Kötü Haberler Gitgide Artıyor

KÖTÜ haberler veren başlıkların iyi haber verenlere oranla daha çok okuyucunun ilgisini çektiğini fark ettiniz mi? İster bir gazetenin doğal bir felaketle ilgili koyduğu başlık olsun, isterse de resimli bir derginin kapağında göz alıcı şekilde sunulan bir dedikodu olsun, kötü haberlerin daha çok sattığı görülüyor.

Günümüzde kötü haberlere sık rastlarız. Fakat insan bazen acaba muhabir ve gazeteciler iyi haberleri bir kenara bırakarak kötü haberleri araştırıp bulmak üzere mi eğitiliyor, diye düşünüyor.

Tarih Boyunca Hep Fazla Sayıda

Gerçekten, yüzyıllar boyunca kötü haberler iyi haberleri gölgede bırakacak kadar çoktu. Tarih kayıtlarında ibre her zaman, insanlığın payı olan acı, düş kırıklığı ve umutsuzluktan yana dönmüştür.

Sadece birkaç örneği ele alalım. Jacques Legrand tarafından düzenlenen Chronicle of the World adlı kitap, her biri meydana geldiği tarihlerde yazılmış çeşitli olayları günümüzdeki gazetecilik üslubuyla sunuyor. İyi bir araştırmanın ürünü olan bu bilgilerden insanın Yer gezegenindeki sıkıntı dolu varlığı boyunca duyduğu kötü haberlerin en yaygın olanları hakkında genel bir görüş kazanabiliriz.

Önce, MÖ 429 tarihinde Yunanistan’dan gelen şu eski haberi ele alalım. Atina ve Sparta arasındaki savaşı bildiriyor: “Potidaia şehir devleti, halkının kendi ölülerini yiyecek ölçüde açlıkla karşılaşması üzerine Atinalıların kuşatmasına teslim olmak zorunda kaldı.” Gerçekten de kötü bir haber!

Milattan önce birinci yüzyıla geçtiğimizde, Roma’da Julius Caesar’ın ölümünü canlı bir dille anlatan MÖ 15 Mart 44 tarihli bir haber buluyoruz. “Julius Caesar suikaste kurban gitti. Bugün, Mart’ın 15’inde, senatodaki yerine oturmak üzereyken, aralarında yakın dostlarının da bulunduğu bir grup suikastçı tarafından hançerlenerek öldürüldü.”

Bunu izleyen yüzyıllarda da bol miktarda kötü haber vardı. Sarsıcı bir örnek de, 1487’de Meksika’dan gelen şu haberdir: “Aztek başkenti Tenochtitlan’da, şimdiye dek görülmüş en görkemli insan kurban etme gösterisinde, savaş tanrısı Huitzilopochtli’ye sunulmak üzere 20.000 kişinin yüreği çıkarıldı.”

Kötü haberleri oluşturan yalnızca insanların zalimliği değildi; ihmal de onların uzun listesine katkıda bulundu. Londra’daki büyük yangının bu tür felaketlerden biri olduğu anlaşılıyor. Londra’dan (İngiltere) gelen 5 Eylül 1666 tarihli haberde şunları okuyoruz: “Dört gün dört gece sonra, Londra’daki yangın, nihayet alevlerin yolu üzerindeki binaları havaya uçurmak için donanma barutçularından oluşan birlikleri çağıran York dükü tarafından durduruldu. Yaklaşık 1,6 kilometre karelik bir alan yerle bir edildi ve 87 kilise ve 13.000’den fazla ev yok edildi. Mucize kabilinden, sadece dokuz kişi hayatını kaybetti.”

Kötü haberlere ilişkin bu örneklere, birçok kıtayı kasıp kavuran salgın hastalıkları, örneğin, 1830’ların başındaki kolera salgınını eklemeliyiz. Bunu bildiren haberin başlığı şöyleydi: “Kolera Hayaleti Avrupa’da boy gösteriyor.” Bunu izleyen gerçekçi anlatım, kötü haberi en dehşet verici biçimde aktarıyor: “Avrupa’da 1817 yılına kadar bilinmeyen kolera, Asya’dan batıya doğru yayılıyor. Şu anda, Moskova ve St. Petersburg gibi Rus kentlerinin nüfusunun büyük bir kısmı öldü; kurbanların çoğunluğu kentte yaşayan fakirlerdir.”

Son Yıllardaki Tırmanış

Kayıtlı tarihin tüm evrelerinde kötü haberler yaşamın bir gerçeği olduysa da, 20. yüzyılın sonları, kötü haberlerin arttığına, gerçekten de hızlı bir tırmanış gösterdiğine ilişkin kanıtlar içeriyor.

Savaş haberleri, kuşkusuz yüzyılımızda duyulan en kötü haber türü oldu. Yerinde olarak I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı diye adlandırılan tarihteki en büyük iki savaşta, kesinlikle kötü haberlerde dehşet veren bir artış görüldü. Fakat onlar, bu mutsuz yüzyılın ürettiği kötü haberlerin sadece küçük bir kısmıydı.

Yalnızca gelişigüzel seçilen birkaç başlığa bakalım:

Bir Eylül 1923: Deprem Tokyo’yu yerle bir etti—300.000 ölü; 20 Eylül 1931: Kriz—İngiltere sterlini devalüe etti; 25 Haziran 1950: Kuzey Kore Güney Kore’ye girdi; 26 Ekim 1956: Macarlar Sovyet yönetimine başkaldırdı; 22 Kasım 1963: John Kennedy Dallas’ta vurularak öldürüldü; 21 Ağustos 1968: Rus tankları Prag baharını bastırmak için geliyor; 12 Eylül 1970: Kaçırılan jetler çölde havaya uçuruldu; 25 Aralık 1974: Tracy Kasırgası Darwin’i yerle bir etti—66 ölü; 17 Nisan 1975: Kamboçya Komünist kuvvetlere yeniliyor; 18 Kasım 1978: Guyana’da toplu intihar; 31 Ekim 1984 Bayan Gandhi vurularak öldürüldü; 28 Ocak 1986: Uzay mekiği kalkış anında infilak etti; 26 Nisan 1986: Sovyet nükleer reaktörü alevler içinde; 19 Ekim 1987: Borsa çöktü; 25 Mart 1989: Alaska denize dökülen petrolden feci şekilde etkilendi; 4 Haziran 1989: Tiananmen Meydanında askerler protestocuları katletti.

Evet, tarih her zaman kötü haberin çok, iyi haberinse buna oranla az olduğunu gösteriyor. Kötü haberler tırmanış gösterirken, iyi haberler her geçen yıl daha da azalıyor.

Neden böyle oldu? Her zaman böyle mi olacak?

Gelecek makale bu iki soruya yanıt verecek.

[Sayfa 3’teki resim tanıtım notu]

WHO/League of Red Cross