bazı aileler, krallığı, va’zeden kişilere ihtiyacın daha büyük olduğu yerlerde hizmet etmekle gerçek tatmin bulmuşlardır. Bazı müjdeciler, dolgun vakitli hizmete muntazam şekilde katılırken, yine bazıları da, bazı aylarda dolgun vakitli şahadet işinde çalışmışlardır. Onlar, gayretle ve candan yaptıkları çabalarla Yehova’yı memnun etmektedirler.—Mar. 12:29, 30.

21. Uzak ve zor şartlar altında hizmet edenler neden sevinç duyar?

²¹ Yehova’nın Şahidi olan birçok kadın ve erkek, Yehova’ya hizmet etmek üzere yeryüzünün çeşitli ülkelerinde enerjisini kullandığından dolayı sevinç duymuştur. Onlar, birçok kişinin Yehova Tanrı ve O’nun şahane maksadını öğrenmelerine yardım eden dolgun vakitli birer hizmetçi olmaktan sevinç duymaktadırlar. Örneğin yirmiyi aşkın yılını, Batı Afrika’nın tropikal bölgesinde dolgun hizmette bulunan bir müjdeci şunları yazdı: “Bu işi terk etme ve daha genç olanlara bırakma vaktinin gelmiş oldğunu acaba düşünebilir miyim? Hayır! Elde ettiğim nimetleri ve Yehova’nın teşkilatının büyüdüğünü gördükçe kendimi, hem çölde hem de Vaat Edilen Diyarda kırk beş yılı aşkın bir süre hayatı korunduktan sonra, “Musanın beni gönderdiği günde olduğu kadar bugün de kuvvetliyim; o zaman kuvvetim nasıl idi ise, şimdi de . . . . öyledir” diyen Kaleb gibi, hissediyorum. (Yeşu 14:11) Geçen yıllarımın zahmetli ve zor olmalarına rağmen, geleceğim için şahane bir eğitim ve hazırlık oldu.”

22. Beytel hizmeti nedir? Bu imtiyaza sahip olan bir hemşire, duygularını nasıl dile getirdi?

²² Ehliyetli olanlara sevinç veren başka bir imtiyaz da Beytel hizmetidir. Bu iş, doğrudan doğruya Mukaddes Kitap yayınlarının basımı ve krallığın menfaatlerini ilerletmek amacını güder. Bu imtiyaza sahip olanlar, ya New York şehrindeki Yehova’nın Şahitlerinin dinsel idare Merkezinde veya dünya çapındaki bulunan diğer Beytel aileleriyle birlikte hizmet etmektedirler. Ocak 1924’de İsviçre’de dolgun vakitli hizmete başlayan ve şimdi Federal Almanya’daki Beytel ailesinin bir ferdi olarak hizmetini sürdüren bir hemşire şunları yazdı: “Hizmetinde, şahane fırsatlarla dolu mutlu ve ruhen zengin bir hayat yaşamama müsaade ederek bana yaptığı iyiliklerden dolayı Yehova’ya teşekkür etmek istiyorum.” Evet, Yehova’ya hizmet etmek, bu kadına sevinç verdi.

23. Tanrı’ya yapılan hizmeti hayatlarında ön plana koyanların sevinmek için nedenleri olduğunu Mukaddes Yazılardan nasıl kanıtlayabilirsin?

²³ Gerçekten de, Tanrı’ya sunulan hizmeti hayatlarında ön plana koyanların, sevinmek için daima nedenleri olmuştur. Gerçi onların hayatı herkesin başına gelen problemlerden tamamıyla uzak geçmemiştir. Fakat Yehova, onları, denemeler sırasında da desteklemiştir. (I. Kor. 10:13; II. Kor. 4:8, 9) Onlar, ‘Yehova sevinci kuvvetleri’ olduğu için, ruhen sağlam kalabilmişlerdir. (Neh. 8:10) Lütfen düşün: Musa “Allahın kavmi ile beraber hakaret görmeği . . . . tercih etti” ve büyük imtiyazlarla bereketlendi. (İbr. 11:23-29) Moablı Rut, Yehova’ya hizmet etmek üzere kavmini ve onun ilahlarını terk etti ve İsa Mesih’in geldiği soy hattında bulunmakla mükâfatlandırıldı. (Rut 1:14-17; 4:13-17; Mat. 1:1, 5) Tanrı’dan korkar bir ihtiyar olan Simeon ile sadık yaşlı bir kadın olan Anna, hakiki tapınmaya karşı gösterdikleri bağlılıklarından ve mabede muntazam şekilde gittiklerinden dolayı, bebek olan İsa’yı orada görme sevincine sahip oldular.—Luka 2:25-38.

24. Neden ‘bütün günlerimizde sevinebiliriz?’

²⁴ O halde, hayatımızda, Yehova’ya tapınmayı ve yaptığımız hizmeti ön plana koyduğumuz takdirde, büyük imtiyazlara ve nimetlere erişeceğimize güvenebiliriz. (Mat. 6:33) Bu tapınma ve hizmette zorluklarla karşılaşsak bile Yehova’nın, “bütün işlerinin Tanrı’yı sevenlerin iyiliği için birlikte çalışmasını temin” ettiğini biliyoruz. (Rom. 8:28, YD) Öyle ise, semavi Babamıza itaat etmeğe ve O’na sevinçli bir yürekle hizmet etmeğe kararlı olalım. Yehova’yı tam olarak sevecek olursak, ‘bütün günlerimizde mesrur olup sevinmek’ için şüphesiz sağlam nedenlere sahip olacağız.—Mezm. 90:14.

Hatırlıyor Musun?

• Hakiki tapınmayı sevinçle nasıl ilerletebiliriz?

• ‘Bütün günlerimizde sevinmek’ istiyorsak, hangi iki temel etkeni unutmamalıyız?

• Ailelerinin sevinçli olması için, ana-baba ve çocukları ne yapmalıdırlar?

Hatırlıyor Musun?

• Kötülerin olumsuz etkisine rağmen, Yehova’nın Şahitleri sevinçlerini nasıl koruyabilirler?

• Sevinçli yürek nasıl bir nimettir?

• Yehova’ya hizmet etmekte sevinç veren bazı imtiyazlar nelerdir? Öyle ise, ne yapmaya kararlı olmalıyız?