“İsa Mesih Rabdir”—Hangi Anlamda ve Ne Zaman?

“RAB Rabbime dedi: Ben düşmanlarını senin ayaklarına basamak koyuncıya kadar, sağımda otur.” Bu sözler, Türkçe Kitabı Mukaddes’e göre Mezmur 110:1 ayetinin tercümesidir. Buradaki “RAB” kimdir ve kiminle konuşuyor?

İbranice metnin daha titiz bir tercümesi ilk soruya hemen cevap verir. “Yehova’nın, Rabbime söylediği sözler şunlardır: . . . . ” Böylece, büyük harflerle yazılı olan “RAB,” her şeye kadir Tanrı’yı, Yehova’yı kasteder. Türkçe Kitabı Mukaddes “Rab” sözcüğünün karşısında “RAB” yazılışını kullanarak Tanrısal ismi doğrulamasına rağmen, bu unvanlarla ilgili karışıklığa yol açan ilk tercüme değildir; çünkü İbraniceden tercüme edilen eski Yunanca Septuagint tercümesi, sonraki kopyalarında Yehova yerine “Rab” ifadesini kullanmıştır. Neden? Çünkü “Rab” unvanı, tanrısal ismin, yani Tetragrammaton’un (יהוה) yerine konulmuştu. Araştırmacı A. E. Garvie şöyle diyor: “Rab [kyʹri·os] unvanının kullanılma nedeni, en kolay ve akla yakın şekilde, Yahudi havrasında Kutsal Yazılar okunurken ahitsel isim olan Yahveh [Yehova] yerine bu unvanın kullanılmasıyla açıklanabilir.”

Mukaddes Kitap (orijinal dilde), Yehova’yı ‘Egemen Rab’ olarak tanımlar. (Tekvin 15:2, 8; Resullerin İşleri 4:24; Vahiy 6:10) Ayrıca O, ‘gerçek Rab’ ve “bütün dünyanın Rabbi” olarak da adlandırılır. (Çıkış 23:17; Yeşu 3:13; Vahiy 11:4) Öyleyse, Mezmur 110:1’de geçen diğer “Rab” kimdir ve o Yehova tarafından nasıl “Rab” olarak tanındı?

“Rab” Olan İsa Mesih

İsa’ya dört İncilde, en çok da Luka ve Yuhanna’da “Rab” olarak hitap edilir. Bu unvan, MS birinci yüzyılda “Efendi” ile eşanlamlı bir saygı ve nezaket ifadesiydi. (Yuhanna 12:21; 20:15, Kingdom Interlinear) Markos İncilinde İsa’ya hitap edilirken “Muallim” veya Rab·buʹni sözcüğü kullanılır. (Markos 10:51’i Luka 18:41 ile karşılaştırın.) Hatta Şam yolundayken Saul’un “Ya Rab, sen kimsin?” sorusu da genel olarak nazikçe bilgi istemeye yönelik aynı ruhu taşıyordu. (Resullerin İşleri 9:5) Fakat Efendilerini tanıdıkça, İsa’nın takipçilerinin “Rab” unvanını kullanışlarının sadece saygıdan çok daha fazlasını ifade ettiği açıktır.

İsa, ölümünden ve diriltilmesinden sonra, fakat göğe alınmasından önce, şakirtlerine göründü ve şu şaşırtıcı açıklamayı yaptı: “Gökte ve yeryüzünde bütün hâkimiyet bana verildi.” (Matta 28:18) Daha sonra Pentikost gününde Petrus, dökülmüş olan ruhun etkisi altında Mezmur 110:1’e değindi ve şöyle dedi: “İmdi bütün İsrail evi gerçekten bilsin ki, kendisini haça gerdiğiniz bu İsayı Allah hem Rab hem Mesih etmiştir.” (Resullerin İşleri 2:34-36) İsa bir işkence direğinde alçaltıcı şekilde ölene dek sadık kaldığından diriltildi ve en yüce ödülü aldı. O zaman göklerde Rab olma yetkisini aldı.

Resul Pavlus, Petrus’un sözlerini doğrulayarak Tanrı’nın, Mesih’i “her hükûmet ve salâhiyet ve kudret ve hâkimiyet, ve yalnız bu dünyada değil, fakat gelecek dünyada da anılan her ismin fevkinde semaviyatta kendi sağında” oturttuğunu yazdı. (Efesoslular 1:20, 21) İsa Mesih’in Rab olarak sahip olduğu yetki, diğer bütün yetkilerden daha üstündür ve yeni dünyada da devam edecektir. (I. Timoteos 6:15) O, ‘pek çok yükseltilmiştir’ ve ona ‘her ismin üstünde olan isim’ verilmiştir, öyle ki herkes ‘Baba Allahın izzeti için, İsa Mesih Rabdir diye ikrar’ etmelidir. (Filipililer 2:9-11) Mezmur 110:1’in ilk kısmı böylece gerçekleşti ve “melekler ve hükûmetler ve kudretler” İsa’nın Rab konumundaki yetkisine tabi kılındı.—I. Petrus 3:22; İbraniler 8:1, 2.

İbranice Kutsal Yazılarda “rablerin Rabbi” ifadesi sadece Yehova’ya uygulanır. (Tesniye 10:17; Mezmur 136:2, 3) Fakat Petrus, ilham altında İsa Mesih’ten şöyle söz etti: “Cümlenin Rabbi olan İsa Mesih [veya “herkesin Rabbi,” Müjde].” (Resullerin İşleri 10:36) O, gerçekten ‘hem ölülerin hem yaşıyanların Rabbidir.’ (Romalılar 14:8, 9) Takipçileri, İsa Mesih’i Rableri ve Sahipleri olarak kabul etmeye hazırdırlar ve çok değerli kanıyla satın alınmış tebaaları olarak, ona istekle itaat ederler. Evet, İsa Mesih MS 33 yılının Pentikost gününden beri cemaati üzerinde, kralların Kralı ve rablerin Rabbi olarak hüküm sürdü. Fakat şimdi, 1914’ten beri, “ayaklarına basamak” olarak konulan düşmanları arasında da aynı konumda hüküm sürmesi için ona krallık yetkisi verildi. O zaman Mezmur 110:1, 2’nin tam bir gerçekleşmesi olarak, ‘düşmanlarının ortasında saltanat sürmesinin’ vakti gelmişti.—İbraniler 2:5-8; Vahiy 17:14; 19:16.

Öyleyse, İsa’nın ölümünden ve diriltilmesinden önce söylediği, “her şey Babam tarafından bana verildi” sözleri nasıl anlaşılmalıdır? (Matta 11:25-27; Luka 10:21, 22) Bu, şimdiye kadar müzakere edilenler kadar geniş anlamlı bir ifade değildir. Hem Matta hem de Luka’da, ayetlerin bağlamından anlaşılan, İsa’nın, dünyanın hikmetlilerinden saklanan, fakat ‘Babayı tam olarak bildiğinden’ onun vasıtasıyla açıklanan bir bilgiden söz ettiğidir. Suda vaftiz edilip Tanrı’nın ruhi bir Oğlu olarak tevlit edildiğinde, İsa gökteki insan öncesi varlığını ve bununla ilgili bütün bilgileri hatırlayabildi, fakat bu onun daha sonra Rab konumunda sahip olduğu yetkiden farklı bir şeydi.—Yuhanna 3:34, 35.

İsa Mesih’i Rab Olarak Ayırt Etmek

Yunanca Mukaddes Yazıların bazı tercümeleri, İbranice Mukaddes Yazılardan açık şekilde ‘RABBE,’ yani Yehova Tanrı’ya değinen alıntıları tercüme ederken bir sorun ortaya çıktı. Örneğin Türkçe Kitabı Mukaddes’te veya King James Version’da Luka 4:19’u İşaya 61:2 ile karşılaştırın. Bazı insanlar İsa’nın “Rab” unvanını Yehova’dan aldığını ve bedendeyken İsa’nın gerçekten Yehova olduğunu ileri sürer; fakat bu, Mukaddes Kitaptan hiçbir desteği olmayan bir tezdir. Yehova Tanrı ile Oğlu İsa Mesih, Mukaddes Yazılarda daima dikkatle ayırt edilmiştir. İsa, Babasının ismini bildirmiş ve O’nu temsil etmiştir.—Yuhanna 5:36, 37.

Aşağıdaki örneklerde, İbranice Mukaddes Yazılardan yapılan alıntıların Yunanca Mukaddes Yazılardaki şekline dikkat edin. Mezmur 2:1, 2’den alıntı yapan Resullerin İşleri 4:24-27 ayetlerinde hem Yehova’dan hem de O’nun meshedilmiş Olanı veya Maşiah’ından söz edilir. Romalılar 11:33, 34 ayetlerinin bağlamı, İşaya 40:13, 14’ten alıntı yaparak açık şekilde Tanrı’yla, yani tüm bilgi ve hikmetin Kaynağıyla ilgilidir. Pavlus Korintos cemaatine yazarken aynı alıntıyı tekrarlayarak şöyle der: “Rabbin fikrini kim bildi?” ve daha sonra şunu ekler: “Fakat Mesihin fikri bizdedir.” Rab İsa, takipçilerine birçok önemli meseleyle ilgili Yehova’nın fikrini açıkladı.—I. Korintoslular 2:16.

Bazen İbranice Mukaddes Yazılardaki bir ayet Yehova’ya değinir, fakat O’nun kuvvet ve yetki ihsan etmesi nedeniyle, ayet İsa Mesih’in üzerinde gerçekleşir. Örneğin Mezmur 34:8 bizi şunu yapmaya davet eder: “Tadın ve görün; RAB ne iyidir.” Fakat Petrus bunu Rab İsa Mesihe uygulayarak “Rabbin lâtif olduğunu tattınızsa” dedi. (I. Petrus 2:2) Petrus bir prensibi ele alarak bunun aynı zamanda İsa Mesih için de nasıl doğru olduğunu gösteriyor. Hem Yehova Tanrı hem de İsa Mesih hakkında bilgi alıp ona göre davranarak, İsa’nın takipçileri hem Babadan hem de Oğlundan gelen zengin nimetlerden sevinç duyabilir. (Yuhanna 17:3) Petrus’un bu uygulaması, Egemen Rab Yehova’yı, Rab İsa Mesih ile aynı kişi haline getirmez.

Yehova Tanrı ile Oğlu İsa Mesih’in birbirlerine göre olan konumları, Resul Pavlus’un şu sözleriyle çok açık şekilde belirtildi: “Bizim için bir Allah Baba, vardır; her şey ondandır, ve biz onun içiniz; ve bir Rab, İsa Mesih, vardır; her şey onun vasıtası iledir, ve biz onun vasıtası ileyiz.” (I. Korintoslular 8:6; 12:5, 6) Pavlus Efesos’taki cemaate yazarken, ‘bir olan Rab’ İsa Mesih’i, ‘cümlenin Allahı ve Babasından’ tamamen farklı olarak tanıttı.—Efesoslular 4:5, 6.

Herkesten Üstün Olan Yehova

1914’ten beri, Vahiy 11:15’teki şu sözler doğrulandı: “Dünyanın kırallığı Rabbimizin [Yehova Tanrı’nın] ve onun Mesihinin oldu; ve ebetler ebedince saltanat sürecektir.” The New International Dictionary of New Testament Theology (Cilt 2, sayfa 514) şunları der: “Mesih bütün güçleri denetimi altına aldığında (I. Kor. 15:25), kendini Baba olan Tanrı’ya teslim edecektir. Böylece İsa’nın Rab konumundaki yetkisi amacına ulaşmış olacak ve Tanrı, her şeyde her şey olacak (I. Kor. 15:28).” Binyıllık Hükümdarlığının sonunda Mesih İsa, daha önce ona verilmiş olan güç ve yetkiyi Babasına, Her Şeye Kadir Tanrı’ya geri verecektir. Bunun için, bütün izzet ve tapınma haklı olarak Yehova’ya, ‘Rabbimiz İsa Mesihin Allahına’ veriliyor.—Efesoslular 1:17.

İsa şimdi rablerin Rabbi olmasına rağmen, asla tanrıların Tanrısı olarak adlandırılmadı. Yehova herkesten üstün olmaya devam eder. Bu yolla, Yehova “her şeyde her şey” olacak. (I. Korintoslular 15:28) İsa’nın Rab konumundaki yetkisi ona cemaatin Başı olarak haklı bir yer veriyor. Bu dünyada yüksek mevkilerde bulunan, güç bakımından “rabler” olan birçok kişi görebilirsek de, rablerin Rabbi olan kişiye güvenimizi koruyoruz. Yine de, İsa Mesih, “Tanrı tümünü yöneten . . . . olsun” diye, yüksek ve yüceltilmiş mevkiinde Babasına tabi olmayı sürdürür. (I. Korintoslular 15:28, İncil, Sevinç Getirici Haber tercümesi) Şakirtleri, İsa’yı Rableri olarak kabul ettikleri halde, kendisi onlara izlenecek ne mükemmel bir alçakgönüllülük örneği vermiştir!

[Sayfa 30’daki çerçeve]

“Yeni Ahit yazarları Tanrı’dan söz ederken, Rabbimiz İsa Mesih’in Tanrısı ve Babasını kastettiler. İsa Mesih’ten söz ederken, ne onun Tanrı olduğunu söylediler ne de bunu düşündüler. O, Tanrı’nın Mesihidir, Tanrı’nın Oğludur, Tanrı’nın Hikmetidir, Tanrı’nın Sözüdür. Hatta, İznik Konseyi İlkeleri’ne en yakın görülen, Aziz Yuhanna’nın giriş sözleri, bu İncilin tümünde dile getirilen, İsa’nın Babasından daha aşağı olduğu şeklindeki açık öğretinin ışığında okunmalıdır; ayrıca harfi tarifi olmayan [The·osʹ sözcüğü yüzünden] bu giriş sözleri Yunanca’da İngilizce’deki kadar belirgin değildir.”—“The Divinity of Jesus Christ,” John Martin Creed tarafından