Uğur Takıları Sizi Koruyabilir mi?

BREZİLYALI bir adamın cebinde taşıdığı bir kristal parçası. Amerikalı bir atletin uğur parası. İrlandalı bir ailenin evinde bir yatağın üzerinde asılı olan Aziz Brigid haçı. Milyonlarca insan bu nesneleri uğur veya tılsımlı takıa olarak kullanır. Sahip oldukları bu tılsımların kötülüğü kovup şans getireceğine inanır.

Örneğin Brezilya’yı ele alalım. Veja dergisine göre, birçok Brezilyalı “ona sahip olan kişiler için şans ve hayati [fiziksel ve zihinsel] enerjileri çekme gücü olduğu söylenen kaya parçacıkları ve az değerli taşlar” taşımaktadır. Aynı ülkede başkaları, doğaüstü güçleri görmezlikten gelmenin sonuçlarından korkarak, evlerinin bir duvarına dinsel bir amblem veya yazı yerleştirirler. Hatta bazıları Mukaddes Kitabı da kutsal bir tılsım olarak kullanır; 91. Mezmuru sürekli açık vaziyette, bir masa üzerinde bulundururlar.

Afrika’nın güneyindeki ülkelerde, muti denilen geleneksel hekimlik sadece iyileştirici özellikleri nedeniyle değil, talihsizliğe karşı bir korunma olarak da benzer şekilde kullanılmaktadır. Hastalık, ölüm, ekonomik felaketler ve hatta başarısız aşk maceraları da genelde düşmanlar tarafından yapılan büyülerin veya ölü ataları yatıştırmayı ihmal etmenin sonucu olarak düşünülmektedir. Muti, kırsal kesimdeki büyücü doktorlar tarafından bitkilerden, ağaçlardan veya hayvanların çeşitli kısımlarından yapılan iksirlerin birbirine karıştırılmasıyla hazırlanır ve genellikle bu kişilerden temin edilir. Muti’nin kullanımının ancak kırsal kesimlerdeki insanlarla sınırlanmaması ilginçtir; bu alışkanlık Güney Afrika kentlerinde de yaygındır. İşadamları ve üniversite mezunları muti’ye güvenenler arasında yer almaktadır.

Şans arayışı Avrupa ülkelerinde de yaygındır. Studies in Folklife Presented to Emyr Estyn Evans adlı kitap bize şu bilgiyi verir: “İrlanda’ da, evlerin veya binaların kapılarında at nalının görülmediği bir bölge veya kent zor bulunur.” Bu ülkede çok daha fazla görülen bir şey de şans getirmesi için yatakların ve kapıların üzerine asılan sazdan yapılmış haçlardır. Gözlemciler, görünüşte birçok İrlandalının böyle batıl itikatları önemsemeyen bir tutum takındığını söylerler. Bununla birlikte, çok azı bunları tamamen görmezlikten gelmektedir.

Korunma Arayışı

Neden böyle batıl itikatlara başvurulur? Görünüşte bunlar, insanların temel ihtiyaçlarından biri olan güvenlik ihtiyacının karşılanmasına hizmet etmektedirler. Geceleri sokakta yürümek şöyle dursun, gerçekten kaç kişi kendini evinde güvenlikte hisseder? Buna insanın geçimini sağlama ve çocuklarına bakma çabasını da ekleyin. Evet, Mukaddes Kitabın “sıkıntı zamanı” diye adlandırdığı dönemde yaşıyoruz. (II. Timoteos 3:1, The New English Bible) Bu nedenle insanların kuvvetli bir korunma arzusu duymaları çok doğaldır.

Bu özellikle çeşitli ispritizma ve büyücülük türlerinin yaygın olduğu kültürlerde söz konusu olabilir. Ölülerin ruhları olduğu sanılan güçlerden veya bir düşmanın bedduasının kurbanı olmaktan kaynaklanan korku bir uğur takısının veya muskanın sağlayacağı sözde korumayı zorunlu kılabilmektedir. Her nasılsa, The World Book Encyclopedia şöyle demektedir: “Çoğu insanın güvenlikte olmadığını hissetmesine yol açan korkuları vardır. Batıl itikatlar, güvenlik sağlayarak böyle korkuların üstesinden gelmeye yardım eder. Onlar, insanların istediklerini elde edip beladan kaçınacaklarına dair güvenlerini tazelerler.”

Uğur Takılarının Şüpheli Gücü

Bundan dolayı dünyanın her yerinde insanlar, farklı tip ve şekillerdeki nazarlık, muska gibi tılsımlı nesneleri üzerlerine takıp yanlarında taşımakta ve herkesin görebileceği şekilde kullanmaktadır. Fakat insan yapımı bir uğur takısının gerçek bir korunma sağlayacağını düşünmek mantıklı mıdır? Uğur takısı olarak yaygın şekilde kullanılan maddelerin çoğu ticari amaçla seri şekilde üretilmektedir. Bir fabrikada üretilen bir nesnenin sihirli gücü olduğuna inanmak mantığa ve sağduyuya karşı gelmek değil midir? Kırsal bölgelerdeki bir büyücü doktor tarafından özel olarak hazırlanan bir iksir bile, kökler, otlar ve buna benzer sıradan maddelerden oluşan bir karışımdır. Böyle bir karışımın neden sihirli gücü olsun? Üstelik, uğur takılarını kullanan insanların, kullanmayanlardan daha çok veya daha mutlu yaşadıklarına dair gerçek kanıtlar var mı? Böyle büyülü takıları yapanlar kendileri de hastalanıp ölmüyorlar mı?

Batıl inançlara dayalı olarak muska veya takıların kullanımı, insanlara gerçekten korundukları ve yaşamlarının kontrol altında olduğu duygusunu vermek yerine, aslında sorunlara akıllıca göğüs germe cesaretini kırar ve şansı her derdin devası gibi görmeye teşvik eder. Uğur takılarının gücüne inanmak bunu kullanan kişide sahte bir güvenlik duygusu uyandırabilir. Alkolün etkisinde olan bir insan refleks ve yeteneklerinin zarar görmediğini iddia edebilir; fakat araba sürmeye kalkıştığında hem kendisine hem de başkalarına zarar verebilir. Uğur takılarının gücüne güvenen kişi de benzer şekilde kendisine zarar verebilir. Korunmuş olduğu hayali ile yanlış hareket ederek akılsızca risklere girmeye veya hikmetsizce kararlar almaya eğilimli olabilir.

Uğur takılarının gücüne inanmanın, bunları kullanan milyonlarca kişi tarafından bilinmeyen başka ciddi tehlikeleri de vardır. Bu tehlikeler nelerdir ve zarar gelmesini önlemek üzere uygun yöntemler var mıdır? Sonraki makale bu sorulara değinecektir.

[Dipnotlar]