Watchtower ONLINE KÜTÜPHANE
Watchtower
ONLINE KÜTÜPHANE
Türkçe
  • KUTSAL KİTAP
  • YAYINLAR
  • İBADETLER
  • w93 15/8 s. 18-23
  • İsa’nın Takipçileri ve Bugünkü İnsan Toplumu

Bu kısım için bir video yok.

Üzgünüz, video yüklenirken bir hata oluştu.

  • İsa’nın Takipçileri ve Bugünkü İnsan Toplumu
  • Gözcü Kulesi Yehova’nın Gökteki Krallığını Duyurur—1993
  • Altbaşlıklar
  • Benzer Malzeme
  • İsa’nın Bugünkü Hakiki Takipçileri
  • Ayrı Fakat Düşmanca Davranan Değil
  • Yöneten Sınıf Tarafından Yanlış Anlaşıldılar
  • “Her Yerde Ona Karşı Söylenilmekte”
  • İsa’nın Takipçileri Fakat Üçlüğe İnananlar Değil
  • Dinleri Birleştirme Değil
  • Yehova’nın Şahitleri
    Kutsal Yazılardan Kanıtlar Gösterin
  • Hakikatte Yürüyorlar
    Gözcü Kulesi Yehova’nın Gökteki Krallığını Duyurur—2002
  • Dünyadan Ne Kadar Farklısın?
    Gözcü Kulesi Yehova’nın Gökteki Krallığını Duyurur—1985 (Dinsel Seri 48-60)
  • İmanları Nedeniyle Nefret Gördüler
    Gözcü Kulesi Yehova’nın Gökteki Krallığını Duyurur—1998
Daha Fazla
Gözcü Kulesi Yehova’nın Gökteki Krallığını Duyurur—1993
w93 15/8 s. 18-23

İsa’nın Takipçileri ve Bugünkü İnsan Toplumu

“Benim ismimden ötürü bütün milletler sizden nefret edecekler.”—MATTA 24:9.

1. İsa’nın takipçilerinin ayırt edici işareti ne olacaktı?

DÜNYADAN ayrı kalmak, İsa’nın ilk takipçilerinin ayırt edici işaretiydi. Gökteki Babası Yehova’ya sunduğu bir duada, Mesih, takipçileri hakkında şunları söyledi: “Ben onlara senin sözünü verdim; ve dünya onlardan nefret eyledi; çünkü ben dünyadan olmadığım gibi, onlar da dünyadan değildirler.” (Yuhanna 17:14) İsa, Pontuslu Pilatus’un önüne çıkarıldığı zaman şöyle dedi: “Benim kırallığım bu dünyadan değildir.” (Yuhanna 18:36) İlk Hıristiyanların dünyadan ayrı olduğu, hem Yunanca Kutsal Yazılar hem de tarihçiler tarafından kanıtlanmaktadır.

2. (a) Zaman geçtikçe İsa’nın takipçileriyle dünya arasındaki ilişkilerde bir değişiklik olacak mıydı? (b) İsa’nın Krallığı milletlerin Hıristiyan olmasıyla mı gelecekti?

2 İsa, daha sonra takipçileriyle dünya arasındaki ilişkilerde bir değişiklik olacağını ve Krallığının, dünyanın Hıristiyan olmasıyla geleceğini mi açıkladı? Hayır. İsa’ nın ölümünden sonra takipçilerinin ilham altında yazmaya yöneltildikleri yazılarda, hiçbir şey böyle bir düşünceyi ima bile etmez. (Yakub 4:4 [MS 62 yılından kısa bir zaman önce yazıldı]; I. Yuhanna 2:15-17; 5:19 [MS 98 yılı civarında yazıldı.]) Tam tersine, Mukaddes Kitap, İsa’nın “huzuru” ve sonraki Krallık kudretiyle “gelişi”nin “bu şeyler sisteminin sona erişi”nin zirvesi olan harabiyet ya da nihai “son” ile bağlantılı olduğunu gösterir. (Matta 24:3, 14, 29, 30; Daniel 2:44; 7:13, 14) İsa, parusia’sı, yani huzuruyla ilgili verdiği alamette sadık takipçileri hakkında şunları söyledi: “O zaman sizi sıkıntıya koyacaklar, ve öldürecekler; ve benim ismimden ötürü bütün milletler sizden nefret edecekler.”—Matta 24:9.

İsa’nın Bugünkü Hakiki Takipçileri

3, 4. (a) Bir Katolik ansiklopedisi İsa’nın ilk takipçilerini nasıl tanımlıyor? (b) Yehova’nın Şahitleriyle İsa’nın ilk takipçileri nasıl benzer terimlerle tanımlanıyor?

3 Bugün hangi dinsel grup, mensuplarının nefret ve eza görmesi, Tanrısal prensiplere sadık kalması ve bu dünyadan ayrı olmasıyla ün kazandı? Dünya çapında hangi teşkilat İsa’nın ilk takipçilerinin tarihsel tanımına tüm yönleriyle uyuyor? New Catholic Encyclopedia bu konuda şunları söylüyor: “İlk Hıristiyan toplumu, başlangıçta sadece Yahudiliğin içinden çıkan bir başka mezhep olarak görülmesine rağmen, teolojik öğretimiyle ve özellikle ‘Yahudiyede, Samiriyede ve dünyanın en uzak yerine kadar’ Mesih’in şahitleri olarak hizmet eden üyelerinin gösterdikleri gayretle eşsiz olduğunu kanıtladı. (Resullerin İşleri 1.8).”—3. Cilt, sayfa 694.

4 “Sadece . . . . bir başka mezhep olarak görülmesi,” “öğretimiyle . . . . eşsiz,” ve “şahitleri olarak . . . . gösterdikleri gayret” ifadelerine dikkat et. Şimdi bu aynı ansiklopedinin Yehova’nın Şahitlerini nasıl tanımladığına dikkat et: “Bir mezhep . . . . Şahitler dünyanın sonunun birkaç yıl içinde geleceğinden tam olarak emindirler. Bu canlı imanın, onların bitmek tükenmek bilmez gayretlerinin arkasındaki harekete geçirici kuvvet olduğu görülüyor . . . . Mezhebin her üyesinin temel yükümlülüğü, O’nun yaklaşmakta olan Krallığını ilan ederek Yehova hakkında şahadet vermektir . . . . Onlar, Mukaddes Kitabı, inanç ve ahlaksal davranışlarının yegâne kaynağı olarak kabul ederler . . . . Hakiki bir Şahit olmak için kişi şu veya bu biçimde etkili şekilde vaaz etmelidir.”—7. Cilt, sayfa 864-5.

5. (a) Yehova’nın Şahitlerinin öğretileri hangi alanlarda eşsizdir? (b) Yehova’nın Şahitlerinin inançlarının Mukaddes Yazılarla uyum içinde olduğunu gösteren örnekler ver.

5 Yehova’nın Şahitlerinin öğretileri hangi bakımdan eşsizdir? The New Catholic Encyclopedia bunlardan bazılarını sayıyor: “Onlar [Yehova’nın Şahitleri], Üçlüğü putperestlik olarak mahkûm eder. . . .İsa’yı, Yehova’nın en büyük Şahidi ve Yehova’dan sonra gelen ‘bir tanrı’ olarak sayarlar (Yuhanna 1.1’i böyle tercüme ediyorlar) . . . . Kendisi bir insan olarak öldü ve ölümsüz ruh olan bir Oğul olarak diriltildi. Çektiği acılar ve ölümü, insanlığın yeryüzünde ebediyen yaşama hakkına sahip olması için ödediği bedeldi. Aslında, hakiki Şahitlerin ‘büyük kalabalığı’ (Vah. 7.9) bir yeryüzü Cenneti ümit ederler; ancak 144.000 sadık kişi (Vah. 7.4; 14.1, 4) Mesih ile semavi izzete kavuşacaklar. Kötüler tamamen yok olacaklar . . . . Vaftiz—ki Şahitler suya daldırarak bunu uyguluyorlar . . . . Yehova Tanrı’ya yapılan hizmetle ilgili vakflarının görünür sembolüdür. Yehova’nın Şahitleri kan naklini reddetmekle herkesin dikkatini çekmişlerdir . . . . Onların evlilik ve cinsellikle ilgili ahlaksal tutumları gayet kesindir.” Her ne kadar Yehova’nın Şahitleri bu alanlarda eşsiz olabilirlerse de, tüm bu konulardaki tutumları sağlam bir şekilde Mukaddes Kitaba dayanır.—Mezmur 37:29; Matta 3:16; 6:10; Resullerin İşleri 15:28, 29; Romalılar 6:23; I. Korintoslular 6:9, 10; 8:6; Vahiy 1:5.

6. Yehova’nın Şahitleri hangi duruşlarını korudular? Neden?

6 Bu Roma Katolik kitabı, 1965 yılında (herhalde bu sözlerin yazıldığı tarihte) “Şahitler, şimdilik kendilerini içinde yaşadıkları topluma ait olarak görmüyorlar” diye ekliyor. Anlaşıldığına göre yazar, zaman ilerledikçe ve Yehova’nın Şahitleri sayıca arttıkça, onların “giderek bir mezhep yerine bir kilisenin özelliklerini” benimseyeceğini ve böylece bu dünyanın bir kısmını oluşturacağını sanıyordu. Fakat olaylar bu şekilde gelişmedi. Bugün dünyadaki Şahitlerin sayısı 1965 yılına oranla dört misli arttı, fakat Yehova’nın Şahitleri bu dünyayla ilgili duruşlarını tutarlı biçimde korudular. İsa ‘bu dünyadan olmadığı gibi, onlar da dünyadan değildir.’—Yuhanna 17:16.

Ayrı Fakat Düşmanca Davranan Değil

7, 8. İsa’nın ilk takipçilerinde olduğu gibi, bugün Yehova’nın Şahitlerinde de hangi şey gerçektir?

7 İkinci yüzyılda, İsa’nın ilk takipçilerinin inancını savunan Justin Martyr’ın yazdıklarından alıntı yapan Robert M. Grant, Early Christianity and Society adlı kitabında şunları yazdı: “İsa’nın takipçileri devrimci olsalardı, amaçlarına ulaşmak üzere gizli kalmaları gerekirdi. . . . Onlar, barış ve düzen konularında İmparatorun en iyi mütteffikleridir.” Aynı şekilde Yehova’nın Şahitleri bugün dünya çapında barışsever ve itaatli tebaalar olarak tanınırlar. Hangi tür olursa olsun, hükümetler, Yehova’nın Şahitlerinden hiçbir zarar görmeyeceklerini bilirler.

8 Kuzey Amerikalı bir yazar şunları yazdı: “Yehova’nın Şahitlerinin bir siyasi rejim için herhangi bir tehlike oluşturduğuna inanabilmek için ya yobaz ya da paranoya derecesinde bir hayal gücüne sahip olmak gerekir; onlar devrimcilikten hiçbir dinsel topluluğun olmadığı kadar uzak ve barışsever kimselerdir. L’objection de conscience kitabında Jean-Pierre Cattelain şunları yazıyor: “Şahitler tam olarak otoritelere tabi olup genellikle kanunlara itaat ederler; vergilerini öder, hükümetlere karşı gelmez ve onları değiştirmeye veya yıkmaya uğraşmazlar; çünkü bu dünyanın işleriyle ilgilenmezler.” Cattelain devamen, ancak devlet, tamamıyla Tanrı’ya vakfettikleri hayatlarına sahip çıkmaya çalıştığı zaman, Yehova’nın Şahitlerinin itaat etmeyi reddettiklerini ekliyor. Onlar bu konuda İsa’ nın ilk takipçilerine çok benzerler.—Markos 12:17; Resullerin İşleri 5:29.

Yöneten Sınıf Tarafından Yanlış Anlaşıldılar

9. Dünyadan ayrı olmak konusunda, İsa’nın ilk takipçileriyle günümüzdeki Katolikler arasında hangi göze çarpan fark görülüyor?

9 Roma imparatorlarının çoğu İsa’nın ilk takipçilerini yanlış anladılar ve onlara eza ettiler. Bazılarınca ikinci yüzyılda yazıldığı sanılan The Epistle to Diognetus, bunun nedeni hakkında şunları açıklıyor: “İsa’nın takipçileri dünyada yaşıyorlar, fakat bu dünyanın bir kısmı değildirler.” Diğer yandan İkinci Vatikan Konseyi, Kilise ile ilgili Dogmatik Anayasasında, Katoliklerin “dünyevi işlere katılarak Tanrı’nın Krallığını aramaları” ve “bizzat dünyanın içine girerek onu kutsamaya uğraşmaları” gerektiğini açıklar.

10. (a) Yöneten sınıf İsa’nın ilk takipçilerini nasıl gördü? (b) Yehova’nın Şahitlerine çok defa hangi gözle bakılıyor ve onların tepkisi nedir?

10 Tarihçi E. G. Hardy, Roma imparatorlarının, İsa’nın ilk takipçilerini “biraz hor görülen hararetli kimseler” olarak gördüklerini belirtiyor. Fransız tarihçi Étienne Trocmé, “Kültürlü Yunan ve Roma yetkililerinin, tuhaf buldukları Doğulu bir mezhebi [İsa’nın takipçilerini] hor gördükleri”nden söz eder. Bitinya’nın Romalı valisi Genç Plinius ile imparator Trajan arasındaki bir yazışma, yöneten sınıfın Hıristiyanlığın gerçek özelliği hakkında genellikle bilgisiz olduğunu gösteriyor. Benzer şekilde bugün, Yehova’nın Şahitleri çok defa dünyadaki yöneten sınıflar tarafından yanlış anlaşılıyor, hatta hor görülüyorlar. Fakat bu, Şahitleri ne şaşırtır ne de korkutur.—Resullerin İşleri 4:13; I. Petrus 4:12, 13.

“Her Yerde Ona Karşı Söylenilmekte”

11. (a) İsa’nın ilk takipçileri hakkında neler söylendi ve Yehova’nın Şahitleri hakkında neler söyleniyor? (b) Yehova’nın Şahitleri neden politikaya karışmazlar?

11 İsa’nın ilk takipçileri hakkında: “Bu fırka [mezhep] için biliyoruz ki, her yerde ona karşı söylenildi” diye ifade edildi. (Resullerin İşleri 28:22) MS ikinci yüzyılda, putperest Selsus, Hıristiyanlığın ancak insan toplumunun döküntüsüne çekici geldiğini iddia etmişti. Benzer şekilde Yehova’ nın Şahitleri hakkında “onların çoğunun toplumumuzun yoksulluk içinde olan kesiminden geldiği” söylendi. Kilise tarihçisi Augustus Neander şöyle dedi: “İsa’nın takipçileri dünya için ölü ve hayattaki tüm işler konusunda yararsız kişiler olarak görülürlerdi; . . . . ve herkes onlar gibi olsaydı, hayatın neye benzeyeceği sorulmuştur.” Yehova’nın Şahitleri politikaya karışmaktan da sakındıklarından çok defa insan toplumu için yararsız kişiler olmakla suçlanır. Fakat onlar, nasıl bir yandan politik eylemci ve öte yandan insanlığın yegâne ümidi olan Tanrı’nın Gökteki Krallığının savunucuları olabilirler? Yehova’nın Şahitleri resul Pavlus’un sözlerini içtenlikle benimserler: “Mesih İsanın iyi askeri gibi benimle beraber güçlük çek. Askerlik eden bir kimse kendisini askerliğe yazanı hoşnut etmek için bu hayatın işlerine karışmaz.”—II. Timoteos 2:3, 4.

12. Yehova’nın Şahitleri ayrı olmakla ilgili hangi önemli görüşte İsa’nın ilk takipçilerine benzerler?

12 A History of Christianity kitabında Profesör K. S. Latourette şunları yazıyor: “İsa’nın ilk takipçileri ile Yunan-Roma dünyası arasında ayrılık oluşturan davalardan biri savaşa katılma konusu idi. İsa’nın takipçileri ile ilgili olarak elimize geçen ilk üç yüzyıla ait yazılardan hiçbiri onların savaşa katılmasını tasvip etmiyor.” Edward Gibbon, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire kitabında şunları yazdı: “İsa’ nın takipçilerinin, daha kutsal bir sorumluluğu reddetmeksizin asker, yargıç veya prenslik görevlerini üzerlerine almaları imkânsızdı.” Benzer şekilde Yehova’nın Şahitleri tarafsızlık konusunda kesin duruş alıp İşaya 2:2-4 ve Matta 26:52’de yer alan Mukaddes Kitap prensiplerini izlerler.

13. Yehova’nın Şahitlerine karşı hangi suçlama yapılıyor, fakat gerçekler neyi gösteriyor?

13 Yehova’nın Şahitleri düşmanları tarafından aileleri parçalamakla suçlanır. Bir veya birkaç üyesi Yehova’nın Şahidi olduğu zaman, bazı ailelerin bölündüğü olayların var olduğu bir gerçektir. İsa bunun böyle olacağını önceden bildirmişti. (Luka 12:51-53) Fakat istatistikler, bu nedenle bozulan evliliklerin bir istisna olduğunu gösteriyor. Örneğin, Fransa’da Yehova’nın Şahitlerinden evli olanlar arasında her üç kişiden birinin eşi Şahit değildir. Buna rağmen bu karma evlilikler arasındaki boşanma oranı ülke ortalamasından yüksek değildir. Neden mi? Resul Pavlus ve Petrus imanda olmayan biriyle evli olan İsa’nın takipçilerine ilham altında hikmetli öğütler verdiler ve Yehova’nın Şahitleri onların söylediklerine göre hareket etmeye gayret ederler. (I. Korintoslular 7:12-16; I. Petrus 3:1-4) Karma bir evlilik yıkıldığında, inisiyatif hemen hemen her zaman Şahit olmayan eşten gelir. Diğer yandan, eşler Yehova’nın Şahidi olup hayatlarında Mukaddes Kitap prensiplerini uygulamaya başladıklarından binlerce evlilik kurtarılabildi.

İsa’nın Takipçileri Fakat Üçlüğe İnananlar Değil

14. İsa’nın ilk takipçilerine karşı hangi suçlama yapıldı ve bu neden komiktir?

14 Roma İmparatorluğunda, İsa’nın ilk takipçilerine yöneltilen suçlamalardan birinin onların ateist oldukları şeklinde olması komiktir. Dr. Augustus Neander şunları yazıyor: “İsa’nın takipçileri genellikle halk arasında . . . . tanrıları inkâr edenler, ateistler olarak adlandırıldı.” Birçok tanrıya değil, yaşayan Yaratıcıya tapınan İsa’nın takipçilerinin ‘tanrı olmayan, ancak insan ellerinin işi, ağaç ve taş’tan yapılmış şeylere tapınan putperestler tarafından ateist diye adlandırılmaları ne gariptir.—İşaya 37:19.

15, 16. (a) Bazı dinciler Yehova’nın Şahitleri hakkında ne söylediler, fakat bu, hangi soruya yol açıyor? (b) Yehova’nın Şahitlerinin İsa’nın hakiki takipçileri olduğunu gösteren nedir?

15 Bugün Hıristiyan âlemindeki bazı otoritelerin Yehova’nın Şahitlerinin İsa’nın takipçileri olduklarını reddetmeleri de aynı şekilde komiktir. Neden mi? Çünkü Şahitler Üçlüğü reddediyor. Hıristiyan âleminin ön yargılı tanımına göre, “İsa’nın takipçileri Mesih’i Tanrı olarak kabul edenlerdir.” Buna karşıt olarak, çağdaş bir sözlük “İsa’ nın takipçisi”ni, “İsa Mesih’e iman eden ve onun öğretilerini izleyen kişi” ve “Hıristiyanlığı” da, İsa Mesih’in öğretilerine dayanan ve onun Tanrı’nın oğlu olduğuna iman eden bir din” olarak tanımlar. Bu tanımlamaya hangi grup en çok uyar?

16 Yehova’nın Şahitleri, bizzat İsa’nın kendi kimliği hakkında verdiği şahadeti kabul ederler. Kendisi: “Allahın Oğluyum” dedi, ‘Oğul olan Allahım’ demedi. (Yuhanna 10:36; Yuhanna 20:31 ile karşılaştırın.) Şahitler Resul Pavlus’un ilham altında Mesih ile ilgili yaptığı şu açıklamayı kabul ederler: “Allahın suretinde olduğu halde, Allaha müsavi olmağı bir ganimet saymadı.” (Filipililer 2:6) The Paganism in Our Christianity adlı kitap şunları yazıyor: “İsa Mesih böyle bir fenomenden [birbirine eşit olan Üçlükten] asla söz etmedi ve ‘Üçlük’ sözcüğü Yeni Ahdin hiç bir yerinde geçmez. Bu fikir kilise tarafından Rabbimizin ölümünden üç yüzyıl sonra benimsendi; ve bu görüşün kökeni tamamen putperesttir.” Yehova’nın Şahitleri Mukaddes Kitabın Mesih hakkındaki öğretilerini kabul ederler. Onlar, Üçlükçüler değil, İsa’nın takipçileridir.

Dinleri Birleştirme Değil

17. Yehova’nın Şahitleri dinleri birleştirmeyi amaçlayan akımlarla neden işbirliği yapmazlar?

17 Yehova’nın Şahitlerine karşı iki şikâyet daha var; bunlardan biri dinleri birleştirmeyi amaçlayan akıma katılmamaları, diğeri ise “başkalarını kendi dinlerine çevirmeye yönelik saldırgan tutumları”dır. Her iki kınama şekliyle İsa’nın ilk takipçileri de karşılaştı. Hıristiyan âleminin Katolik, Ortodoks ve Protestan kısımlarıyla bu dünyanın bir kısmı olduğu inkâr edilemez. Yehova’nın Şahitleri ise, İsa gibi “dünyadan değildirler.” (Yuhanna 17:14) O halde onlar, inançları birleştirme akımlarına katılarak Mukaddes Kitaba uymayan davranış ve inançları savunan dinsel teşkilatlarla nasıl birleşebilirler?

18. Yehova’nın Şahitlerinin, hakiki dini sadece kendilerinin uyguladıklarına dair söyledikleri neden eleştirilemez? (b) Katolikler hakiki dine sahip olduklarına inanmalarına rağmen, onlarda eksik olan nedir?

18 İsa’nın ilk takipçileri gibi, yalnızca kendilerinin hakiki dini uyguladığına inandıkları için kim onları haklı olarak eleştirebilir? Katolik kilisesi bile, ikiyüzlüce dinleri birleştirmeyi amaçlayan akımlarla işbirliği yaptığını iddia etmekle birlikte şu beyanda bulunuyor: “Biz gerçek dinin, Rab İsa’nın bunu bütün insanlara götürme görevini emanet ettiği Katolik ve Apostolik kiliselerinde var olmayı sürdürdüğüne inanıyoruz; İsa, resullere ‘siz gidip bütün milletleri şakirt edin’ derken bunu ifade ediyordu.” (II. Vatikan Meclisi, “Dinsel Özgürlükle İlgili Bir Bildiri”) Fakat görüldüğü gibi, böyle bir inanç Katolikleri “bitmek tükenmek bilmez bir gayretle” insanları şakirt etmeye yöneltmek için yeterli olmadı.

19. (a) Yehova’nın Şahitleri ne yapmaya kararlıdırlar ve hangi saikle? (b) Gelecek makalede ne müzakere edilecek?

19 Fakat Yehova’nın Şahitleri böyle bir gayrete sahiptir. Tanrı bunu böyle yapmalarını istediği müddetçe şahadet etmeyi sürdürmeye kararlıdırlar. (Matta 24:14) Onlar şahadeti saldırganca değil gayretle yaparlar. Bu işi yapmaya yönelten şey, insanlığa duyulan nefret değil, komşuya karşı duyulan sevgidir. İnsanlar arasından mümkün olduğu kadar çok kişinin kurtulacağını ümit ediyorlar. (I. Timoteos 4:16) İsa’nın ilk takipçileri gibi, ‘bütün insanlarla barış’ta olmaya gayret ederler. (Romalılar 12:18) Bunu nasıl başardıkları gelecek makalede müzakere edilecek.

Tekrarlama

◻ İsa’nın ilk takipçilerini tanıtan neydi ve Yehova’nın Şahitleri onlara nasıl benzerler?

◻ Yehova’nın Şahitleri iyi tebaalar olduklarını hangi yönlerde kanıtlarlar?

◻ Yöneten sınıf İsa’nın ilk takipçilerine hangi gözle baktı ve bugün bu konuda acaba bir fark var mı?

◻ Şahitlerin hakikate sahip olduklarına dair inançları, onları ne yapmaya yöneltiyor?

[Sayfa 18’deki resim]

Yehova’nın Şahitleri, Tanrı bunu böyle yapmalarını istediği müddetçe şahadete devam etmeye kararlıdırlar

[Sayfa 23’teki resim]

Pilatus dedi: “İşte, o adam!”—dünyanın bir kısmı olmayan Adam.—Yuhanna 19:5

[Tanıtım notu]

A. Ciseri tarafından “Ecce Homo” Florence, Galeria d’Arte Moderna/Alinari/Art Rasource, N.Y.

    Türkçe Yayınlar (1974-2025)
    Oturumu Kapat
    Oturum Aç
    • Türkçe
    • Paylaş
    • Tercihler
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of PA
    • Kullanım Şartları
    • Gizlilik İlkesi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Oturum Aç
    Paylaş