Ayırt Etme Yeteneğini Daha Çok Geliştirebilir misiniz?
AYIRT ETME yeteneği, Webster’s Universal Dictionary’ye göre, “bir şeyi diğerinden ayıran zihin gücü ya da yeteneği”dir. Aynı zamanda, “yargıda şaşmazlığı” veya “nesne ve fikir farklılıklarını kavrama gücü” de olabildiğini söylüyor. Ayırt etme yeteneğinin arzu edilir bir nitelik olduğu açıktır. Değeri Süleyman’ın şu sözlerinde görülür: “Çünkü senin yüreğine hikmet girecek, ve canına bilgi hoş gelecek; . . . . anlayış (ayırt etme yeteneği) seni koruyacak; ta ki, seni şerir adamın yolundan (kötü yoldan), . . . . korusun.”—Süleymanın Meselleri 2:10-12.
Evet, ayırt etme yeteneği, bugün var olan çok sayıda ‘kötü yola’ karşı koymak üzere bize yardım edecektir. Başka yararlar da sağlar. Örneğin, ana-babalar çoğu kez çocuklarının, ‘Hiç anlamıyorsun!’ dediğini işitirler. Ayırt etme yeteneğini kullanan ana-babalar, biraz araştırmayla çocuklarını rahatsız eden duyguları ve onlara sorunlarını nasıl söyleteceklerini biliyorlar. (Süleymanın Meselleri 20:5) Ayırt etme yeteneği olan bir koca, karısını dinleyecek ve aceleyle kararlar vermektense, eşinin düşünce ve duygularına karşı anlayışlı olacak. Kadın da kocasına aynı şekilde davranacaktır. Böylece, “hikmetle ev yapılır; ve anlayışla (ayırt etme yeteneğiyle) pekiştirilir.”—Süleymanın Meselleri 24:3.
Ayırt etme yeteneği, kişinin olayları başarıyla ele almasına yardım eder. Süleymanın Meselleri 17:27 şunları söylüyor: “Sözlerini esirgiyenin bilgisi vardır; ve sakin ruhlu olan anlayışlı (ayırt etme yeteneği olan) adamdır.” Ayırt etme yeteneği olan kişi tez canlı değildir, düşünmeden hiçbir işe girişmez. Kendini bir şeye bağlamadan önce, olası sonuçları dikkatle düşünür. (Luka 14:28-30) Başkalarıyla daha barışçı ilişkileri vardır; çünkü ‘ayırt etme yeteneğini yansıtan ağzı,’ onu, sözlerini dikkatle seçmeye yöneltir. (Süleymanın Meselleri 10:19; 12:8) Fakat daha da önemlisi, ayırt etme yeteneği olan kişi kendi sınırlarını alçakgönüllülükle kabul eder ve rehberlik konusunda insandan çok Tanrı’dan yardım ister. Bu Yehova’yı memnun eder ve ayırt etme yeteneğini geliştirmek için bir başka sebeptir.—Süleymanın Meselleri 2:1-9; Yakub 4:6.
Ayırt Etme Yeteneği Açısından Eski İsrail’in Gösterdiği Eksiklik
Ayırt etme yeteneğini kullanma eksikliğinin tehlikesi, İsrail tarihinin başındaki bir olayda görülür. Bu zamana dönüp bakıldığında, ilham altındaki mezmur yazarı şunları söyledi: “Mısırda atalarımız senin hârikalarını anlamadı; inayetlerinin çokluğunu anmadılar, ve denizde, Kızıl Deniz yanında, isyan ettiler.”—Mezmurlar 106:7.
Musa, İsraillilerin Mısırdan çıkmasına önderlik ettiği sırada, Yehova, bu güçlü dünya kudretine kavmini serbest bırakması için on belayı vererek gücünü ve kararlılığını zaten göstermişti. Firavun, İsraillilerin gitmesine izin verdikten sonra, Musa onları Kızıldeniz kıyısına götürdü. Bununla birlikte, Mısır orduları onların peşine düştü. İsrailliler sanki tuzağa düşürülmüş ve yeni buldukları özgürlük çok kısa ömürlü olmuştu. Bu nedenle, Mukaddes Kitap kaydı şöyle söylüyor: “Çok korktular, ve İsrail oğulları RABBE feryat ettiler.” Şöyle söyleyerek Musa’ya döndüler: “Bizi Mısırdan çıkarmakla bize ettiğin bu nedir? . . . . Çünkü çölde ölmektense, Mısırlılara kulluk etmek bizim için daha iyi olurdu.”—Çıkış 14:10-12.
Yehova’nın gücünün gösterildiği on önemli olayı yaşadıkları hatırlanmazsa, onların korkusu yerinde gibi görünebilir. Musa’nın yaklaşık 40 yıl sonra onlara hatırlatacağı şeyleri kendileri yaşamışlardı: “RAB kuvvetli elle, ve uzanmış kolla, ve büyük dehşetle, ve alâmetlerle ve hârikalarla bizi Mısırdan çıkardı.” (Tesniye 26:8) Bu yüzden, İsrailliler Musa’nın yönlendirmesine karşı çıktıklarında, mezmur yazarının söylediği gibi, “hiç anlayış göstermediler.” Yine de, Yehova, sözüne sadık şekilde Mısır ordularını, şaşırtıcı bir bozguna uğratarak cezalandırdı.—Çıkış 14:19-31.
Eğer denemeleri kuşkuyla veya tereddütle karşılarsak, bizim de imanımız benzer şekilde sarsılabilir. Ayırt etme yeteneği, Yehova’nın bize muhalefet edebilecek birinden ne kadar büyük olduğunu hatırlayıp meseleleri her zaman daha geniş bir bakış açısından görmeye yardım edecektir. Aynı zamanda ayırt etme yeteneği, Yehova’nın bizim için daha önce neler yaptığını aklımızda tutmamıza yardım edecektir. Bu, O’nun ‘Kendisini sevenlerin hepsini koruduğunu’ asla unutmamamıza yardım edecektir.—Mezmurlar 145:18-20.
Ruhi Ayırt Etme Yeteneği Kazanmak
Ayırt etme yeteneği, büyüme sürecinde kendiliğinden oluşmaz. Geliştirilmelidir. Ayırt etme yeteneğiyle bütün dünyada çok iyi bilinen hikmetli Kral Süleyman şunu söyledi: “Hikmet bulan adama, ve anlayışa erişen (ayırt etme yeteneğini elde eden) adama ne mutlu! Çünkü gümüş kazanmaktansa onu kazanmak iyidir.” (Süleymanın Meselleri 3:13, 14) Süleyman bu ayırt etme yeteneğini nereden aldı? Yehova’dan. Yehova, Süleyman’a nasıl bir bereket istediğini sorduğunda Süleyman şu cevabı verdi: “Kavmına hükmetmek için kuluna anlayışlı yürek ver ki, iyi ile kötünün arasını ayırt edeyim.” (I. Kırallar 3:9) Evet, Süleyman yardımcısı olarak Yehova’ya güvendi. Ayırt etme yeteneği istedi ve Yehova bunu ona olağanüstü ölçüde verdi. Sonuç ne oldu? “Süleymanın hikmeti bütün şark oğullarının hikmetinden, ve bütün Mısırın hikmetinden üstündü.”—I. Kırallar 4:30.
Süleyman’ın deneyimi, ayırt etme yeteneğini nerede aramamız gerektiğini gösterir. Süleyman gibi biz de, Yehova’ya güvenmeliyiz. Nasıl? Yehova, Sözü’nü, bize Kendi düşünceleri hakkında anlayış veren Mukaddes Kitabı sağladı. Mukaddes Kitabı okuduğumuz zaman, ruhi ayırt etme yeteneğinin yapı taşlarını sağlayacak olan değerli bir bilgi kaynağının derinlerine inmiş oluyoruz. Mukaddes Kitabı okumakla elde edilen bilgi birikimi üzerinde derin düşünülmelidir. O zaman bu bilgiler doğru kararlar vermek üzere kullanılabilir. Zamanla algılama yeteneklerimiz, “iyi ve kötüyü ayırt” edebilecek şekilde ‘anlayış gücünde yetişkin’olma derecesine kadar gelişir.—I. Korintoslular 14:20; İbraniler 5:14; ayrıca I. Korintoslular 2:10 ile karşılaştırın.
İlginç olarak, Yehova’nın Süleyman’a verdiği ayırt etme yeteneğinden hâlâ yararlanabiliriz. Nasıl? Süleyman, hikmeti, aslında Tanrısal ilhamla ortaya çıkmış hikmetin birer özeti olan mesellerle ifade etmekte uzman oldu. Bu mesellerin çoğu Mukaddes Yazıların Süleymanın Meselleri kitabında saklanmıştır. Bu kitabı incelemek, Süleyman’ın ayırt etme yeteneğinden yararlanmamıza ve bu yeteneği kendimizde de geliştirmemize yardım eder.
Mukaddes Kitap incelememizin bize yardım etmesi için, Kule ve Uyan! dergileri gibi Mukaddes Kitabı tetkik etmekte yardımcı yayınları kullanabiliriz. The Watchtower, 116 yıldan fazla süredir dürüst yürekli kişilere Yehova’nın Gökteki Krallığını ilan etmektedir. Awake! dergisi ve ondan önce çıkanlar 1919’dan beri dünyadaki koşullarla ilgili açıklamada bulunmaktadır. Bu iki dergi, Mukaddes Kitap hakikatlerini inceler ve ister Hıristiyan âleminin öğrettiklerinden ister kendi düşünce tarzımızdan kaynaklansın, hataların olup olmadığını ayırt etmeye yarayan ilerler tarzda ruhi aydınlanma sağlar.—Süleymanın Meselleri 4:18.
Ayırt etme yeteneğini geliştirmek üzere başka bir yardım da doğru arkadaşlıklar kurmakta bulunmaktadır. Kral Süleyman’ın mesellerinden biri şunu söylüyor: “Hikmetlilerle yürüyen adam hikmetli olur; fakat akılsızların arkadaşı zarar görür.” (Süleymanın Meselleri 13:20) Kral Süleyman’ın oğlu Rehoboam’ın hayatının kritik bir noktasında bu meseli hatırlamaması üzücüdür. Babasının ölümünden sonra İsrail’in sıptları ona geldi ve yüklerini hafifletmesini istedi. Rehoboam önce daha yaşlı adamlara danıştı; yaşlılar onu kavmini dinlemeye teşvik edip ayırt etme yeteneği gösterdiler. Sonra daha genç olanlara başvurdu. Bunlar Rehoboam’ı İsraillilere tehditlerle cevap vermeye teşvik ederek, deneyimsizlik ve ayırt etme yeteneği eksikliği gösterdi. Rehoboam genç adamları dinledi. Sonuç ne oldu? İsrail isyan etti ve Rehoboam krallığının büyük bir bölümünü kaybetti.—I. Kırallar 12:1-17.
Ayırt etme yeteneğini geliştirmenin çok önemli bir kısmı mukaddes ruhun yardımını istemektir. Yehova’nın, İsraillilerle Mısır’daki esaretten kurtuluşlarından sonraki ilişkisi gözden geçirildiğinde, Mukaddes Kitap yazarı Nehemya şöyle söyledi: “Sağduyulu olabilmeleri için onlara iyi ruhunu verdin.” (Nehemya 9:20) Yehova’nın ruhu, sağduyulu olabilmemiz için bize de yardım edebilir. Yehova’nın ruhunun size ayırt etme yeteneği vermesi için dua ettiğinizde, güvenle dua edin, çünkü Yehova “cömertlikle ve tekdir etmeden” verir.—Yakub 1:5; Matta 7:7-11; 21:22.
Ayırt Etme Yeteneği ve Anlayış
Resul Pavlus, Yahudi olmayan insanlara hakikati vaaz ettiğinde ayırt etme yeteneği gösterdi. Örneğin, bir keresinde, Atina’da ‘dolaşıp tapındıkları nesnelere bakıyordu.’ Pavlus’un çevresi putlarla doluydu ve içinde ruhu hiddetlendi. Şimdi bir karar vermek zorundaydı. Güvenli yolu izleyip susmalı mıydı? Yoksa tehlikeli olmasına rağmen, o kadar rahatsız edici bulduğu yaygın putperestlik hakkında açıkça konuşmalı mıydı?
Pavlus ayırt etme yeteneği ile davrandı. “Meçhul Allaha” yazılı bir mezbah gözüne ilişti. Pavlus putlara gösterilen bağlılığı taktla kabul etti ve bu mezbahı “dünyayı ve içinde olan bütün şeyleri yaratan Allah” ile ilgili konuyu ileri sürmek üzere kullandı. Evet, Yehova onların bilmediği Tanrı’ydı! Bu yolla Pavlus onların bu konudaki hassasiyetlerine dikkat etti ve mükemmel bir şahitlikte bulundu. Sonuç ne oldu? “Ariopagos azasından Diyonisius, ve Damaris denilen bir kadın, ve onlarla beraber başkaları”nın da içinde bulunduğu birçok insan hakikati benimsedi. (Resullerin İşleri 17:16-34) Pavlus ayırt etme yeteneği göstermek açısından çok iyi bir örnekti!
Şüphesiz ayırt etme yeteneği kolayca ya da kendiliğinden oluşmaz. Fakat sabırla, duayla, ciddi çabayla, hikmetli arkadaşlıklarla, Mukaddes Kitabı inceleyip üzerinde derin düşünmekle ve Yehova’nın ruhuna güvenmekle siz de bunu geliştirebilirsiniz.